Moduł III - Konspekt zajęć nr 1 Temat zajęć:
KIM JEST CZŁOWIEK?
GODNOŚĆ OSOBY LUDZKIEJ PODSTAWĄ PRAW CZŁOWIEKA
Typ zajęć: zajęcia warsztatowe w ramach godzin pozalekcyjnych Typ szkoły: gimnazjum, szkoła ponadpodstawowa
Metody pracy: podające (pogadanka, opowiadanie, wyjaśnianie), problemowe: aktywizujące (burza mózgów, dyskusja)
Formy pracy: praca zbiorowa, praca w grupach, indywidualna Środki dydaktyczne: tablica, arkusze papieru, kolorowe flamastry Czas trwania: 2 h lekcyjne
Cele zajęć:
Uświadomienie młodzieży swojej osobistej godności.
Wyakcentowanie godności osoby ludzkiej jako podstawy praw człowieka.
Zrozumienie postawy i akceptacji szacunku dla godności każdego człowieka.
Przyswojenie pojęć: osoba, szacunek, godność osoby ludzkiej, prawa człowieka.
Przebieg zajęć:
1. Przedstawienie tematu zajęć.
2. Prowadzący prosi, aby uczniowie dokończyli zdania:
Kim jest człowiek? Osoba ludzka to ………...
Godność człowieka to ………..………..
3. Prowadzący rozdaje uczniom kartę pracy nr 1 (tekst własny prowadzącego). Prosi o lekturę zawartych tam treści oraz przygotowanie odpowiedzi na pytania znajdujące się pod tekstem.
4. Rozmowa z uczniami:
Wyjątkowość człowieka w całym świecie.
Człowiek jako korona wszystkich stworzeń.
Człowiek jako podmiot, a nie przedmiot wszystkich relacji społecznych.
Co oznacza szacunek dla każdej osoby ludzkiej?
5. Zaprezentowanie uczniom krótkiej definicji pojęć: osoba, godność osoby ludzkiej, szacunek.
6. Prowadzący stawia uczniom pytania:
Dlaczego każdy człowiek jest tak wyjątkowy?
173
Co oznacza szacunek dla każdej osoby ludzkiej?
Czy dopuszczalne jest całkowite przekreślenie człowieka, kiedy źle postępuje?
Co oznacza zasada – Osobę należy afirmować ze względu na nią samą?
Kto może szczycić się posiadaniem godności człowieka?
Czy we współczesnym świecie należy podkreślać godność człowieka?
Jeśli tak, to dlaczego? Jeśli nie, to dlaczego?
Czy przekonanie o własnej godności pomaga w codziennym życiu, czy nie?
13. Praca w grupach - jakie są określenia godności, jakie są cechy osoby (karta pracy nr 2).
14. Wyjaśnienie uczniom pojęć: „godność osobowościowa” i „godność osobowa”.
Godność osobowościowa – jest to pewna doskonałość, która zrodziła się w działaniu, a następnie została utrwalona w osobowości. Tak rozumianą godność osiąga się, nabywa się przez wychowanie lub przez pracę nad sobą, własne doskonalenie się czy też poprzez oddziaływanie społeczne. Godność w tym ujęciu łączy się z dobrym imieniem, sławą, szacunkiem. Jednak tak nabytą godność można stracić poprzez złe postępowanie, nieuczciwość, różne wykroczenia moralne. Stąd wniosek, że godność ta nie przysługuje człowiekowi od urodzenia, automatycznie. Nie wszyscy ludzie posiadają godność. Są tacy, którzy cieszą się z jej osiągnięcia. Inni zaś bądź ją utracili, bądź jeszcze jej nie nabyli.
Godność osobowa - jest wartością wrodzoną, niezbywalną i nieutracaną.
Przysługuje ona wszystkim ludziom od urodzenia, z tej racji, że są osobami.
Człowiek zachowuje ją nawet wtedy, gdy jego postępowanie jest złe, sprzeczne z obowiązującą moralnością, etyką. (Szerszy opis tej godności w Karcie nr 1).
15. Dyskusja i burza mózgów na temat: Która godność (osobowościowa czy osobowa) jest w życiu ważniejsza, bardziej przydatna. Która jest podstawą praw człowieka ?
Pytania pomocnicze:
Jakie są różnice pomiędzy godnością osobowościową a godnością osobową?
Jakie korzyści płyną z bycia dobrym i szlachetnym człowiekiem ?
Dlaczego wielu współczesnych młodych ludzi zachowuje się niegodnie?
Dlaczego godność osobowa jest fundamentem wszystkich praw człowieka?
16. Zakończenie zajęć. Ewaluacja.
174
Moduł III - Konspekt zajęć nr 1 Karta pracy nr 1
Przeczytaj uważnie tekst i odpowiedz na poniższe pytania:
Osoba ludzka wśród wszystkich istot żywych, pośród całego świata przyrody jawi się jako istota wyjątkowa. Kim zatem jest człowiek? Co stanowi o jego wielkości i tożsamości? Pytania te, domagają się odpowiedzi. Człowiek przerasta cały świat i wszystkie stworzenia dzięki elementowi duchowemu.
Panuje nad światem, przekształca go, porządkuje i rozwija. Osoba ludzka zasługuje na szczególną uwagę i szacunek ze względu na naturę duchową i niezwykłą godność. Właśnie w tym należy szukać tej wyjątkowości człowieka. Wartość osoby wśród świata stworzonego jest dominująca, nieporównywalna z niczym innym. Stąd i godność osoby jest niezwykła.
Najogólniej godność ludzką można odkreślić jako „specyficzną wartość człowieka”207.
Godność osoby ludzkiej jest różnie rozumiana. Dominuje pogląd, że godność jest wartością wrodzoną. Przysługuje ona wszystkim ludziom od urodzenia, z tej racji, że są osobami, a więc z racji człowieczeństwa. Tak pojęta godność jest wartością trwałą, jest ona wartością wartości208. To nie sam człowiek, relacje międzyludzkie lub wola państwa decydują o tym, że osoba jest osobą. Człowiek jako istota wyposażona w rozum, sumienie i wolność posiada niezwykłą godność. Tej godności człowiekowi nikt nie nadał dekretem prawa, nie otrzymał jej „z łaski” państwa, partii politycznych czy innych organizacji. Nikt jej więc nie może odebrać. Więcej, osoba sama z siebie nie może się jej zrzec, gdyż godność ta jest wrodzona, niezbywalna i nieutracalna. Stąd jest ona wartością centralną, trwałą, uniwersalną i absolutną. Człowiek zachowuje ją nawet wtedy, gdy jego postępowanie jest złe, sprzeczne z obowiązującą moralnością, etyką. Tylko taka godność może być i jest fundamentem wszystkich praw człowieka.
Pytania:
Na czym polega wyjątkowość człowieka ?
Jak należy rozumieć godność osoby ludzkiej ?
Jakie są określenia godności człowieka ?
Czy wszyscy ludzie posiadają tę samą godność ?
207 W. Piwowarski, Słownik Katolickiej Nauki Społecznej, Warszawa 1993, s. 54.
208 A. Rodziński, Osoba, moralność, kultura, Lublin 1989, s. 32.
175
Moduł III - Konspekt zajęć nr 1 Karta pracy nr 2