• Nie Znaleziono Wyników

KRĘŻNICA OKRĄGŁA

W dokumencie Bełżyce : monografia miasta i gminy (Stron 112-116)

zespól dworsko-parkowy z XIX wieku, a w nim:

- dwór drewniany Kuźnickich z końca XIX wieku, parterowy z gankiem, przebudowany w latach 1956 i 1970,

- czworak murowany z około 1890 roku,

- obora murowana z początku XX wieku, obecnie magazyn,

- pozostałości parku z XVI wieku, przekształconego na krajobrazowy w XIX wieku (około 60 drzew z grupą lip drobnolistnych o obwodzie 250-559 cm).

JAROSZEWICE

zespół dworsko-parkowy z II połowy XIX wieku, a w nim:

- dwór drewniany zbudowany z połowie XIX wieku przez Zarańskich, obecnie własność W.

Kucharskiego,

- pozostałości parku krajobrazowego ze stawem z II połowy XIX wieku.

ponadto kapliczki: w gminie:

- Babin - figura przy drodze do Strzeszkowic wykonana z piaskowca w 1646 roku, a więc pamiętająca czasy Pszonków i “Rzeczypospolitej Babińskiej" - najstarszy obok kościoła w Bełżycach zabytek w gminie,

- Bełżyce - figura przy ul. Krakowskiej i Zielonej, zbudowana w 1907 roku z fundacji Pawła i Marcjanny Żarnowskich,

- Podole - kapliczka przydrożna z XIX wieku,

- Skrzyniec - kapliczka przydrożna z końca XVIII w. lub z I połowy XIX wieku, murowana w stylu barokowym, z rokokową figurą św. Jana Nepomucena,

- Wierzchowiska - kapliczka z 2002 roku, wzniesiona przez członków Teatru “Nasz" z Bełżyc.

dawne młyny, kuźnie Bełżyce

- młyn Szubartowskich drewniany (motorowy) z 1913 roku (ul. Kazimierska) - młyn gazowy (obecnie elektryczny) murowany z 1933 r. (ul. Prebendarska) - kuźnia drewniana z lat 20-tych XX wieku (ul. Przemysłowa)

- kuźnia drewniana z ok. 1930 roku (ul. Prebendarska) Podole

- młyn wodny (obecnie elektryczny) z końca XIX wieku, murowany Skrzyniec

- zagroda młynarska,

- młyn drewniany z 1924 roku, dawniej wodny, obecnie elektryczny z drewnianym domem młynarza z 1922 roku.

Zalesie

- młyn murowano-drewniany z 1924 roku, dawniej wodny, obecnie elektryczny.

Chmielnik

- obora folwarczna, murowana, z końca XIX wieku.

Kierz

- pozostałości gorzelni dworskiej, murowanej z XIX wieku, przebudowanej w latach 60-tych XX wieku, obecnie dom mieszkalny.

Wymysłówka

- zagroda nr 28, własność B. Filipiak składająca się z domu drewnianego i obory drewnianej z końca XIX wieku.

pomniki

Bełżyce:

Matka Boska Partyzancka

W dniu 9 czerwca 1944 r. z rozkazu Hansa Waltera Linka, z-cy komendanta policji bezpieczeństwa dystryktu lubelskiego, na placyku w Rynku obok kamienicy nr 30, żandarmeria niemiecka rozstrzelała w publicznej egzekucji 23 Polaków przywiezionych z Zamku Lubelskiego, w tym mieszkańców Podola aresztowanych podczas pacyfikacji 24 maja 1944 roku. Zginęli wówczas: Michał Mądrala - 1. 46, Wacław Babut -1. 39, Józef Bieniak - 1. 55, Józef Dekondy - 1. 32, Czesław Kalinowski - 1. 21, Wacław Kowalski -1. 56, Stanisław Ma-jewski-1. 46, Stanisław Miśkiewicz-1.44, Bronisław Nazarewicz-1. 52, Ludwik Rola-1.

25, Jan Sosnowski -1. 60, Stanisław Sosnowski -1. 24, Piotr Stachura - 1. 51, Waldemar Trzaskowski - 1. 21, Bolesław Wójtowicz - 1. 22, Jan Wójtowicz - 1. 39, Stanisław Zając - 1. 26, Józef Zieliński -1. 55, Jan Zmarzlak - 1. 55, Piotr Mazurek - 1. 34.

Zwłoki rozstrzelanych pochowano we wspólnej mogile na cmentarzu rzymsko-katolickim w Bełżycach.

Na miejscu zbrodni stoi figura NMP znana jako “Matka Boska Partyzancka", wkomponowana w pomnik wykonany przez Witolda Marcewicza w 1977 roku z okazji 580-lecia nadania Bełżycom prawa miejskiego.

Od 1989 roku jest to miejsce rocznicowych uroczystości państwowych i kombatanckich.

Krężnica Okrągła - las:

1. Pomnik żołnierzy AK z napisem na tablicy:

“Teren wokół obelisku to miejsce na którym Oddział Partyzancki AK pod dowództwem cichociemnego por. Hieronima Dekutowskiego ps. “Zapora" oraz zastępcy por. Stanisława Wnuka ps. “Opal” w dniu 24 maja 1944 roku rozbił i zniszczył kolumnę 16 samochodów niemieckich. W akcji polegli: pchor. Jan Szebesa ps. “Czarny”, szer. Marian Figlus ps. “Mewka", szer.Jan Smutek ps. “Swen" i szer. Stanisław Pietras ps.

“Gwizd”. W hołdzie poległym - pamięci potomnym, Towarzysze Broni - Społeczeństwo”.

2. Nieopodal pomnik wzniesiony w latach PRL ku czci 14 żołnierzy Mazowieckiej Jednostki KBW poległych 24 września 1946 r. w zasadzce urządzonej przez oddział ze zgrupowania WiN “Zapory".

Na tablicy wymienione były nazwiska tych, którzy zginęli “w walce o utrwalenie władzy ludowej": ppor Bronisław Wyrwała, kpr Jan Habrajski, kpr Bolesław Rosikon, st. szer. Bonifacy Duda, szeregowcy: Piotr Szymański, Kazimierz Mał, Józef Grochola, Stanisław Popek, Bronisław Król, Roman Kudal, Edward Trawiński, Marian Kamiński, Jan Stegliński i Jan Nowak". Tablica została usunięta.

• Wojcieszyn

- głaz upamiętniający operację “Most I" z płytą o następującej treści:

“ W nocy z 15 na 16 kwietnia 1944 roku w tej okolicy na polowym lotnisku odbyło się pierwsze w okupowanym kraju lądowanie alianckiego samolotu “Dakota" w ramach akcji “Most I". Załoga samolotu: I pilot - por. pil. Ted Harrod-Kanada, II pilot-oficer łącznikowy kpt. pil. Bolesław Koprowski-Polska, nawigator - Bili Wells-Australia, radiotelegrafista - Jack Willock-Walia.

Akcją kierował referent lotniczy Komendy Okręgu AK Lublin kpt. pil. Janusz Mościcki. Akcję przygotowali i osłaniali żołnierze AK z Rejonu Bełżyce oraz oddziały partyzanckie “Nerwy" “Rysia",

“Szarugi" i “Zapory".

W 50-tą rocznicę lądowania bohaterskim lotnikom alianckim i polskim - Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Okręgu Lublin, 16 kwietnia 1994".

• Bełżyce

1. Na Placu Kościelnym znajdują się współczesne pomniki:

• św. Antoniego z napisem “Uproś poległym - odpocznienie spokój żywym 1939-45” oraz pomnik Roku Jubileuszowego 2000 wykonany przez Witolda Marcewicza - artystę rzeźbiarza z Bełżyc.

• Na środku skweru w Rynku stał pomnik z napisem prezentującym jednoznacznie styl propagandy lat stalinowskich: “Cześć pamięci bohaterskich żołnierzy KBW poległych w dniu 23-9-1946 roku w walce ze zdrajcami narodu polskiego z pod znaku NSZ o utrwalenie władzy ludowej w Polsce. W dziesiątą rocznicę powstania PPR" Pomnik został usunięty na początku lat 90-tych XX wieku.

2. Przed Miejskim Domem Kultury - pomnik Żydów bełżyckich zgładzonych przez hitlerowców, ustawiony na skwerze w 1992 roku przez Nimroda S. Ariava.

krzyże

- przy ul. Lubelskiej 57 w Bełżycach stoi krzyż, wystawiony pierwotnie w 1760 r. Wg tradycji pochowano pod krzyżem powstańców - uczestników Konfederacji Barskiej, którzy zginęli w boju z Kozakami. Tabliczkę upamiętniającą poległych przenoszono na kolejne krzyże ustawiane w tym miejscu. Na obecnym umieszczono w 1995 r. tabliczkę z napisem: “Panie Jezu Chryste zmiłuj się nad nimi - 1760 r. i nad nami - 1995 r.".

Przyroda

Pod względem fizyczno-geograficznym, gmina Bełżyce leży w całości w obrębie Wyżyny Lubelskiej i obejmuje część subregionu Równiny Bełżyckiej (wg podziału A. Chałubińskiej i T. Wilgata 1954). Jest to też strefa wododzielna między Wisłą (odgałęzienia Bystrej) a Wieprzem (Bystrzycą).

W dokumencie Bełżyce : monografia miasta i gminy (Stron 112-116)