Istota leasingu

Leasing jest formą finansowania inwestycji, która umożliwia inwestorowi dostęp do dóbr inwestycyjnych bez konieczności ich nabycia. Z punktu prawno - ekonomicznego leasing różni się od takich metod wejścia w posiadanie określonej rzeczy, jak nabycie przez sprzedaż ratalną, dzierżawę czy najem. Chodzi głównie o możliwość użytkowania wypożyczanej rzeczy i pobierania określonych korzyści, a nie nabycie prawa własności do wypożyczanej rzeczy. Takie podejście umożliwia realizację inwestycji na szczególnych warunkach, pozwala bowiem uniknąć nakładów kapitałowych. Dzieje się tak dlatego, że koszty użytkowania maszyn lub urządzeń, które są przedmiotem leasingu, są pokrywane z bieżących dochodów firmy uzyskiwanych dzięki użytkowaniu tych rzeczy²⁶⁶. W leasingu nie ma się do czynienia z typową formą finansowania inwestycji. Firma korzystająca z leasingu nie otrzymuje

środków pieniężnych do swojej dyspozycji lecz środki produkcji i inne dobra, które zaspakajają jej potrzeby w sposób bezpośredni. Leasing może finansować przedmioty

265 M. Szafarowska, ABC Leasingu, Związek Przedsiębiorstw Leasingowych, Warszawa 2011, s. 11.

266

nowe jaki i używane.

Leasing polega na oddaniu przez jedną stronę, tj. leasingodawcę (finansującego), w odpłatne użytkowanie środków trwałych drugiej stronie, czyli leasingobiorcy (korzystającemu), na warunkach określonych przez te strony. Istotą leasingu jest więc oddanie przez właściciela w odpłatne użytkowanie rzeczy. Przy czym, warunki, jakie muszą być spełnione przez dającego w użytkowanie i korzystającego z rzeczy, są ustalane przez obie strony. Zgodnie z definicją umowy leasingu znajdującą się w kodeksie cywilnym, finansujący zobowiązuje się w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, czyli firmy leasingowej, nabyć określoną rzecz będącą przedmiotem leasingu od oznaczonego zbywcy, na warunkach określonych w umowie leasingu, a następnie oddać tę rzecz korzystającemu w używanie lub używanie i pobieranie pożytków, na czas oznaczony w umowie. Natomiast korzystający zobowiązuje się zapłacić w zamian określone wynagrodzenie pieniężne, przy czym musi ono być co najmniej równe cenie nabycia przedmiotu leasingu przez finansującego²⁶⁷. Zgodnie z prawną definicją umowy leasingu, jego nadrzędną cechą jest, oddanie przedmiotu leasingu w odpłatne użytkowanie na czas oznaczony²⁶⁸.

W rzeczywistości jednak nie ma jednej, konkretnej definicji leasingu - praktyka gospodarcza wykreowała wiele definicji. Według Międzynarodowego Standardu Rachunkowości nr 17 leasing jest umową, na mocy której właściciel (leasingodawca) przekazuje użytkownikowi (leasingobiorcy) prawo użytkowania określonego dobra (środka trwałego) w określonym okresie w zamian za określone płatności lub serie płatności. MSR wyodrębnia dwa podstawowe rodzaje leasingu wg kryterium ryzyka i korzyści: leasing operacyjny i finansowy²⁶⁹. Kolejna definicja została opisana podczas Konwencji UNIDROIT (Międzynarodowego Instytutu Ujednolicania Prawa Prywatnego w Rzymie) w Ottawie w 1988 r. Zawarto w niej cywilnoprawne aspekty leasingu, jednoznacznie odróżniające umowę leasingu od innych umów korzystania z cudzej rzeczy i jej nabywania. Kolejne ujęcie, według Centrum Korporacji Transnarodowych ONZ (UNCTC), definiuje leasing jako trójstronną transakcję, w

267 K. Gogol, Bank a leasing…, op.cit., s. 37.

268 K . Kruczalak, Umowy w obrocie krajowym i międzynarodowym, PWN, Warszawa 1996, s. 125.

269 Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej w interpretacjach i przykładach, Aktywa trwałe, utrata wartości, leasing, red. M. Bonham, LexisNexis, Warszawa 2006, tom 3, s. 299.

której finansujący dokonuje zakupu dóbr inwestycyjnych (wyposażenia) na podstawie specyfikacji korzystającego, aby oddać mu je następnie do używania i ewentualnie pobierania pożytków²⁷⁰.

Przedstawione definicje wskazują główne podejścia do terminu „leasing”, występującego na świecie. Analiza ich treści pozwala na stwierdzenie, że umowy leasingu są przedstawiane w dwóch ujęciach. Pierwsze to leasing sensu largo związany z leasingiem finansowym jak i operacyjnym, drugie - leasing sensu stricte dotyczący tylko leasingu finansowego.

W Polsce można wyróżnić definiowanie leasingu wg trzech ujęć: prawa cywilnego, podatkowego oraz rachunkowości (Tabela 3). Ustawy o podatkach dochodowych zawierają własną definicję leasingu, odbiegającą od tej określonej w kodeksie cywilnym. Odrębna definicja leasingu została też sformułowana na potrzeby ustawy o rachunkowości.

Tabela 3. Porównanie definicji leasingu w ustawodawstwie prawnym Polski

Prawo cywilne Prawo podatkowe Prawo bilansowe

Art. 709¹ kodeksu cywilnego - przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się

w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego

zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i

oddać tę rzecz

korzystającemu do używania albo używania i pobierania

pożytków przez czas oznaczony, a korzystający

zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub

wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez

finansującego.

Art. 23a pkt 1 u.p.d.o.f. - przez umowę leasingu rozumie się umowę nazwaną

w kodeksie cywilnym, a także każdą inną umowę, na

mocy, której jedna ze stron, zwana dalej finansującym,

oddaje do odpłatnego używania albo używania i

pobierania pożytków na warunkach określonych w

ustawie drugiej stronie, zwanej dalej korzystającym,

podlegające amortyzacji

środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne, a

także grunty.

Art. 3 ust. 4 ustawy o rachunkowości - jeżeli

jednostka przyjęła do użytkowania obce środki

trwałe lub wartości niematerialne i prawne na

mocy umowy, zgodnie z którą jedna ze stron, zwana dalej „finansującym”, oddaje

drugiej stronie, zwanej „korzystającym”, środki

trwałe lub wartości niematerialne i prawne do

odpłatnego używania lub również pobierania pożytków

na czas oznaczony, środki te i wartości zalicza się do aktywów korzystającego,

jeżeli umowa spełnia co najmniej jeden z następujących warunków(...)

Źródło: opracowanie własne.

270