Innowacyjne zmiany w otoczeniu rynkowym powodują zmianę polityki wielu przedsiębiorstw i instytucji w obszarze nauki i biznesu. Zmiany te dotyczą rów-nież uczelni wyższych, które powinny adaptować i wprowadzać do swoich
pro-gramów kształcenia założenia koncepcji Design Thinking, aby w jak najskutecz-niejszy sposób odpowiadać na potrzeby odbiorców swojej oferty dydaktycznej. Uczelnie wyższe powinny skutecznie szerzyć i wdrażać edukację myślenia projekto-wego wśród swojej kadry, a także wśród studentów.
Zaprezentowana metodyka może okazać się szczególnie skuteczna w uczelni wyższej w obszarze doradztwa, w zakresie stymulowania innowacyjności i jakości kształcenia, świadczą o tym następujące jej cechy: iteracyjność – konsekwentne dą-żenie do doskonalenia procesu, korzystanie z prostych rozwiązań w celu realizacji złożonych problemów, a także niewielkie wymagania finansowe.
Przykładowe wyzwania dla Design Thinking w obszarze stymulowania innowacyj-ności i jakości kształcenia dotyczą możliwości rozwiązywania takich problemów, jak:
· W jaki sposób kształcić kreatywnych i kompetentnych studentów? · Jak kształcić interdyscyplinarnie?
· W jaki sposób dostosować ofertę kształcenia do wymogów rynku pracy?
· W jaki sposób dostosować programy nauczania do wymogów inteligentnego środowiska biznesowego?
· Jak zapewnić bezpośredni dostęp do rynku pracy dla młodych absolwentów? · W jaki sposób poprawić kompetencje kadry akademickiej?
· Jak zbudować system trwałych relacji między studentami a kadrą akademicką, skutkujących dzieleniem się wiedzą i doświadczeniem?
· W jaki sposób zaprojektować system wspomagania decyzji strategicznych w ob-szarze inteligentnego rozwoju szkół wyższych?
Zagadnienia te wymagają zintegrowanego podejścia, które łączy w sobie kom-petencje projektantów z różnych dziedzin. Dlatego wskazane jest, aby tego typu problemy rozwiązywane były w sposób kompleksowy i dokładny, co staje się możli-we w wyniku zastosowania metodyki Design Thinking.
Procedurę dostosowania oferty kształcenia do wymagań i oczekiwań studentów wg metodyki Design Thinking prezentuje rys. 1. Procedurę tę należałoby realizować w następujących etapach:
1) Czynności wstępne – związane z zaplanowaniem całego procesu i ustale-niem ram czasowych.
2) Powołanie interdyscyplinarnego zespołu złożonego z ekspertów i specjali-stów z różnych dziedzin, którzy mogą spojrzeć na problem z wielu perspektyw, tj.: dziekan, pracownicy naukowi, pracownicy administracyjni, przedstawiciele przed-siębiorstw działających na danym rynku. W zespole powinni się również znaleźć przedstawiciele środowiska studenckiego – finalni odbiorcy procesu zmian. Powin-na ich charakteryzować osobowość typu T, uwzględniająca ogólne umiejętności
i wiedzę w zakresie: innowacyjności, przedsiębiorczości czy przywództwa, a także wiedzę specjalistyczną w zakresie wybranej dziedziny naukowej.
3) Obserwacja i empatyczne zrozumienie użytkowników zmian – w tym celu należałoby dokładnie zidentyfikować grupę docelową, by spojrzeć na pro-blem z ich perspektywy. Etap ten polega na dokładnej obserwacji i zrozumie-niu specyfiki funkcjonowania środowiska studenckiego, czynnym uczestnicze-niu w zajęciach w celu zapoznania się z nastrojami, opiniami czy ewentualnymi skargami studentów w zakresie realizowanych programów kształcenia czy me-rytorycznych treści wykładanych przedmiotów. Wskazane jest również przepro-wadzenie badań ankietowych, rozmów i wywiadów. Istotnym elementem jest również analiza środowiska biznesu w celu dostosowania oferty kształcenia do wymagań rynku pracy.
4) Definiowanie problemu – etap ten charakteryzuje się analizą zebranych informacji i opinii, zadawaniem pytań i poszukiwaniem istoty problemu. Sztuka definiowania polega na odpowiednim sformułowaniu ograniczeń, które trzeba pokonać (np. uwarunkowania technologiczne, ekonomiczne, prawne, społeczne, organizacyjne), aby właściwie zdefiniować problem. Przydatnymi mogą okazać się takie metody, jak: analiza problemów i korzyści klienta czy analiza SWOT. Na tym etapie powinno się już dostrzegać różnorodne możliwości związane z pro-blemem.
5) Generowanie pomysłów – etap ten sugeruje podejście do kwestii z różnych punktów widzenia, aby wygenerować jak najwięcej różnorodnych rozwiązań danego problemu. Dlatego możliwy jest powrót i spojrzenie jeszcze raz na tło problemu. Można tu również zastosować różnorodność metod (np. metoda bu-rzy mózgów czy metoda kapeluszy myślowych de Bono), aby uzyskać solidne, właściwe podejście do problemu.
Rysunek 1. Procedura stymulowania innowacyjności i jakości oferty kształcenia wg meto-dyki Design Thinking
Źródło: opracowanie własne.
1) Wybór pomysłów do oferty – wygenerowane rozwiązania są konfron-towane z określonymi wcześniej, definiowanymi potrzebami odbiorców, co pozwala na znaczną redukcję liczby zaproponowanych rozwiązań w kolej-nych etapach. W tym celu powinny być prowadzone pogłębione wywiady, aby uzyskać informację zwrotną i obrać rozwiązanie najlepiej spełniające wymagania i oczekiwania studentów.
2) Budowanie prototypu oferty – faza ta polega na procesie wizualizacji wy-branego pomysłu i przystąpieniu do szybkiego budowania prototypu (modelu), oddającego ideę proponowanego rozwiązania. Szybkie zbudowanie prototypu, mimo że niesie ze sobą pewne ryzyko niedoskonałości, podkreśla kluczową kon-cepcję i myśl przewodnią proponowanego rozwiązania.
3) Testowanie oferty kształcenia i poprawianie rozwiązania – polega na prezentacji projektu nowej oferty kształcenia i uzyskaniu informacji zwrotnej, jak nowe rozwiązanie zostało przyjęte wśród studentów. W celu sprawdzenia
rzeczywistego zainteresowania zaproponowanym rozwiązaniem można samo-dzielnie zbierać informacje zwrotne lub też wprowadzić ofertę na stronę inter-netową z możliwością jej oceny, a także modyfikacji.
4) Iteracja – ciągłe wprowadzanie ulepszeń poprzez określenie przyczyny błę-dów, zidentyfikowanie niesprawnych obszarów, a także możliwość powrotu do poprzedniego stanu w celu skorygowania niezgodności. Dowolny etap procesu Design Thinking można rozpocząć od nowa i wykonywać kilkukrotnie, aż do mo-mentu osiągnięcia pożądanego, satysfakcjonującego rezultatu.
5) Opracowanie raportu z przeprowadzonej analizy i oceny pozio-mu innowacyjności i jakości wprowadzonego rozwiązania jest ostatnim etapem w procesie zmian.
Na koniec warto podkreślić, że jeśli chcemy zmienić lub choćby dostosować sposoby edukacji i kształcenia przyszłych studentów do ich oczekiwań i wymagań rynkowych, ogromną nadzieję należy pokładać w kompetentnej kadrze nauczycieli akademickich, którzy powinni być przedsiębiorczymi projektantami zmian systemu szkolnictwa wyższego i nie powinni wahać się podejmować nowych wyzwań zróżni-cowanymi metodami w osiąganiu zamierzonych rezultatów.