Kraje nordyckie

Zmiany demografi czne duńskiego społeczeństwa powodowane liczbą narodzin i zgonów oraz migracjami dają się prześledzić od 1735 roku. W owym czasie popu-lacja była niewiele większa niż 718 tysięcy osób. Datowany na rok 1769 pierwszy spis ludnościowy określał liczbę Duńczyków na około 798 tysięcy. Po roku 1840 regularnie – co pięć lub dziesięć lat w zależności od przedmiotu objętego statystyką – prowadzono różne rodzaje narodowych spisów (ludnościowy, handlowy, przemy-słowy itp.).

Zmiany dotyczące geografi cznego obszaru znajdującego się pod władaniem Królestwa Danii także miały wpływ na „skokowe” zmiany w wielkości popula-cji. Przykładami tego było przypisanie Duńczyków zamieszkujących w Szlezwiku--Holsztynie do obywateli pruskich po przegranej Danii z Prusami w 1864 roku oraz

216 F. Heckmann, op. cit, s. 65.

217 Ibidem, s. 60.

218 Ibidem, s. 65.

219 Ibidem, s. 66.

220 Ibidem, s. 69.

221 M. Wojtan, op. cit., s. 286–287.

ponowne włączenie (Południowej Jutlandii) Szlezwiku Północnego z jego 148-ty-sięczną populacją do Danii²²².

Z racji położenia geografi cznego – pomiędzy Skandynawią a Europą kontynen-talną – Dania stanowiła naturalny pas transferowy najpierw dla handlu, a później dla ruchów ludnościowych. Jak pisze Edward Olszewski, kraj ten w drugiej poło-wie XIX poło-wieku ze względu na dynamicznie rozwijające się rolnictwo i przemysł przetwórczy stał się atrakcyjnym celem dla zagranicznej siły roboczej poszukującej zatrudnienia. Tamtejszy rynek okazał się niezwykle chłonny także na początku ko-lejnego stulecia²²³. Zjawiska emigracji i imigracji nie były zatem obce w duńskich realiach, prowadząc do wykształcenia się swoistej tradycji migracyjnej. Początkowo obejmowała ona obszary najbliższych sąsiadów (Szwecji, Niemiec, Niderlandów, Wysp Brytyjskich), co dodatkowo było wspierane przez bliskość kulturową tych społeczeństw oraz podobny poziom rozwoju gospodarek. Ruchy wychodźcze i na-pływowe równoważyły się, utrzymując liczbę mieszkańców Danii przez długi czas na mniej więcej tym samym poziomie.

Wyraźne zmiany kierunku napływu oraz liczby imigrantów nastąpiły w drugiej połowie XX wieku. Liczebność nowych grup napływowych, złożonych z Turków, obywateli byłej Jugosławii, Pakistańczyków, spowodowała zaburzenie dotychczaso-wej równowagi emigracji i imigracji na korzyść tej drugiej.

W 2007 roku imigranci stanowili 8,7% mieszkańców Danii, nieco ponad 454 ty-sięcy, o wiele więcej niż dwie dekady wcześniej, kiedy w 1984 roku stanowili 2%

duńskiego społeczeństwa²²⁴.

Uchwalając w 1999 roku Ustawę Integracyjną, Dania stała się pierwszym w Eu-ropie państwem, które w sposób uregulowany i kompleksowy podeszło do zasadni-czej kwestii, jaką jest imigracja oraz wynikające z niej konsekwencje. Zamierzeniem duńskich ustawodawców było stworzenie optymalnych warunków dla nowo przy-byłych osób do szybkiego i efektywnego włączenia w nurt społeczny, z jednoczes-nym zagwarantowaniem równych praw i dostępu do edukacji, rozwoju zawodowego i osobistego imigrantów.

Od tamtej pory, w myśl przyjętej ustawy, pierwszym krokiem w procesie integra-cji imigranta jest zapewnienie mu przez trzy lata bezpłatnej nauki języka duńskie-go (zajęcia organizowane i opłacane przez państwo) oraz weryfi kacja kompetencji zawodowych, tak by odpowiednio do ich poziomu zaoferować imigrantowi kursy doszkalające lub uzupełniające zarówno wykształcenie, jak i umiejętności zawodo-we. To wszystko uzupełniają praktyki zawodowe, których organizacja znajduje się

222 http://www.denmark.dk/en/menu/About-Denmark/The-Danes/Population/ImmigrationAndEmi-gration (dostęp: 25.11.2009).

223 E. Olszewski, Polska emigracja do Skandynawii w XX wieku, Toruń 2008, s. 17.

224 Według informacji zawartej na stronie Ministerstwa ds. Integracji w duńskiej statystyce ludnoś-ciowej brakuje dokładnych danych o wielkości grupy imigrantów wyznających islam. Duńskie Biuro Statystyczne (Statistics Denmark) w 1999 roku szacowało wielkość populacji muzułmańskiej na około 120 tysięcy. Co ciekawe, od tamtej pory nadal nie przeprowadzono dokładnego przeliczenia tej kategorii imigrantów. Naukowcy oceniają, że w 2006 roku społeczność muzułmańska w Danii liczyła około 210 tysięcy członków (źródło: The Ministry of Refugee, Immigration and Integration Affairs z dnia 6.30.2006).

Zarys specyfiki współczesnych procesów migracyjnych i integracyjnych w Europie 101

w gestii władz lokalnych, które w każdej chwili mogą zasięgnąć porady u instytucji zwierzchniej – Ministerstwa ds. Integracji.

W 2005 roku rząd przedłożył w parlamencie plan integracji pt. „Nowa szansa dla każdego”, który został zaakceptowany i przyjęty do realizacji większością głosów poselskich. Główne kwestie w programie to zwiększenie zatrudnienia wśród imigran-tów (do 2010 roku 25 tysięcy miejsc pracy więcej), podnoszenie kwalifi kacji poprzez edukację imigrantów i szkolenia oraz zwiększenie zaangażowania władz i jednostek lokalnych w proces integracyjny. Rozwinięciem tych założeń są konkretne działania zorientowane na poszczególne segmenty społeczności imigranckiej: kobiety, dzie-ci, młodzież itp. Elementy polityki integracyjnej zawarte zostały w przedstawionym w 2007 roku planie rządowym określającym cele rozwoju społecznego na najbliższe lata. Plan zatytułowany „Społeczeństwo możliwości. Nowe cele”²²⁵ zakłada budo-wanie zintegrowanego społeczeństwa na bazie daleko idącej współpracy na wszyst-kich poziomach – lokalnym, regionalnym i ogólnokrajowym, gdzie zaangażowanych będzie wiele podmiotów zarówno państwowych, jak i prywatnych. Główny nacisk został położony na aktywację środowisk imigranckich, zwłaszcza w kwestii tzw. bi-znesu etnicznego oraz udziału kobiet w życiu społecznym. Ponadto istotnym obsza-rem w integrowaniu wszystkich członków społeczeństwa jest edukacja nieformalna polegająca na równolegle przebiegających procesach: przekazywania wiedzy oraz krzewienia postaw tolerancji i zrozumienia wobec różnych wartości kulturowych.

Jednocześnie zwalczane muszą być nawet najmniejsze przejawy dyskryminacji czy wrogości okazywane osobom o odmiennym pochodzeniu etnicznym, rasowym, na-rodowym, innej orientacji seksualnej lub religijnej.

W działaniach integracyjnych biorą udział nie tylko podmioty państwowe, lecz także prywatne. Ideą jest rozłożenie całego ciężaru i wysiłku integracyjnego na wie-lu uczestników, zarówno po stronie przyjmującego państwa, jak i przybywających jednostek/grup. Jednym z przykładów takiego podejścia jest kampania „Wszyscy młodzi są potrzebni” zwracająca się do młodzieży nieduńskiego pochodzenia z pro-pozycją współtworzenia lokalnych centrów kulturalno-oświatowych w dzielnicach przez nią zamieszkałych²²⁶.

Po pięciu latach (1999–2004) od momentu przyjęcia wspomnianej ustawy inte-gracyjnej za skutecznością działań integracyjnych przemawiają następujące rezultaty:

– wzrost liczby zatrudnionych imigrantów o 15 tysięcy;

– wzrost zatrudnienia imigrantów przez prywatnych pracodawców;

– wzrost zadowolenia rodzimych przedsiębiorców z pracy świadczonej przez imi-grantów (76% pracodawców prywatnych i 79% państwowych);

– wzrost odsetka młodzieży nieduńskiego pochodzenia kontynuującej naukę na po-ziomie średnim²²⁷.

225 Society of Opportunities of New Goals, Government Platform 2007, http://www.statsministeriet.

dk/publikationer/UK_reggrund05/index.htm (dostęp: 30.11.2009).

226 „All Young People Needed”.

227 Statistics Denmark, http://www.statistikbanken.dk/statbank5a/SelectVarVal/saveselections.asp (dostęp: 14.02.2009).

Badania sondażowe przeprowadzone przez Catinét Research dostarczyły infor-macji dodatkowo potwierdzającej zachodzenie pozytywnych zmian w kierunku in-tegrowania społeczeństwa: w 2001 roku 39% imigrantów miało duńskich kolegów i przyjaciół, cztery lata później już ponad połowa deklarowała, że w ścisłym gronie bliskich znajomych ma rodowitych Duńczyków.

Finlandia

Po drugiej wojnie światowej Finlandia długo pozostawała państwem emigracyj-nym. Fale fi ńskich wychodźców kierowały się w stronę przede wszystkim sąsiedniej Szwecji, ale także – Norwegii i Danii. Spory odsetek emigrantów wybierał jako cel osiedlenia Stany Zjednoczone. Dopiero dwie ostatnie dekady XX wieku cechowało zmniejszające się natężenie w ruchu wychodźczym. Lata osiemdziesiąte charaktery-zujące się przyspieszonym rozwojem fi ńskiej gospodarki przestawionej na produkcję wysokich technologii dały fi ńskiej diasporze nadzieję na powrót do ojczyzny. Lepsza kondycja fi nansowa państwa wkrótce okazała się na tyle dobra, by z powodzeniem można było zacząć budować państwo dobrobytu. Nie bez znaczenia dla tych starań pozostawała współpraca Finlandii w ramach porozumienia nordyckiego obejmująca sfery gospodarki, polityki i kultury.

Także od lat dziewięćdziesiątych rozpoczęły się repatriacje Ingrofi nów, czyli osób pochodzenia fi ńskiego z terenów byłego Związku Sowieckiego. Trudności z integra-cją tej grupy związane są z nieznajomością języka fi ńskiego oraz nieodczuwaniem więzi z krajem pochodzenia przodków²²⁸. Dodatkowo do Finlandii zaczęły napływać grupy osób starających się o status uchodźcy. Obecnie mieszka tam 91 tysięcy cudzo-ziemców, którzy stanowią niecałe 2% populacji.

W 1997 roku Eduskunda – fi ński parlament – uchwaliła ustawę dotyczącą za-łożeń polityki imigracyjnej oraz integracyjnej. Zgodnie z wytycznymi nakreślony-mi w owej ustawie integracja ma polegać na aktywnym uczestniczeniu inakreślony-migrantów w życiu społecznym, gospodarczym, a także politycznym. Cechą charakterystyczną tego uczestnictwa jest zasada równorzędności. Istotny jest również fakt zagwaranto-wania przez państwo możliwości kultywozagwaranto-wania tradycji i zwyczajów typowych dla tych odmiennych rasowo, religijnie i kulturowo grup, jeśli nie stoją one w sprzecz-ności z fi ńską konstytucją.

Cudzoziemcy w fi ńskiej koncepcji integracji postrzegani są jako partnerzy szczerze zaangażowani w proces budowy fi ńskich realiów. I zapewne dlatego Fin-landia nie kieruje się zasadą ius soli w przyznawaniu obywatelstwa. Można o nie wystąpić po pięciu latach udokumentowanego legalnego pobytu w kraju, spełniając jednocześnie wymogi: biegłej znajomości języka fi ńskiego lub szwedzkiego, niena-gannej postawy społecznej oraz posiadania stałych dochodów²²⁹.

228 A. Tanner, Finland’s prosperity Brings New Migrants, 2004, http://www.migrationinformation.

org (dostęp: 1.12.2009).

229 E. Kyntäjä, Towards the Development of an Integration Policy in Finland [w:] The Integration of Immigrants in European Societies..., op. cit., s. 187.

Zarys specyfiki współczesnych procesów migracyjnych i integracyjnych w Europie 103

Przejawem charakteru państwa dobrobytu, jakim jest Finlandia, jest umożliwie-nie każdej osobie – autochtonowi i cudzoziemcowi stale przebywającemu w kraju – korzystania z opieki socjalnej. Dla imigrantów zarejestrowanych jako osoby bez-robotne są tworzone specjalne indywidualne programy integracyjne. Osoba reali-zująca taki program otrzymuje zasiłek integracyjny ze środków publicznych, a ich wykorzystanie jest monitorowane przez urzędnika urzędu pracy. Ma to pomóc w jak najlepszym, efektywnym wykorzystaniu zasobów fi nansowych i potencjału same-go zainteresowanesame-go. Organem wspomagającym realizację polityki integracyjnej jest instytucja Rzecznika Praw Obcokrajowców powołana w 1998 roku. W tym sa-mym czasie powstała Rada Doradcza ds. Stosunków Etnicznych (Advisory Board for Ethnic Relations – ETNO), której zadaniem jest doradzać i służyć pomocą od-powiednim departamentom w ministerstwach i administracji rządowej zajmującym się imigracją i integracją. Czternastu członków Rady zostało bezpośrednio wyzna-czonych przez grupy narodowościowe i mniejszości etniczne, co jest praktycznym przejawem rzeczywistego zaangażowania imigrantów w proces decyzyjny dotyczą-cy integracji²³⁰.

Finlandia, tak jak Szwecja, stała się przez ostatnich 10 lat krajem typowej imigra-cji, dlatego rząd tego kraju wobec nasilającego się zjawiska napływu cudzoziemców ustalił – przy aprobacie parlamentu – kwoty roczne dotyczące liczby osób przyj-mowanych na statusie uchodźcy – zawierają się one między 500 a 1000 osób²³¹. Osobom takim przysługują kursy językowe i szkolenia zawodowe. Dodatkowo, by przyspieszyć ich integrację – podobnie jak pozostałych imigrantów – rozprasza się je po całym kraju, by niwelować zjawisko tworzenia skupisk etnicznych²³². Władze poszczególnych gmin i miast – dzięki umowom podpisanym z państwowymi insty-tucjami – mają możliwość względnie swobodnego przydzielania kwater/mieszkań imigrantom szczególnie tego potrzebującym (najczęściej uchodźcom, rodzinom wie-lodzietnym lub bardzo ubogim). Umowy tego typu pozwalają na refundację kosztów utrzymania lokalu ze środków państwowych.

Ciekawym rozwiązaniem jest zawieranie między władzami poszczególnych miast stosownych umów tworzących regionalne plany integracji imigrantów. Wspomagane są one przez ogólnopaństwowy program integracyjny, co roku modyfi kowany i adap-towany do bieżących warunków fi nansowych państwa.

W kwestii edukacji dla dzieci imigrantów państwo tworzy specjalne dzienne ośrodki opiekuńcze, w których często prowadzona jest nauka języka fi ńskiego, a tak-że ojczystego. Według załotak-żeń planu integracyjnego dzieci mają zagwarantowane trzy do czterech godzin tygodniowo praktycznej nauki języka kraju swojego po-chodzenia. Również dorośli stają się benefi cjentami powszechnego prawa do nauki, o tyle swobodnego, że dostosowanego do indywidualnych potrzeb. Jest ono wtedy traktowane jako część szkolenia zawodowego. Takie postrzeganie funkcji edukacji prowadzi do kształcenia sprawnej kadry złożonej z wyselekcjonowanej grupy

imi-230 Ibidem, s. 205; zob. też http://www.raja.fi /intermin/home.nsf/pages/134328CACE65612FC2257 5ED002C44F2?opendocument (dostęp: 1.12.2009).

231 E. Kyntäjä, op. cit., s. 193.

232 Ibidem, s. 198.

grantów, którzy w dalszej kolejności staną się częścią administracji publicznej obsłu-gującej innych imigrantów.

Oprócz wymienionych form pomocy państwo fi ńskie wspiera fi nansowo instytu-cje tworzone przez imigrantów, sponsoruje programy TV tworzone w językach naro-dowych oraz przeznacza fundusze na wydawanie prasy etnicznej.

Równocześnie największym problemem dla fi ńskich imigrantów jest ciągle wysokie bezrobocie – o wiele wyższe niż autochtonów – wynoszące prawie 30%, przy około 7% reszty społeczeństwa. Jest to bezpośrednim powodem marginalizacji i częściowego wykluczania obcych, którzy stanowią najliczniejszą grupę korzystają-cą z pomocy społecznej.

Norwegia

W długiej historii tego kraju emigracja i reemigracja były zjawiskami ciągle obec-nymi. Skandynawskie wychodźstwo zaoceaniczne drugiej połowy XIX i począt-ków XX wieku (do Ameryki Północnej i Południowej) miało swój początek właśnie w dzisiejszej Norwegii. W latach 1825–1945 kraj opuściło blisko 850 tysięcy osób, co stanowiło bardzo wysoki odsetek populacji – procentowo plasując norweską emi-grację jako drugą co do wielkości, po irlandzkiej. Jednym ze sposobów zmniejszenia odpływu ludności była – podjęta wspólnie przez kraje nordyckie – decyzja o utwo-rzeniu wspólnego rynku pracy dla obywateli. Podpisane w 1952 roku porozumienie między Danią, Norwegią, Szwecją i Finlandią o ujednoliceniu rynku pracy w obsza-rze Norden pozwoliło na swobodny pobsza-rzepływ siły roboczej i swobodne osiedlanie się osób z paszportem któregoś z państw sygnatariuszy²³³. Ułatwiony przepływ ludności nie przyniósł drastycznych zmian w liczebności poszczególnych populacji, czego dowodem jest wielkość migracji netto dla Norwegii z lat 1966–1970 wynosząca 853 osoby²³⁴.

Szósta dekada XX wieku zaznaczyła się dużymi zmianami, przede wszystkim w gospodarce, co spowodowało nasilenie ruchów migracyjnych. Bardzo dobrze prosperująca sfera ekonomiczna dzięki zastosowaniu ulepszonych sposobów orga-nizacji produkcji, nowych technologii oraz dzięki „na nowo odkrytym” pokładom strategicznego surowca, jakim jest ropa naftowa, przyciągnęła imigrantów spoza dotychczasowego obszaru napływania cudzoziemców²³⁵. Tak więc od początku lat 70. do Norwegii zaczęli napływać tzw. gastarbeiterzy z Maroka, Jugosławii, Turcji i Pakistanu. Nie działo się to oczywiście bez przyzwolenia norweskich władz, które przewidywały dla tych cudzoziemców tylko czasowy pobyt, do momentu wygaś-nięcia kontraktu o pracę. W większości wypadków zaproszeni robotnicy, po kilku lub nawet kilkunastu latach pobytu, nie deklarowali jednak woli powrotu do kraju pochodzenia. Dodatkowo w tym czasie sprowadzali (niekoniecznie najbliższych)

233 Islandia dołączyła do układu w 1982 roku.

234 B. Cooper, Norway: Migrant quality, not quantity, Migration Policy Institute, May 2005; zob. też www.migrationinformation.org (dostęp: 2.12.2009).

235 „Na nowo odkryty” oznacza tutaj, że lokalizacja norweskich złóż była znana, jednak ich eks-ploatacja przed 1960 rokiem okazywała się zbyt kosztowna. Zastosowanie nowych metod wydobycia pozwoliło na zmniejszenie przewidywanych kosztów.

Zarys specyfiki współczesnych procesów migracyjnych i integracyjnych w Europie 105

członków swoich rodzin, przyczyniając się tym samym do ciągłego odnawiania stru-mieni imigracyjnych.

Nasycenie, a wkrótce nawet przesycenie, rynków zachodniej Europy importo-waną siłą roboczą z krajów słabiej rozwiniętych uczuliło norweskie władze na prob-lem imigracji. By nie powielać błędów państw kontynentu, w 1975 roku Norwegia wprowadziła ograniczenie w napływie pozanordyckich cudzoziemców szukających pracy. Takie pociągnięcie spowodowało przemianę znacznej części grupy pracowni-czej w grupę uchodźców i osób chcących połączyć rodziny. Odwzorowują to liczby:

między rokiem 1960 a 1970 Norwegia przyjęła 223 uchodźców, zaś już osiem lat później w latach 1978–1979 – 1680. Taki wzrost liczby osób wnioskujących o azyl spowodował kolejną reakcję władz – zaostrzenie polityki migracyjnej i azylowej.

Restrykcyjna polityka imigracyjna i azylowa wprowadzona na początku lat 80.

XX wieku znajdowała duże poparcie wśród społeczeństwa. Nastroje niechętne imi-grantom i pseudoazylantom nie były ukrywane, a skrajnie prawicowa Partia Postępu, czyniąc z nich clou swojego programu, zdobyła w wyborach do parlamentu w 1989 roku aż 13% głosów.

Ustawa imigracyjna z 1988 roku z jednej strony była restrykcyjna, znacząco za-wężając kryteria dopuszczające nowych imigrantów, z drugiej strony gwarantowała takie same prawa autochtonom i nowo przybyłym, jeśli chodzi o zatrudnienie, płace, ochronę socjalną, edukację czy dostęp do służby zdrowia. I to są dwa fi lary nor-weskiej polityki migracyjnej: (1) surowa, szczegółowa i bardzo wnikliwa selekcja wniosków imigranckich o pracę, azyl lub łączenie rodzin; w razie odmowy przyjęcia cudzoziemca – szybkie wydalenie z kraju; oraz (2) utożsamianie zgody na legalny pobyt bądź pracę imigranta związane z nadaniem mu większości praw przypisanych norweskim obywatelom.

Istotną rolę w realizowaniu założeń polityki imigracyjnej i integracyjnej odgry-wają zapisy w tzw. Białej Księdze. Na przestrzeni trzech ostatnich dekad treści te ule-gały modyfi kacji – stosownie do potrzeb wynikających z rozwoju sytuacji na arenie wewnętrznej i zewnętrznej – europejskiej i globalnej.

I tak obecny nurt działań integracyjnych zakłada dążenie do jak najszybsze-go włączenia nowo przybyłych w życie społeczeństwa norweskienajszybsze-go. Służyć temu mają szybka i efektywna nauka języka norweskiego oraz poznawanie wartości, na których zbudowane jest norweskie państwo; ponadto imigrantom stwarzane są od-powiednie warunki do szybkiego zaistnienia na rynku pracy oraz przejęcia części odpowiedzialności za własną integrację (na przykład przez aktywne uczestnictwo w lokalnych wspólnotach mieszkaniowych, klubach sportowych, klubach środowi-skowych itp.).

W wytycznych dotyczących ram norweskiej polityki integracyjnej bardzo wyraź-nie podkreśla się ważność wyraź-nieasymilowania cudzoziemców. Prawidłowa i właściwa integracja imigrantów w norweskim modelu pozwala na pielęgnowanie kultury kraju pochodzenia (w tym języka, religii, zwyczajów) i jednoczesnej umiejętności samo-dzielnego poruszania się w norweskiej rzeczywistości.

Islandia

W terminologii islandzkiej słowo „imigrant” oznacza obywatela innego państwa, który przez dłuższy czas zamieszkuje Islandię. Do tej kategorii należą także osoby urodzone na terytorium Islandii, których rodzice zostali urodzeni poza wyspą lub mają bądź mieli kiedyś inne obywatelstwo.

Oprócz takiej charakterystyki w opracowaniach statystycznych stosowany jest dodatkowo wyznacznik lingwistyczny, co powoduje, że każda osoba podająca jako język ojczysty język inny niż islandzki jest rejestrowana jako cudzoziemiec.

Imigracja do Islandii do końca XX wieku nie była znacząca. W 1994 roku licz-ba obcokrajowców stanowiła 1,7% populacji mieszkańców. Zmiany nastały wraz z rozszerzeniem granic Unii Europejskiej, tak że pod koniec 2006 roku proporcje te zwiększyły się do 6%²³⁶. Powodem był oczywiście popyt na pracowników zgłasza-ny przez rodzimych pracodawców, a zaspokajazgłasza-ny przez obcą siłę roboczą. Pierwszy kwartał 2007 roku wykazał wzrost udziału zagranicznych pracowników na islandz-kim rynku pracy określany na 10%.

Podjęcie stałej pracy, możliwość kształcenia i doskonalenia zawodowego, za-gwarantowana opieka zdrowotna i socjalna – zachęcały do wnioskowania o nadanie obywatelstwa. Dla porównania: w 1997 roku Islandia wydała cudzoziemcom 160 paszportów, a osiem lat później liczba ta urosła do 730²³⁷.

Celem działań integracyjnych jest tu zatem stworzenie takiej przestrzeni społecz-nej, w której zarówno rodzimi mieszkańcy, jak i nowo przybyli będą mogli wspólnie kreować dla siebie jak najlepszą teraźniejszość i przyszłość. Dlatego w przedłożo-nym w styczniu 2007 roku przez rząd planie integracji imigrantów przedstawiono następujące założenia:

– oferowanie kursów języka islandzkiego dla dorosłych, nie tylko tych podejmują-cych pracę, ale także pozostająpodejmują-cych poza rynkiem pracy (np. kobiety pracujące w domach);

– oferowanie w ramach kursów językowych wiedzy o islandzkiej kulturze i spo-łecznych realiach;

– ułatwiony dostęp do informacji o islandzkim społeczeństwie, o zasadach, na ja-kich funkcjonuje, oraz o zbiorowościach imigrancja-kich obecnych na Islandii;

– jasne, przejrzyste i łatwo dostępne informacje o rynku pracy, zasadach zatrudnia-nia, prawach i obowiązkach pracodawcy i pracobiorcy – bez względu na pocho-dzenie; informacje dostępne równolegle w języku islandzkim oraz w językach ojczystych imigrantów;

– powszechna edukacja oferowana wszystkim mieszkańcom Islandii; dzieci imi-grantów w wieku przedszkolnym, wczesnoszkolnym oraz uczniowie gimnazjum mają pełną możliwość dogodnego korzystania z lekcji języka islandzkiego; poza tym – na tyle, na ile jest to możliwe – państwo zapewnia dla nich kursy języków ojczystych;

236 Co prawda Islandia nie należy do UE, ale jest członkiem EEA/EOC, co sprawia, że jej rynek pozostaje w ścisłym powiązaniu z rynkami krajów Europy.

237 Government Policy on the Integration of Immigrants, Iceland’s Ministry of Social Affairs and Social Security, January 2007.