Na całym świecie zaostrza się konkurencja o przyciągnięcie inwestycji w badania na-ukowe i innowacje. Jeśli UE chce pozostać konkurencyjna i zachować swój model społeczny, pilnie potrzebne są daleko idące reformy. Badania naukowe i innowacje są potrzebne do lepszego przygotowania gospodarki UE na przyszłe wyzwania, dzięki
tworzeniu takich rozwiązań na rzecz wzrostu gospodarczego, rozwoju społecznego i ochrony środowiska, z których korzyści odniosą wszystkie zainteresowane strony [Komisja Wspólnot Europejskich COM 2005, s. 116]. W Deklaracji z Glasgow Silne Uni-wersytety dla silnej Europy znalazł się zapis: „UniUni-wersytety muszą realizować obowią-zek wzmacniania znaczenia badań naukowych i innowacyjności poprzez optymalne wykorzystanie zasobów i rozwój instytucjonalnych strategii rozwoju. Ich zróżnico-wane profile działalności zapewniają większe zaangażowanie w badania oraz proces innowacji przez współpracę z partnerami [2005, część V, punkt 22].
Według Encyklopedii socjologii innowacje to „coś nowego, […] przeciwieństwo rutyny, naśladownictwa, schematyzmu i epigonizmu. Mówi się o innowacyjności jako cesze człowieka, przedsiębiorstwa, działania, instytucji, badań, techniki, sztuki” [Zacher 2000, s. 311]. Innowacje według J.A. Schumpetera to;
· wytworzenie nowego produktu lub wprowadzenie na rynek towarów o nowych właściwościach,
· wprowadzenie nowej lub udoskonalonej metody produkcji, · otwarcie nowego rynku zbytu,
· zdobycie nowych źródeł surowców lub półfabrykatów,
· przeprowadzenie nowej organizacji jakiegoś przemysłu, np. utworzenie mono-polu lub jej likwidacja [Schumpeter 1960, s. 131].
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego działalność innowacyjna to: szereg działań o charakterze naukowym (badawczym), technicznym, organizacyj-nym, finansowym i handlowym (komercyjnym), których celem jest opracowanie i wdrożenie nowych lub ulepszonych wyrobów i procesów, przy czym wyroby te i procesy są nowe przynajmniej z punktu widzenia wprowadzającego je przedsię-biorstwa [Główny Urząd Statystyczny 2010, s. 1]. Zdaniem P. Druckera „innowacje są to twórcze zmiany w systemie społecznym, w strukturze gospodarczej, w technice oraz przyrodzie”, innowacją jest także każda idea, postępowanie lub rzecz, która jest nowa, ponieważ jest jakościowo odmienna od dotychczasowych. Przekształcenie in-nowacji w produkty i działania rynkowe to rozpoczynanie czegoś zupełnie nowego, podejmowanie skomplikowanej działalności o wysokim stopniu ryzyka i niepewno-ści. Innowacje w biznesie obejmują produkty i usługi oraz działania mające na celu doprowadzenie ich do nabywców oraz przekonanie o ich użyteczności” [Drucker 1992, s. 36]. Badania porównawcze definicji wskazują na główne aspekty innowacji:
· przedmiot innowacji: to produkty lub usługi, procesy, strategie,
· proces generowania innowacji: to sekwencja działań, zmian, lub funkcji mających na celu udoskonalenie lub nowe wykorzystanie,
tworzo-ne (mogą to być firmy sektora prywattworzo-nego i publicztworzo-nego, organizacje komercyjtworzo-ne i nie nastawione na zysk, administracja publiczna, określone geograficznie regiony, obszary narodowe lub świat jako całość, a więc gospodarki, rynki, społeczeństwa),
· rezultat innowacji: efekt lub skutek wdrożenia innowacji w zdefiniowanej wy-żej jednostce (podmiocie), mogą nim być np. wzrost gospodarczy, poziom do-brobytu społecznego, rentowność itp.,
· ramy czasowe innowacji: okres, w jakim innowacje zachodzą lub mają się realizować. Uniwersytet zorientowany na rozwój kreatywności powinien opierać się na trzech filarach: technologii, talencie i tolerancji [Kamińska, Skonieczny 2012, s. 137]. Najlepszym modelem opisującym transfer technologii z nauki do biz-nesu jest model sieciowy. Model sieciowy w praktyce stanowi wspólnotę inte-gracji wiedzy (Knowledge Integration Community KIC). Wspólnota ta powinna obejmować sześć kluczowych węzłów:
· badania prowadzone na uniwersytetach, · edukację,
· przemysł i biznes; małe i duże przedsiębiorstwa, firmy, · władze lokalne regionalne i krajowe,
· wymianę wiedzy,
· innowacje generowane wymianą wiedzy [Kamińska, Skonieczny 2012, s. 138]. Wdrażanie innowacji na uczelniach wyższych dokonuje się na kilku poziomach poprzez nowe instytucje, programy i fundusze. „W procesie transferu innowacji niebagatelną rolę mają do spełnienia wyższe uczelnie. Takie są oczekiwania prze-mysłu, społeczeństwa i administracji państwowej, a także pracowników i absol-wentów uczelni” [Santarek, Bagiński, Sobczak, Szerenos 2008, s. 10]. „Istota nowo-czesnego uniwersytetu zawiera się w czterech strumieniach przedsiębiorczości, które do niego są kierowane i którymi on kieruje jako instytucja publiczno-prywat-na. Pierwszy i najważniejszy jest strumień przedsiębiorców, który składa się z pro-gramów zapewniających wzrost świadomości wśród kadry uczelni i studentów oraz szerokiej edukacji na temat przedsiębiorczości […]. Drugi zawiera działanie oparte o strumień technologii i zapewnia innowacyjność oraz wynalazczość. Trzeci, bar-dzo istotny, to strumień kapitału – ryzykownego i nieryzykownego, kojarzonego z różnych podmiotów i źródeł. Ważny jest strumień wsparcia – infrastruktura, in-kubatory, i konsulting. Pozostały strumień ogólny – dotyczy darowizn, badań nad przedsiębiorczością oraz nad informacją i jej przepływem” [Kowalewski, Popławski 2009, s. 141]. Działanie to nowy wymiar uniwersytetów. To nie tylko służba praw-dzie naukowej, ale także działania pragmatyczne.
Według J. G. Wissemy uniwersytet III generacji charakteryzuje się tym, że: · jest budowany na bazie nauk ścisłych, technicznych i stosowanych; · jest niezależny od państwa, niefinansowany bezpośrednio przez państwo; · posługuje się językiem angielskim w komunikacji;
· stanowi międzynarodowe centrum wymiany know-how, odznacza się innowa-cyjnością;
· jest finansowany z grantów, darowizn, przez agencje finansujące prace badaw-cze, w małym zaś stopniu z subwencji rządowych i opłat studentów;
· kształci w ramach kolegiów uniwersyteckich (wysoki poziom badań i edukacji) oraz wydziałów;
· działa na zasadzie kultury przedsiębiorczości, przywództwa w ramach wyspecja-lizowanych zespołów tematycznych, grup eksperckich;
· dąży do komercjalizacji wyników badań, działań na rzecz transferu technologii dla MSP, inkubacji przedsiębiorczości, zawierania kontraktów [Wissema 2005, s. 59].
· Współcześnie transfer technologii zachodzi również na przestrzeni nauki i go-spodarki. Do sfery transferu technologii należą:
· zamówienia na realizację B+R zlecane głównie przez duże przedsiębiorstwa, agencje i programy rządowe;
· inwestycje bezpośrednie, współpraca i fuzje, joint ventures;
· rynek technologii obejmujący obrót patentami, licencjami, know-how;
· zakup maszyn i urządzeń technicznych (modernizacja), będący rodzajem prze-noszenia nowej techniki;
· proces dydaktyczny, w którym studenci przenoszą wiedzę w życie zawodowe; · publikacje naukowe;
· wymiany pracowników, doradztwo, kontakty [Myszka, Składzień, Skonieczny 2010, ss. 145–147].