Postulat

Kolejnym etapem formacji wstępnej jest postulat. Czas i miejsce trwania postulatu w Zgromadzeniu Sióstr Świętej Marii Magdaleny od Pokuty także wyznacza przełożona generalna. Powinien on trwać przynajmniej rok, nie dłużej jednak niż dwa lata. Może odbywać się w jednym domu pod opieką mistrzyni postulatu lub w różnych domach zakonnych pod kierunkiem wy-znaczonej przez przełożoną generalną siostry po ślubach wieczystych. W tym okresie kontynuuje się rozeznawanie powołania kandydatki do Zgromadzenia – nieodzownie w dialogu z siostrą mistrzynią. W tym etapie zwraca się uwagę na poziom dojrzałości ludzkiej jako jeden z ważnych aspektów podjęcia życia we wspólnocie zakonnej. Dyrektorium formacji w Zgromadzeniu Świętej Marii

Magdaleny od Pokuty jako kryteria rozeznania powołania na tym etapie

wy-mienia:

– religijną motywację decyzji wstąpienia do Zgromadzenia,

– świadomość własnej ograniczoności i równoczesną ufność w moc łaski Bożej,

– gotowość otwarcia się na kształtowanie i uszlachetnianie motywacji po-wołania231.

Określając cele postulatu, bierze się pod uwagę aspekt ludzki, chrześcijań-ski oraz charyzmat danego instytutu. Aspekt ludzki dotyczy osiągnięcia

231 Dyrektorium formacji w Zgromadzeniu Świętej Marii Magdaleny od Pokuty, Lubań 2001, p. 11.

133 odpowiedniej dojrzałości naturalnej i chrześcijańskiej, tak by w nowicjacie nie trzeba było się cofać do etapu formacji ogólnej. Postulantka powinna być na tyle otwarta i wolna w swoim wyborze, aby umiała wziąć odpowiedzial-ność za swoje czyny i decyzje. Ponadto powinna odznaczać się umiejętnością wglądu w motywy swojego postępowania. Aspekt chrześcijański odnosi się do pogłębienia wiary od strony doktrynalnej i praktycznej, wyrażającej się przez wprowadzenie w głębsze życie chrześcijańskie. Aspekt zaś charyzmatyczny formacji dotyczy poznania historii i misji instytutu (por. PI 43). Powyższe cele uwzględnia się w planie formacji wspólnoty magdalenek od pokuty. Według założeń programu formacyjnego powinno się rozeznać zamiłowanie postu-lantki do życia w duchu pokuty i wynagradzania wynikającego z charyzmatu Zgromadzenia. Poprzez udział postulantek w wykładach z różnych dziedzin wiedzy podnosi się ich poziom edukacji wystarczający do uzyskania formacji ludzkiej i duchowej. Wspiera się również kształtowanie postawy wielkodusz-ności i dyspozycyjwielkodusz-ności, nabywanie umiejętwielkodusz-ności zdrowego osądu, zdolwielkodusz-ności do refleksji, podejmowania decyzji i przyjęcia za nie odpowiedzialności.

Uczestnictwo w życiu codziennym wspólnoty pomaga postulantkom w od-kryciu i doświadczeniu wartości powołania. Uczy je umiejętności budowania relacji siostrzanych poprzez akceptację odmienności i ograniczeń osób, które Bóg postawił obok nich w tej konkretnej wspólnocie. Wspólnota jako miejsce uprzywilejowane w procesie formacji „pozwala poznać trud i radość bycia razem” (VC 67), uczy przekraczania siebie i dostrzegania potrzeb innych, daje też możliwość przyjęcia każdej osoby taką, jaka jest, i pozwala kształtować w postulantkach dojrzałość emocjonalną.

W przestrzeni wspólnoty postulantki powinny dokonać refleksji i odpowie-dzieć sobie na następujące pytania: Kim jest dla mnie Jezus? Czy chcę iść za wezwaniem Jezusa drogą rad ewangelicznych? W znalezieniu odpowiedzi na postawione pytania znaczącą rolę odgrywa modlitwa. Dlatego postulantki wprowadza się w życie modlitwy, aby poznawały jej różnorodność, osobisty i wspólnotowy charakter właściwy duchowi zgromadzenia sióstr magdalenek od pokuty. Wśród różnorodnych form modlitwy baczną uwagę zwraca się na rozmyślanie oraz praktykę lectio divina. Poznanie różnych sposobów lektury i modlitwy tekstami Pisma Świętego prowadzi do pogłębienia więzi z Bogiem

134

i konfrontacji swojego życia z historią zbawienia. Życie w rytmie słowa Boże-go pomaga w rozeznawaniu powołania oraz formowaniu siebie według ducha Chrystusa.

W drodze rozwoju życia duchowego skuteczną pomoc stanowią także ćwi-czenia ascetyczne, dlatego stopniowo wprowadza się postulantki w ich prak-tykowanie. Najpierw poznają one od strony teoretycznej, czym jest asceza w wymiarze chrześcijańskim, antropologicznym i psychologicznym. Podkreśla się również jej ważną rolę w procesie kształtowania osobowości. Skuteczność praktyk ascetycznych w życiu osoby konsekrowanej jako środka pomocnego w dążeniu do świętości podkreśla dokument Vita consecrata, kiedy stwierdza, że wpływają one korzystnie na opanowywanie skłonności skażonej natury ludzkiej oraz dochowanie wierności powołaniu (por. VC 38). Jak zauważa J.W. Gogola, ascezę trzeba praktykować na każdym etapie rozwoju zarówno indywidualnie, jak i wspólnotowo. Ponieważ o istocie ascezy chrześcijańskiej stanowi posłuszeństwo i wierność Chrystusowi, droga krzyża pozwalająca iść za Nim oraz ukierunkowanie na ostateczną pełnię w chwale, dlatego ważne jest głębokie zrozumienie jej sensu w formacji religijnej232. Ponadto asceza ma wymiar świadectwa potrzebnego szczególnie w obecnych czasach kon-sumpcjonizmu, nadużyć władzy i swobody seksualnej. Stąd osoby konsekro-wane jako świadkowie tajemnicy paschalnej Chrystusa, której pierwszym etapem jest ukrzyżowanie, mogą być znakiem dla wielu ludzi zagubionych, poszukujących prawdziwych wartości (por. PI 36-37). W tradycji zgromadze-nia magdalenek od pokuty wśród różnych form ascezy siostry praktykują milczenie, umartwienie, rezygnację z realizacji własnej woli oraz męstwo i cierpliwość w znoszeniu trudów codzienności. Podejmowane praktyki po-winny wypływać z motywu miłości do Chrystusa i pragnienia ofiarowania ich za grzechy świata. Formacja postulantek w tym zakresie prowadzi do przyję-cia nowego sposobu żyprzyję-cia i działania zgodnego z powołaniem, jakie rozezna-ją. W tym celu program formacji postulantek obejmuje również codzienną ascezę osobistą przez pogłębianie cnót teologalnych: wiary, nadziei i miłości, oraz kardynalnych: roztropności, sprawiedliwości, męstwa i umiarkowania.

232 Por. J.W. Gogola, Teologia komunii z Bogiem. Synteza teologii duchowości, Kraków 2012, s. 220.

135 W procesie dojrzewania osoby ludzkiej trudno obyć się więc bez ascezy jako konstytutywnego elementu życia duchowego zarówno w znaczeniu pozy-tywnym – jako współpracy z Bogiem, jak i negapozy-tywnym – jako wyrzeczenia i umartwienia. Uwarunkowanie to wynika ze słabości ludzkiej natury, która nie zawsze skłania się do wyboru dobra przewidzianego przez Boga233.

Proces formacyjny zakłada nieustanne dojrzewanie osoby ludzkiej, toteż w żeńskich instytutach zakonnych istotnym elementem wychowania jest tro-ska o rozwój świadomości własnej kobiecości. Na tym fundamencie rozwija się dar powołania do życia zakonnego. Dlatego w programie formacji zgroma-dzenia sióstr magdalenek od pokuty uwzględnia się zagadnienia dotyczące tożsamości kobiety. Porusza się kwestie dotyczące powołania do macierzyń-stwa, rozwój uczuć oraz podstawowe problemy psychologii człowieka. Zwraca się uwagę na nauczanie Kościoła przez zaproponowanie odpowiedniej lek-tury, takiej jak np. List apostolski Jana Pawła II Mulieris dignitatem234. Potrzeba ta wynika z niepokojącego zjawiska zniekształcania obrazu kobiety we współczesnej kulturze. Model kobiety przedstawiany w mediach i czaso-pismach nader często jest oderwany od jej naturalnych cech, takich jak deli-katność, wrażliwość i poświęcenie. W formacji zatem zwraca się uwagę na rozwój cech właściwych kobiecie. Rozpoznanie przez postulantki wyjątkowe-go „geniuszu kobiecewyjątkowe-go”, jaki każda z nich w sobie nosi, w przyszłości może im pomóc jako kobietom konsekrowanym wypełniać swoje powołanie zwłasz-cza w dziedzinie obrony godności kobiety i poszanowania życia ludzkiego (por. VC 58). Wzorem do stawania się prawdziwą kobietą jest dla sióstr zakonnych Matka Boża, dlatego w procesie formacji postulantki wprowadza się w maryjny wymiar duchowości Zgromadzenia. W Maryi odnajdują właści-wą godność kobiety powołanej do całkowitego poświęcenia się Bogu i służbie bliźnim. Stąd formacja w postulacie powinna każdą z postulantek prowadzić do głębszej refleksji i osobistego doświadczenia tożsamości kobiety.

Pociągnięte pragnieniem doskonałości ewangelicznej kandydatki do życia zakonnego nie szukają łatwego życia. Jednakże – jak zauważa się to u mło-dych ludzi współczesnych czasów – ich wiara często opiera się na

233 Por. tenże, Czystość konsekrowana: teologia i praktyka, w: Formacja zakonna, t. 3, red. J.W. Gogola i in., Kraków 1998, s. 62.

136

ściach podstawowych, podczas gdy w naukach świeckich zdobyły większą wiedzę235. Dlatego w okresie postulatu zapewnia się aspirantkom wykłady z zakresu wiedzy religijnej. Należą do nich m.in. takie przedmioty, jak: teolo-gia biblijna, liturgika oraz wprowadzenie w chrześcijaństwo obejmujące za-gadnienia omówione w Katechizmie Kościoła Katolickiego. Uwrażliwia się postulantki również na aktualne problemy życia społeczno-kulturalnego. W programie formacji intelektualnej istotne jest ukazanie postulantkom związku sakramentu chrztu św. z konsekracją zakonną. Zbłębianie teologii tego sakramentu jako inicjacji życia chrześcijańskiego powinno ukazać im konsekrację jako konsekwencję życia wiary rozpoczętego na chrzcie św. W pierwszych latach formacji ważne jest również studium historii Zgroma-dzenia oraz zapoznanie postulantek z hagiografią świętych patronów. Pozna-wanie dziejów instytutu pozwala im lepiej zrozumieć jego misję i miejsce w Kościele.

Na tym etapie formacji wprowadza się postulantki w duchowość Zgroma-dzenia, zwracając uwagę na jej zasadnicze elementy:

– misterium paschalne Jezusa Chrystusa jako podstawę duchowości, – charyzmat oparty na modlitwie i pokucie wynagradzającej za grzechy świata, a zwłaszcza kobiet,

– kult Najświętszego Serca Pana Jezusa, – kult eucharystyczny i maryjny,

– duch radości i wolności w służbie Bożej,

– życie według rad ewangelicznych oraz łączenie pracy z modlitwą236. Poznanie duchowości i jej aspektów pomaga w uświadomieniu sobie powo-łania jako daru Boga oraz wezwania do świętości właściwej obranej drodze życia według rad ewangelicznych. Powinno to prowadzić postulantki do osią-gnięcia takiej dojrzałości ludzkiej i duchowej, by pozwoliła im z wystarcza-jącym i właściwym rozeznaniem zobowiązań oraz w wolności odpowiedzieć na to powołanie. Pierwsza decyzja nie wiąże się jednak z podjęciem przez postu-lantki wszystkich obowiązków związanych z życiem zakonnym i z posłannic-twem Zgromadzenia. Ma ona prowadzić do stopniowego osiągnięcia tego celu,

235 Por. Instrukcja o odnowie formacji zakonnej „Renovationis causam”, 4.

137 tym bardziej że kandydatki do życia zakonnego przychodzą ze świata, który jest mniej podatny na wpływy chrześcijaństwa. Konieczne jest więc stopnio-we przygotowanie duchostopnio-we i psychiczne, by mogły one przystosować się do stylu życia wymaganego w nowicjacie, którego charakter daleko odbiega od obyczajów świeckich237.

W zgromadzeniu magdalenek od pokuty decyzję o rozpoczęciu kolejnego etapu formacji, tj. nowicjatu, podejmuje przełożona generalna. Zgodnie z ob-warowaniami prawa kanonicznego i opierając się na prawie własnym instytu-tu, powinno się przyjmować kandydatki, które spełniły następujące warunki: wymagany wiek, dobre zdrowie fizyczne i psychiczne, odpowiedni charakter i wystarczające przymioty dojrzałości potrzebne do podjęcia życia w danym instytucie (por. KPK, kan. 642). Jeśli zachodzi taka konieczność, stan zdro-wia i poziom dojrzałości można stwierdzić przy pomocy osób do tego przygo-towanych, lecz zawsze z zachowaniem dobrego imienia kandydatki oraz bez naruszania prawa ochrony własnej intymności (por. KPK, kan. 220). Postu-lantki, które spełniły określone wymagania, uznaje się za gotowe do rozpo-częcia kolejnego etapu formacji: nowicjatu.