Kandydatura

Przyjęcie kandydatek do Zgromadzenia Sióstr Świętej Marii Magdaleny od Pokuty jest poprzedzone odpowiednim przygotowaniem, zgodnym z

Kodek-sem prawa kanonicznego (kan. 597, § 1-2), gdzie zastrzega się: „Do instytutu

życia konsekrowanego może być przyjęty każdy katolik, kierujący się właści-wą intencją, posiadający przymioty wymagane prawem powszechnym i wła-snym instytutu, nie związany żadną przeszkodą. Nikt nie może być dopusz-czony bez odpowiedniego przygotowania”. Na podstawie zapisu prawa kano-nicznego Dyrektorium Zgromadzenia podaje warunki, jakie powinny spełniać kandydatki, wstępujące do tej wspólnoty zakonnej. Należą do nich: rozmowa kandydatki z przełożoną generalną lub wyznaczoną przez nią profeską wie-czystą, dobry stan zdrowia, pozytywna opinia o kandydatce w jej środowisku, nieobciążenie długami ani innymi zobowiązaniami, wystarczający poziom wiedzy religijnej i kultury osobistej227. Po przyjęciu do Zgromadzenia kandy-datki przebywają w domu zakonnym, który zapewnia odpowiednie środo-wisko formacyjne, czyli styl życia wspólnoty podejmującej codzienny wysiłek kształtowania relacji i sposobu życia na wzór pierwszych wspólnot chrześ-cijańskich. Musi w niej panować wyraźna troska o budowanie siostrzanej

225 Por. J. Kiciński, Etapy formacji na tle współczesnych zagrożeń, w: Formacja dzisiaj do

życia konsekrowanego jutra, red. J. Tupikowski, Biblioteka Życia Konsekrowanego 2,

War-szawa – Wrocław 2002, s. 127.

226 Por. Kongregacja ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apo-stolskiego, Rozpoznawajcie. Do osób konsekrowanych podążających szlakiem znaków

Bo-żych, 9, Warszawa 2014, s. 49.

128

komunii, o poszukiwanie i pełnienie woli Bożej, o zachowanie ślubowanych rad ewangelicznych, o przestrzeganie prawa zakonnego i własnego instytutu.

Należy podkreślić, że w procesie formacji zakonnej pierwszym i najdosko-nalszym Wychowawcą tych, którzy się Mu poświęcają, jest Bóg Ojciec, obja-wiający się przez nieustanny dar Chrystusa i Ducha Świętego (por. VC 66). Niemniej jednak wyższe przełożone zakonne zobowiązane są do wyznaczenia odpowiedniej siostry formatorki, inaczej mistrzyni poszczególnych etapów przygotowania do życia zakonnego. Każda z nich, a zwłaszcza mistrzyni for-macji wstępnej, powinna być osobą doświadczoną w poszukiwaniu i realizo-waniu woli Bożej, co pomaga w towarzyszeniu innym na drodze rozeznania powołania (por. VC 66). Poza tym w relacjach z kandydatkami formatorka powinna odznaczać się umiejętnością dialogu. Dokument Vita consecrata podkreśla ważną rolę rozmowy jako narzędzia formacji i dlatego zaleca, aby korzystać z niej „regularnie i często, widząc w niej praktykę o niezrównanej i wypróbowanej skuteczności” (VC 66). W swoim życiu mistrzyni powinna przejawiać również umiłowanie ducha swojego instytutu oraz stanowić przy-kład zachowania przepisów jego prawa, tj. konstytucji, dyrektorium, reguły zakonnej. We wszystkich swoich działaniach powinna kierować się miłością i współpracować z łaską Ducha Świętego. Swoją zaś funkcję ma zawsze peł-nić pod nadzorem przełożonej generalnej.

W początkowym etapie formacji – kandydaturze – mistrzyni towarzyszy kandydatkom w odkrywaniu, przeżywaniu i realizowaniu daru powołania. Ponadto uczestniczy w kształtowaniu postawy doskonałej miłości w służbie Chrystusowi i ludziom oraz w umocnieniu wolności przez posłuszeństwo, tak żeby aspirantki mogły w przyszłości wypełnić śluby zakonne i wiernie je za-chowywać (por. LG 43). Mistrzyni powinna prowadzić kandydatki w taki spo-sób, aby mogły one w pełni przyswoić sobie zasady życia konsekrowanego. Na tej drodze dokonuje się w osobie formowanej pełna internalizacja wartości ewangelicznych, co w konsekwencji prowadzi do dojrzałości w życiu zakon-nym. Proces internalizacji angażuje całą osobowość, wpływa na świadomość i na nieświadome motywacje wybory, decyzji i postępowania. Dlatego proces formacji początkowej powinien prowadzić do integracji wartości Chrystuso-wych wybranych na początku drogi powołania, do radykalizmu życia

zakon-129 nego i zdecydowania w dokonywaniu wyborów, tak aby podejmowane decyzje były dojrzałe i trwałe228. Obejmowanie wszystkich aspektów tożsamości oso-by w procesie stopniowego przyswajania sobie wartości chrześcijańskich ma prowadzić również do ukazywania w każdej postawie i w każdym czynie cał-kowitej przynależności do Boga (por. VC 65).

Wychowanie w okresie kandydatury dąży do pogłębienia życia chrześcijań-skiego i do odkrycia sensu człowieczeństwa w oddaniu swojego życia Chry-stusowi poprzez ślubowanie rad ewangelicznych. Dla aspirantek jest to czas rozeznania motywacji powołania do życia zakonnego oraz zdolności odpo-wiedzi na nie w duchu charyzmatu Zgromadzenia. We wspólnocie zakonnej kandydatki zapoznają się ze stylem życia wspólnotowego i sposobem realiza-cji rad ewangelicznych ślubowanych przez siostry. Ten etap formarealiza-cji można określić mianem rozpoznawania, procesem przyglądania się i uczenia na podstawie obserwacji. Zdobyta w ten sposób wiedza podlega weryfikacji pod-czas rozmów z siostrą mistrzynią kandydatury. Dlatego tak ważna jest właś-ciwa atmosfera we wspólnocie, w której kandydatki będą mogły zobaczyć, na czym polega życie wspólnotowe według rad ewangelicznych. Kandydatki naj-pierw odkrywają, co się kryje pod pojęciem życia zakonnego, a dopiero póź-niej przyswajają sobie i pogłębiają to, co oznacza tożsamość osoby konsekro-wanej (por. PI 6).

Na tym etapie formacji istotne okazuje się indywidualne towarzyszenie kandydatkom. Zapoznanie się z przebiegiem ich życia przed wstąpieniem do instytutu pozwala na lepszą ocenę ich kondycji, co ułatwia podjęcie pracy formacyjnej. Do najważniejszych elementów, na jakie należy zwrócić uwagę, należą: życie wiarą, realizacja zobowiązań wynikających z przyjętych sakra-mentów oraz wartości, jakimi kandydatki kierowały się w podejmowanych decyzjach. Równie ważne jest poznanie środowiska rodzinnego, relacji z ro-dzicami, rodzeństwem i przyjaciółmi oraz warunków, w jakich aspirantki wzrastały. Poznanie zainteresowań i talentów kandydatek może pomóc w ich rozwoju oraz w podniesieniu samooceny i wykorzystania ich umiejętności dla dobra bliźnich. Akceptacja przez kandydatki swojej osobowości, cech

228 Por. B.J. Soiński, Psychologiczne aspekty formacji w życiu konsekrowanym, w: Vita

130

teru, mocnych i słabych stron sprzyja osiągnięciu odpowiedniej dojrzałości emocjonalnej. Równowaga uczuciowa staje się podstawą budowania właści-wych relacji tak we wspólnocie, jak i poza nią.

W procesie formacji kandydatki winny także odkrywać swoje życie jako dar Boży. Z cierpliwością i wyrozumiałością należy stawiać im wymagania i stop-niowo wprowadzać je w rytm życia wspólnotowego. Przejście z dotychczaso-wego stylu życia do nodotychczaso-wego nie zawsze jest łatwe. Adaptacja do nowych wa-runków przebiega rozmaicie i zależy od wielu czynników, takich jak: motywa-cja podjęcia decyzji o życiu konsekrowanym, formamotywa-cja i wiedza religijna kan-dydatek, poziom wykształcenia, obycie wśród różnych grup społecznych, po-ziom kultury osobistej, doświadczenie życia rodzinnego, środowisk rówieśni-czych i zawodowych. Uwzględnienie tychże czynników, a także równowagi emocjonalnej i zdolności kandydatek do nawiązywania relacji pozwala przy-jąć odpowiedni kierunek pracy formacyjnej. Nie mniej istotny jest także czyn-nik wiekowy. Obecnie wiek kandydatek do życia zakonnego przesuwa się wzwyż. Wiele z nich, wstępując do instytutu, mieści się w przedziale od dwu-dziestu pięciu do trzydwu-dziestu pięciu lat. W stosunku do lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku, kiedy to większość aspirantek podejmowała decyzję o wstąpieniu do Zgromadzenia po ukończeniu szkoły średniej, jest to znacząca zmiana. Taka sytuacja stawia przed osobami odpowiedzialnymi za formację nowe wyzwania. Nastręcza to również trudności w przygotowaniu programu formacyjnego, który powinien uwzględniać narzędzia i metody jak najlepiej dostosowane do zróżnicowanego wieku kandydatek. Stąd też wybie-ra się dziś indywidualne prowadzenie na zasadzie towarzyszenia. Jest o tyle ważne, że kandydatki wstępują do zakonu z różnymi doświadczeniami życio-wymi. Obecnie panujący kryzys rodziny i małżeństwa wpływa również na te kobiety, należy go zatem uwzględnić w procesie formacji. Najrozmaitsze do-świadczenia, często negatywne, nie pozostają bez wpływu na funkcjonowanie całej formującej się wspólnoty, trzeba więc wykazać wysoką umiejętność wprowadzania ich w życie siostrzane w zakonie. W procesie formacji zaleca

131 się, jeśli zachodzi taka potrzeba, korzystanie z odpowiednich metod psycho-logicznych, by pomóc w osiągnięciu dojrzałości229.

Niezależnie od sytuacji osobistej kandydatek podczas procesu formacji po-winny one przejść drogę dojrzewania w wierności przez podejmowanie pracy nad sobą, której źródłem jest miłość do Boga i sióstr. Aspirantki przygoto-wują się do całkowitego poświęcenia się Bogu przez naśladowanie Chrystusa na drodze rad ewangelicznych. W przyszłości jako osoby konsekrowane mają przylgnąć do Jezusa i oddać swe życie jako całkowitą ofiarę. A zatem przygo-towanie kandydatek do kolejnego etapu formacji powinno obejmować wszyst-kie aspekty ich tożsamości, intencje i czyny. Prowadzi się je przez wszystwszyst-kie dziedziny życia chrześcijańskiego i kulturowego oraz przez etapy dojrzewania psychologicznego i duchowego (por. VC 65). Pierwsze zetknięcie aspirantki ze Zgromadzeniem w procesie formacji wyznacza dalszy jej kierunek i nadaje kształt dalszej drodze. Dlatego tak ważne jest, aby początkowy okres formacji odbywał się w atmosferze umożliwiającej wzrastanie w wolności i prawdzie, co buduje tym samym postawę posłuszeństwa i słuchania jako zdolności uczenia się. Bez tych postaw nie osiągnie się postępu na drodze formacji ani też możliwości podejmowania wolnego i odpowiedzialnego wyboru230.

W procesie formacji na każdym etapie, a w początkowych jej fazach naj-ważniejsze jest zwrócenie uwagi na właściwe korzystanie z osiągnięć tech-niki. Kandydatki przychodzą do instytutu zakonnego ze świata o wysokim rozwoju technicznym. Różnego rodzaju środki komunikowania się (Internet, portale społecznościowe, telefony komórkowe, tablety itp.) stanowią podsta-wowe wyposażenie niemal każdego młodego człowieka. Z jednej strony łatwo się za ich pośrednictwem porozumiewać, z drugiej zaś trudniej nawiązywać bezpośrednie relacje osobowe. Istnieje więc konieczność wskazania zagrożeń, choć również korzyści wynikających z posługiwania się zdobyczami technolo-gicznymi. Odpowiedzialne korzystanie z nich pozwala na kształtowanie silnej woli i nabywanie umiejętności rezygnacji z tego, co jest dobre, by zyskać jesz-cze lepsze.

229 Por. J. Kiciński, Etapy formacji…, art. cyt., s. 126.

132

Jak już wspomniano, ostateczną normą życia zakonnego, do której odwo-łują się siostry, jest naśladowanie Chrystusa ukazane w Ewangelii (por. PC 2) i według tej normy kształtuje się życie kandydatek. W tej perspektywie nabiera wagi wychowanie do miłości, która jest „cierpliwa, nie zazdrości, nie unosi się pychą, nie szuka swego, nie unosi się gniewem, nie pamięta złego, nie cieszy się z niesprawiedliwości, wszystko znosi, wszystko przetrzyma, ni-gdy nie ustaje” (por. 1 Kor 13,4-8). Stopniowe formowanie postawy miłości bezinteresownej, pomoc w odkrywaniu i pogłębianiu doświadczenia działania Boga w życiu osoby konsekrowanej są celem formacji zakonnej na każdym etapie, zwłaszcza zaś w fazie początkowej.