W ydział Ochrony Roślin P. I. N. G. W. w Puławach po
w stał w 1918 roku. Personel stanowili: kierownik, asystent, ogrodnik, służący pracow niany i dozorca ogrodu. Zaraz w 1918 roku W ydział rozpoczął swą działalność, postawiwszy sobie jako program :
1. b ad an ia naukow e n ad ekologją i zwalczaniem chorób roślin upraw nych oraz obserwacje n a d występowaniem ty c h chorób;
2. popularyzację odnośnych wiadomości drukiem i słowem;
3. uzupełnienie i zakładanie kolekcji grzybów pasorzyt- niczych.
W m yśl powyższego program u rozw ijają się prace W ydziału aż do 1925 roku. W okresie ty m wykonano szereg b adań i do
świadczeń, mianowicie:
1. b ad an ia n a d chorobą m ozajkową, kędzierzaw ką i zw ija
niem liści u ziemniaków,
2. doświadczenia n a d odkażaniem różnem i p reparatam i chemicznemi ziarna pszenicy przeciw śnieci i prosa przeciw głowni,
3. b a d a n ia n ad grzybkam i powoduj ącem i gnicie owoców,
4. doświadczenia n a d zwalczaniem am erykańskiej rosy mącznej n a agreście,
5. zwalczanie rdzy n a mięcie,
6. doświadczenia z zimowaniem zarodników śnieci psze
nicznej, głowni prosianej i kukurydzianej,
7. próby z nowemi p reparatam i do zwulczania chorób,
8. obserwacje n ad występowaniem grzybków pasorzytni- czych i narośli w okolicy Puław.
Pozatem wygłaszano odczyty, udzielano porad, opracowano 4 kw estjonarjusze i 1 p lakat. W ykaz ważniejszych prac i a rty kułów drukow anych przez personel W ydziału p atrz: „Bibljo- grafja Puław ska 1918—1927“ , Bydgoszcz - Puław y 1930.
Od 1925 roku K ierow nik W ydziału przeszedł na kated rę bo tan ik i do W ilna. Od 1927 roku kierownictw o W ydziału objął Kierow nik Działu Entomologicznego — Dr. St. Minkie
wicz.
P raca W ydziału idzie w dwóch
kierunkach'-1. b a d a n ia naukow e,
2. działalność prak ty czn a.
Działalność p raktyczna ta k się rozrasta, że staje się koniecz- nem stw orzenie nowego stanow iska p rzy W ydziale O chrony Roślin — lu stra to ra zdrow otności upraw rolniczych. W roku 1930 stanowisko to zostaje obsadzone. B rak m łodych sił fito- patologicznych nasuw a konieczność kształcenia specjalistów w tej dziedzinie. Od roku 1927 było w W ydziale: 1 stypendysta i 8 p rak ty k an tó w fitopatologów. Prowadzono następujące prace:
1. bad an ia fizjograficzne na teren ie Lubelszczyzny,
2. grom adzenie obserw acyj n ad występowaniem chorób na roślinach upraw nych w wojew. lubelskiem,
3. badania porównawcze n a d różnem i środkam i do bejco
w ania ziarn a siewnego,
4. b ad an ia n a d grzybem szklarniow ym na siewkach roślin ozdobnych,
5. biologja i zwalczanie Fusicladium saliciperdum na w ierzbie,
6. choroby róż i ich zwalczanie,
7. obserw acje n a d występow aniem i zwalczaniem głowni cebulow ej.
S k ł a d o s o b o w y W y d z i a ł u O c h r o n y R o ś l i n w 1930 r.:
Kierownik W ydziału: Dr. Stanisław Minkiewicz.
A systentki: J. Siemaszkowa (do 1. V III 1930 r.) i K . J a n kowska.
Stypendyści: E. Judenko i J. Kochm an.
49 L u strato r zdrow otności upraw roślinnych na wojew. lubel skie (utrzym yw any z subwencji M inisterstwa Rolnictwa) S. Muryn.
Personel techniczny: 1 laborant.
D z i a ł E n t o m o l o g i c z n y P. I. N. G. W. w P u ław ach pow stał w połowie 1918 roku i do 1920 roku stanow ił poddział W ydziału Ochrony Roślin. Personel do końca roku 1921 składał się tylko z kierownika. Od końca 1921 roku pod
dział zostaje przem ianow any na dział i otrzym uje asystenta.
P raca Działu Entomologicznego była prowadzona według nast ępuj ącego p rogram u:
1. bad an ia naukowe nad biologją i rozwojem ważniejszych szkodników roślin upraw nych,
2. grom adzenie m aterjałów z zakresu szkodników roślin upraw nych na terenie woj. lubelskiego i kieleckiego, 3. uzupełnianie i zakładanie kolekcyj szkodników,
4. działalność popularyzacyjna: wydawanie plakatów i ulo
tek, kw estjonarjuszy, udzielanie porad, odczyty i wy
kłady, publikacje artykułów w pism ach rolniczych i ogrodniczych.
W Dziale Entom ologicznym przeprowadzono w okresie 1920 do 1930 r. stu d ja nad biologją i rozwojem następujących szkodników: miodówki jabłoniowej —• Psylla mali Schmbrg., wznosika doparka — Simaethis pariana Cl. (szkodnik m łodych jabłonek), płatków ki —■ Argyroploce variegana Hb. (szkodnik pąków jabłonek), w ydlubki —• Tmetocera ocellana (szkodnik pąków jabłonek), b ad an ia n a d w ystąpieniem pryszczarka (mucha heska) —• Mayetiola destructor Say., błyszczki jarzy- nówki —• Plusia gamma L. na W ileńszczyźnie w 1922 roku b ad an ia n a d zm ianam i w organizmie gąsienicy Bielinka ka pu stn ik a — Pieris brassicae L., w skutek porażenia owado- m orkiem korzonkowym — Etomophthora sphaerosperma Fres.
W roku 1927 i 28 zestawiono zbiór szkodników wikliny.
Zestawiono spraw ozdania z w ystępow ania ważniejszych szkodników na terenie Lubelszczyzny i Kieleckiego (od 1919—27) i wykaz ważniejszych szkodników w ystępujących w Polsce w 1925 roku.
4
Od roku 1929 prowadzono bad an ia nad m szycam i Puław i okolicy oraz nad rozwojem i'biologją prosow ianki — Pyrausta nubilalis Hb.
Oprócz pracy naukowej D ział Entom ologiczny rozw ijał działalność praktyczną w zakresie uśw iadam iania szerszych w arstw rolniczych i ogrodniczych o szkodnikach i ich zwal
czaniu zapomocą wykładów, popularnych artykułów w pism ach rolniczych i ogrodniczych (o miodówce jabłoniowej, niezm iarce, m usze szwedzkiej i inn.), plakatów i ulotek.
W yniki wym ienionych b adań naukow ych by ły opubliko
wane drukiem w Pam iętniku P. I. N. G. W. w Puław ach, w Polskiem Piśm ie Entomologicznem, w B iuletynie Polskiej A kadem ji U m iejętności, w K w artalniku „Choroby i Szkodniki R oślin" i w R ocznikach N auk Rolniczych i Leśnych.
W Dziale Entom ologicznym specjalizowało się w entomo- logji stosowanej 2 stypendystów i 4 praktykantów .
W roku 1930 przy W ydziale Ochrony Roślin P. I. N. G. W.
w Puław ach utworzono nową placówkę dla akcji praktycznej w zakresie ochrony roślin na obszarze woj. lubelskiego. W ty m celu zaangażowano lu strato ra zdrow otności u praw rolniczych.
Zadaniem nowo utw orzonej placówki jest przedew szyst- kiem:
1. akcja oświatow o-propagandow a wśród szerszych m as rolników i ogrodników w spraw ie konieczności zwal
czania chorób i szkodników roślin upraw nych, akcja ta polega na urządzaniu częściowo z udziałem organizacyj rolniczych i ogrodniczych kursów, odczytów, wykładów i pogadanek o chorobach i szkodnikach; pozatem na terenach szkół rolniczych i stacyj doświadczalnych rok rocznie urządza się pokazowe poletka doświadczalne z bejcowaniem nasion siewnych, zwalczaniem szkodni
ków, oraz doświadczenia pokazowe n ad opryskiwaniem sadów;
2. w związku z pojaw em w okresie w egetacyjnym chorób i szkodników udziela się porad listownie lub ustnie;
3. na podstaw ie własnych spostrzeżeń w czasie rozjazdów i danych od korespondentów oraz osób pryw atnych, zwracających się o porady, sporządza się rejestrację chorób i szkodników, w ystępujących n a obszarze woj.
lubelskiego;
51 4. w razach masowego pojaw u jakiejś choroby lub szkod
nika ogłasza się sposoby zwalczania, w form ie kom uni
katów , w ydanych w Dzienniku W ojew., w czasopism ach rolniczych, lub też jako ulotki i p lak a ty ;
5. w związku z ustaw ą o zwalczaniu korówki wełnistej —•
Schizoneura lanigera, ra k a ziemniaczanego. —• Syn- chytrium endobioticum, niszczenia chwastów i berbe
rysu przeprow adza się kontrolę szkółek drzew owoco
wych, upraw ziem niaczanych (przeważnie po 3 pow iaty co rok), terenów silnie zachwaszczonych i tych, gdzie masowo rośnie berberys;
6. w związku z im portem i eksportem roślin upraw nych lub też produktów rolniczych w ydaje się zaśw iadczenia zdrow otności po uprzedniem przeprow adzeniu kontroli;
7. w okresie w egetacyjnym przeprow adza się dośw iad
czenia n a d zwalczaniem chorób i szkodników przy użyciu preparatów chem icznych fabrykacji krajow ej lub zagranicznej;
8. rozciągnięto opiekę zdrow otną n a d większemi p lan ta cja m i burakó-w, chmielu, drzew owocowych oraz roślin upraw nych w szkołach rolniczych i stacjach dośw iad
czalnych.
S t . M i n k i e w i c z .
Sprawozdanie z działalności praktycznej za 1930 rok.
W roku 1930 rozszerzono praktyczną działalność zwal
czania szkodników i chorób roślin upraw nych na obszarze woj.
lubelskiego, kładąc przytem nacisk na akcję oświatowo-pro- pagandową wśród szerszych m as rolników. Nawiązano ścisły k o n tak t z Lubelskiem Tow. Chmielarskiem, uzyskując w te n sposób 78 stałych korespondentów i dokładne dane o stanie zdrowotności chmielników w okresie wegetacyjnym .
W porozum ieniu z Urzędem W ojewódzkim i W oj. Tow.
Org. i Kół. Roi. ustalono projekt stw orzenia na obszarze woj.
lubelskiego stałej sieci korespondentów, placówek czyszczenia i odkażania nasion siewnych oraz p ro jek t zwalczania masowo pojaw iających się szkodników i chorób roślin upraw nych.
W m iarę możności starano się nawiązać ścisły k o n tak t i współ
4*
pracę z in sty tu cjam i państw owem i i społecznemi w pracy naszej zaint er esowanemi.
L atem przeprowadzono lustrację upraw roślinnych w 1 2 szkołach rolniczych i w 2 stacjach doświadczalnych.
W okresie w egetacyjnym otrzym ano 236 przesyłek chorób, i szkodników roślin. Ogółem udzielono 286 porad.
W związku z ustaw ą o zwalczaniu korówki wełnistej prze
prowadzono lu strację w 6 szkółkach drżew owocowych. J e sionią przeprowadzono w 6 pow iatach lu strację upraw ziem nia
czanych; przygotow ano i rozesłano za pośrednictw em Urzędu W ojewódzkiego poszczególnym organizacjom rolniczym po
kazowe p re p a ra ty form alinowe rak a ziemniaczanego. Pozatem przeprowadzono kontrolę przesyłek pocztow ych i kolejowych produktów rolniczych, wwożonych do k ra ju i wywożonych za
granicę. Ogółem w ydano 5 zaświadczeń.
W czerwcu urządzono pokazy chorych i uszkodzonych roślin dla wycieczek szkół i organizacyj rolniczych. W listo
padzie urządzono 4-dniowy kurs dla nauczycieli szkół rolniczych i powiatow ych instruktorów roi. N a kursie dla ogrodników i m iłośników ogrodnictwa w Lublinie urządzono 7 godz. w y
kład o szkodnikach i chorobach oraz sposobach ich zwalczania.
P ozatem wygłoszono 35 pogadanek 2-godzinowych z zakresu ochrony roślin dla uczni szkól rolniczych.
W związku z przew idyw aną ró jk ą chrabąszcza majowego ustalono program zbierania chrabąszcza majowego oraz w y
dano ulotkę. Pozatem w ydano ulotkę o susówkach, mszycy chmielowej, susłach i chomikach.
S. M u r y n.
6. ŚLĄ SK A STACJA OCHRONY ROŚLIN W CIESZYNIE.
Sprawozdanie z działalności za czas od r. 1925 do 1930.
Śląska S tacja Ochrony Roślin pow stała w sierpniu 1925 r.
jako in sty tu cja wojewódzka z siedzibą w Państwowej Szkole Gospodarstwa W iejskiego w Cieszynie z zakresem działania na obszarze województwa śląskiego.
Kierownikiem S tacji został Dr. Piekarski, k tó ry objął dział chorób roślin rolniczych i uszkodzeń rolnych, powodo- wan3^ch przez zakłady przemysłowe. Działem szkodników zwierzęcych zajął się Dr. K. Simm, a działem chorób roślin ogrodniczych Dr. J. Tomkiewicz, wszyscy profesorowie Państwowej W yższej Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego w Cie
szynie. W m iarę rozszerzania się działalności Stacji został utw orzony inspektorat walki z rakiem ziem niaczanym pod kie
rownictwem kierownika Stacji. Jako inspektora do walki z rakiem ziem niaczanym przyjęto p. R. Pilla,. jako podinspek
to ra p. Al. Jaworskiego i sekretarkę p, Jamrozównę. D nia 15 kw ietnia 1930 r. przybył do Stacji jako asystent inż.
A. Kasprowicz. W r. 1927 u stą p ił Dr. J. Tomkiewicz, wskutek czego podzielono pracę na dział fitopatologiczny (Dr. A. Pie
karski) i dział entomologiczny (Dr. K. Simm).
Cele Stacji określa rozporządzenie do ustaw y ramowej z dnia 10 grudnia 1924 r. (p. Nr. 2 „Choroby i szkodniki roślin“ ).
Głównym tw órcą ramowej ustaw y i rozporządzenia do ustaw y jest Dr. P a try n , radca wojewódzki.
Do zadań Śl. S tacji Ochrony Roślin należy:
1. badanie nadsyłanych okazów chorych i uszkodzonych roślin,
2. wygłaszanie wykładów w tow arzystw ach rolniczych i ogrodniczych i udzielanie na m iejscu porad z zakresu ochrony roślin,
3. um ieszczanie aktualnych artykułów i kom unikatów o chorobach i szkodnikach roślin w organie urzędowym Śl. S tacji Ochrony Roślin „R olniku Śląskim " i w prasie śląskiej,
4. wygłaszanie odczytów do ra d ja Polskiego w K atowicach, 5. w ydaw anie ulotek, dotyczących biologji i zwalczania
chorób i szkodników roślin,
6. w alka z rakiem ziem niaczanym .
A d 1. Śląska S tacja O chrony Roślin udzieliła porad w 1930 r . :
z zakresu zwalczania c h o r ó b ... 286 szkodników . . . 132 ,, „ ,, chwastów . . . . 35 ,, ,, ,, n o r n i c ... 2 0
ogółem . . . 473
Ad 2. W ykłady wygłaszano we w szystkich ważniejszych m iejscowościach województwa śląskiego. Pozatem urządzono lotne kursy dla funkcjonarjuszy policji wojew. śląskiego głównie w celu walki z rakiem ziem niaczanym i korówką wełnistą.
Ad 3. Liczba ogłoszonych artykułów i kom unikatów .
1925 1926 1927 1928 1929 1930
9 4 12 14 1 0 22
A d 4. Do ra d ja Polskiego w K atow icach wygłosili pracow ni
cy S tacji odczytów z ochrony roślin:
1928 1929 .. 1930
9 9 12
W roku 1930 wygłoszono następujące odczyty przez radjo:
P rof. Dr. A. Piekarski: Ochrona roślin w Wojew. Śląskiem, Inż. A. Kasprowicz: Choroby roślin ogrodniczych w czerwcu,
Grzyb domowy i jego zwalczanie,
Zapraw ianie ziarna siewnego, pszenicy i żyta, - - Przechow yw anie i choroby ziemniaków.
55 Insp. R. Pill: Przepuklina, czyli kila roślin kapustnych i rze-
powatych,
— O rak u ziemniaczanym.
Mr. J u lja n Żukowski, asyst. P. W. S. G. W. w Cieszynie: Jakich środków do tępienia szkodników dostarcza polski przemysł chemiczny,
— Zależność pojaw u szkodników zwierzęcych od przebiegu pogody,
— W iosenne szkodniki drzew owocowych,
— O niezm iarce i m usze szwedzkiej,
— W ażniejsze szkodniki roślin warzywnych.
Ad 5. W okresie sprawozdawczym wydano 21 druków ulotnych i plakatów , jako to:
R ak ziem niaczany w województwie Śląskiem w r. 1927
„ „
1928,, ,, o )> j> >> >> 1929 R ak ziem niaczany,
Przepuklina kapuściana, K orówka w ełnista.
Pom rów rolny, K w ieciak jabłoniow y, K uprów ka rudnica, Tępienie m yszy polnych,
Przecinkowiec, groźny szkodnik jabłoni i gruszy, Tarczówka śliwowa,
Szkodniki śpichrzowe,
R ady Śląskiej Stacji Ochrony Roślin na zasiewy jesienne, Sposoby racjonalnego zapraw iania ziarna siewnego,
Środki chemiczne do zwalczania owadów w sadownictwie i warzywnictwie,
Sposób badania plantacyj ziemniaków w ogródkach i w polu J a k należy nadsyłać chore i uszkodzone rośliny do Śl. Stacji
Ochrony Roślin,
K w estjonarjusz w spraw ie chorób i szkodników drzew owo
cowych,
plakat: ,,R ak ziem niaczany“ , plakat: „K orów ka w ełnista“ .
Śląska S tacja Ochrony Roślin w ykonała kilka doświadczeń z następującem i środkam i ochronnem i: „Horiasan", arsenian ołowiu, ,,Arbosalus Karbolineum“, ,,Dekalit S “ i ,,Dekalit E xtra“.
O statnie dwa środki w ykazały w yniki ujem ne.
W a ż n i e j s z e c h o r o b y i s z k o d n i k i r o ś l i n r o l n i c z y c h i o g r o d n i c z y c h n a o b s z a r z e w o
j e w ó d z t w a ś l ą s k i e g o w r o k u 1930.
Do najpospolitszych chorób na Śląsku należy śnieć cuchnąca pszenicy, szczególnie w powiecie bielskim i cieszyńskim, gdzie porażenie dochodziło do 60 % w ty ch miejscowościach, gdzie nie zapraw ia się ziarna siewnego. Chcąc pouczyć nieuśw iado
m ionych rolników, względnie obojętnych naocznie przekonać Śląska S tacja Ochrony Roślin urządziła w 5 gm inach (3 w po
wiecie cieszyńskim a 2 w powiecie bielskim) pokaz zapraw iania ziarna siewnego pszenicy form aliną i „ziarnikiem ". Z iarnik w ilości 5 kg otrzym ała Śląska S tacja Ochrony Roślin bezp łat
nie z fabryki „A zot“ w Jaw orznie.
Celem zbadania najwięcej używ anych środków do zapraw y pszenicy założono w W ielkich Górkach, pow iat Cieszyn, poletko doświadczalne z 8 środkam i.
W powiecie bielskim i cieszyńskim w ystępuje również dość silnie głownia źdźbłowa ży ta i helm intoporjoza jęczmienia.
R dzę zbożową i m ączniaka zbóż spotkać m ożna na całym obszarze W ojewództwa Śląskiego, lecz tylko w m niejszych ilościach.
N ajgroźniejszym pasorzytem roślin okopowych jest rak ziem niaczany, k tó ry w ystępuje na całym obszarze województwa śląskiego, z w yjątkiem pow iatu cieszyńskiego i bielskiego;
w r. 1930 było porażonych 1038 gospodarstw na łącznej powierz
chni 152,83 ha.
Do bardzo rozpow szechnionych chorób ziem niaków na Śląsku należy p arch zwykły, wywołany przez prom ieńczaki (Actinomycetes). Również ospowatość kłębów ziem niacza
nych (Rhizoctonia solani) rozpanoszyła się znacznie, na co w płynęły bardzo dogodne dla rozwoju tej choroby w arunki atm osferyczne w roku 1930. Rdzawca plam istość m iąższu w ystąpiła słabo na całym obszarze województwa śląskiego, silny pojaw był tylko w niektórych gospodarstw ach i to na
57 odm ianach Kam eke. W yjątkow o silnie naw iedziła w roku 1930 kłęby ziem niaczane m okra zgnilizna, k tó ra dochodziła w końcu wykopków do 20 %, a wkrótce po zakopcowaniu ziem
niaków osiągnęła 60%. N a burakach cukrowych i pastew nych pojaw ił się chwościk buraczany. Połowa gospodarstw, u p ra w iających b uraki, została opanowana średnio, 25% gospo
darstw w silnym stopniu, jednak mniej niż w roku 1929.
W ażniejsze szkodniki reprezentow ane są przez niezm iarkę, m uchę szwedzką, ździeblarza karłowatego (Cefihus pygmeus), strąkow ca bobiku ( Bruchus granarius) i strąkow ca grocho
wego (Bruchus pisi).
N iezm iarka opanowała w średnim stopniu pszenicę ozimą, n atom iast na pszenicy jarej stwierdzono 40—100% roślin opanowanych przez tego szkodnika na w szystkich połach obsianych pszenicą jarą. Mniej licznie w ystąpił ździeblarz karłow aty; większe jego skupienie m ożna było spotkać tylko w powiecie cieszyńskim. Strąkow ce bobiku i grochu pojaw iły się we w szystkich pow iatach województwa śląskiego, nie p rz y bierając jednak ch arakteru niebezpiecznego.
N ajgroźniejszą chorobą w wawrzywnictwie jest kiła k apu
ściana; choroba ta w ystępuje na całym Śląsku, najsilniej jednak w powiecie katow ickim , świętochłowickim i południo
wej części pow iatu tarnogórskiego, i to do tego stopnia, że zagraża w prost upraw ie roślin kapustnych. W celu intensyw niejszego zwalczania tej choroby Śląska S tacja Ochrony Roślin w ydała ulotkę i założyła poletko doświadczalne w Giszowcu, pow iat Katowice, celem wypróbowania skuteczności działania najwięcej używ anych środków chemicznych w walce z kiłą kapuścianą. Jak o najlepszy i najpraktyczniejszy środek oka
zało się wapno palone w ilości 1,5 kg na 1 m 2. W ynik został ogłoszony w „R olniku Śląskim “ .
N a drzewach owocowych, jabłoniach i gruszach w ystępuje struposz jabłoniowy (Fusicladiuw, dendriticum Fuck), oraz struposz gruszkowy (Fusicladium pirinum Fuck). W m iejsco
wościach, gdzie właściciele sadów nie są zorganizowani w to w a
rzystw ach ogrodniczych, gdzie nie stosują racjonalnego spryski
wania drzew, choroba ta przybiera charakter epidemiczny.
Ze szkodników drzew owocowych wymienić należy mszycę wełnistą, juko najniebezpieczniejszego szkodnika jabłoni na obszarze wroj ewództwn śląskiego, szczególnie powiatów k a to
wickiego, rybnickiego i północnej części pow iatu pszczyńskiego.
W alka z m szycą w ełnistą jest m imo usilnych zabiegów ze strony Śląskiej S tacji Ochrony Roślin bardzo utrudniona, gdyż zupełne wyniszczenie tego pasorzyta, a raczej opanowanie go ham uje m ałe zrozum ienie i słaba akcja ze strony ludności. To też korowce wełnistej poświęca się bardzo wiele uwagi i kładzie silny nacisk n a uświadom ienie właścicieli i użytkow ników sadów jabłoniow ych, aby wszczęli jaknaj energiczniej sza walkę z ty m szkodnikiem. Inne gatunki mszyc, a m ianowicie mszyce zwykłe na jabłoni, na gruszy, n a śliwie, na czereśniach i porzecz
kach w ystąpiły dzięki długotrw ałem u okresowi suszy również bardzo silnie, lecz ze względu na swój c h a ra k te r żerowania nie dały się sadownictwu bardzo we znaki z w yjątkiem szkółek.
N a jabłoniach i gruszach w ystąpiła również m iodówka jab ło niowa (P sylla mali) i gruszowa (P sylla ftyrisuga), które to szkodniki dały się sadom w powiecie cieszyńskim i bielskim b a r
dzo we znaki, niszcząc w niektórych okolicach 90% kw iatów jabłoni i grusz. Inne szkodniki jak kwieciak jabłkowiec, brudnica nieparka, prządka pierścienica, piędzik przedzim ek i nam iotnik jabłkow y, nie przedstaw iają większego niebezpieczeństwa, a przy wytężonej akcji m ożna ich szkodliwe działanie ograni
czyć do m inim um . N ato m iast zauważono silniejszy pojaw kuprów ki rudnicy w powiecie katow ickim i świętochłowickim, gdzie szkody w yrażały się często w ilości 50% objedzonych liści. Gminom w ty ch pow iatach polecono zwalczać kuprów kę przez obcinanie i palenie oprzędów porą zimową i wczesną wiosną. N a krzew ach agrestowych pojaw ił się masowo naroślan agrestowy (Nematus ribesii Scoft); drugie pokolenie w ystąpiło w ta k olbrzymiej ilości, że w kilku dniach ogołociło krzewy z liści.
W ielką plagą śliw węgierek jest tarczów ka śliwowa. (P h y - sokermes Eulecanium eoryli Ldgr. cerasi Goethe). Mszyca ta do niedaw na jeszcze lekceważona, w ystąpiła w o statnich latach na Śląsku, a szczególnie w powiecie bielskim i cieszyńskim, ta k silnie, że zniszczyła całe sady śliwowe. N adm ienić jeszcze należy, że tarczów ka śliwowa opada w m iarę silniejszego roz
m nażania się również i inne g atunki śliw i wogóle drzew owo
cowych.
W spomnieć jeszcze należy o nornicach, które czynią ogro
m ne spustoszenia w sadach owocowych, szczególnie w m łod
59 szych. Jak o środek zwalczania poleca Śląska S tacja Ochrony Roślin świece dymowe z fabryki ,,A zot“ w Jaworznie, spalane w aparacie „dusim ysz“ .
W roku 1930 przypadła na Śląsku rójka chrabąszcza majowego z w yjątkiem powiatu bielskiego i cieszyńskiego, oraz południowo-wschodniej części pow iatu pszczyńskiego, gdzie rójka w ystępuje dwa la ta później i zlewa się z pojawem tego szkodnika w województwie krakowskiem. W północnej części województwa chrabąszcz m ajowy m a te n sam czas rójki co w W ielkopolsce, gdzie w r. 1930 w ystąpił bardzo silnie.
Dotychczasowa orjentacja, uw ażająca Śląsk za jednolity te re n pod względem pojaw u chrabąszcza majowego, okazała się m ylną. N a podstaw ie nadesłanych spraw ozdań oraz własnych obserw acyj sporządzono m apkę zasiągu chrabąszcza majowego.
G ranica pojaw u chrabąszcza majowego przebiega następująco:
z gm iny Olza, pow iat R ybnik, przechodzi przez Gorzyczki, Ja strzę b ie Dolne, wzdłuż to ru kolejowego do Pawłowic przez Mizerów, pow iat Pszczyna, nieco na północ od Piaska, dalej przez Międzyrzecze, następnie na północ od Bierunia Starego i kończy się na północ od Jelenia, pow iat pszczyński.
W śród szkodników śpichrzowych stwierdzono w szeregu gospodarstw rolnych, szczególnie w stary ch śpichrzach, wołka zbożowego. Co do dezynfekcji spichrzów poleca Śląska Stacja O chrony Roślin stosowanie dwusiarczku węgla i aniliny.
8 okręgów ochronnych, k tó ry m Śląska Stacja Ochrony Roślin przydzieliła opryskiwacze, zostały zwiedzone i pouczone o ochronie roślin, i praca ich została skontrolowana.
Dr. A. P i e k a r s k i .
TOW AR ZYSTW IE ROLNICZEM W K R A K O W IE .
S ta cja Ochrony Roślin przy Malopolsldem Tow arzystw ie
S ta cja Ochrony Roślin przy Malopolsldem Tow arzystw ie