Miejsce e-zdrowia w społeczeństwie informacyjnym

W społeczeństwie informacyjnym gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa jak również instytucje publiczne posiadają dostęp do Internetu i urządzeń umożliwiających połączenie z Internetem. Infrastruktura, ICT oraz Internet służą do pozyskiwania oraz przetwarzania informacji jak również pozwalają na korzystanie z usług świadczonych drogę elektroniczną. Usługi elektroniczne rozwijane są w obszarze edukacji, administracji, handlu, turystyki jak również zdrowia. Stosowanie technologii informacyjno-komunikacyjnych w ochronie zdrowia przyczyniło się do powstania pojęcia e-zdrowie. Już w 2001 roku G. Eysenbach zaproponował definicję e-zdrowia jako dziedziny dotyczącej usług mających na celu zachowanie zdrowia i łączącej aspekty informatyki medycznej, zdrowia publicznego i działalności biznesowe. Z kolei Komisja Europejska w Komunikacie do Parlamentu Europejskiego w 2012 r. określiła, że e-zdrowie polega na wykorzystaniu technologii informacyjno-komunikacyjnych w produktach, usługach i procesach związanych ze zdrowiem. Obejmuje ono także zmiany organizacyjne w systemach opieki zdrowotnej i nowe umiejętności. E-zdrowie odnosi się do narzędzi i usług wykorzystujących technologie informacyjno-komunikacyjnych, które mogą poprawić jakość profilaktyki, diagnostykę leczenie oraz monitorowanie zdrowia pacjenta.

Natomiast celem e-zdrowia jest poprawa zdrowia obywateli, efektywności i wydajności świadczenia opieki zdrowotnej, a także podniesienie gospodarczej i społecznej wartości zdrowia. E-zdrowie obejmuje również interakcje między pacjentami i podmiotami świadczącymi usługi zdrowotne, przekazywanie danych między instytucjami i wzajemną komunikację między pacjentami lub pracownikami medycznymi⁶⁵.

63 Według GUS Relacja liczby osób uczących się (stan na początku roku szkolnego) na danym poziomie kształcenia (niezależnie od wieku) do liczby ludności (stan w dniu 31 XII) w grupie wieku określonej jako odpowiadająca temu poziomowi nauczania. Współczynnik skolaryzacji brutto np. dla poziomu szkoły podstawowej wyliczamy dzieląc liczbę wszystkich uczniów szkół podstawowych bez względu na wiek na początku danego roku szkolnego przez liczbę ludności w wieku 7-12 lat (wiek przypisany do tego poziomu) według stanu w dniu 31 XII tego samego roku; wynik podajemy w ujęciu procentowym.

64 Odsetek ludności powyżej 15 roku życia, posiadający umiejętność czytania i pisania.

65 Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Bruksela, dnia 6.12.2012.

46 Analizując składniki e-zdrowia można wyróżnić odpowiednio kategorie dotyczącą, elektronicznych usług, tworzenia, przechowywania informacji medycznej oraz sposoby jej udostępniania, elektroniczne dokumenty oraz sposoby komunikacji. Do e-usług zaliczone zostały: rejestracja on-line, konsultacje on-line, e-opieka, telemedycyna (telekonsultacje, telemonitoring, teleopieka), wymiana informacji pomiędzy placówkami służby zdrowia, dostęp pacjentów do własnych danych. Do elektronicznych dokumentów należą:

elektroniczne raporty, e-skierowania, e-zwolnienia, cyfrowa dokumentacja medyczna, elektroniczne recepty oraz karta ubezpieczenia zdrowotnego. Natomiast do informacji medycznych umieszczanych w Internecie: informacje medyczne dla lekarzy i pacjentów i informatory medyczne. W tab. 3 zostały wyszczególnione kategorie e-zdrowia wraz z ich charakterystyką.

Tabela 3. Kategorie e-zdrowia

Kategorie –e-zdrowia Charakterystyka

I. Elektroniczne usługi

Rejestracja on-line Rejestracja na wizytę do wybranego lekarza za pomocą Internetu

Konsultacja on-line Uzyskanie porady medycznej bez konieczności wychodzenia z domu

Videokonsultacje Uzyskanie porady medycznej bez konieczności wychodzenia z domu

e-opieka Monitorowanie stanu zdrowia pacjenta przy pomocy

domowych urządzeń medycznych II. Informacja

medyczna

Charakter informacji Dotycząca problemu medycznego, o

świadczeniodawcach, o kosztach zlecanych badań, o usługach dostępnych w placówkach medycznych, o zdrowym stylu życia, o chorobach, o metodach leczenia, o dokumentacji medycznej

Przechowywanie W chmurze, zewnętrzne bazy danych, w placówce Udostępnianie Forma papierowa, forma elektroniczna, bezpośredni

zdalny dostęp

e-recepty Recepta w formie dokumentu elektronicznego

uwierzytelnionego z wykorzystaniem profilu ePUAP lub kwalifikowanego certyfikatu wysyłana na konto pacjenta

e-skierowania Zaświadczenie w formie dokumentu elektronicznego uwierzytelniony z wykorzystaniem profilu ePUAP lub kwalifikowanego certyfikatu za pośrednictwem systemu

47 teleinformatycznego wysłany na elektroniczną

skrzynkę podawczą do udostępnionego bezpłatnie profilu informacyjnego

e-zwolnienia Zaświadczenie w formie dokumentu elektronicznego

uwierzytelniony z wykorzystaniem profilu ePUAP lub kwalifikowanego certyfikatu za pośrednictwem systemu teleinformatycznego udostępnionego przez ZUS

wysłany na elektroniczną skrzynkę podawczą do udostępnionego bezpłatnie profilu informacyjnego IV. Komunikacja

Portale internetowe Serwis informacyjny dla wybranych grup odbiorców e-mail Poczta elektroniczna usługa internetowa polegająca na

przesyłaniu wiadomości tekstowej

Strona WWW Dokument HTML udostępniony w Internecie

Źródło: Opracowanie własne.

Na (rys. 5) został sklasyfikowany zakres e-usług ze względu na interesariuszy usług medycznych (placówki medyczne, lekarze, pacjenci).

Placówki medyczne Lekarze Pacjenci

Rysunek 5. Schemat grup interesariuszy wraz z e-usługami medycznymi do nich skierowanymi Źródło: Opracowanie własne.

48 W Unii Europejskiej wiodącym krajem w zastosowaniu narzędzi e-zdrowia jest Dania. W tabeli 4 zostały porównane wskaźniki dotyczące podstawowych wskaźników e-zdrowia: Infrastruktury, Aplikacji, Integracji oraz Bezpieczeństwa na przykładzie Danii oraz Polski.

Tabela 4. Podstawowe wskaźniki dotyczące e-zdrowia w Polsce i Danii

e-zdrowie - wskaźniki dla Polski e-zdrowie –wskaźniki dla Danii Infrastruktura

Łącze zewnętrzne ^56% Łącze zewnętrzne 81%

Łącze szerokopasmowe ^11% Łącze szerokopasmowe 88%

Łącze bezprzewodowe ^12% Łącze bezprzewodowe 80%

Pojedyncze łącze ERP ^50% Pojedyncze łącze ERP 87%

Aplikacje System archiwizacji i obrazu i

komunikacji (PACS)

68% System archiwizacji i obrazu i komunikacji (PACS)

94%

e-recepty ^25% e-recepty 94%

Zintegrowany System Informatyczny

29% Zintegrowany System Informatyczny

94%

Telemonitoring ^4% Telemonitoring 19%

Integracja Wymiana danych z zewnętrznymi

dostawcami opieki medycznej

25% Wymiana danych z zewnętrznymi dostawcami opieki medycznej

100%

Wymiana danych laboratoryjnych ^23% Wymiana danych laboratoryjnych 80%

Wymiana danych radiologicznych ^35% Wymiana danych radiologicznych 93%

Bezpieczeństwo Jasne zasady dostępu do danych

medycznych

76% Jasne zasady dostępu do danych medycznych

100%

Protokoł EAS do odzyskiwania danych po awarii poniżej 24h

32% Protokoł EAS do odzyskiwania danych po awarii poniżej 24h

79%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Komisja Europejska,

http://ec.europa.eu/polska/news/140324_e_zdrowie_pl.htm,2013, European Hospital Survey: Benchmarking Deployment of e-Health Services (2012–2013), Country Report, Sabes-Figuera R.,2013.

W Polsce w obszarze e-zdrowia obok centralnego projektu zastosowania technologii informatycznych dla zdrowia realizowane są projekty regionalne: podlaski projekt e-zdrowia, małopolski projekt e-zdrowia oraz śląski, pomorski i podkarpacki.

Małopolski projekt ma na celu stworzenie jednolitej zintegrowanej platformy wymiany danych medycznych i udostępnienie elektronicznych usług medycznych w skali regionu.

49 Projekt „Podlaski System Informacyjny e-Zdrowie” ma na celu rozwój i poprawę dostępności do publicznej służby zdrowia ludności województwa podlaskiego. Śląski projekt e-zdrowia skupia się na rozwoju publicznych usług świadczonych drogą elektroniczną w sektorze ochrony zdrowia, wdrożenie e-usług: „Elektroniczny Rekord Pacjenta” oraz „Wspomaganie Zarządzania ZOZ na odległość ”. Z kolei projekt

„Pomorskie e-zdrowie” polega na wdrożeniu interoperacyjnych i zintegrowanych systemów e-zdrowia wraz z niezbędną infrastrukturą do tworzenia elektronicznej dokumentacji medycznej, zarządzania, diagnostyki, terapii, logistyki, bezpieczeństwa, systemu informacji oraz platformy wymiany informacji.

50

R

II U

-

UE

P