Lisi prof. Arnosta Kolmana do redakcji

„Myśli Współczesnej" /

Szanowni Przyjaciele!

W n r 6—7 Waszego pisma, w artykule W. Krajewskiego, jest powiedziane, że w moim artykule, opublikowanym w n r 7 pisma „Nowe Drogi“ można znaleźć „nie­

fortunne przeciwstawienie m aterii polu, zamiast przeciwstawienia jednego typu ma­

te rii innemu. Niestety, muszę zgodzić się z tym, chociaż nie ponoszę najmniejszej winy.

Nie trudno się przekonać, że w ciągu wielu lat bronię konsekwentnie punktu widzenia, że materia korpuskularna *) i pole — to dwie odmiany materii i że fizycy, używający terminu „materia“ zamiast terminu „materia korpuskularna“ popełniają błąd tego samego typu, co i ci, którzy mówią o przekształceniu m aterii w energię i odwrotnie, (p. moje artykuły w pismach „ P o d z n a m i e n i e m m a r k s i z - m a “ , So wi / e l t s k a j a n a u k a “ , „ W i e s t n i k A k a d e m i i N a u k ” , moją książkę „ O s i ą g n i ę c i a w s p ó ł c z e s n e j f i z y k i a t o m o ­ w e j w ś w i e t l e m a t e r i a l i z m u d i a l e k t y c z n e g o “ , która się ukazała się w 1943 roku w Moskwie a w 1946 r. — w rozszerzonym wydaniu — w Pra­

dze i inne). Tego samego punktu widzenia trzymam się również w czeskim ory­

ginale wspomnianego artykułu. Wszystkiemu winna jest nieścisłość tłumaczenia.

Tam, gdzie u , mnie jest napisane latka (wieszczestwo, Stoff), tłumacz postawił „ma­

teria“ . Miałem jednak możność przękonania się o tym dopiero teraz, ponieważ nie tylko nie widziałem tłumaczenia przed wydrukowaniem, ale w ogóle otrzymałem egzemplarz „Nowych Dróg“ z moim artykfułem przed paru dniami od redakcji na moją prośbę.

Jednakże fizykalne pojęcie materii nie ogranicza się do ciał, zlokalizowanych (odgraniczonych w przestrzeni) cząstek, posiadających ruch mechaniczny oraz do składającej się z nich materii korpuskularnej. Prócz tej odmiany istnieje inna, kie­

dy materia przejawia się jako promieniowanie, fale, pole. Każda zresztą cząstka, posiadająca masę m oraz poruszająca się z prędkością v, jest równocześnie polem, którego fale materialne mają długość fal \ — ^ gdzie h = 6.62 X 10-27 g cmsek-1.

ra v

Prędkość fazowa u owego pola jest zawsze większa niż prędkość światła c, ponieważ jest spełnione równanie uv === c2, gdzie prędkość v jest zgodnie z teorią względności zawsze mniejsza aniżeli c. Przy tym przez masę — ważką lub bezwładną — rozu­

mie się bądź miara ciążenia, bądź miara bezwładności ciała (obie są, zgodnie z teorią względności, równe sobie). Fizykalne pojęcie materii, włączające zarówno materię kor- puskularną ja k i pole, jest podstawą filozoficznego pojęcia materii, ale nie jest z nim

) W braku odpowiednika polskiego tłumaczymy w iten sposób czeski wyraz „ló tk a “ , któremu odpo­

wiada rosyjskie „wieszczestwo“ , niemieckie „S to ff“ itp. Dobrze byłoby, gdyby .polscy i.zycy w.puw.eu^.eil sie na ten temat, (przyp. tłum.).

U S T DO REDAKCJI „M Y Ś L I WSPÓŁCZESNEJ“

tożsame. Wreszcie, energia jest miarą przekształcenia jednego rodzaju ruchu mate­

rialnego w inny rodzaj ruchu materialnego, przy czym ruch jest nieodłączną formą bytu materii. Dlatego nie ma sensu mówić o przekształceniu materii w energię (i na odwrót) tak samo, jak nie ma sensu mówić o przekształceniu, powiedzmy, jabłka w czerwoną barwę (i odwrotnie). Słynne równanie Einsteina E — mc- nie oznacza

— wbrew interpretacji większości fizyków burżuazyjnych — tożsamości energii E i materii (z masą m), lecz ich jedność, tj. wyraża w języku fizyki tezę materializmu dialektycznego o jedności materii i ruchu. Zjawiska, które fizyka burżuazyjna na­

zywa „anihilacją m aterii“ , są w rzeczywistości przekształceniami jednej odmiany m aterii materii korpuskularnej — w inną odmianę materii — w pole, przy czym odbywa się również przekształcenie jednego rodzaju ruchu — mecnamcznego — w inny rodzaj ruchu — w ruch wewnątrzatomowy — co ,się właśnie wyraża w bi­

lansie energetycznym. Tak samo ma się rzecz z tzw. „materializacją energii“ . Na­

leży jeszcze zauważyć, że obie odmiany m aterii — materia korpuskularna i pole — są nieodłączne, że przedstawiają jedynie dwie strony m aterii fizykalnej i że posia­

dają niezmiernie interesujące własności biegunowe. Materia korpuskularna ma strukturę nieciągłą, podczas gdy pole jest ciągłe, materia korpuskularna może po­

siadać wszystkie prędkości od O do c, podczas gdy pole — bądź prędkość O, bądź prędkość c; materia korpuskularna skupia duże ilości energii w małych objętościach, podczas gdy pole rozprzestrzenia małe ilości energii na duże objętości; dla materii koipuskularnej jest charakterystyczne istnienie w czasie (jej arytmetyka _ ilość cząstek), prawdopodobieństwo jej istnienia w danym punkcie czasoprzestrzeni równa się bądź O, bądź 1, podczas gdy dla pola jest charakterystyczne jego istnienie w przestrzeni (jego geometria), prawdopodobieństwo zaś istnienia w danym pun­

kcie czasoprzestrzeni może przybierać wszelkie wartości od O do 1.

Proszę Was, Szanowni Przyjaciele, o wydrukowanie w Waszym piśmie tego listu.

Równocześnie posyłam odpowiednią poprawkę do Redakcji „Nowych Dróg“ . Z głębokim szacunkiem

Wasz A. Kolman Praga, 25. V I I I 1948 r.

EDITEURS: PR ESSES U N IV E R S IT A IR E S DE FRANCE, Paris- N ICO LA Z A N IC H E L L I, Bologna - FR. K IL IA N ’S NA CH F.

Budapest - F. ROUGE & Cie, Lausanne - F. M A C H A D O

& Cia, Porto - ROBERT M ULLER, Berlin G. - E. STECHERT

& Co, N ew Y o rk T H E M A R U Z E N C O M P A N Y , Tokyo

1918 42 ème

“S C IE M T ir

G. A RMELLIM - G. DE RtG GlERO - F. GIORDANI - G GIORGI G. G O L A - M G C R T A M - G. LEVI DELLA V ID A - P. RONDONI

Directeur: Paolo Bonetti

If ST L ’UNIQUE REV UE à diffusion vraiment mondiale.

EST L ’UNIQUE REVUE de syntèse et d’unification du savoir, traitant par ses articles les problèmes les plus nouveaux et les plus fondamentaux de toutes les branches de la science; philosophie scientifique, histoire des sciences, mathématiques, astronomie, géologie, physique, chimie, sciences biologiques, physiologie, psychologie, histoires des religions, anthropologie linguistique;

articles qui ont constitué parfois de véritables enquêtes comme celles sur la contribution que les différents peuples ont apporté au progrès des sciences; sur la question du détei na­

nisme; sur les questions physiques et chimiques les plus fondamentales et en particulier sur la relativité la physique de 1 atome et les radiations; sur le vitalisme. „Scientia“ étudié ainsi tous les plus grands problèmes qui agitent les milieux studieux et intellectuels du monde entier.

ESI L’UNIQUE REVUE qui puisse se vanter de compter parmi ses collaborateurs les savants les plus illustres du monde entier.

,,Scientia“ publie les articles dans la langue de leurs Auteurs.

A chaque fascicule est joint un SUPPLEMENT contenant la traduction intégrale française des articles qui sont publiés, dans le texte,en langue italienne,anglaise.espagnole ou allemande.

(Demandez un fascicule, d’essai à »Scientia«, Asso (Como, Italie) en envoyant 600 lires ital. en un timbre-poste de votre Pays, à pur titre de remboursement des fra is de poste et d’envoi).

ABONNEMENTS: $ U. S. A. 9, —

Adresser les demandes de renseignements directement à

„S C IE N T IA “ Asso (Como, Italie)

Ukazał się n u m e r 8 (30)