KRYTERIUM POLITYK UNII EUROPEJSKIEJ WDRAŻANYCH PRZEZ DANĄ INSTYTUCJĘ DANĄ INSTYTUCJĘ

Pierwszym kryterium identyfikacji instytucji polskich zobowiązanych do zagwarantowania prawa do dobrej administracji w obszarze wdrażania funduszy Unii Europejskiej jest kryterium wdrażanych przez nie polityk Unii Europejskiej. Pod pojęciem polityki Unii Europejskiej należy rozumieć działalność instytucji UE opierającą się na założeniach traktatowych i dążącą do osiągnięcia wytyczonych w nich celów⁵⁶⁸. Definiuje się je również jako: „wszelkie formy aktywności instytucji UE wewnątrz tego ugrupowania integracyjnego”⁵⁶⁹. Obszerny katalog polityk Unii Europejskiej zawiera TFUE w części trzeciej zatytułowanej „Polityki i działania Unii Europejskiej”. Obejmuje on między innymi politykę handlową w tym: Rynek wewnętrzny, Swobodny przepływ towarów, Swobodny przepływ osób, usług i kapitału (tytuł II i IV), Politykę rolnictwa i rybołówstwa (tytuł III), Politykę transportową (tytuł VI), Politykę w dziedzinie konkurencji, podatków i zbliżania ustawodawstw (tytuł VII), Politykę zagraniczną i bezpieczeństwa w tym: przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, wspólną politykę azylową i imigracyjną (tytuł V), Politykę gospodarczą i pieniężną (tytuł VIII), Politykę zatrudnienia (tytuł IX), Politykę społeczną (tytuł X), Politykę w dziedzinie edukacji, kształcenia zawodowego, młodzieży i sportu (tytuł XII), Politykę w dziedzinie kultury (tytuł XIII), Politykę w dziedzinie zdrowia publicznego (tytuł XIV), Politykę ochrony konsumentów (tytuł XV), Sieci transeuropejskie (tytuł XVI), Politykę przemysłową (tytuł XVII), Politykę spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej (tytuł XVIII) Politykę w dziedzinie badań i rozwoju technologicznego oraz przestrzeni kosmicznej (tytuł XIX) Politykę w zakresie środowiska (tytuł XX), Politykę w dziedzinie energetyki (tytuł XXI), Politykę w dziedzinie turystyki (tytuł XXII), Politykę w dziedzinie ochrony ludności (tytuł

568

Por. J. Barcik, Polityki i działania wewnętrzne Unii, [w:] J. Barcik, A. Wentkowska, Prawo Unii

Europejskiej z uwzględnieniem Traktatu z Lizbony, Warszawa 2008, s. 311; J. Łacny, Ochrona interesów finansowych Unii Europejskiej w dziedzinie Polityki Spójności, Warszawa 2010, s. 91.

569

143 XXIII) oraz Politykę w dziedzinie współpracy administracyjnej (XXIII)⁵⁷⁰. Polityk UE jest bardzo wiele, jednak dla obszaru podejmowanych badań najistotniejsze znaczenie mają trzy polityki, są to

1. Polityka Spójności.

2. Wspólna Polityka Rolna (WPR).

3. Wspólna Polityka Rybołówstwa (WPRyb).

Za ich wyborem przemawia kilka argumentów. Po pierwsze, są to polityki, w realizacji których stosuje się kompetencję dzieloną między UE, a państwa członkowskie. Po drugie, są to polityki, które za przyczyną zasady subsydiarności wdrażanie są na poziomie krajowym. Po trzecie, są to polityki, do realizacji, których wykorzystywane są fundusze UE. Po czwarte, są to polityki, których wdrażanie na poziomie krajowym wymaga istnienia relacji administracja publiczna - klient.

Początki pierwszej ze wskazanych polityk - Polityki Spójności (ang. Cohesion Policy) sięgają momentu podpisania w 1957 roku Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą. Odniesienie do niej pojawiało się wówczas w preambule traktatu, gdzie państwa członkowskie wyraziły troskę o potrzebę wzmocnienia jedności swoich gospodarek i zapewnienia ich harmonijnego rozwoju przez zmniejszenie różnic istniejących między poszczególnymi regionami oraz opóźnienia regionów mniej uprzywilejowanych⁵⁷¹. Od tamtej pory do chwili rozpoczęcia perspektywy finansowej UE 2007-2013 Polityka Spójności silnie ewaluowała⁵⁷².

W literaturze Polityka Spójności definiowana jest jako ogół działań władz publicznych zmierzających do optymalnego wykorzystania zasobów państw i regionów oraz zapewniających im trwały wzrost gospodarczy i społeczny oraz wysoki poziom konkurencyjności. Jej działania ukierunkowane są na wyrównywanie szans państw i regionów, ze szczególnym naciskiem na likwidowanie opóźnień tych, które są najsłabiej rozwinięte⁵⁷³. W najbardziej ogólnym ujęciu Polityka Spójności jest zespołem

570

Część trzecia TFUE „Polityki i działania Unii Europejskiej”, Dz. U. C 326 z 26.10.2012, s. 1; por. A. Kuś, Prawo Unii Europejskiej…, s. 370.

571

Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą, op. cit., w wersji z dnia 25 marca 1957 r.

572

Por. R. Willa, Polityka spójności Unii Europejskiej - geneza, ewolucja, stan obecny, [w:] „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2010, t. XVII, nr 2, s. 21-38; T. Drożyński, Rola polityki

spójności Unii Europejskiej w usuwaniu regionalnych nierówności gospodarczych. Wnioski dla Polski,

Łódź 2012, s. 87-123.

573

C. Rumford, European Cohesion. Contradiction in EU integration, Londyn 2008, s. 21. B. Wieliczko,

144 działań promujących i wspierających szeroko pojmowany i harmonijny rozwój państw członkowskich i ich regionów⁵⁷⁴.

Zdarza się, że Politykę Spójności określa się mianem Polityki Strukturalnej (ang. Structural Policy) czy Polityki Regionalnej (ang. Regional Policy). Niestety wszystkie trzy pojęcia nie zostały zdefiniowane na gruncie przepisów traktatowych. Literatura przedmiotu wskazuje, że w przybliżeniu podejmują one tą samą problematykę⁵⁷⁵. Wszystkie przyczyniają się do realizacji celu, jakim jest niwelowanie różnic w rozwoju gospodarczym, społecznym i terytorialnym Unii⁵⁷⁶. Tym, co zasadniczo je od siebie odróżnia jest zasięg oddziaływania. Polityka Strukturalna jest celową działalnością organów władzy publicznej zmierzającą do zmiany struktury gospodarczej i pobudzenia rozwoju gospodarczego konkretnego obszaru⁵⁷⁷. Podobnie jest z Polityką Regionalną, która koncentruje się na zwiększeniu spójności gospodarczej i społecznej regionów Unii przez niwelowanie różnic rozwoju między nimi. Polityka Spójności ma zaś zasięg krajowy i regionalny, więc jest pojęciem o szerszym zakresie⁵⁷⁸.

W latach 2007-2013 ramy prawne funkcjonowania Polityki Spójności określał Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (art. 174-178) oraz kilka unijnych rozporządzeń:

• rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 roku ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 (dalej rozporządzenie ogólne)⁵⁷⁹, • rozporządzenie (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1080/2006 z dnia 5

lipca 2006 roku w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1783/1999⁵⁸⁰,

574

J. W. Tkaczyński, M. Świstak, Encyklopedia polityki regionalnej i funduszy europejskich, Warszawa 2013, s. 366-367; P. Nowicki, Polityka spójności Unii Europejskiej, [w:] Podstawy prawa Unii

Europejskiej z uwzględnieniem Traktatu z Lizbony. Zarys wykładu, pod red. J. Galstera, Toruń 2010, s.

614-615; J. Barcik, A. Wentkowska, Prawo Unii Europejskiej po Traktacie z Lizbony, Warszawa 2011, s. 326.

575

T. Hoffmann, Zmiany uwarunkowań Polityki Spójności UE w latach 2014-2020 ze szczególnym

uwzględnieniem Polski, „Wrocławskie Studia Politologiczne” 2014, nr 16, s. 221.

576

P. Nowicki, op. cit. , s. 614-615.

577

J. W. Tkaczyński, R. Willa, M. Świstak, Leksykon funduszy…, s. 263.

578

P. Nowicki, op. cit., s. 614-615.

579

Dz. Urz. UE L 210 z dnia 31.07.2006, s. 25.

580

145 • rozporządzenie (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1081/2006 z dnia 5 lipca 2006 roku w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1784/1999⁵⁸¹,

• rozporządzenie Rady (WE) nr 1084/2006 z dnia 11 lipca 2006 roku ustanawiające Fundusz Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1164/94⁵⁸²,

• rozporządzenie (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1082/2006 z dnia 5 lipca 2006 roku w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej⁵⁸³.

Głównym celem Polityki Spójności jest podejmowanie działań wzmacniających spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną UE, które w szczególności powinny zmierzać do zmniejszenia dysproporcji w poziomie rozwoju różnych regionów, być nastawione na walkę z zacofaniem regionów najmniej uprzywilejowanych w tym obszarów wiejskich, podlegających przemianom przemysłowym, odczuwających skutki niekorzystnych warunków przyrodniczych i demograficznych jak na przykład regiony północne o bardzo niskiej gęstości zaludnienia, regiony wyspiarskie, górskie czy transgraniczne⁵⁸⁴. Cel ten w latach 2007-2013 był osiągany za pomocą trzech celów szczegółowych:

1) konwergencja, który był ukierunkowany na wspieranie wzrostu gospodarczego i tworzenie nowych miejsc pracy w najsłabiej rozwiniętych regionach i państwach członkowskich Unii. Jego osiągnięcie miało dokonać się przez: poprawę warunków wzrostu i zatrudnienia; zwiększenie ilości i poprawę jakości inwestycji w kapitał rzeczowy i ludzki; rozwój innowacyjności i społeczeństwa opartego na wiedzy; zdolności adaptacyjne do zmian gospodarczych i społecznych; ochronę i poprawę jakości środowiska naturalnego oraz zwiększanie wydajności administracji,

2) konkurencyjność regionalna i zatrudnienie, którego zadaniem było poprawa konkurencyjności i atrakcyjności regionów oraz zatrudnienia przez: przewidywanie zmian gospodarczych i społecznych; zwiększenie i poprawę jakości inwestycji w kapitał ludzki; innowacyjność i promowanie społeczeństwa 581 Ibidem, s. 12. 582 Ibidem, s. 79. 583

Ibidem, s. 19; Por. J. Hołub-Iwan, Nowa perspektywa finansowa w okresie finansowania 2007-2013, [w:] M. Dylewski, B. Filipiak, A. Guranowski, J. Hołub-Iwan, Zarządzanie finansami projektu

europejskiego, Warszawa 2009, s. 15-16.

584

146 opartego na wiedzy; przedsiębiorczości; ochronę i poprawę jakości środowiska naturalnego oraz poprawę dostępności, zdolności adaptacyjnych pracowników i podmiotów gospodarczych, jak również rozwój rynków pracy sprzyjających integracji społecznej,

3) europejska współpraca terytorialna, który skoncentrowany był na umacnianiu współpracy transgranicznej przez podejmowanie wspólnych inicjatyw lokalnych i regionalnych, wzmacnianiu współpracy transnarodowej oraz współpracy międzyregionalnej i wymianie doświadczeń na rożnych poziomach podziału terytorialnego⁵⁸⁵.

W obecnej perspektywie finansowej obejmującej lata 2014-2020 realizacja Polityki Spójności odbywa się głównie na podstawie o art. 174-178 TFUE oraz pakietu pięciu rozporządzeń⁵⁸⁶. Nowa polityka w dalszym ciągu kontynuuje wsparcie większości kierunków z poprzedniego okresu finansowania. Jednak skupia się przede wszystkim na dwóch celach, czyli inwestycjach na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia oraz europejskiej współpracy terytorialnej. Kluczowy wpływ na jej obecny kształt wywarła przyjęta w czerwcu 2010 roku przez Radę Unii Europejskiej strategia Europa 2020⁵⁸⁷. Działania interwencyjne Polityki Spójności koncentrują się na jej jedenastu priorytetach, którymi są:

585

Art. 3 ust 2. rozporządzenia nr 1083/2006, Dz. Urz. UE L 210 z dnia 31.07.2006, s. 25; por. M. Perkowski, i in., Ramy instytucjonalne…, s. 72; T. Drożyński, op. cit., s. 118-119; J. Hołub-Iwan, Nowa

perspektywa..., s. 13-14.

586

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006, Dz. Urz. UE L 347/320 z dnia 20.12.2013 r.; rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1301/2013 w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i przepisów szczególnych dotyczących celu „Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia” oraz w sprawie uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 i rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1299/2013 w sprawie przepisów szczegółowych dotyczących wsparcia z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach celu „Europejska współpraca terytorialna”, Dz. Urz. UE L 347/289 z dnia 20.12.2013 r.; rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1304/2013 w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1081/2006, Dz. Urz. UE L 347/470 z dnia 20.12.2013 r.; rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1300/2013 w sprawie Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1084/2006, Dz. Urz. UE L 347/281 z dnia 20.12.2013 r.; rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1302/2013 zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1082/2006 w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT) w celu doprecyzowania, uproszczenia i usprawnienia procesu tworzenia takich ugrupowań oraz ich funkcjonowania, Dz. Urz. UE L 347/303 z dnia 20.12.2013 r.

587

Strategia Europa 2020 jest dokumentem będącym kontynuacją Strategii Lizbońskiej, wyznaczającym

kierunki rozwoju UE w obecnym dziesięcioleciu. R. Cieśluk, J. Zdanukiewicz, Jednostki samorządu

147 a) wspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji,

b) zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości technologii informacyjno-komunikacyjnych,

c) podnoszenie konkurencyjności mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, sektora rolnego oraz sektora rybołówstwa i akwakultury,

d) wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach, e) promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania

ryzykiem,

f) ochrona środowiska naturalnego i wspieranie efektywności wykorzystania zasobów,

g) promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszych infrastruktur sieciowych,

h) promowanie zatrudnienia oraz wsparcie mobilności pracowników,

i) wspieranie włączenia społecznego, walka z ubóstwem i wszelką dyskryminacją, j) inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie,

k) wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i sprawności administracji publicznej⁵⁸⁸.

Istotną zmianą w stosunku do minionej perspektywy jest wprowadzenie wspólnych przepisów dla wszystkich instrumentów finansowych Polityki Spójności, wspólnej polityki rolnej oraz wspólnej polityki rybołówstwa. Ustanawiają one mechanizmy wspólnego planowania, finansowania, monitorowania oraz ewaluacji, a także jednolite podejście do koncentracji w zakresie realizacji celów tematycznych, zorientowanych na rezultaty oraz zarządzania i kontroli⁵⁸⁹. Ważną zmianą jest także wprowadzenie tak zwanej warunkowości ex ante polegającej na obowiązku spełnienia warunków wstępnych zanim rozpocznie się wdrażanie funduszy UE w Polsce. Działanie to ma na celu przygotowanie odpowiedniego gruntu pod unijne inwestycje, co z kolei ma przełożyć się na podniesienie ich efektywności i skuteczności⁵⁹⁰.

588

M. Perkowski, Dalsze możliwości korzystania przez państwa członkowskie ze środków funduszy

europejskich oraz środków wynikających z inicjatyw unijnych oraz stosowania instrumentów i mechanizmów finansowych UE, [w:] Przyszłość Unii Europejskiej w świetle jej ustroju walutowego i finansowego, pod red. C. Kosikowskiego, Białystok 2013, s. 204-205.

589

Sposób organizacji prac nad dokumentami programowymi związanymi z perspektywa finansowa UE 2014-2020. I etap prac nad przygotowaniem zasad funkcjonowania dokumentów programowych i systemu wdrażania polityki spójności na lata 2014-2020. Informacja dla Rady Ministrów, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012, s. 1.

590

Biuletyn informacyjny Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju dla członków komitetu ds. umowy

148 Wspólna Polityka Rolna (WPR, ang. Common Agricultural Policy) w literaturze definiowana jest jako: „ogół działań podejmowanych przez organy i instytucje Unii Europejskiej oraz państw członkowskich z wykorzystaniem zespołu prawnych instrumentów o charakterze ponadnarodowym i narodowym, określonych w prawie pierwotnym i wtórnym Unii Europejskiej, które mają zapewnić rozwój rolnictwa i

obszarów wiejskich zgodnie z europejskim modelem rolnictwa”⁵⁹¹. Uchodzi ona za

jedną z najstarszych polityk Unii Europejskiej, ponieważ została powołana w 1957 roku, mocą Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą, który określał jej podstawowe cele i zasady działania. Ich praktyczne wdrażanie rozpoczęło się w 1962 roku⁵⁹². Zgodnie z art. 39 TEWG wspólna polityka rolna miała służyć:

• zwiększeniu wydajności rolnictwa przez wspieranie postępu technicznego, racjonalny rozwój produkcji rolnej, jak również optymalne wykorzystanie czynników produkcji, zwłaszcza siły roboczej,

• zapewnieniu odpowiedniego poziomu życia ludności wiejskiej, zwłaszcza przez podniesienie indywidualnego dochodu osób pracujących w rolnictwie,

• stabilizacji rynku żywności,

• zagwarantowaniu bezpieczeństwa dostaw,

• zapewnieniu rozsądnych cen w dostawach dla konsumentów⁵⁹³.

W latach sześćdziesiątych XX wieku instrumenty WPR były nakierowane na zwiększenie produktywności rolnictwa, co miało przyczynić się do rozwiązania problemu niedoborów produkcji rolnej oraz poprawić sytuację dochodową rolników. Zastosowane ich pozwoliło szybko osiągnąć samowystarczalność żywnościową Wspólnoty, a nawet spowodowało: nadprodukcję produktów rolnych, wysokie koszty budżetowe, nieuzasadniony podział korzyści między małe i duże gospodarstwa rolne oraz niekorzystny wpływ na światowe rynki rolne. W związku z zaistniałą sytuacją w latach 1968-1992 WPR reformowana była pod kątem wspierania rynków rolnych, a zwłaszcza w zakresie wprowadzenia środków służących dostosowywaniu poziomu produkcji do jego potrzeb. W 1992 kierunek reform uległ zasadniczej zmianie, ponieważ działania WPR zaczęły koncentrować się na wspieraniu producentów. Postanowiono odejść od podtrzymywania cen, a zamiast tego skupiono się na

591

S. Szumski, Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej, Warszawa 2007, s. 17.

592

J. Krzyżanowski, Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej w Polsce, Warszawa 2015, s. 17. Tam również szerzej na temat początków i rozwoju WPR, s. 17-25.

593

Art. 39 Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą… op. cit., w wersji francuskiej z dnia 25 marca 1957 r.

149 stosowaniu płatności bezpośrednich dla rolników. Zachęcano ich do stosowania w rolnictwie metod przyjaznych środowisku⁵⁹⁴.

Kluczowe znaczenie dla WPR w latach 2007-2013 miała jej reforma dokonana w 2003 roku w Luksemburgu (reforma Fischlera lub reforma luksemburska) podczas spotkania ministrów rolnictwa krajów UE. Zakładała ona wsparcie dochodów rolników i oddzielenie dopłat od produkcji (ang. decoupling). W jej wyniku rolnicy otrzymali płatności, które wspierały dochody pod warunkiem, że ich gospodarowanie na gruntach uprawnych będzie spełniało wymogi odnoszące się do ochrony środowiska, dobrostanu zwierząt i bezpieczeństwa żywności (zasada współzależności ang. cross compliance)⁵⁹⁵. Plan reformy objął także:

• redukcję skali dopłat bezpośrednich w gospodarstwach (tak zwana modulacja) i przeznaczenie wygospodarowanych w ten sposób środków na rozwój wsi, • wprowadzenie mechanizmu tak zwanej dyscypliny finansowej, który polegał na

redukcji płatności bezpośrednich w sytuacji przekroczenia ustalonego limitu wydatków na WPR,

• zmiany na najważniejszych rynkach rolnych, czyli: rynku mleka, zbóż, roślin wysokobiałkowych, ziemniaków skrobiowych, suszu paszowego i odnawialnych źródeł energii,

• kontynuację zwiększania zakresu i poziomu wsparcia rozwoju obszarów wiejskich⁵⁹⁶.

Reforma luksemburska spowodowała konieczność ponownego określenia celów i zadań polityki strukturalnej UE na lata 2007-2013, to wiązało się z przyjęciem nowych ram prawnych i finansowych WPR. Kierunek jej rozwoju określały następujące rozporządzenia:

• rozporządzenie (WE) nr 1698/2005 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich⁵⁹⁷,

• rozporządzenie (WE) nr 1234/2007 ustanawiające wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych⁵⁹⁸,

594

A. Majchrzak, Ewolucja wspólnej polityki rolnej a zmiany zasobów i struktury ziemi rolniczej w

państwach członkowskich Unii Europejskiej”, rozprawa doktorska, Poznań 2014, s. 45-48.

595

Zrozumieć politykę Unii Europejskiej. Rolnictwo, Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg

2014, s. 5.

596

D. Stankiewicz, Wspólna polityka rolna, [w:] Polityki unijne przewodnik poselski, pod red. G. Gołębiowskiego, Warszawa 2011, s. 10.

597

150 • rozporządzenie (WE) nr 1290/ 2005 w sprawie finansowanie wspólnej polityki

rolnej⁵⁹⁹,

• rozporządzenie (WE) 73/2009 ustanawiające wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego dla rolników w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiające określone systemy wsparcia dla rolników, zmieniające rozporządzenia: (WE) nr 1290/2005, (WE) nr 247/2006, (WE) nr 378/2007 oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 1782/2003⁶⁰⁰.

Zgodnie z pierwszym ze wskazanych rozporządzeń w wsparcie rozwoju obszarów wiejskich miało służyć osiągnięciu następujących celów:

• poprawie konkurencyjności rolnictwa i leśnictwa przez wspieranie restrukturyzacji, rozwoju i innowacji,

• poprawie środowiska naturalnego i terenów wiejskich przez wspieranie gospodarowania gruntami,

• poprawie jakości życia na obszarach wiejskich oraz popieranie różnicowania działalności gospodarczej⁶⁰¹.

Ostatnie zmiany w WPR zostały przyjęte w 2013 roku. W nowym okresie finansowania niniejsza polityka jest prowadzona głównie opierając się na TFUE (art. 38-43) oraz wielu rozporządzeniach⁶⁰². Jej plan zakłada wprowadzenie bardziej

598 Dz. U. UE L 299 z dnia 16.11.2007, s. 1. 599 Dz. U. UE L 209 z dnia11.8.2005, s. 1-25. 600

Dz. U. UE L 30 z dnia 31.1.2009, s. 16-99. D. Milanowska, Instrumentarium wspierania rozwoju

obszarów wiejskich w latach 2014-2020 a oddziaływanie na struktury rolne, [w:] Z zagadnień prawa rolnego, cywilnego i samorządu terytorialnego. Księga Jubileuszowa Profesora Stanisława Prutisa, pod

red. J. Bieluka, A. Doliwy, A. Malarewicz-Jakubów, T. Mróz, Białystok 2012, s. 245.

601

Art. 4 pkt 1, Dz. Urz. UE L 277 z dnia 21.10.2005 r.

602

Obecnie podstawą prowadzenia WPR są między innymi: rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005; rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 z dnia 17 grudnia 2013 w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zarządzania nią i monitorowania jej oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 352/78, (WE) nr 165/94, (WE) nr 2799/98, (WE) nr 814/2000, (WE) nr 1290/2005 i (WE) nr 485/2008; rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 637/2008 i rozporządzenie Rady (WE) nr 73/2009; rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007; rozporządzenie (UE) nr 1310/2013 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające niektóre przepisy przejściowe w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1305/2013 Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie środków i ich rozdziału w odniesieniu do roku 2014, a także i zmieniające rozporządzenie Rady (WE) nr 73/2009 oraz rozporządzenia (UE) nr 1307/2013, (UE) nr 1306/2013 i (UE) nr 1308/2013 Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie ich stosowania w roku

151 sprawiedliwych i zekologizowanych płatności bezpośrednich, wzmocnienie pozycji rolnika w łańcuchu żywnościowym oraz zwiększenie skuteczności i przejrzystości WPR. Celem „nowej” WPR jest wzmocnienie konkurencyjność sektora rolnego, promowanie zrównoważonego rolnictwa oraz innowacji, przeciwdziałanie zmianom klimatu oraz wspieranie zatrudnienia i wzrost gospodarczy na obszarach wiejskich⁶⁰³.

Wspólna Polityka Rybołówstwa (WPRyb, ang. Common Fisheries Policy). Jest definiowana jako system zarządzania rybołówstwem i akwakulturą oraz ochroną zasobów rybnych w UE. Ponadto, WPRyb obejmuje działalność połowową, przetwórczą i handlową⁶⁰⁴. W ramach Unii jest prowadzona od wczesnych lat siedemdziesiątych XX w., ale sformalizowana została dopiero w 1983 roku za sprawą dwóch rozporządzeń Rady dotyczących rybołówstwa nr 170/83⁶⁰⁵ i nr 171/83⁶⁰⁶ mocą, których wprowadzono system zarządzania zasobami morza wraz z technicznymi środkami ich ochrony⁶⁰⁷. W pierwotnym założeniu polityka rybołówstwa miała zajmować się ochroną zasobów rybnych i środowiska morskiego oraz zapewnieniem rentowności flot państw członkowskich i wyprodukowaniem zdrowej żywności obywatelom UE. W latach 2007-2013 jej założenia były konsekwencją dokonanej w 2002 roku reformy, za sprawą pakietu trzech rozporządzeń obejmujących:

• rozporządzenie ramowe (WE) nr 2371/2002 w sprawie ochrony i zrównoważonej eksploatacji zasobów rybołówstwa w ramach wspólnej polityki rybołówstwa uchylające rozporządzenia (EWG) nr 3760/92 i (EWG) nr 101/76⁶⁰⁸,

• rozporządzenie (WE) nr 2369/2002 ustanawiające szczegółowe zasady i uzgodnienia dotyczące pomocy strukturalnej Wspólnoty w sektorze rybołówstwa, zmieniające rozporządzenie (WE) nr 2792/1999⁶⁰⁹,

2014; rozporządzenie Rady (UE, Euratom) nr 1311/2013 z dnia 2 grudnia 2013 r. określające wieloletnie ramy finansowe na lata 2014–2020 oraz rozporządzenie Rady (UE) nr 1370/2013 z dnia 16 grudnia 2013 r. określające środki dotyczące ustalania niektórych dopłat i refundacji związanych ze wspólną

W dokumencie Prawo do dobrej administracji w polskim systemie wdrażania funduszy Unii Europejskiej. Teoria i praktyka (Stron 142-162)