Zlokalizowany na skarpie wschodniej części ogrodzenia kościelnego, po raz pierwszy był wzmiankowany w 1819 roku - określono go wówczas „jako rzeczka od stoku kościelnego”.
Na fali odradzania się polskości, tolerowanej przez okupacyjne wojska austriackie w latach I wojny światowej, mieszkańcy Bełżyc wykorzystali źródełko do zorganizowania w 1917 roku wielkiej manifestacji patriotycznej, budując w tym miejscu jakże nietypowy pomnik króla, tak bardzo dla Bełżyc zasłużonego i będącego dla Polaków pod zaborami symbolem dawnej chwały i potęgi państwa polskiego. Źródełko, dostarczające mieszkańcom miasta czystej wody do picia, bijące z południowego stoku doliny Krężniczanki, porośniętego wiekowymi kasztanami, obmurowano białym łamanym kamieniem polnym. Na szczycie stoku umieszczono figurę króla Władysława Jagiełły, trzymającego w jednej ręce miecz, a w drugiej krzyż. Poniżej wykryto w kamieniu wizerunek Orła Białego i umieszczono kamienną tablicę z napisem: “Zdrój króla Władysława Jagiełły 1417-1917.
BABIN
- zespół dworsko-parkowy, w tym obiekty:
- dwór murowany z ok. 1907 roku, przebudowany w latach 20-tych XX wieku, około 1939 roku i w latach 50-tych XX wieku. Przed II wojną światową własność Nowakowskich, po nacjonalizacji w 1944 roku siedziba PGR w Babinie, w latach 90-tych opuszczony w ruinie. W końcu XX wieku obiekt zakupił właściciel gospodarstwa rolno-szkółkarskiego ze Stasina Antoni Plewik i przystąpił do jego gruntownej restauracji.
- park z II połowy XIX wieku, przekształcony na przełomie XIX/XX wieku -obecnie na powierzchni 2 ha rośnie ok. 1100 drzew, w tym 500 młodych.
- obiekty podworskie: czworak murowany z początku XX wieku, dom ogrodnika drewniany z początku XX wieku, spichlerz murowany z końca XIX wieku rozbudowany o suszarnię chmielu w latach 20-tych XX wieku,
- kościół pw. św. Andrzeja Boboli - zbudowany w 1938 roku wg projektu arch. Jerzego Siennickiego z Lublina w stylu nowoczesnym. Kościół jest murowany, jednonawowy. Wewnątrz ma 4 dębowe ołtarze i organy z 1882 roku zakupione w parafii bełżyckiej. W ołtarzu głównym znajdują się obrazy św. Andrzeja Boboli i Najświętszego Serca Pana Jezusa. W kościele wmurowano dwie tablice. Jedna, poświęcona żołnierzom AK Oddziału Partyzanckiego „Nerwy” poległym na Lubelszczyźnie w 1944 roku, zawiera 32 nazwiska i 1 pseudonim.
- druga tablica poświęcona jest „Pamięci żołnierzy AK z Babina i Radawczyka połegłych 25 lipca 1944 roku w akcji „Burza”: Bartoszcze Stanisław, Pawlak Leon, Pawlak Jan, Bednarczyk Władysław, Sieńko Józef.
- cmentarz rzymsko-katolicki z nową kaplicą (“Votum Wielkiego Jubileuszu Zbawienia Babin 2000") i licznymi grobami partyzanckimi. W “alejce partyzantów” znajduje się m.in. zbiorowa mogiła z tablicą o treści:
„Oddział partyzancki AK dowodzony przez por. Wojciecha Rokickiego ps. „Nerwa” w czasie przygotowań do ochrony „Operacji Most I” (pierwsze lądowanie w dniu 15-04-1944 samolotu alianckiego na okupowanej ziemi polskiej pod Bełżycami) stoczył dnia 7-04-1944 r. bitwę z Niemcami w Pawłinie. W boju polegli: podchorążowie Józef Sobieszczański - “Sęk”, Tadeusz Turzański - “Barnaba”, Stefan Latomski - “Nemrod” i Władysław Nowacki - “Tur”, szeregowi: Władysław Banaszek - “ Wróbel”, Jan Bogut - “ Góral”, Zygmunt Górniak - “Zyga”, Czesław Grysz - “Rak”, Eugeniusz Kluza - “Giewont”, Krzysztof Kula -
“Kmicic”, Tadeusz Łuniewicz - “Śnieg”, Bolesław Paluch - “Szumny”, Aleksander Pawełek - “Sowa”, Stanisław Rysak - “Kmita”, Władysław Skrzypczak - „Wiatr”, Marian Wolski - “ Smyk”, Aleksander Bartoszek - “ Burza”, Zdzisław Czerwiński - “Smutny", Marian Grałewski - “Pokorny", Mieczysław Kasperek - “Cygan", Stanisław Kłoss - “Krak", Henryk Mroczek - „Klops”, Tadeusz Paryzek- “Zrąb", Mieczysław Paluch - “ Wesoły", Henryk Rutka - “ Cichy", Józef Susz - “ Groźny", Marian Sztejman -
“Mazur", Iwan Wasiłewski - “Iwan", NN- “Biały", “Lwowiak", “Orzeł", “Steń".
Tablicę odsłonięto w 55 rocznicę wydarzeń, a fundatorami byli wg napisu „koledzy i społeczeństwo”.
W „alei partyzantów" spoczywają ponadto żołnierze podziemnego państwa polskiego polegli w akcji
“Burza", na progu wolności: Władysław Bednarczyk, Józef Sieńko Stanisław Bartoszcze oraz Leon Walenty i Jan Włodzimierz Pawlak wysiedleni przez Niemców z Wielkopolski bracia którzy “Jako żołnierze Armii Podziemnej zginęli w walce z Niemcami dn. 25 lipca 1944 r. za wolność Ojczyzny”. Wśród partyzantów spoczywa ich kapelan - ks. Franciszek Dziurzyński (1894-1968), zasłużony i długoletni proboszcz parafii Babin, który w ostatniej woli wyraził życzenie, by pochować go wśród tych, co oddali życie za Ojczyznę.
MATCZYN
zespół dworsko-parkowy, w tym:
- dwór XIX-wieczny, rozbudowany ok. 1890 r. przez Kornela Ligowskiego (dobudował do drewnianego dworu dwa piętrowe człony). W 1927 r. Jan Ligowski zastąpił drewniany korpus murowanym. Przed dworem urządzono reprezentacyjny gazon, ozdobiony rzadkimi drzewami. W 1964 r. dwór dostosowano do potrzeb Domu Pomocy Społecznej. W latach 1983-1992 r. został gruntownie wyremontowany i zmodernizowany wg projektu E. Mącik,
- obora murowana z końca XIX wieku,
- pozostałości parku ze stawem z XVII-XIX wieku (o pow. 2 ha) z ok. 300 drzewami, w tym starymi lipami,
- chlewnia i stodoła murowane z końca XIX wieku oraz spichlerz z końca XIX wieku.
zespół kościelny, w tym:
- kościół pw. Wniebowzięcia NMP wybudowany w latach 1937-47 wg proj. arch. Jerzego Siennickiego.
Murowany, jednonawowy, w stylu nowoczesnym. Wewnątrz ma wyposażenie ze starej świątyni z 1730 r., przeniesionej w 1981 r. do Muzeum Wsi Lubelskiej w Lublinie. Drewniany, konstrukcji zrębowej, wzmocniony lisicami, oszalowany, pokryty jest gontem. Obok stoi drewniana dzwonnica wybudowana na pocz. XVIII w. razem z kościołem. Wiszący w niej dzwon został odlany w 1833 r. w Berlinie). Drewniany barokowy ołtarz główny powstał w II połowie XVII w. - znajdują się w nim obrazy MB Częstochowskiej i św. Michała Archanioła, a także rzeźby św. Stanisława BM i św. Wojciecha oraz św. Rocha. Na zasuwie umieszczono obraz Wniebowzięcia NMP z XIX/XX w. Dwa drewniane barokowe ołtarze boczne wykonano w XVII w. Z końca XVIII wieku jest późnobarokowa drewniana ambona. Barokowa przyścienna chrzcielnica z XVIII w. ma obraz chrztu w Jordanie. Na chórze znajdują się XVIII-wieczne organy. W kościele jest 6 ławek barokowych Obok obecnego kościoła zachował się jedyny ślad po dawnym cmentarzu przykościelnym - nagrobek z 1828 r. - właściciela Matczyna Erazma Zarańskiego,
- murowana plebania, wybudowana w 1921 r. w stylu polskiego dworku, rozebrana w lipcu 2002 r.
- dawny szpital, murowany z II połowy XIX wieku, gruntownie remontowany w 1989 roku (później organistówka, punkt katechetyczny),
- drzewostan w zespole kościelnym.
cmentarz rzymsko-katolicki, a na nim:
- kaplica grobowa rodziny Ligowskich, murowana z 1905 r., w której złożono szczątki właścicieli Matczyna: Alexego Ligowskiego zm. w 1896 roku, Kornela Ligowskiego zm. w 1917 roku i Wacława Jana Ligowskiego (ostatniego właściciela Matczyna) zm. w 1978 r. oraz ich żon i dzieci,
- nagrobki zasłużonych parafian: Andrzeja Maja - wicemarszałka Sejmu Ustawodawczego w latach 1919-22, zmarłego w 1934 roku; Bronisława Nag-najewicza zm. w 1963 roku - wieloletniego prezesa spółdzielczości ogrodniczej i jego żony Marii z Ptaszków Nagnajewicz zm. w 1979 roku - długoletniej nauczycielki w szkołach Matczyna i Bełżyc; miejscowych proboszczów: ks. Jana Lipeckiego zm. w 1852 roku, ks. Tomasza Wojczyńskiego zm. w 1912 roku ks. dr Lucjana Górnieckiego - byłego profesora Seminarium Duchownego i szkół lubelskich, zm. w 1953 r.; Stefana Laskowskiego -jak zapisano na tablicy
“mjr byłego Wojska Polskiego, Kawalera Krzyżów" zm. w 1852 roku; rodziny Grażewiczów: Wiktora - prezesa Izby Skarbowej w Lublinie zm. w 1950 r. w wieku 79 lat i jego żony Ewy z Pohoskich, Władysława Grażewicza - dr med. długoletniego dyrektora szpitala w Bełżycach, zm. w 1956, w wieku 80 lat; wreszcie Klemensa Osieckiego - dziedzica dóbr Babin oraz Czerniejów w Chełmskim, ur. w dobrach Dorohusk, zm.
1923 roku.
Na cmentarzu znajduje się także zbiorowa mogiła ofiar I wojny światowej.
WIERZCHOWISKA
pozostałości parku dworskiego z XIX wieku, cmentarz wojenny z I wojny światowej.
WRONOW
pozostałości parku dworskiego z drzewostanem z II połowy XVIII wieku, pozostałości cmentarza wojennego z I wojny światowej.