smog londyński – powstaje w miesiącach zimowych (od listopada do marca), występuje w klimacie umiarkowanym, składa się głównie z pyłów i tlenków siarki

W Polsce powstają oba rodzaje smogu.

Nauczyciel wraz z uczniami formułują definicję smogu.

Uczniowie otrzymują informacje na temat źródeł zanieczyszczeń powietrza, skutków tych zanieczyszczeń dla zdrowia człowieka oraz proponowanych działań ograniczających zanieczyszczenia powietrza (informa-cje powtarzają się).

W parach zapoznają się z informacjami (3 min) i prezentują to, czego się dowiedzieli.

Nauczyciel nagradza najbardziej aktywnych uczniów oceną.

INFORMACJE DLA UCZNIÓW (do powielenia dla par):

Źródło: BRAWO, nr 2 (4)/2019, str. 11–13 I. Źródła zanieczyszczeń powietrza

Kto emituje/wytwarza bardzo drobne pyły (PM10), które dostają się do naszego układu oddechowego i krwioobiegu:

– domy i mieszkania ogrzewane piecami – 46%

– przemysł – 20%, – rolnictwo – 12%

– transport drogowy – 8%

– energetyka – 7%

– inne źródła – 8%

II. Źródła zanieczyszczeń powietrza

Kto emituje rakotwórczy związek chemiczny zwany benzoapirenem?

– domy i mieszkania ogrzewane piecami – 84%

– przemysł – 10%

– odpady – 3%

– rolnictwo – 2%

– transport drogowy – 1%

III. Źródła zanieczyszczeń powietrza

Niemal codziennym źródłem zanieczyszczeń powietrza jest spalanie śmieci. Dotyczy to nie tylko małych miejscowości, ale ma też miejsce w centrach dużych miast. Odbywa się wszędzie tam, gdzie domy czy mieszkania ogrzewane są piecami, do których nie trafia węgiel, ale właśnie śmieci.

IV. Źródła zanieczyszczeń powietrza

Drewno nie jest czystym „ekologicznym” paliwem, gdyż podczas spalania w piecu czy kominku emituje tyle zanie-czyszczeń, co średniej jakości węgiel. Ile tych zanieczyszczeń dostaje się do powietrza zależy od jakości pieca/kominka i sposobu spalania. Faktem jest, że w Warszawie dogrzewający się kominkami mieszkańcy dzielnic domków jednoro-dzinnych czy willowych często oddychają dużo gorszym powietrzem niż mieszkańcy blokowisk ogrzewanych przez miejską sieć ciepłowniczą.

V. Źródła zanieczyszczeń powietrza

Transport to kolejne źródło zanieczyszczeń powietrza. Szczególnie pojazdy spalinowe są jego źródłem. W Polsce liczba aut przypadająca na jednego mieszkańca jest jedną z najwyższych w Europie, poza tym są to często pojazdy stare i emitujące bardzo duże ilości zanieczyszczeń.

VI. Źródła zanieczyszczeń powietrza

Przemysł także jest źródłem zanieczyszczeń powietrza. Huty, koksownie czy elektrownie cieplne emitują zanieczysz-czenia, a szczególnie metale ciężkie, tlenki azotu, dwutlenki siarki oraz pyły.

VII. Skutki zanieczyszczenia powietrza/smogu 1. alergie

2. choroby układu oddechowego: zapalenia oskrzeli, zapalenia płuc, astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POCHP), sarkoidoza, rak płuc

3. choroby układu krążenia

W grudniu 1956 roku w Londynie miał miejsce tzw. Wielki Smog Londyński – trwał 5 dni, a na jego skutek zamarło 12 tysięcy londyńczyków, a ponad 150 tys. wymagało pomocy lekarskiej. Padło też tysiące zwierząt.

VIII. Jakie działania podjąć, by zahamować rosnące zanieczyszczenie powietrza?

1. wymienić piec, np. na taki, który spala „od góry”

2. zmienić samochów na mniej zanieczyszczający powietrze, a najlepiej zamienić go na rower 3. nie palić w kominku

4. zainstalować panele fotowoltaiczne

5. ……….. (miejsce na propozycję Waszego działania)

Szkoła ponadpodstawowa:

TAGI: klimat, ocieplenie klimatu, mikroklimat, wzrost średniej rocznej temperatury powietrza na Ziemi, pu-stynnienie, niedobór wody, huragany, tajfuny, powodzie, smog, Polski Alarm Smogowy, niska emisja a zdro-wie człozdro-wieka, pył zazdro-wieszony, benzoapiren, topnienie lodowców, podniesienie poziomu wód w mórzach i oceanach, migracje ludzi i zwierząt, spadek produkcji żywności, wymieranie niektórych gatunków roślin i zwierząt – Wielkie Wymieranie, przesunięcie stref klimatycznych i roślinnych, nieprzewidywalność zjawisk pogodowych, okres wegetacji roślin, melioracje (nawadnianie, osuszanie)

Cele: Kryteria sukcesu:

– poznasz przyczyny powstawania smogu i niskiej emisji

– poznasz sposoby zapobiegania powstawaniu smogu i niskiej emisji

– poznasz czynniki wpływające na jakość powie-trza w najbliższej okolicy

– wyjaśnisz, na czym polega zjawisko niskiej emisji, – wymienisz co najmniej 3 działania, które

ograni-czą powstawanie smogu i niskiej emisji

– wymienisz co najmniej trzy czynniki mające wpływ na jakość powietrza

PLAN CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA:

Jaka wiedza jest potrzebna uczniom do wykonania zadania?

Wiedza z wcześniejszych lekcji geografii, np. mapa i jej elementy, czynniki kształtujące klimat.

Czynniki wpływające na jakość powietrza:

– położenie geograficzne, np. obniżenie terenu (kotlina górska, dolina rzeki) utrudnia cyrkulację powietrza i powoduje gromadzenie się zanieczyszczeń

– liczba źródeł emisji z gospodarstw domowych (piece, kominki), w których używa się paliwa niskiej jakości – bezwietrzna pogoda, szczególnie utrzymująca się przez wiele dni czy tygodni

– gęsta zabudowa utrudniająca cyrkulację powietrza i jego wymianę, zabudowa korytarzy przewietrzania i regeneracji powietrza

– transport (szczególnie samochodowy) i ciągłe unoszenie, wzbijanie pyłów – przemysł oraz sąsiedztwo zakładów przemysłowych

– zmniejszające się tereny zielone, a tym samym zatracanie się funkcji filtrowania zanieczyszczeń Metody i formy pracy:

Projekt, prezentacja, pogadanka, komunikacja on-line, np.: e-mail, Classroom, MS Teams, praca w grupie Czas potrzebny na wykonanie zadania: na lekcji ok. 15 min

Które kompetencje kluczowe będziesz kształtował podczas wykonywania zadania? W jaki sposób?

1. Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji – gromadzenie informacji o stanie powietrza w najbliższej okolicy, zapoznawanie się z instrukcją wykonania mapy, znajomość znaków umownych 3. Kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii

– posługiwanie się mapą, tworzenie mapy, obserwacje

4. Kompetencje cyfrowe – wykorzystanie, np. GIS, Google Maps, komunikowanie się za pomocą komunika-torów elektronicznych

5. Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie uczenia się – planowanie pracy w grupie, efektywne komu-nikowanie się

6. Kompetencje obywatelskie – kształtowanie postawy odpowiedzialności za stan środowiska Jak uruchomisz myślenie ucznia o tym, czego się nauczył, wykonując to zadanie?

Pytanie: Czy jakość powietrza wokół szkoły ma wpływ na zmiany klimatyczne na świecie?

PLAN CZYNNOŚCI UCZNIA:

Cel operacyjny:

poznasz czynniki wpływające na jakość powietrza w pobliżu szkoły Zadanie:

Wykonajcie mapę czystości powietrza wokół szkoły.

Czynności do wykonania w grupie poza zajęciami szkolnymi:

1. Mapa powinna obejmować teren wokół szkoły o powierzchni min. 300 m x 300 m. Granice powinny wy-znaczać ulice, nie musi to być figura foremna

2. Do skonstruowania mapy możecie wykorzystać plan miejscowości lub narzędzia TIK, np. GIS, Google Maps 3. Po zapoznaniu się z czynnikami mającymi wpływ na jakość powietrza, stwórzcie legendę do mapy,

uwzględniając np. kolorem, jaki wpływ – negatywny czy pozytywny – ma dany czynnik. Pamiętajcie też o skali i innych niezbędnych elementach mapy

4. Dokonajcie całą grupą wizji lokalnej*. Zaznaczcie na mapie wszystkie zaobserwowane czynniki mogące mieć wpływ na jakość powietrza

* urzędowe oględziny terenu, lokalu itp. dla zbadania okoliczności przestępstwa lub stwierdzenia czegoś (źródło: https://sjp.pwn.pl/sjp/wizja-lokalna;2536691.html)

Czynności do wykonania na zajęciach:

5. Na lekcji zaprezentujcie swoją mapę, wyjaśniając koleżankom i kolegom, co ma największy wpływ na jakość powietrza w okolicy szkoły

Uwagi:

Z powstałych map można zrobić szkolną wystawę i zapoznać z nimi wszystkich uczniów i uczennice.

Literatura, linki:

1. https://wezoddech.ceo.org.pl/materialy/materialy-z-konferencji-otwierajacej-wez-oddech 2. https://ceo.org.pl/programy#odpowiadaj_na_globalne_wyzwania

Uwagi o realizacji:

Nauczyciel umieszcza instrukcję do wykonania zadania za pomocą TIK wraz ze wskazówką, jaki jest sposób podziału na grupy (maks. 4-osobowe) oraz datą lekcji, na którą mają być przyniesione mapy. Powinny zostać też ustalone formy i terminy komunikowania się z nauczycielem w przypadku pytań i wątpliwości uczniów.