8. Cel – we współpracy z sektorem upowszechnić dostęp do nowych technologii, zwłasz-cza technologii informacyjnych i komunikacyjnych
Powiązanie z podstawą programową:
SZKOŁA PODSTAWOWA
XIV. Wybrane problemy i regiony geograficzne Azji:
1) wykazuje na podstawie map ogólnogeograficznych i tematycznych, że Azja jest obszarem wielkich geograficznych kontrastów
SZKOŁA PONADPODSTAWOWA (4-LETNIE LICEUM I 5-LETNIE TECHNIKUM) Zakres podstawowy:
XIII. Człowiek a środowisko geograficzne – konflikty interesów:
3) analizuje na przykładach ze świata i Polski wpływ działalności rolniczej, w tym płodozmianu i monokul-tury rolnej, chemizacji i mechanizacji rolnictwa, melioracji i nadmiernego wypasu zwierząt na środowi-sko przyrodnicze
Zakres rozszerzony:
XVIII. Problemy środowiskowe współczesnego świata:
6) wykorzystuje zdjęcia satelitarne i lotnicze oraz technologie geoinformacyjne do lokalizowania i określa-nia zasięgu katastrof przyrodniczych
SZKOŁA BRANŻOWA
XVI. Uwarunkowania przyrodnicze gospodarczej działalności człowieka na przykładzie wybranych obszarów:
1) wykazuje związki kierunków produkcji rolnej, w tym struktury upraw i chowu zwierząt, z klimatem, ukształtowaniem powierzchni, żyznością gleb i zasobami wodnymi
XVII. Człowiek a środowisko geograficzne – konflikt interesów:
2) ocenia korzyści i negatywny wpływ wielkich inwestycji hydrologicznych
TAGI: jezioro, obszar bezodpływowy, zasilanie w wodę, klęska ekologiczna, pobór wody, melioracje, utrata pracy, pustynnienie, kraje górnego i dolnego strumienia, ZSRR, tamy na rzekach, hydroelektrownie, woda jako miejsce transportu i połowu ryb, jako miejsce rekreacji
Cele: Kryteria sukcesu:
– wiem, jakie inwestycje wodne wprowadzał czło-wiek na Ziemi
– gromadzę informacje na temat klęski Jeziora Aralskiego jako jednej z największych klęsk eko-logicznych na Ziemi
– rozumiem, jakie są konsekwencje dla środowiska naturalnego i ludzi wynikające ze zmniejszenia się powierzchni jeziora
– wymieniam przykłady inwestycji wodnych – me-lioracje (nawadnianie i osuszanie), tamy na rze-kach, hydroelektrownie
– prezentuję informacje na temat klęski ekologicz-nej Jeziora Aralskiego
– wyjaśniam na przykładzie, jakie są skutki niewłaś-ciwych inwestycji wodnych dla środowiska i ludzi
PLAN CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA:
Jaka wiedza jest potrzebna uczniom do wykonania zadania?
Wiedza z działów: Środowisko geograficzne Polski i Azji – jeziora, wiedza pozaszkolna ucznia.
Metody i formy pracy:
Case study, praca w grupach – myślenie krytyczne Czas potrzebny na wykonanie zadania: 25 minut
Które kompetencje kluczowe będziesz kształtował podczas wykonywania zadania?
W jaki sposób?
1. Rozumienie i tworzenie informacji – czytanie i analizowanie studium przypadku – poszukiwanie informa-cji i tworzenie opisu przypadku
3. Kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii – poszukiwanie informacji o Jeziorze Aralskim, dane dotyczące jego powierzchni, informacje o meliora-cjach, o powierzchni jeziora itp.
4. Kompetencje cyfrowe – poszukiwanie zdjęć satelitarnych przedstawiających obszar jeziora 5. Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się – planowanie pracy grupy 6. Kompetencje obywatelskie – rozumienie problemu zaniku jeziora i wpływu tego na życie mieszkańców
terenów wokół jeziora
7. Przedsiębiorczość – tworzenie pomysłów na ratowanie Jeziora Aralskiego
Szkoła podstawowa:
PLAN CZYNNOŚCI UCZNIA:
Cele operacyjne:
– wiem, jakie inwestycje wodne wprawadzał człowiek na Ziemi
– gromadzę informacje na temat klęski Jeziora Aralskiego jako jednej z największych klęsk ekologicznych na Ziemi
– rozumiem, jakie są konsekwencje dla środowiska naturalnego i ludzi wynikające ze zmniejszenia się po-wierzchni jeziora
Zadanie:
Podział na grupy.
Projekcja filmu (jako stymulus do lekcji) – może to być tylko fragment: „Wysuszenie Jeziora Aralskiego”, https://www.youtube.com/watch?v=MreMBjDRg_Q (10:41)
Na dzisiejszej lekcji będziecie tworzyć opis studium przypadku dotyczącego inwestycji wodnych wokół te-renu Jeziora Aralskiego, które to spowodowały największą klęskę ekologiczną. W czasie pracy nad opisem przypadku możecie korzystać z zasobów Internetu, atlasu geograficznego. Wykorzystajcie przygotowaną w postaci sketchnotingu notatkę wizualną. Trzeba po zebraniu danych uzupełnić ją, wpisując:
– podstawowe dane o jeziorze – krótki opis problemu
– wydarzenia – działania, które doprowadziły do tej sytuacji – skutki dla środowiska i dla ludności
– propozycję działań, które mogą naprawić tę sytuację Uwagi:
Dla każdej grupy przygotowujemy jedną kartę do uzupełnienia – najlepiej na kartonie A3.
Szkoła ponadpodstawowa:
Jak uruchomisz myślenie ucznia o tym, czego się nauczył, wykonując to zadanie?
Rutyną TOC:
Napisz krótkie podsumowanie (po opracowaniu opisu) o tematyce melioracji i ich skutkach:
Kiedyś myślałe(a)m...
Teraz myślę...
Uwagi o realizacji:
Warto tak zaplanować czas, aby znaleźć 2, 3 minuty na refleksję na koniec zadania. Stymulusem mogą być również zdjęcia satelitarne tych obszarów z jeziorami, np. zamiast filmu.
TAGI: jezioro, obszar bezodpływowy, rów tektoniczny, zasilanie w wodę, klęska ekologiczna, pobór wody, melioracje, utrata pracy, pustynnienie, kraje górnego i dolnego strumienia, ZSRR, nawadnianie kropelkowe, inwestycja hydrologiczna, tamy na rzekach, hydroelektrownie, woda jako miejsce transportu i połowu ryb, jako miejsce rekreacji, zdjęcia satelitarne, eksperymenty, wąglik
Cele: Kryteria sukcesu:
– wiem, jakie inwestycje wodne wprowadzał czło-wiek na Ziemi
– gromadzę informacje na temat klęski Jeziora Aralskiego i Morza Martwego jako przykładów klęsk ekologicznych na Ziemi
– wymieniam przykłady inwestycji wodnych – me-lioracje (nawadnianie i osuszanie), tamy na rze-kach, hydroelektrownie
– przygotowuję informacje na temat klęski eko-logicznej Jeziora Aralskiego i Morza Martwego
PLAN CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA:
Jaka wiedza jest potrzebna uczniom do wykonania zadania?
Wiedza z działów: Hydrografia i Rolnictwo, wiedza pozaszkolna ucznia. Ze szkoły podstawowej – wiedza z działu: Azja. To właśnie na tym kontynencie doszło do największej klęski ekologicznej w XX wieku. To tutaj znajduje się największa depresja na Ziemi, a w niej Morze Martwe – które płaci teraz wysoką cenę za pobór wody do nawadniania rolnictwa tych pustynnych terenów.
Metody i formy pracy:
Case study, praca w grupach – myślenie krytyczne Czas potrzebny na wykonanie zadania: 25 minut
Które kompetencje kluczowe będziesz kształtował podczas wykonywania zadania?
W jaki sposób?
1. Rozumienie i tworzenie informacji – poszukiwanie informacji i tworzenie opisu przypadku 2. Kompetencje w zakresie wielojęzyczności – poszukiwanie informacji i tworzenie opisu przypadku 3. Kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii
– informacje o melioracjach, o powierzchni jeziora itp.
4. Kompetencje cyfrowe – poszukiwanie danych, zdjęcia satelitarne i inne
5. Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się – planowanie pracy grupy 6. Kompetencje obywatelskie – empatia dla mieszkańców obszaru wokół jeziora
8. Przedsiębiorczość – tworzenie pomysłów na ocalenie jeziora i jednocześnie utrzymanie rolnictwa Jak uruchomisz myślenie ucznia o tym, czego się nauczył, wykonując to zadanie?
Rutyną TOC:
Napisz krótkie podsumowanie (po opracowaniu opisu) o tematyce melioracji i ich skutkach:
Kiedyś myślałe(a)m...
Teraz myślę...
Uwagi o realizacji: Dla każdej grupy przygotowujemy jedną kartę do uzupełnienia – najlepiej na kartonie A3. Stymulusem mogą być również zdjęcia satelitarne tych obszarów z jeziorami, np. zamiast filmu.
PLAN CZYNNOŚCI UCZNIA:
Cele operacyjne:
– wiem, jakie inwestycje wodne wprowadzał człowiek na Ziemi
– gromadzę informacje na temat klęski Jeziora Aralskiego i Morza Martwego jako przykładów klęsk ekolo-gicznych na Ziemi
– rozumiem, jakie są konsekwencje dla środowiska naturalnego i ludzi wynikające ze zmniejszenia się po-wierzchni jeziora
Zadanie:
Podział na grupy.
Projekcja filmu (jako stymulus do lekcji) – może to być tylko fragment: „Wysuszenie Jeziora Aralskiego”, https://www.youtube.com/watch?v=MreMBjDRg_Q (10:41)
Na dzisiejszej lekcji będziecie tworzyć opisy studium przypadku dotyczącego inwestycji wodnych wokół te-renu Jeziora Aralskiego, które to spowodowały największą klęskę ekologiczną (zwróćcie uwagę na zagroże-nie wąglikiem z Wyspy Odrodzenia) oraz inwestycji wodnych wokół Morza Martwego. W czasie pracy nad opisami przypadków możecie korzystać z zasobów Internetu, atlasu geograficznego. Wykorzystajcie przygo-towaną w postaci sketchnotingu notatkę wizualną. Trzeba po zebraniu danych uzupełnić ją, wpisując:
– podstawowe dane o jeziorze – krótki opis problemu
– wydarzenia – działania, które doprowadzily do tej sytuacji – skutki dla środowiska i dla ludności
– propozycję działań, które mogą naprawić tę sytuację Uwagi:
Metoda Case Study ma liczne zastosowania w edukacji i w pracy, np. w sądownictwie.
Jezioro Aralskie (45⁰15’N, 60⁰34’E), Azja – Kazachstan i Uzbekistan
– jezioro reliktowe, było niegdyś czwartym pod względem powierzchni jeziorem na świecie:
1960 r. – 68 478 km2 2009 r. – 13 500 km2
Do zmniejszenia się powierzchni jeziora przyczyniły się zabiegi melioracyjne i budowa kanałów przez pustynię Kara-kum, inwestycja tworzona wbrew wszelkim zasadom hydrologicznym. Drugą kwestią są zmiany granic – wcześniej było to jedno państwo, zarządzane centralnie. Po 1990 roku ZSRR rozpadł się na 17 państw i nie było już nadzoru nad zasobami wodnymi Azji Centralnej, a każde państwo dbało o własną gospodarkę i jej problemy (wodne czy energetyczne).
Morze Martwe (31⁰32’N, 35⁰26’ E), Azja – Izrael i Jordania
– jezioro położone na pograniczu Izraela, Jordanii i Palestyny, w rowie tektonicznym Jordanu. Nazwa wskazuje, że martwy jest świat organiczny jeziora z powodu dużego zasolenia (10-krotnie większego niż ocean), ale żyją tu bakterie i grzyby. Woda w jeziorze zawiera liczne minerały, stąd kąpiele mają działanie lecznicze dla skóry. Tak duże zasolenie powoduje, że człowiek położony na wodzie swobodnie się unosi – dryfuje. Ale gdy krople wody dostaną się do oka – od razu trzeba je przemyć z powodu bólu. Nad Mo-rzem Martwym panuje swoisty mikroklimat, przy czym aż 330 dni w roku jest słonecznych. Ze względu na ciśnienie nie odczuwa się tak tutaj wysokich temperatur. Gdy dodamy do tego błoto z dna jeziora, które ma właściwości lecznicze dla skóry – nikogo nie trzeba zachęcać do przyjazdu nad ten akwen.
A teraz trochę geografii – jezioro to położone jest w rowie tektonicznym, w największej na Ziemi de-presji – 422 m p.p.m. Jest to teren pustynny, stąd ważne jest zasilanie jeziora w wodę.
Od lat 70. XX wieku poziom wody w jeziorze obniża się i rozpadło się ono na dwie części – północną i mniejszą od niej południową. Kiedy dołożymy do tego pobór wody z rzeki Jordan do nawadniania te-renów rolniczych Izraela i Jordanii (podobno 90% wód z Jordanu nie zasila już jeziora) oraz eksploatację surowców mineralnych z części południowej – potas, magnes, brom i inne surowce, nietrudno wyob-razić sobie, że przez ostatnie pół wieku poziom wody obniżył się w jeziorze o około 30 m. Ponadto do Jordanii przybyło wielu uchodźców, co spowodowało wzrost zapotrzebowania na wodę.
Powstał projekt „Morze Czerwone – Morze Martwe”, który ma rozwiązać problem wodny tego ob-szaru. Ale wiążą się z tym pewne problemy – odsalanie wody, zagrożenie dla koralowców Morza Czer-wonego, transport solanki na terenach aktywnych sejsmicznie itd. Dlatego niektórzy postulują, żeby powrócić do dawnej sytuacji – dopływ wody z Jeziora Galilejskiego i rzeki Jordan.