Kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce

Polskie działania w kierunku rozwoju społeczeństwa informacyjnego rozpoczęły się w 1994 r. na Kongresie Informatyki w Poznaniu, gdzie przedstawiono dziesięć istotnych zaleceń dla rozwoju informatyzacji w Polsce: ⁴⁵

1. W strategii rozwoju Polski należy przyjąć, że teleinformatyka jest jednym z podstawowych czynników gospodarczego i społecznego rozwoju kraju.

2. W celu umożliwienia efektywnej integracji Polski z Unią Europejską należy dopasować nasze już istniejące i nowo powstające systemy informatyczne do jej standardów.

3. Wszystkie podmioty gospodarcze w Polsce muszą być równoprawne pod względem dostępu do rynku, koncesji oraz zamówień publicznych w ramach zasad wolnej konkurencji przy maksymalnym wykorzystaniu istniejącego potencjału polskich przedsiębiorstw informatycznych.

44 KOM(2010) 245 wersja ostateczna, http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0245:FIN:PL:PDF s. 34.

45 http://archiwum.rp.pl/artykul/34713-I-Kongres-Informatyki-Polskiej.html.

32 4. Konieczna jest polityczna zgoda na szeroki udział firm prywatnych w budowie i eksploatacji sieci teleinformatycznych teraz, a infostrad w przyszłości, a więc na demonopolizację obecnych struktur obsługi telekomunikacji.

5. Pilnym zadaniem władzy ustawodawczej jest opracowanie racjonalnych rozwiązań prawnych dotyczących informatyki.

6. Podczas tworzenia normatywnych aktów prawnych oprócz weryfikacji prawnej musi być dokonywana weryfikacja informatyczna, gwarantująca ich algorytmizację.

7. Dla dobra społeczeństwa oraz w celu osiągnięcia społecznej akceptacji informatyzacji konieczne jest prawne zagwarantowanie ochrony danych osobowych obywatela w powszechnych systemach informacyjnych.

8. Dla prawidłowego przebiegu rozwoju informatyzacji konieczne jest zapewnienie dopływu wykształconych kadr informatycznych, co można osiągnąć tylko na podstawie sprawnie funkcjonującego systemu edukacji.

9. Aby osiągnąć odpowiedni poziom wiedzy informatycznej w społeczeństwie, konieczne jest upowszechnienie dostępu do informatyki w domu i szkole dzięki zmniejszeniu wysokości cła i podatków.

10. W dobie powszechnej dostępności do ogólnoświatowych dóbr kultury należy upowszechniać kulturę polską za pomocą środków informatycznych.

W latach 1994-1999 podjęto szereg działań przygotowawczych do wdrożenia zasad społeczeństwa informacyjnego. Odbyły się w tych latach liczne konferencje, które przybliżały te zagadnienia. Komitet Badań Naukowych w marcu 1995 opracował:

„Program rozwoju infrastruktury informatycznej dla polskich środowisk naukowych”.

Rada Ministrów uchwałą Sejmu RP z 14 lipca 2000 roku przyjęła pierwsze stanowisko w sprawie budowy społeczeństwa informacyjnego (M.P. z 2000 r. Nr 22, poz. 448).

Stwierdzono, że obowiązujący system prawny i polityka Rządu nie tworzą dostatecznych

33 warunków do stworzenia społeczeństwa informacyjnego. Wymieniono następujące zagadnienia, na które należy zwrócić szczególną uwagę: ⁴⁶

− zasady powszechnego dostępu i wykorzystania Internetu,

− plan rozwoju edukacji informatycznej dzieci i młodzieży,

− plan rozwoju edukacji informatycznej osób dorosłych, uwzględniający konieczność zdobywania nowych kwalifikacji w transformującej się gospodarce,

− plany i priorytety rozwoju systemów informatycznych w administracji, sprzyjające racjonalizacji wykorzystania środków budżetowych, a także usprawniające kontakty obywatela z urzędem oraz samorządem lokalnym,

− metodykę rozwoju systemów teleinformatycznych uwzględniających wymagania obronności i bezpieczeństwa pastwa,

− priorytety rozwoju systemów teleinformatycznych wspomagających system finansowy państwa,

− działania podejmowane przez państwo dla rozwoju systemów teleinformatycznych dla potrzeb ośrodków naukowych i ośrodków uniwersyteckich,

− system ostrzegania przed zagrożeniami związanymi z nadużyciami i przestępstwami z wykorzystaniem sieci teleinformatycznych i telekomunikacyjnych,

− plan działań wspomagających wykorzystywanie usług społeczeństwa informacyjnego: dla rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, dla rozwoju wsi, w ochronie zdrowia, w zwiększaniu dostępności do dóbr kultury, w transporcie, w ochronie środowiska, dla zwiększania bezpieczeństwa obywateli i ochrony porządku publicznego,

− udział przedstawicieli Polski w międzynarodowych ustaleniach i działaniach standaryzujących zasady gospodarki elektronicznej.

Wraz z wejściem Polski do Unii Europejskiej na podstawie dokumentów strategicznych, które opracowano w UE na potrzeby stworzenia społeczeństwa

46 Uchwała Sejmu RP w sprawie budowania podstaw społeczeństwa informacyjnego w Polsce, Warszawa 2000 r., http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WMP20000220448.

34 informacyjnego Rząd RP zaczął przygotowywać dokumenty strategiczne, które miały kształtować polskie społeczeństwo informacyjne, poprzez wskazywanie priorytetów i sposobów ich osiągania. Pierwszy dokument utworzony był w 2003 r. a ostatni w 2014 r.

(rys. 4).

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Strategia informatyzacji Rzeczypospolitej Polskiej ePolska na lata 2004-2008

Strategia rozwoju społeczeństwa

informacyjnego w Polsce na lata 2007-2013

Polska Cyfrowa Program Zintegrowanej Informatyzacji Państwa

Rysunek 4. Etapy tworzenia dokumentów strategicznych dotyczących budowy społeczeństwa informacyjnego w Polsce

Źródło: Opracowanie własne na podstawie http://isis.sejm.gov.pl.

Strategia Strategia informatyzacji Rzeczypospolitej Polskiej ePolska na lata 2004-2008 (Ministerstwo Nauki i Informatyzacji) została utworzona w grudniu 2003, miała na celu:

− zapewnienie wszystkim obywatelom i firmom taniego, szerokopasmowego i bezpiecznego dostępu do Internetu,

− tworzenie szerokiej i wartościowej oferty treści i usług dostępnych w Internecie,

− zapewnienie powszechną umiejętność posługiwania się informatyką⁴⁷. Kolejną strategią była Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce na lata 2007-2013 (Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji) i była spójna ze Strategią Rozwoju Kraju 2007-2015, Narodowymi Strategicznymi Ramami Odniesienia oraz Strategicznym Planem Rządzenia i miała na celu:

47 Strategia Informatyzacji RP -ePolska na lata 2004-2006, http://archiwum-ukie.polskawue.gov.pl.

35

− poprawę warunków funkcjonowania gospodarki elektronicznej poprzez zmniejszanie barier rozwoju (legislacyjnych, administracyjnych, organizacyjnych),

− zwiększenie popytu na usługi świadczone w formie cyfrowej i inne zastosowania technologii informacyjnych w gospodarce i w życiu społecznym (upowszechnianie dostępu do Internetu szerokopasmowego, upowszechnianie umiejętności korzystania z technologii informacyjnych, kształtowanie świadomości korzyści przynoszonych przez nie w życiu gospodarczym i społecznym).

− zwiększanie podaży usług w formie cyfrowej (rozwój usług w formie cyfrowej świadczonych przez podmioty publiczne, stymulowanie zastosowania technologii cyfrowych przez przedsiębiorców w kontaktach między sobą i z klientami)⁴⁸.

Kolejnym działaniem w omawianym obszarze było stworzenie w 2013 r. programu:

Program Zintegrowanej Informatyzacji Państwa (Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji), a ostatnim Program Operacyjny Polska Cyfrowa na lata 2014-2020 przygotowanym w styczniu 2014 r., który miał na celu wzmocnienie cyfrowych fundamentów dla rozwoju kraju. Zgodnie z Umową Partnerstwa⁴⁹, jako fundamenty te przyjęto: szybki dostęp do Internetu, efektywne i przyjazne użytkownikom e-usługi publiczne oraz stale rosnący poziom kompetencji cyfrowych społeczeństwa⁵⁰. Dokument został opracowany na podstawie dokumentów Zalecenia Rady w sprawie krajowego programu reform Polski z 2013 r. ⁵¹, Strategia Europa2020⁵² oraz Europejska Agenda

48 Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce na lata 2007-2013, http://www.kigeit.porg.pl.

49 Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju: Umowa Partnerstwa jest dokumentem określającym kierunki interwencji w latach 2014-2020 trzech polityk unijnych w Polsce – Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej Wspólnej Polityki Rybołówstwa. Dokument powstał na bazie Założeń Umowy Partnerstwa 2014-2020 przyjętych przez Radę Ministrów w dniu 15 stycznia 2013 roku. Przygotowując Umowę wzięto pod uwagę zapisy unijnych i krajowych dokumentów strategicznych, dotychczasowe doświadczenia związane z wdrażaniem perspektywy 2004-2006 oraz 2007-2013* www.mir.gov.p.

50 http://8poig.mac.gov.pl/os8/aktualnosci/7567,Program-Polska-Cyfrowa-przyjety-przez-rzad.html.

51 Council of the European Union, „Recommendation for a Council Recommendation on Poland's 2013 national reform programme and delivering a Council opinion on Poland's convergence programme for 2012-2016”,http://register.consilium.europa.eu/pdf/en/13/st10/st10648-re01.en13.pdf.

52 Komunikat KE „Europa 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu”, COM (2010) 2020.

36 Cyfrowa⁵³. Realizacja Programu Operacyjnego Cyfrowa Polska miała przyczynić się do poprawy sytuacji dostępności do szerokopasmowego Internetu, poprawy działalności jakości oraz efektywności działań administracji publicznej poprzez jej cyfryzację oraz zwiększenie odsetka osób uczących się przez całe życie poprzez wsparcie kompetencji cyfrowych, które zwiększy liczbę osób dokształcających się w zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnych. Dokument zawierał również opis działań, jakie należało podjąć w celu realizacji wyszczególnionych zamierzeń. Na uwagę zasługiwały działania, które miały doprowadzić do dalszej elektronizacji zwolnień lekarskich i ich przesyłania do ZUS, warunkiem koniecznym do ich przeprowadzenia było zbudowanie komunikacji między systemami teleinformatycznymi podmiotów leczniczych, platformą P1 oraz systemem ZUS, miała pomóc w tym budowa platformy analityczno-statystycznej⁵⁴. Działania w obszarze e-zdrowia opisane w programie operacyjnym Cyfrowa Polska dotyczyły:

− rozwoju e-usług, zasad zarządzania elektroniczną dokumentacją medyczną przez pacjenta; zasad utworzenia elektronicznych dokumentów medycznych (e-recepta, e-skierowania, e-zwolnienia (usługa zintegrowana z e-usługą świadczoną przez ZUS); e-rejestracja na wizytę do lekarza (z wykorzystaniem identyfikacji m.in. profilem zaufanym); zasad wprowadzenia elektronicznej karty ubezpieczenia zdrowotnego; zasad utworzenia systemu informacji o dostępności leków,

− uzyskiwania środków na dostosowanie systemów teleinformatycznych świadczeniodawców do wymiany danych w ramach ogólnopolskiego systemu informacji; kryteria wyboru projektów weryfikujące komplementarność i niedublowanie się funkcji z systemami krajowymi w ramach Regionalnych Programach Operacyjnych,

− dostosowania podmiotów leczniczych nadzorowanych przez resorty do wymiany danych z systemem informacji medycznej,

− wsparcia telemedycyny: konsultacje między pracownikami medycznymi;

kontakty pacjent lekarz; rozwój aplikacji cyfrowych wspomagających

53 Komunikat KE „Europejska Agenda Cyfrowa”, COM(2010)245.

54 http://8poig.mac.gov.pl/os8/aktualnosci/7567,Program-Polska-Cyfrowa-przyjety-przez-rzad.html.

37 monitorowanie stanu zdrowia, profilaktykę zdrowotną i procesy lecznicze;

medycyna powypadkowa i ratownictwo medyczne.

Należy podkreślić, że Wielkopolska była jednym z regionów, w którym w 2004 r.

uznano rozwój społeczeństwa informacyjnego za istotny priorytet rozwojowy. W strategii e-Wielkopolska zdefiniowano dwa zasadnicze cele strategiczne: niedopuszczenie do wystąpienia zjawiska wykluczenia cyfrowego, zapewnienie wykształcenia dobrze wykształconej młodzieży przez transformację wielkopolskiej gospodarki w gospodarkę opartą na wiedzy⁵⁵.