Koncepcje podmiotowo-terytorialnego pochodzenia innowacji

Projektowanie strategii innowacji Opracowanie możliwości rynkowych Zdolności i możliwości technologiczne Projektowanie rozwiązań, kreowanie nowych pomysłów Obserwacje konsumentów

Źródło: Rosted J., User-Driven innovation. Results and recommendations, „For a” 2005, no. 13, p. 33, [online] http://erhvervsstyrelsen.dk/file/7321/userdriveninnovation.pdf [dostęp 17.12.2012r.]

Szacując możliwości rynkowe, należy uwzględnić koszty związane ze wsparciem marketingowym i promocyjnym wprowadzania nowych produktów na rynek. Projektowanie strategii innowacji pomaga jednocześnie skutecznie wdrażać nowy produkt i pozwala na efek-tywną jego dystrybucję. Realizacja każdego z etapów procesu innowacji stanowi podstawę do przejścia w etap finalizacji – czyli wdrożenia końcowego elementu procesu podejścia do UDI w przedsiębiorstwie. Niezbędne jest przygotowanie strategii, która ukierunkuje końcowy etap procesu innowacji – jego realizacja następuje poprzez wprowadzenie nowego produktu na rynek. Mimo iż jest to etap końcowy łańcucha innowacji, należy podkreślić konieczność stałego monitorowania popytu i przydatności produktu w ocenie użytkowników.

2.3. Koncepcje podmiotowo-terytorialnego pochodzenia innowacji

W aktualnych warunkach gospodarczych i rynkowych na innowacyjność poszczególnych przedsiębiorstw składa się umiejętność budowania złożonych relacji i struktur sieciowych na poziomie lokalnym lub regionalnym, jak również uczestniczenia w nich. Jest to szczególnie istotne dla sektora mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw, które z reguły nie dysponują zapleczem kapitałowym i merytorycznym, pozwalającym osiągnąć znaczącą przewagę konkurencyjną na rynkach międzynarodowych. Skutkiem tego zjawiska są rosnąca otwartość

52

przedsiębiorstw na rynki zewnętrzne oraz rozpraszanie w przestrzeni dostarczanych produktów i świadczonych usług, prowadzące do zwiększenia liczby miejsc, w których przedsiębiorstwa mogą działać. Warunkuje to rywalizację pomiędzy różnymi przestrzeniami (regionami) jako potencjalnymi miejscami lokalizacji, dysponującymi określonym zespołem walorów potrzebnych w działalności przedsiębiorstw91. Regiony rywalizują o przyciągniecie podmiotów i środków, które mogą wpłynąć na zdynamizowanie ich rozwoju innowacyjnego i społeczno-gospodarczego. Powiązane w sieć biznesową małe firmy tworzą strukturę zachodzących na siebie zależności – ogniwa wiążące je z otoczeniem, w którym funkcjonują92. Powstający efekt sieci należy interpretować jako okoliczność, w której efektywność ekonomiczna przedsiębiorstwa zależy nie tylko od powiązanych ze sobą zjawisk lokalizacji lub rozwoju popytu w ramach sieci, ale także od samej sieci93. Sieć pozwala koncentrować się na kluczowych umiejętnościach, wykorzystywanych i aktywizowanych w sposób skoordynowany, zapewniający podmiotowi gospodarczemu jednocześnie przetrwanie i wzmocnienie pozycji wśród konkurentów dzięki wielostronnym relacjom współpracy94. W strukturach sieciowych konkurencyjność i innowacyjność przedsiębiorstwa zależy z jednej strony od jego własnego potencjału, z drugiej zaś od jakości środowiska, w którym działa⁹⁵.

Kooperacja i tworzenie sieci oferuje wiele zalet i korzyści dla podmiotów współpracu-jących w układzie lokalnym i regionalnym. Najczęściej wymieniane z nich to: zmniejszenie niepewności i wzrost zaufania w niestabilnym otoczeniu gospodarczym, dzielenie ryzyka przez wiele przedsiębiorstw/partnerów, zwiększenie elastyczności, rozszerzenie pola działa-nia, możliwość pozyskania nowych zdolności rozwojowych, możliwość ułatwionego dostępu do deficytowych zasobów i umiejętności96. Współpraca w sieci pozwala osiągnąć korzyści zarówno w skali, jak i zakresie m.in. redukcji niepewności w zmiennym otoczeniu

91 Jewtuchowicz A., Terytorium i współczesne dylematy jego rozwoju, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2005, s. 110; zob. także Kitson M., Martin R,. Tler P., Regional Competitiveness. An Elusive Key

Concept, „Regional Studies” 2004, vol. 38, no. 9, p. 991-1000.

92 Daszkiewicz N., Internacjonalizacja małych i średnich przedsiębiorstw we współczesnej gospodarce, Gdańsk: Scientific Publishing Group 2004, s. 82; Carter S., Jones-Evans D., Enterprise and small business. Principles,

practise and policy, Essex: Prentice Hall Pearson Education Limited 2000, p. 369.

93 Allaire Y., Firsirotu M.E., Myślenie strategiczne, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2000, s. 98-99. 94 Perechuda K., Dyfuzja wiedzy w przedsiębiorstwie sieciowym, Wrocław: Wydawnictwo Akademii

Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu 2007, s. 55. 95

Przygrodzki Z., Konkurencyjność regionów, [w:] Chądzyński J., Nowakowska A., Przygrodzki Z., Region

i jego rozwój w warunkach globalizacji, Warszawa: CeDeWu 2007, s. 108.

96 Buchholz W., Werner H., Beschleunigte Produktentwicklung durch Vernetzung von Unternehmungsprozessen, „Marktforschung & Management” 1998, Nr. 6, r. XLII, S. 211-217.

53

gospodarczym⁹⁷. Istniejące miedzy przedsiębiorstwami związki mogą dotyczyć różnych dziedzin ich działalności (np. B+R), dając okazję do polepszenia produktywności i generowania efektu synergii. W regionach wiedzy liczni interesariusze są ze sobą powiązani w elastycznie zarządzane struktury, przy czym sieć nie ogranicza się tylko do reprezentantów życia gospodarczego, ale pozwala włączać w swój obręb również uczestników społecznych m.in.: uczelnie wyższe czy instytuty badawcze. Wzajemna współpraca i oddziaływanie tych podmiotów sceny regionalnej tworzą przesłanki do uruchamiania procesów zbiorowego uczenia się98. Innowacje i transfer technologii to główne determinanty rozwoju gospodarki na danym terytorium.

Z punktu widzenia relacji region – przedsiębiorstwo, w dobie gospodarki opartej na wiedzy najważniejsza jest zdolność regionu do tworzenia, absorpcji i dyfuzji innowacji oraz transferu technologii. Współczesna „ucząca się” gospodarka jest charakteryzowana przez cechy świadczące o prymacie potrzeby innowacyjnego postrzegania jej czynników rozwojowych, tj.: dominacji technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych, powiązania tych technologii z organizującym paradygmatem i metodami elastycznej produkcji oraz postrzegania innowacji jako społecznie i terytorialnie osadzonego procesu interakcyjnego, rozwijającego się w korzystnym kontekście instytucjonalnym i kulturowym.99

Regionalny kontekst osadzenia procesu innowacyjnego stwarza szczególnie korzystne warunki do kumulowania i tworzenia bazy wiedzy, co jest niezmiernie istotne szczególnie dla tych mikro-, małych i średnich przedsiębiorstwmikro-, które zarządzają w swoich organizacjach procesami transferu technologii. Wśród czynników zewnętrznych determinujących innowacyjność, które mogą być w pewnym zakresie stymulowane przez władze publiczne i inne instytucje, wymienia się najczęściej¹⁰⁰:

 warunki rynkowo-instytucjonalne,

 akumulację kapitału,

 inwestowanie w B+R,

 różnorodność gospodarczą, a jednocześnie względną koncentrację przedsiębiorstw pokrewnych branż,

 wysoki poziom wykształcenia,

97

Rokoszewski K., Istota i główne wyznaczniki marketingu relacji, „Studia i Materiały Wyższej Szkoły Marketingu i Biznesu w Łodzi” 2002, nr 9.

98 Domański R., Regionalny poziom gospodarki uczącej się, „Czasopismo Geograficzne” 2000, t. 71, s. 2-4. 99 Ibidem, Gospodarka przestrzenna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2006, s. 135.

54  obecność wyższych uczelni i instytucji sektora B+R, jak również współpracę na linii

uczelnie wyższe – przemysł.

Istniejące partnerstwo w dziedzinie innowacji ułatwia połączenie i skoordynowanie działań wszystkich podmiotów, co w efekcie wpływa na uzyskanie zbiorowej umiejętności, wyższej od umiejętności indywidualnych101

. Relacje między przedsiębiorstwem a regionem są bilate-ralne, tj. innowacyjne i rozwojowe przedsiębiorstwa przyczyniają się do wzrostu konkurencyjności regionu, region zaś, gdy będzie tworzył odpowiednie warunki dla rozwoju przedsiębiorstw, daje szanse na budowanie ich przewag konkurencyjnych w układzie nie tylko lokalnym czy regionalnym, ale również międzynarodowym.