Jezioro J., [w:] Kodeks cywilny. K om entarz, red. E. Gniew ek, wyd. 3, C.H. Beck, W arszaw a 2008 (objaśnienia do art. 919-921).
Z aw ada K„ Przyrzeczenie publiczne w polskim praw ie cyw ilnym , PW N , W ar szawa 1987.
Zaw ada K„ [w:] System praw a pryw atnego, t. 8, Prawo zobow iązań - część
szczegółowa, red. J. Panow icz-Lipska, C.H . Beck, W arszaw a 2004 (rozdz. XIV).
Orzecznictwo
1. T E Z A :
Publiczne przyrzeczenie nagrody (art. 919-921 k.c.) powinno być złożone w taki sposób, aby mogło dotrzeć do nieokreślonej liczby nieoznaczonych osób, a więc - na przykład - za pośrednictwem prasy, radia, telewizji, Inter netu, reklamy kinowej, plakatów, ulotek. Nie napotyka przeszkód publiczne przyrzeczenie nagrody, o którą mogą się ubiegać jedynie osoby prawne.
Wyrok SN z 28 września 2005 r., I CK 104/05, „Wokanda" 2006, nr 4, s. 5 - 8 .
2. T E Z A :
Przyrzeczeniem publicznym w rozumieniu art. 919 § 1 k c. jest uczynione publicznie przyrzeczenie nagrody za określone zachowanie się. Uznaniu go za uczynione publicznie sprzeciwia się skierowanie oświadczenia przyrzeka jącego do oznaczonej, indywidualnie określonej osoby, która może ubiegać się o nagrodę. Jednak jeżeli przyrzekający wskazał takie osoby za pomocą pewnej ogólnej właściwości, to okoliczność, że na tej podstawie mogą one zostać zin dywidualizowane, nie stanowi przeszkody do uznania przyrzeczenia za skiero wane do nieoznaczonych osób.
Wyrok SN z 12 wrzes'nia 2002 r., IV CKN 1274/00, Lex 56062.
3. T E Z A :
Tzw. agresywna oferta nie może być uznana za przyrzeczenie publiczne (art. 919 k.c,), skoro jest skierowana do indywidualnie oznaczonych adresatów po przez podanie ich imion, nazwisk i adresów, a nadto nie zawiera przyrzecze nia nagrody za wykonanie oznaczonej czynności, a tylko zapewnienie udziału w losowaniu nagród w razie przyjęcia oferty.
Wyrok SA w Gdańsku z 30 stycznia 1996 r., ! ACr 966/95, OSA 1996, nr 7 - 8 , poz. 40.
4. TEZY:
(1) Jakkolwiek przy tzw. konkursie zamkniętym, w którym bierze udział imiennie określona liczba zaproszonych uczestników i który nie został po dany do wiadomości publicznej za pośrednictwem prasy, radia czy innych ogólnie dostępnych środków informacji, nie ma - sensu stricto - publiczne go przyrzeczenia nagrody konkursowej, to jednak przepisy art. 104-106 k.z. (art. 919-921 k.c.) mają w tym wypadku zastosowanie. Przyrzeczenie nagro dy nosi bowiem charakter publiczny w tym sensie, że nie jest adresowane do określonej, z góry znanej osoby, lecz do grupy osób, spośród których zostanie
w przyszłości wyłoniony - w sposób określony w warunkach konkursu - autor najlepszego dzieła.
(2) Z punktu widzenia art. 104 k.z. (art. 919 k.c.) zobowiązanym do wypłace nia nagrody jest nie ten, kto zajmuje się organizowaniem konkursu, lecz ten, kto przyrzeka nagrodę.
Wyrok SN z 28 kwietnia 1969 r., II CR 72/69, OSNCP 1970, z. 2, poz. 36 z glosą S. Grzybowskiego, OSPiKA 1970, nr 3, poz. 63.
Kazusy
1. Jan C. znany był ze swojego zamiłowania do hazardu. Pewnego wieczoru udał się, jak to miał w zwyczaju, do pobliskiego kasyna i postanowił zagrać w bingo. Ku jego ogromnemu zdumieniu - chyba pierwszy raz w życiu - zaczęło dopisywać m u szczęście, i krótko po północy dysponował już 200 tys. zł. Po wypiciu szóstego piwa „Pan Janek”, jak pieszczotliwie nazywany był przez obsługę kasyna, wypadł na pomysł, aby bezwzględnie podzielić się swoim szczęściem z innymi. Zaprosił do swojego stolika dziennikarza lokalnej gazety „Iskierka” i poprosił go o zamieszczenie w jutrzejszym wy daniu ogłoszenia następującej treści: „Temu z mieszkańców mojej ulicy, który pierwszy po ukazaniu się ogłoszenia zaśpiewa przed moim oknem arię Skołuby Ten zegar stary ze Strasznego Dworu, obiecuję wysoką nagro dę. Jan C.” Ogłoszenie to ukazało się następnego dnia i już o 7.30 mocno zmęczonego Jana C. obudził łamiący się bas mieszkającego naprzeciwko Pana Waldemara. Po odśpiewaniu arii zastukał on do drzwi „Pana Janka”, domagając się wysokiej nagrody o wartości 50 tys. zł. Po spojrzeniu na za mieszczone ogłoszenie z perspektywy poranka Jan C. był skłonny zapłacić jedynie 10 tys. zł. Do Pana Waldemara nie trafiła jednak argumentacja są siada i w obliczu wykonania zadania domaga się zapłaty 50 tys. zł, grożąc skierowaniem sprawy na drogę postępowania sądowego.
► Czy Pan Waldemar może się domagać nagrody? Jeśli tak, to o jakiej warto ści?
2. Sprawujący urząd wicepremiera jednego z krajów Trzeciego Świata Andrzej X. oświadczył podczas jednego z wywiadów telewizyjnych, że „za wyho dowanie pomidora o wielkości jego głowy każdy rolnik otrzyma od niego 100 dolarów amerykańskich”. Na uczynioną przez prowadzącego audycję redaktora uwagę, czy to aby nie jest za dużo, odpowiedział: „Na pewno nie jest dużo, to po pierwsze, a po drugie nawet gdy przyjdzie do mnie tysiąc osób, to wszystko w całej rozciągłości podtrzymuję i nic nie jest w stanie skłonić mnie do zmiany zdania”. Kilka dni później oświadczył w innej au dycji telewizyjnej, że „chyba trochę przesadził z tymi nagrodami dla rolni ków i nie trzeba anegdot traktować poważnie”. W kolejnym roku pełnego sukcesów urzędowania Andrzej X. jako przedstawiciel najwyższych władz
centralnych uczestniczył w dożynkach. Podczas festynu zgłosił się do niego jeden z rolników i udowodnił, że wyhodował pomidora o średnicy odpo wiadającej średnicy głowy wicepremiera. Następnie zażądał od Andrzeja X 100 dolarów amerykańskich, na co wicepremier odparł z charakterystyczną dla siebie gracją: „Eeee, panie, na żartach się pan nie znasz? Co to są za pomysły?”.
► Czy rolnik może się domagać od wicepremiera Andrzeja X. kwoty 100 do larów?
BŁAŻEJ BUCAJSKI
dr nauk prawnych o specjalności prawo cywilne, radca prawny. Przedmiot zainteresowań: prawo rodzinne, prawo zobowiązań.
AGNIESZKA DAMASIEWICZ
dr nauk prawnych.
ALEKSANDRA NOWAK-CRUCA
magister prawa, mgr ekonomi, doktorantka w Instytucie Prawa Własności Intelektualnej UJ. Odbyła aplikację komorniczą oraz aplikację rzecznikowską i obecnie wykonuje zawód rzecznika patentowego.
Przedmiot zainteresowań: prawo cywilne, w szczególności prawo własności intelektualnej w świetle ekonomicznej analizy prawa.
JOLANTA STADNIK-JĘDRUCH
magister prawa, aplikant radcowski
Przedmiot zainteresowań: prawo cywilne, prawo handlowe.
JANUSZ SZWAJA
prof. zwycz. dr hab. nauk prawnych, Diplome d’Etudes Superieurs de Droit Compare Strasbourg-Pescara, adwokat.
Przedmiot zainteresowań: część ogólna prawa cywilnego
(firma, prokura), prawo zobowiązań, prawo spółek handlowych, prawo własności przemysłowej.
BEATA WIĘZOWSKA-CZEPIEL
dr nauk prawnych, LLM Ratyzbona, mgr filozofii.