S t a n i z a d a n i a p r a c n a u k o w o - b a d a w c z y c h n a k a t e d r a c h p e d a g o g i k i *
Jeszcze w 1931 r. C K W K P (ib) w s w o je j h is to ry c z n e j uchwale „ 0 p o czątkow ej i śred niej szkole“ , potępiw szy antyleninow ską teorię „ o zam ieraniu szko ły“ i s tw ie rd ziw szy poważne b ra ki w p ra c y szkolnej, w yznaczy! kie ru n e k n a u k o w o -b a d a w c z y c h prac z za
kresu pedagogiki. C K W K P (b) dom agał się s k ry ty k o w a n ia te o rii „ o zam ieraniu s z k o ły “ i przejścia od ja ło w y c h i ab stra kcyjn ych rozw ażań i sporów na tem at przedm iotu badań pedagogiki, do stud iów nad doświadczeniam i z pracy szkolnej i rozstrzygn ię cie kon kretnych zagadnień dotyczących w ychowania i nauczania m łodzieży.
Na podstaw ie uchw ały CK W KP (b) dokonano przeglądu do robku badań te o re tyczn ych z zakresu pedagogiki. G łów ny nacisk w na u ko w e j i naukow o - badawczej p ra cy położono na opracowanie zagadnień d yd aktycznych : pro g ra m ó w nauki, le k c ji,-m e to d nauczania.
R ów nolegle z opracow yw aniem zagadnień z zakresu radzieckiej d y d a k ty k i posunęły się naprzód prace nad m etodyką poszczególnych prze dm io tów , któ re do czasu ukazania się uch w a ły CK s ta ły na szarym końcu, w zw iązku z p rz y ję tą w nauczaniu szkolnym metodą kon ce n tra cyjn ą i metodą p ro je k tó w ,
N o w y etap na drodze ro z w o ju ra d z ie c k ie j pedagogiki zaczyna się z c h w ilą podjęcia 4.V I. 1936 r. przez C K W K P (b) uchw ały „O pedologicznycih odchyleniach w działalności K om isaria tów Ludow ych O ś w ia ty “ .
Przeprowadzona na podstaw ie te j uch w a ły k ry ty k a , dem askująca pseudonaukowość pedologii i ujaw n ia jąca bardzo poważne b ra k i pedagogiki, doprow adziła do g ru n to w n e j przebudow y zarów no badań naukowych z zakresu pedagogiki ja k i pracy szkolnej.
Praca na ukow o - badawega z zakresu pe da go giki przyb rała teraz b a rd z ie j celow y cha
ra k te r. P racow nicy naukow i po ło żyli nacisk na rozw iązanie n a jw a żniejszych zagadnień w y s u w a n y c h przez p ra k ty k ę w ychow ania i nauczania ja k ró w n ie ż na ro z w ó j te o re tyczn e j pedagogiki. Za nieodzowny w arunek naukow ego badania p rz y ję to studiow anie doświadczeń z dziedziny radzieckiego w ychow ania. W y s iłk i p ra c o w n ik ó w n a uko w ych zostaiy ró w n ie ż zwrócone w k ie ru n k u zapoznania się z postępową m yślą pedagogiczną oraz z po zy ty w n y m i osiągnięciam i p ra k ty k i ¡pedagogicznej w p rz e d re w o lu c y jn e j R o sji i w k ra ja c h zachodnich.
W w y n ik u dokonanej w ty m okresie p ra c y uzyskano poważne osiągnięcia w dziedzinie ro z w o ju ra d z ie c k ie j m y ś li pedagogicznej: O to w a żnie jsze z nich:
1. N ie z w y k le podniósł się te o re ty c z n y poziom w ykłada nia nauk pedagogicznych w w y ż szych zakładach i szkołach pedagogicznych. W c ią g u te g o czasu przygotow ano" i wydano przeszło dziesięć po drę cznikó w z zakresu nauk pedagogicznych, w ie le w y p is ó w z h is to rii pe dagogiki i p o rad nikó w z m etod yki poszczególnych przedm iotów .
*) Tłum. z ros. artykułu zamieszczonego w n-rze 1,2 z '1946 r. miesięcznika „Pedagogika radziecka" — nakład Akad. Nauk Pedagog. ZSRR — Moskwa— Leningrad.
STAN I ZADANIA PRAC NAUKOWO-BADAWCZYCH NA KATEDRACH PEDAGOGIKI
123
2. Dokonano w ty m czasie obrony 300 d y s s e rła c ji z zakresu nauk ¡pedagogicznych.
3. W iększość prac naukow o - badawczych została opublikowana w prasie w postaci m o n o g ra fii i a rty k u łó w czy też ja ko sprawozdania in s ty tu tó w i p rz y c z y n k i naukowe.
4. P rz y g o to w a n o i w ydano w yb ran e dzieła k la s y k ó w pe da go giki w ZSRR i za granicą ora z prace radzieckich pedagogów N. K. K ru p s k ie j, A . S. M akarenki.
Zasadniczej zm ianie u le g ł charakter naukow o - badawczych i naukow o - m etodycznych badań z zakresu pedagogiki. Przede w s z y s tk im należy podkreślić zacieśnienie łączności m iędzy te o re ty k a m i i nauczycielstw em . N ajlepsi nauczyciele zostali w c ią g n ię c i do pracy nie ty lk o w cha rakterze opiniodaw czym , ale rów nie ż w celu op raco w yw a nia zagadnień teo re tycznych i m etodycznych.
Podczas o sta tn ie j w ie lk ie j w o jn y stosunkow o pow ażny od dźw ięk w pracach ' naukowo- badawczych z zakresu pedagogiki uzyskały takie zagadnienia, ja k : kształcenie uczuć pa
trio ty c z n y c h , w pajanie W ew nętrznej karności, nauczanie w oparciu o >pracę, w ych ow a nie fizyczne i przysposobienie w o js k o w e w szkole. W ię c e j uw ag i zaczęto poświęcać studiom nad histo rią ro s y js k ie j pedagogiki i jej, postępową rolą w o g ó ln ym dorobku pedagogicznym .
Jaka była tem atyka prac naukow ych z zakresu pe da go giki w 1945 roku?
W 1945 r. in s ty tu ty pedagogiczne1 i nauczycielskie w ZSRR opraco w yw a ły 270 tem atów, a m ianow icie:
a) z p e da go giki — 148 tem atów b) z h is to rii p e da go giki — 60 tem atów c) z psych ologii — 62 tem aty.
Prace z zakresu pe da go giki o b ejm ow a ły w zarysie następujące zagadnienia,.
1. P rzedm iot i m etodologiczne podstaw y pedagogiki 8 tem atów , 2. Studia nad dzieckiem — 17 tem atów ,
3. Oddzielne nauczanie chłopców i dziew cząt 3 tem aty, 4. D y d a k ty k a i o g ó ln e m etody nauczania 28 tem atów ,
5.
O gólne zagadnienia kształcenia uczuć m oralnych—
7 tem atów , 6. K ształcenie w o li, m ęstwa, c ha rakteru — 4 tem aty,7. W drażanie do karności — 8 tem atów ,
8. W y tw a rz a n ie k u ltu ra ln y c h na w ykó w i p rzyzw ycza je ń 4 tem aty, 9. Wychowanie w oparciu o pracę — 4 tematy,
10. W drażanie do pilno ści — 1 tem at,
11. K ształcenie uczuć p a trio ty c z n y c h — 3 tem aty, 12. E ste tyka w w ych o w a n iu — 3 tem aty,
13. W ychow anie fizyczne — 1 tem at,
14. P raca pozaklasowa i pozaszkolna 2 tem aty,
15. " O rgan iza cje Z w ią zku M łodzieży K om u nistyczn ej („K o m s o m o łu “ ), pionierskie i ucz
niow skie — 8 tem atów ,
16. W ychow anie w dom iu. — 5 tem atów , 17. W ykszta łcen ie pedagogiczne — 3 tem aty,
18. P rzegląd stanu pracy szkolne j w poszczególnych okręgach i republikach — 5 te m atów ,
19. Inne zagadnienia — 11 tem atów .
Gdy chodzi o ro d z a j prac, tem atyka ta o b e jm u je : 17 d o kto rskich d y s s e rta c jj, 55 ro z p ra w kandydatów , 26 m o n o g ra fii, 18 ¡podręczników i po ra d n ikó w naukow ych, 52 a rty k u ły i broszury.
124 KRONIKA RADZIECKA
W planie prac naukow o - badawczych w in s ty tu ta c h pedagogicznych i nauczycielskich przew idziane je s t opracowani© w 1946 ro k u 414 tem atów z zakresu nauk pedagogicznych, a m ianow icie:
a) z pedagogiki — 175 tem atów , b) z h is to rii pedagogiki — 114 tem atów , c) z psych ologii — 78 tem atów ,
d) z m e to d yki — 43 tem aty, e) z h ig ie n y s z k o ln e j — 4 tem aty.
Z o g ó ln e j liczby tem ató w zgłoszonych d o zatwierdzenia K o m isa ria t L u do w y O św ia ty zaakceptował 57 i przekazał d o dalszego opracowania 357 tem atów .
T em atyka ob e jm u je s.tosunkowo szeroki zakres problem ów naukowych. Jednakże w y niki pra cy są na razie jeszcze mocno niedostateczne. N a dto wśród w ielu zajm ują cych ¡ 'a k tualnych zagadnień, k tó ry m i zajm ują się katedry pedagogiki', jest rów nie ż niemało tem atów w y w o łu ją c y c h racze j zdziw ienie niż aprobatę. Na p rz y k ła d : „P o d sta w o w e zadania w y chowania w św ietle ro li fu n k c ji w y c h o w a w c z e j nauczyciela szkoły ra d zie ckie j“ , „Z a k re s og ólnego w ykształcenia w stosunku do kształcenia zdolności m yśle nia“ ! „N o w e rodzaje za
kładów n a uko w ych“ , „N a u k o w a m etodyczną praca w czasie w o jn y “ , „C e chy o rg a n iz a c y j
ne ro s y js k ie j pedagogiki kla syczne j“ , „K la s y c y ro s y js k ie j p e da go giki o w ych o w a n iu m ęż
czyzn i k ob ie t“ , „W p ły w zainteresowania, okazyw anego przez siedm ioletnie dziecko, na.
dalszy ro z w ó j czło w ie ka“ — i inne.
W, św ietle doniosłych zadań, dotyczących ro z w o ju nauki i o św ia ty, zakreślonych przez plan pięcioletni', należy podnieść poziom prac naukowo-badawczych w dziedzinie nauk pe
dagogicznych.
Przede w s z y s tk im trzeba na podstaw ie oceny prze b yte g o etapu oraz ńa podstawie k on
tro li p ra k ty k i w ych ow a nia i nauczania w latach w o jn y opracować teo re tycznie te zagad
nienia z dziedziny szkolnego nauczania, d o k tó ry c h należy w p ro w a d zić zm iany, a m iano
w icie: s tru k tu rę s z k o ły ogólnokształcącej, szkolne piany naukowe i p ro g ra m y, zagadnienie utrw a la nia oraz a k ty w n e g o , rozu m ow e go p rz y s w a ja n ia m ateriału naukow ego przez u c z niów , podw yższenie k u ltu ry ogólnej, absolw entów szkól, w p ajanie k o m u n is ty c z n e j m o ra l
ności, w y tw a rz a n ie n a w y k ó w 'kultura ln ego i zdyscyplinow anego zachowania, podniesienie sprawności fiz y c z n e j, w y trz y m a ło c i i w y trw a ło ś c i u ‘ dzieci na poszczególnych stopniach nauczania, w yszkolenie pra ktyczn ych um iejętności i na w ykó w w zw iązku z obroną k r a ju , budow nictw em socjalistycznym , trudnościam i życia itp.
Znacznie w ię kszy oddźw ięk w pracy na uko w ej w in n y znaleźć zagadnienia początko
w ego nauczania, w y n ik a ją c e z p ra k ty c z n y c h po trze b szkoły.
Z w ią zek Radziecki podczas o s ta tn ie j w o jn y odniósł na jw iększe w d z ie ja c h . zw ycięstw o nad zjednoczonym i siłam i re a k c ji nie ty lk o pod w zględem m ilita rn y m , ale także p o lity c z nym i k u ltu ra ln y m .
Po ty m zw y c ię s tw ie w z m o g ło się w śród p o k o jo w o nastaw ionych na rod ów świata,, w szczególności wśród narodów słowiańskich, dążenie do poznania radzieckiej k u ltu ry
i nauki. ,
N aukow cy p ra c u ją c y na polu pedagogicznym p o w in n i p rz y jś ć z pomocą działaczom ośw iato w ym , uczonym i nauczycielom Z w ią zku Radzieckiego oraz zap rzyja źnio nych z nim k ra jó w , g d y chodzi o zaznajom ienie z osiągnięciam i ra d zie ckiej pedagogiki. W związku z tym , je st rzeczą niezm iernie w a żną opracowanie dziel kla sykó w pe da go giki ro s y js k ie j, m o n o g ra fii z te o rii i h is to rii ra d zie ckiej pedagogiki, -szkoły, system u nauczania lu d o w e g o oraz w ydanie w a rto ś c io w y c h po drę cznikó w , in fo rm a to ró w i encyklopedii pedagogicznych.
STAN I ZADANIA PRAC NAUKOWO-BADAWCZYCH NA KATEDRACH PEDAGOGIKI
Niezbędne jest położenie w iększego nacisku na popularyzację osiągnięć radzieckiej szkoły i pedagogiki.
Badając i w y k o rz y s tu ją c w s z y s tk o co je s t dodatnie i postępowe w zachodnio - europej
s k ie j i am e rykań skiej pedagogice, należy rów nocześnie w zdecydowany sposób demaskować profaszystow-s-kie i neofaszystowskie poglądy i idee, od' k tó ry c h nie je st wolna burżu- azyjna pedagogika.
Dalsze udoskonalenie prac naukowo-badawczych z pedagogiki w iąże się ściśle z o rg a - ' nizacją i m etodyką opracow ania i uogólnienia doświadczeń z p ra k ty k i szkoły oraz innych zakładów naukowo - w ychow aw czych. Znaczenie doświadczenia szkolnego je st w pracy na ukow ej rzeczą ogólnie znaną. Znane są także bezpośrednie in s tru k c je w te j sprawie C K W K P (b), W . I. Lenina, I. W . Stalina. Jednakże w praktyce w y n ik i pracy w te j dzie
dzinie są niezadowalające!. Niesłuszne 'byłoby tw ierdzenie, że nie bierze się pod uwagę doświadczeń z p ra k ty k i szkolneji, jednakże studia nad nim i są pow ierzchow ne i raczej sprow adzają się do opisu niż do badania i uogólnienia. Jedne prace, poświęcone bada
niom p r a k ty k i szkolnej, poprzestają na opisie, w ja k i sposób zdolniejsi nauczyciele prze
prow adzają w s w e j szkole te n czy in n y ro d z a j pra cy i co z te g o zasług uje na uznanie a co na naganę (tzn. noszą charakter o p in ii .inspektorskich); inne, w ychodzące z ogólnych przestanek pedagogicznych, ilu s tru ją je przykładam i z p ra k ty k i, tzn. noszą cha rakter in s tru M y w n y , m etod yczny. Jeden i d ru g i rod zaj p ra cy je s t w pew nym sensie p o żyteczny i potrzebny, ale z naukow ego p u n k tu w idzenia są one co n a jm n ie j niew ystarczające. Ba
danie naukow e nie może poprzestać na zapoznaniu się z poszczególnym i fa k ta m i oraz na z w y k ły m opisie, w ym a ga ono przestudiowania doświadczeń z p ra k ty k i szkolne j w ja k n a j
szerszym zakresie', ich w szechstronnej analizy i w y k ry c ia okre ślo nych pra w id ło w ości.
W zw iązku ze studiam i nad doświadczeniem z p r a k ty k i s zko ln e j należy zw ró c ić uwagę na m etodykę badań na ukow o - pedagogicznych. Stosowana obecnie m etodyka badania doświadczenia pedagogicznego je s t uboga i niedoskonała. Sprowadza się ona w ła ściw ie d o z w y k łe j obserw acji, po ga w ęd ki oraz przeglądu dokum e ntarn ego m ateriału, podczas gdy poważne badanie naukowe je st m o ż liw e -tylko w ted y, g d y m etodyka pozwała- na w y korzystan ie zbiorow ego doświadczenia i na przeprowadzenie całego szeregu badań ekspe
rym en ta ln ych. W ogóle trzeba zauważyć, że u nas za m ało u w a g i poświęca się m eto
dyce badań. Na katedrach i w in s ty tu ta c h stosunkow o szeroko om awia się tem atykę ba
dania naukowego, je j celowe na-stawienie, treść, a -prawie wcale nie zwraca się uw agi na -metodykę. Tym czasem w badaniu naukow ym n a jtru d n ie js z y m zagadnieniem je s t w ła śnie m etodyka, od k tó re j pod wielom a w zględam i zależy zarów no przebieg ja k w y n ik badania.
Z b y t m ałe jes-t rów nie ż zastosowanie w naukow ym -badaniu eksperym entu pedagogicz
nego, któ re g o n ie k tó rz y p ra cow nicy w p ro s t isię boją, a in n i — p o prostu nie znają. T y m czasem ro z s trz y g n ię c ie w ie lu zagadnień pedagogicznych, a w szczególności d y d a k ty c z nych, w ym a g a k o n tro li ¡prz-y ipomocy eksperym entu i eksperym entalnego podejścia.
Badanie doświadczenia z-biorowego ty lk o w ted y przyniesie re z u lta ty , gdy do te j pracy w c ią g n ie się szerokie k rę g i na uczycielstw a i gdy p ra c o w n ic y na uko w i będą org an icznie zw iązani ze szkolą.
W -gromadzeniu- zbiorow ego doświadczenia w y ją tk o w o w ie lk ie usłu g i katedrom peda
g o g ik i i in s ty tu to m na ukow o - badawczym będzie m ogło -oddać nauczycielstw o, g d y ty lk o zostaną g ru n to w n ie opracowane zadania i m-etodyka grom adzenia doświadczenia.
1 2 6 KRONIKA RADZIECKA
Celom pracy eksperym entalnej w in n y ró w n ie ż służyć szkoły doświadczalne, k tó re na
leży organizow ać za w szelką cenę p rz y in s ty tu ta c h badań i pedagogicznych zakładach na
ukow ych.
W ydaje się nam, że w naukow ej i szkolnej pracy pedagogicznej zachow ały się jesz
cze p rz e ż y tk i socjologizm u, polegającego na tym , że badanie w ielu problem ów sprowadza się do zagadnienia celów i treści w ychow ania z pom inięciem sam ego procesu w y c h o w y wania i kształcenia dzieci, na ró ż n y c h stopniach nauczania. P rz y opracow yw aniu p ro blem ów kształcenia m oralności w yja śn ia się zagadnienia e ty k i kom u nistyczn ej i zadania w y chow ania m ora lne go a nie w y k ry w a się, w ja k i sposób w y tw a rz a ją się m oralne zasady, n a w y k i i p rzyzw ycza je n ia wśród uczącej) się m łodzieży. P rz y ' o p raco w yw a niu zagadnień do tyczących treści nauczania fo rm u łu je się cele nauczania poszczególnych nauk, naukowe zasady układania p ro g ra m ó w łt p „ a nie w y k ry w a d yd a ktyczn ych podstaw nauczania i sa
m ego procesu przysw aja nia nauk przez uczących się.
. A b s tra k c y jn o ś ć i socjolo gizm w naukow ej prądy z zakresu pedagogiki ni© ty lk o obniżają w y n ik i badań, a'e prow adzą ró w n ie ż do błędnych" w niosków . Na p rz y k ła d na te m a t'k s z ta ł
cenia ¡karności w e w n ę trz n e j uczniów b y ły napisane dziesiątki prac
i
dys-sertacji, jednakże w y w a rły one ¡bardzo m aiy w p iy w na p ra k ty k ę szkolną. Dlaczego? D latego że w szystkie ro z p a try w a ły zagadnienie z punktu widzenia „ ja k ¡być pow inno“ , od s tro n y „p o ję c ia “ k a rności, ni© z a ś .p ra k ty k i i sposobów zastosowania je j1 w poszczególnych typach szkól oraz W odniesieniu do dzieci na różn ych stopniach nauczania.
Jasne je st, (że przezw yciężenie w pedagogice aibstrakcyjności i socjolo gizm u nie ma nic w spólnego z odryw aniem je j od p o lity k i i filo z o fii.
N ależy w zdecydowany sposób prze zw ycię żyć podchodzenie d o zagadnień pedagogicz
nych w -oderwaniu od studiów nad dzieckiem . Nie można s tw o rz y ć prawdziwi© m ar
k s isto w skie j nauki o dziecku-, uznając jedynie konieczność uw zględnienia w łaściw ości ucz
n ió w zw iązanych z ich w ie kie m — bez zgłębienia is to ty te g o problem u. N ie ste ty, w p ra k tyce często — poza uw zględnieniem w ie ku uczących się — sprawa nie posuwa się na- p_rzód.
W n a u k o w o -b a d a w c z y c h pracach na katedrach pe da go giki w in s ty tu ta c h pedago
gicznych przeważa tem atyka z zakresu h is to rii pedagogiki p rz y rażącym niedocenianiu zagadnień te o re ty c z n e j -i p ra k ty c z n e j pe da go giki. Ludzie za jm u ją się antyczną, średnio
w ieczną i w szelką inną pedagogiką, a p o m ija ją u p orczyw ie badania doświadczeń 'z ra dzieckiej -pracy szkolnej i opracow yw anie zasadniczych problem ów radzieckiej, pedagogiki.
fN a czym polega podstaw ow a przyczyn a takiej- je dn ostronn ości pracy naukow ej? M a ona sw e ź ró d ło w teo re tycznym niew yro bieniu części kadr naukow ych, w obawie przed trudnościam i w pracy i w oderw aniu części pracow ników naukow ych od -szkoły.
Doświadczenie -i naukowe osiągnięcia przeszłości należy studiow ać, lecz nie m ożna
■osłaniać n im i zaniedbań w opracow yw aniu" podstaw ow ych zagadnień radzieckiej pedagogiki.
Podniesienie poziom u ipracy na u ko w e j z pedagogiki zależy w znacznym stopniu od sposobu -podejścia do problem ów , -od w y b o ru te m a tyki badań. N iestety, w te j dziedzinie są w ielkie niedociągnięcia, w szczególności w planowaniu pr-ac A kadem ii Nauk Pedago
g icznych . *
Jakie są cechy c ha rakterystyczne o s ta tn ieg o p ro je k tu planu pięcio le tn ie go naukow ych prac A kadem ii?
R ozpatrzm y tem atykę z zakre-su pedagogiki. Plan p rz e w id u je następujące tematy:
a) -cele, zadania i treść kom u nistyczn ego w ychow ania, b) wpajanie zasad moralnych dzieciom W szkole i w domu,
STA » I ZADANIA PRAC NAUKOWO-BADAWCZYCH NA KATEDRACH PEDAGOGIKI
127
0) system i m etody w ychow ania fiz y c z n e g o i w ychow ania op arteg o na pracy, d) treść nauczania szkolnego,
e) m etody nauczania w szkole, f) nauczyciel, .
g ) treść i m etody nauczania w ogródkach dziecięcych, h ) zasady racjon aln eg o rozplanowania sieci szkolne j,
1) p ro je k ty ty p o w e j szko ły po c z ą tk o w e j sie dm io le tn iej i średniej, j) sam odzielność i oryginalność ro s y js k ie j pedagogiki1.
Czy w ym ienione tem aty m ożna w ła ściw ie uważać za problem y? O czyw iście nie.
Są to raczej rozdziały p ro g ra m u kursu pe dagogiki w In s ty tu c ie Pedagogicznym niż te m aty naukow ego badania.
Odnosi się w rażenie, że.. Akadem ia zaczyna sw oją ¡pracę ab ovo, ja k gdyby nauka d o tychczas w ogóle nie istniała i ja k b y dotychczas nie ro zw ią zyw a n o ani teo re tycznych, ani pra ktyczn ych problem ów . W rzeczyw istości i nauka istniała, i zajm ow ano się roztrząsa
niem na jró żn o ro d n ie jszych za: problem em — celem.
dzieckie j pedagogice przez kla syków m a rksizm u-le nin izm u i przez kom unistyczną pa rtię w je j licznych program ach i in stru kcja ch . Nie znaczy to , b y nie należało się zajm ować zagadnieniem celów wychowania. Owszem, ale należy m ieć do niego inne podejście niż to m a m iejsce w p ro je k c ie planu pięcioletniego.
Określenie oraz tem atyka prac na uko w ych z dziedziny poszczególnych zagadnień nie są dostatecznie przemyślane.
Na przykład na tem at zagadnienia „Cele, zadania i treść kom u nistyczn ego w ych ow a nia“
zap rojektow a no opracow anie trzech tem atów : a) Idee pedagogiczne w pracach Lenina i Stalina, b) Is to ta w ychow ania i je go czynniki, c) Podstaw ow e zasady i praw a w y chowania. P rz e w id u je się p rzyg otow anie na każdy z ty c h tem atów po je dn ej m onografii..
Zachodzi pytanie, czy m ożna opracować prawa w ychow ania w oderw aniu od samego wychow ania? Nie, nie m ożna. Oznaczałoby to zajm ow anie się czystą ab stra kcją , bez
prze dm io tow ym m etodologizow aniem .
W zw iązku z zagadnieniem „w p a ja n ie zasad m oralnych dzieciom — w dom u i w szkole“
m iędzy in nym i przew idziane są takie prace:
a) Praca ja k o środek m oralnego w ychow ania;
b) Kształcenie zam iłow ania do pra cy w szkole i w domu.
P ie rw szy tem at ma za zadanie „u re g u lo w a n ie ro li pracy ja k o czynnika kształcenia m o
ralnego“ , d ru g i — „u g ru n to w a n ie zadań i m etodyki p ra cy pedagogicznej w dziedzinie ćw iczenia zam iłow ania do pracy w dom u i w szkole“ .
Równocześnie z ty m i tem atam i plan prze w id uje rozpatrzenie specjalnego zagadnienia pod nazwą „O rg a n iz a c ja zajęć pra k ty c z n y c h w po c z ą tk o w e j i średniej szkole“ . Na ten tem at zamierza się przyg otow anie prąc o św ietla ją cych „po dstaw y o rg a n iz a c ji i m etodyki zajęć pra ktyczn ych -w szkole“ .
A więc, czyż to znaczy, że k to in ny będzie opracow yw ać rolę w ychow ania w oparciu o pracę, k to in n y — zadania kształcenia zam iłowania do pracy, wreszcie jeszcze k to in ny — podstawy o rg a n iz a c ji i m etodyki wychow ania w oparciu o pracę. P rz y takim postawieniu spra w y po w sta je niebezpieczeństwo, czy w ogóle będą p rzyg otow ane prace niezbędne w ’praktyce szkolnej.
i zadaniami kom unistycznego ro zstrzyg n ię te w
ra-128 KRONIKA RADZIECKA
Jaki kierunek po w in no obrać planowanie i org an izacja prac n a u k o w o -b a d a w c z y c h z pedagogiki na najbliższe lata? W ydaje się, że p o w in n y się one ro z w ija ć w trzech za
sadniczych kierunkach.
1. P rz y g o to w a n ie podstaw ow ych prac m onograficznych, reasum ujących teoretycznie i praktycznie osiągnięcia w dziedzinie pedagogiki. Konieczność takich prac daje się m ocno odczuwać, gdy chodzi o p rz y g o to w a n ie nauczycielskich i naukow ych kadr, w p ra cy o rg a n ó w nauczania ludow ego, wśród inspektorów szkól itp. T akie m on og rafie są niezbędnie potrzebne dla szerokich w a rs tw oraz dla um ocnienia i rozszerzenia zw ią z k ó w k u ltu ra ln y c h z in nym i de m okratycznym i krajam i, w szczególności z narodami słow iańskim i. Trzeba niestety stw ie rdzić, że do te g o czasu nie została jeszcze w ZSRR napisana ani jedna po
1. P rz y g o to w a n ie podstaw ow ych prac m onograficznych, reasum ujących teoretycznie i praktycznie osiągnięcia w dziedzinie pedagogiki. Konieczność takich prac daje się m ocno odczuwać, gdy chodzi o p rz y g o to w a n ie nauczycielskich i naukow ych kadr, w p ra cy o rg a n ó w nauczania ludow ego, wśród inspektorów szkól itp. T akie m on og rafie są niezbędnie potrzebne dla szerokich w a rs tw oraz dla um ocnienia i rozszerzenia zw ią z k ó w k u ltu ra ln y c h z in nym i de m okratycznym i krajam i, w szczególności z narodami słow iańskim i. Trzeba niestety stw ie rdzić, że do te g o czasu nie została jeszcze w ZSRR napisana ani jedna po