Inne strategie w zakresie wsłuchiwania się w głos młodzieży w placówkach edukacyjnych 105

Oprócz korzystania z pomocy Rad Szkół, istnieją różne strategie przyjmowane przez placów-ki edukacyjne zmierzające do aktywnego wsłuchiwania się w opinie młodzieży. W środowisku oświatowym konsolidacja ucznia może wpłynąć na co najmniej cztery aspekty edukacji obywa-telskiej, tj.: umiejętność pracy zespołowej, umiejętność odpowiedzialnego działania, umiejętności diagnostyczne oraz umiejętności komunikacyjne (Rudduck, 2003: 15).

Niniejsza część książki przedstawia kilka strategii używanych w placówkach edukacyjnych, które niekoniecznie opierają się na formalnych sprawozdaniach Rady Szkoły w celu zapewnienia, że zdanie młodzieży jest brane pod uwagę w istotnych kwestiach. Może odgrywać to dużą rolę dla dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych lub niezadowolonych młodych ludzi, którzy mają szansę poczuć, że ich głos jest wysłuchiwany i którzy dzięki temu mogą w większym stopniu skorzystać z oferty swoich szkół. Istotnym elementem tej strategii jest koncentrowanie się na wspieraniu wszystkich osób, a nie tylko części dzieci, które czują, że mogą stanowić więk-szość. Na przykład, bazując na zapisach Kodeksu Postępowania – SEN Code of Practice (DfES, 2001a), w przypadku konieczności wdrażania Indywidualnego Planu Edukacyjnego – Individual Educational Plan (IEP) dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych, opinia dziecka bezwzględnie powinna być brana pod uwagę. Warto teraz skupić się na modelu Państwowej Agencji Praw Dzieci – National Youth Agency’s Hear By Right (2009), który został opracowany w celu „oceny i poprawy praktyki oraz polityki dotyczącej aktywnego udziału dzieci i młodzieży” w życiu szkoły. Opiera się on na modelu zmian organizacyjnych, który opisuje wspólne war-tości, strategię, strukturę, systemy zarządcze, pracowników, umiejętności i wiedzę, jak również styl przywództwa, jako wskaźniki, które szczegółowo określają stopień, w jakim młodzi ludzie są aktywnie mobilizowani do udziału w podejmowaniu wspólnych decyzji dotyczących funk-cjonowania szkoły. Wypracowane zostało w ten sposób bardzo użyteczne narzędzie służące do wywoływania pozytywnych zmian na poziomie instytucjonalnym poprzez opracowywanie szczegółowych planów działania.

W tym rozdziale skupiliśmy się na tym, jak placówki edukacyjne konsultują się z grupami ucz-niów za pośrednictwem Rady Szkoły. Wszelako trudne może okazać się usłyszenie głosu dziecka wołającego o pomoc. MacBeath i inni (2003) zasugerowali trzy podstawowe sposoby konsultacji z młodymi ludźmi:

Î Konsultacja bezpośrednia. Dzieci są proszone o wyrażenie swojego zdania poprzez

za-dawanie pytań podczas wywiadu lub grupowych dyskusji. Obejmuje to pytania otwarte i zamknięte, kwestionariusz lub listę kontrolną.

Î Konsultacja wywołana. Dzieci są nakłaniane i mobilizowane do wyrażania opinii, co może

być – na poziomie praktyki – dość niewygodne i kontrowersyjne. Dzielenie się spostrzeże-niami z innymi uczspostrzeże-niami może być wykorzystane jako punkt wyjścia do zorientowania się w opiniach i emocjach uczniów.

Î Konsultacja pośrednia. Odpowiedzi uczniów są przedstawiane na różne sposoby, w tym

o sposobach komunikacji i odpowiadania na istotne pytania przy użyciu swoich prac, jako formy wsparcia. Może być to przydatne w przypadku zadawania abstrakcyjnych pytań.

(Informacje zaczerpnięte od MacBeath i innych, 2003).

Rysunek 6.2. Podwójna lista kontrolna mająca na celu ocenę działań podejmowanych przez dzieci (Informacje zaczerpnięte of Rudducka, 2003: 20).

bardzo

często ^{często czasem}

rzadko lub nigdy uczy się bardzo dużo uczy się dużo uczy się mało nie uczy się nic

Rudduck (2003) oferuje szereg praktycznych strategii, które mogą być wykorzystywane, aby zagwarantować, że indywidualne głosy są wysłuchiwane. Wykorzystał kwestionariusze i ankiety, metody opisowe, konwersacyjne oraz projekcyjne (Rudduck, 2003: 17). Szczególnie przydatną metodą angażowania i analizowania odpowiedzi uczniów jest podwójna lista kontrolna, której przykład znajduje się na Rysunku 6.2. Środkowa kolumna została pozostawiona pusta, aby dziecko zdecydowało o temacie rozmowy. Kolumna z lewej strony pokazuje, jak często podejmowana jest aktywność, natomiast kolumna z prawej strony pozwala uczniom na ocenę przydatności własnych działań w odniesieniu do nauki. Tematy, które mogą być omawiane dotyczą pracy w grupach, rozwiązywania problemów itp….

Ćwiczenie

Kolejnym razem podczas pracy z grupą dzieci użyj listy kontrolnej przedstawionej na Rysunku 6.2. w celu dokonania oceny aktywności. Rodzaj tematów odnośnie których dzieci mogą wyrażać swoje opinie obejmuje:

Î Pracę z partnerem.

Î Odgrywanie ról.

Î Pracę w sali multimedialnej.

Î Krótkie rozmowy z resztą klasy.

Możesz poprosić dzieci o podjęcie decyzji w tej sprawie w środkowej kolumnie.

Po wypełnieniu podwójnej listy kontrolnej przez dzieci, zapoznaj się z ich odpowiedziami i opracuj plan działania dotyczący sposobu poprawy swojej praktyki podczas przyszłych, podobnych działań.

6.8. Kształtowanie charakteru

W szkołach średnich oraz w wielu szkołach podstawowych „obywatelstwo” odnoszące się do poczucia przynależności do określonego miejsca, działa jako podmiot sam w sobie. Podczas omawiania problemu edukacji obywatelskiej i działań na rzecz partycypacji społecznej należy odnieść się do kwestii formowania charakteru wychowanka. Rozpoczęcie dyskursu na ten temat oznacza wejście na pole minowe sprzecznych definicji i ideologii. Trudno znaleźć drugi temat, wokół którego istnieją tak mocno zarysowane różnice zdań. Jedynym zgodnym stanowiskiem wydaje się być potwierdzenie jego znaczenia, zwłaszcza w przypadku powiązania z dyspozycją do wsłuchiwania się w głos dzieci.

Trzeba rozważyć kwestię definiowania kategorii charakteru oraz to, czy taki twór w ogóle istnie-je, jako stały zestaw nawykowych działań. Na przykład marksista może traktować charakter jak płynny podmiot, określany przez strukturę władzy istniejącego społeczeństwa. Istnieje oczywiście wiele więcej poglądów. Różnorodność podejść powoduje oszałamiające różnice w schematach edukacyjnych i programach nauczania. Trudnym zadaniem dla nauczycieli i naukowców okazało się stworzenie klarownej i trafnej definicji charakteru, a także dookreślenie sformułowania „kształ-towanie charakteru”. Dlaczego zatem musimy wchodzić na pole minowe? W skrócie: ponieważ pojęcie to jest ściśle związane ze słuchaniem dzieci. Obecny rząd przejął pałeczkę i kontynuował to przedsięwzięcie z wykorzystaniem swojego przyciężkiego, moralizatorskiego etosu. Edukacja obywatelska, jako obowiązkowy przedmiot w szkole średniej (DfES, 2002) została ustanowiona wraz z dokumentem zatytułowanym „Zielona Księga, Szkoły: Opierając się na sukcesie” – Green Paper, Schools: Building on Success (DfEE, 2001) oraz „Biała Księga, Szkoły osiągające sukces” – White Paper, Schools Achieving Success (DfES, 2001b). Ta ostatnia obszernie odnosi się do „kształtowania charakteru”, którego celem wydaje się być zaszczepianie pewnych cnót, dzięki czemu stają się one zasadami wewnętrznymi, kierującymi zachowaniem młodych ludzi, podejmowaniem decyzji oraz wyrażaniem opinii w ramach demokracji. Jest to w końcu powiązane z założeniami edukacji obywatelskiej, jak określono w Raporcie Cricka (1998).

Ostatecznie, charakter oznacza kim jesteśmy i kim możemy się stać, a ponadto może przekształ-cić się w „dobry” lub „zły”. Kształtowanie charakteru jest zazwyczaj postrzegane jako szczególne podejście do edukacji moralnej. Argumentem jest to, że kształtowanie charakteru nie polega tylko na nabywaniu umiejętności społecznych; ostatecznie dotyczy tego, na jaką osobę wyroś-nie dziecko. Poniższa lista zawiera przykłady problemów, których liczba wzrosła, pomimo wielu prób podejmowanych przez rząd, placówki oświatowe i agencje pomocy społecznej, w celu ich rozwiązania:

Î Samobójstwa – zwłaszcza wśród młodych mężczyzn.

Î Nastoletnie ciąże i aborcje.

Î Wskaźnik przestępczości – zwłaszcza kradzieże dokonywanie przez nieletnich.

Î Nadużywanie alkoholu i narkotyków.

Î Aktywność seksualna i molestowanie seksualne.

Ćwiczenie

Zapoznaj się z powyższą listą i odnieś jej zasoby do własnego środowiska. Dodaj do listy wszelkie obawy, które według Ciebie są istotne dla dzieci i młodych ludzi, z którymi pracujesz i zaproponuj rozwiązania lub strategie na rzecz wspierania młodych ludzi, z którymi pracujesz.

Życie większości młodych Brytyjczyków jest często traktowane, jako wygodna ilustracja obniżania standardów moralnych. Na tej kanwie warto zastanowić się, czy mamy do czynienia ze „Złotym Wiekiem”.