Lokalny program rewitalizacji

2.2.3.1. Uproszczony lokalny program rewitalizacji wybranych terenów śródmiejskich oraz pofabrycznych Łodzi na lata 2004–2013

Uproszczony lokalny program rewitalizacji wybranych terenów śródmiejskich oraz pofabrycznych Łodzi na lata 2004–2013 został przyjęty uchwałą rady miasta

214 J. Polewski, Łódzki program remontowy na lata 2011–2023 „100 kamienic dla Łodzi”, Łódź (załącznik do Uchwały Rady Miejskiej w Łodzi o wdrożeniu Programu remontowego „100 kamienic dla Łodzi”), Łódź 2010.

215 Zintegrowany program rewitalizacji Księżego Młyna powstał w nawiązaniu do zapisów Uchwały

Nr XCI/1585/10 Rady Miejskiej w Łodzi z dn. 7 lipca 2010 r. w sprawie ustalenia kierunków działania dla Prezydenta Miasta Łodzi w zakresie przygotowania zintegrowanego programu rozwoju terenów Księżego Młyna „Księży Młyn 2016”.

216 Program Nowe centrum Łodzi przyjęty został Uchwałą Nr XLV/840/12 Rady Miejskiej w Łodzi z dn. 24

lipca 2012 r. zmieniającą uchwałę w sprawie przyjęcia programu Nowe centrum Łodzi ze zmianami.

217 Strategia rozwoju ulicy Piotrkowskiej w Łodzi na lata 2009–2020 przyjęta przez Radę Miejską w Łodzi w drodze uchwały Nr LVII/1074/09 w dniu 13 maja 2009 r.

218 Strategia przestrzennego rozwoju Łodzi 2020+, s. 22.

219 Ibidem, s. 15 i 25.

220 Ibidem, s. 23.

114

w 2004 roku222 i zmieniony Uchwałą nr LVI/1065/09 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia

29 kwietnia 2009 r.223 Już w 2004 roku za czynniki utrudniające rozwój Łodzi uznano niedopasowanie struktury przestrzennej oraz śmierć techniczną budynków mieszkalnych

i poprzemysłowych224 , której ślady wciąż są widoczne w wielu miejscach w centrum Łodzi.

Lokalny program rewitalizacji (dalej: LPR) traktowano jako narzędzie realizacji strategii 20+. LPR, wciąż modyfikowany i konsultowany z mieszkańcami miasta, zakładał, że procesy rewitalizacyjne będą się koncentrować w strefie wielkomiejskiej, co wpisuje się w ogólny trend rewitalizacji Łodzi. Strefę uznano bowiem za obszar kryzysowy, objęty destrukcyjnymi procesami przestrzennymi, społecznymi i gospodarczymi225.

W rozdziale dotyczącym założeń LPR, zatytułowanym Stan zabudowy

i dziedzictwo kulturowe, przedstawiono wyniki analizy stanu technicznego obiektów

znajdujących się na terenie strefy. Skalę problemu unaocznia fakt, że w złym stanie technicznym (50%–70% zużycia i powyżej 70%) jest 90% zabudowy. W analizie nie wyodrębniono kwestii zabytkowych nieruchomości, jednak wszystkie podejmowane działania rewitalizacyjne zgodnie z planem mają być realizowane w poszanowaniu zabytkowej tkanki miasta226. LPR przestał obowiązywać w momencie uchwalenia gminnego programu rewitalizacji, czyli w 2016 roku.

2.2.3.2. Gminny program rewitalizacji

Gminny program rewitalizacji miasta Łodzi (dalej: GPRŁ) został uchwalony przez radę

miejską 10 lutego 2016 roku227. Wyznaczony uchwałą228 obszar rewitalizacji stanowi

222 Uchwała Nr XXXIV/568/04 Rady Miejskiej w Łodzi z dn. 14 lipca 2004 r. w sprawie przyjęcia

Uproszczonego lokalnego programu rewitalizacji wybranych terenów śródmiejskich oraz pofabrycznych Łodzi na lata 2004–2013.

223 Uchwała nr LVI/1065/09 Rady Miejskiej w Łodzi z dn. 29 kwietnia 2009 rokuzmieniająca uchwałę w sprawie przyjęcia Uproszczonego lokalnego programu rewitalizacji wybranych terenów śródmiejskich oraz pofabrycznych Łodzi na lata 2004–2013.

224 Lokalny program rewitalizacji 2004 r., s. 4

225 Uchwała Nr XXV/589/16 Rady Miejskiej w Łodzi z dn. 10 lutego 2016 r. w sprawie wyznaczenia obszaru

zdegradowanego i obszaru rewitalizacji miasta Łodzi (Dz.Urz. Woj. Łódz. z 2016 r. poz. 1197).

226 Lokalny program rewitalizacji Łodzi 2020+. Założenia, www.bip.uml.lodz.pl/_plik.php?id=40419, s. 24 [data dostępu: 30.12.2016 r.].

227 Uchwała Nr XXXV/916/16 Rady Miejskiej w Łodzi z dn. 28 września 2016 r. w sprawie przyjęcia

Gminnego programu rewitalizacji miasta Łodzi.

228 Uchwała nr XXV/589/16 Rady Miejskiej w Łodzi z dn. 10 lutego 2016 r. w sprawie wyznaczenia obszaru

zdegradowanego i obszaru rewitalizacji miasta Łodzi (Dz.Urz. Woj. Łódz. z 2016 r. poz. 1197), załącznik

115

6,08% całkowitej powierzchni miasta, a jego granice wykraczają poza znany z innych dokumentów strategicznych obszar wielkomiejski. W założeniach programowych GPR wzięto pod uwagę kapitał kulturowy Łodzi, jednak główne zadania związane z ochroną zabytków scedowano na Gminny program opieki nad zabytkami Miasta Łodzi (dalej: GPOnZŁ), w którym wyznaczono zadania i cele związane z rewitalizacją zabytków pozostających w granicach strefy wielkomiejskiej. Wizją GPRŁ jest przyjazne, twórcze i

dynamiczne Miasto zrównoważonego rozwoju o konkurencyjnych warunkach życia, pracy i inwestowania, wykorzystujące historyczny, infrastrukturalny i kreatywny potencjał229, a jego misją – wyzwolenie potencjału centrum Łodzi i jej mieszkańców230. Podczas opracowywania GPRŁ przeanalizowano lokalne możliwości obszaru rewitalizacji. Za potencjał dziedzictwa kulturowego uznano wielokulturowy krajobraz miasta przemysłowego oraz spuściznę łódzkiej awangardy, która sprzyja rozwojowi kreatywnych inicjatyw zarówno kulturalnych, jak i przemysłowych231. Wyjątkowość łódzkiego dziedzictwa została uznana za jedną z kluczowych możliwości rozwoju miasta232. Źródłem potencjału gospodarczego są zabytkowe obiekty pofabryczne, które zgodnie z założeniami należy wykorzystać na organizację usług wymagających obiektów wielkopowierzchniowych, dlatego konkluzja nr 30 traktuje o przeznaczeniu takich nieruchomości na cele biurowe, produkcyjne, handlowe lub usługowe233. Nowym rozwiązaniem, pod względem doktryny konserwatorskiej, jest wydobycie atrakcyjności miasta za pomocą odważnego i twórczego dialogu z historią234 – w wyniku odejścia od rekonstrukcji miasta XIX-wiecznego, skupienia się na urozmaiceniu przestrzeni (spełniającej potrzeby mieszkańców) i wpisania nowych obiektów w zabytkowy kontekst235.

Program rewitalizacji opiera się na czterech celach strategicznych, do których należą:

1. uzyskanie spójności społecznej;

2. zmiana wizerunku miasta i jego centrum – w zakresie rewitalizacji zabytków zwrócono uwagę na potrzebę: szczególnej ochrony historycznej zabudowy miasta, uzupełnienia ubytków w kamienicznej zabudowie i stopniowego

229 Ibidem, s. 89.

230 Ibidem, s. 90–91.

231 Gminny program rewitalizacji, s. 74

232 Ibidem, s. 77.

233 Ibidem, s. 54.

234 Ibidem, s. 99.

116

odchodzenia od rekonstrukcji miasta XIX-wiecznego na rzecz budowania urozmaiconej przestrzeni, wpisywania nowych obiektów w zabytkowy kontekst236;

3. ożywienie lokalnej przedsiębiorczości;

4. ożywienie obszaru zamieszkania – w odniesieniu do rewitalizacji zabytków zwrócono uwagę na konieczność poprawy stanu technicznego obiektów237. W GPRŁ zaplanowano 101 przedsięwzięć rewitalizacyjnych, w tym 20 projektów rewitalizacji obszarowej centrum Łodzi; 8 z nich uznano za priorytetowe (zob. mapa 2).

236 Ibidem, s. 100.

117

Mapa 2. Projekty rewitalizacji obszarowej

Źródło: Uchwała Nr XXXV/916/16 Rady Miejskiej w Łodzi z dn. 28 września 2016 r. w sprawie przyjęcia

Gminnego programu rewitalizacji miasta Łodzi, załącznik nr 1, s. 118.

W Gminnym programie rewitalizacji miasta Łodzi zaplanowano wyznaczenie SSR na całym obszarze objętym pracami rewitalizacyjnymi.

118

Zdecydowana większość zaplanowanych prac konserwatorskich i restauratorskich przy zabytkach dotyczy obiektów pozostających w rękach gminy. W części diagnostycznej GPRŁ zwrócono uwagę na zły stan techniczny obiektów, również zabytkowych, określając go jako głęboką degradację. Tak zły stan techniczny budynków przekłada się na wysokie koszty niezbędnych prac budowlanych, które dla właścicieli nieruchomości mogą być nie do udźwignięcia. Konkluzja nr 44 GPRŁ traktuje zatem o potrzebie finansowego wsparcia właścicieli zabytkowych budynków. Niestety według dalszej części GPRŁ przedsięwzięcia obejmujące roboty budowlane, prace konserwatorskie czy restauratorskie mają dotyczyć budynków niewpisanych do rejestru238.

Kolejnym istotnym problemem, jeśli chodzi o zachowanie zabytkowych nieruchomości, są lokale mieszkalne zajmowane przez osoby z wyrokami eksmisyjnymi z prawem do lokali socjalnych. W związku z niewystarczającą liczbą tych ostatnich wyroki eksmisyjne nie są realizowane, a brak poczucia odpowiedzialności lokatorów za nieruchomości sprawia, że budynki te niszczeją. GPRŁ zakłada ustanowienie programów oferujących osobom z wyrokami eksmisyjnymi konkretne sposoby wyjścia z trudnej sytuacji, programów remontowych kamienic i wsparcia wspólnot mieszkaniowych w tym zakresie 239.

Oczywiście GPRŁ nie zabrania innych inicjatyw rewitalizacyjnych, jeśli odpowiadają one celom przyjętym w GPR. Dotyczy to przede wszystkim prywatnych właścicieli zabytkowych nieruchomości, którzy mogą się starać o dofinansowanie prac remontowych ze środków ministerialnych czy unijnych. Szacuje się, że całkowita wartość przedsięwzięć rewitalizacyjnych w Łodzi wyniesie 3 697 081 714 zł240.