Maquiladoras jako program wspierania inwestycji

Założenia oraz szczegółowe regulacje dotyczące maquiladoras zostały opisane w podrozdziałach 2.3.2 oraz 2.4.1. W tej części książki przedstawiono dane doty-czące inwestycji w programie IMMEX, którego częścią są maquiladoras.

Dekret na Rzecz Promocji Przemysłu Przetwórczego, Maquila i Usług Eksporto-wych (Decree for the Promotion of the Manufacturing, Maquila and Export Services

Industry – The IMMEX Decree) przyjęto w 2006 roku. Instrument ten integruje

Program na rzecz Rozwoju i Funkcjonowania Przemysłu Maquiladora oraz Tym-czasowe Programy Importowe na rzecz Produkcji Towarów na Eksport (The

Tem-porary Import Programs to Produce Goods for Export – PITEX), zrzeszające 85%

przedsiębiorstw produkujących na eksport45.

Rysunek 3.27. Liczba aktywnych przedsiębiorstw przemysłowych programu IMMEX

w wybranych regionach Meksyku w latach 2007–2013 (luty)

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Instituto Nacional de Estadística y Geografía, www.

inegi.org.mx/sistemas/bie/?idserPadre=10400110#D104–00110 [dostęp: 10.05.2013].

IMMEX pozwala na czasowy import dóbr wykorzystywanych w sektorze prze-mysłowym, które są następnie eksportowane bez konieczności opłacania podat-ku importowego, VAT oraz ceł wyrównawczych46. Statystyki Głównego Urzędu Statystycznego Meksyku (Instituto Nacional de Estadística y Geografía – INEGI) nie uwzględniają wyłącznie maquiladoras, dlatego w rozdziale wykorzystano dane dotyczące IMMEX.

Rysunek 3.28. Liczba przedsiębiorstw należących do programu IMMEX w styczniu 2013 roku Źródło: Estadística Integral del Programa de la Industria Manufacturera, Maquiladora y de

Servicios de Exportación (IMMEX), Instituto Nacional de Estadística y Geografia, Abril 2013, s. 20. Liczbę aktywnych przedsiębiorstw działających w sektorze przemysłowym w ra-mach programu IMMEX (Programa de la Industria Manufacturera, Maquiladora y

de Servicios de Exportación) zilustrowano za pomocą rysunków 3.27 oraz 3.28.

W analizowanym okresie, tzn. w latach 2007–2013, najwięcej przedsiębiorstw znajdowało się w północno-wschodniej części kraju. Plus tej lokalizacji stanowią tanie i szybkie dostawy. Dominujący, jeśli chodzi o liczbę przedsiębiorstw, jest graniczny region Baja California. Ważnymi regionami, w których koncentrują się przedsiębiorstwa, są też Nuevo León oraz Chihuahua. Najmniej przedsiębiorstw znajduje się w południowo-wschodniej części kraju, na półwyspie Jukatan. 46 Ibidem.

137

Przepływy bezpośrednich inwestycji zagranicznych

Począwszy od 2007 roku, zatrudnienie w maquiladoras maleje (por. rysu-nek 3.29), co wynika przede wszystkim z: osłabienia amerykańskiej gospodarki, zmian w regulacjach wewnętrznych Meksyku, które ograniczyły przywileje ofe-rowane przez maquiladoras, oraz aprecjacji peso w stosunku do dolara47. Pogor-szyło to atrakcyjność zarówno Meksyku jako miejsca lokowania inwestycji, jak i meksykańskiego eksportu. Za przyczyny zewnętrzne można uznać konkurencję ze strony Chin oraz państw kontynentu ametykańskiego (krajów Ameryki Środ-kowej i regionu Karaibów) korzystających na umowie o wolnym handlu ze Stanami Zjednoczonymi48.

Rysunek 3.29. Liczba osób zatrudnionych w przedsiębiorstwach należących do programu

IMMEX w latach 2007–2013 (luty)

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Instituto Nacional de Estadística y Geografía, www.

inegi.org.mx/sistemas/bie/?idserPadre=10400110#D104–00110 [dostęp: 10.05.2013]. Podobnie jak w przypadku liczby przedsiębiorstw, również w poziomie zatrud-nienia dominują trzy północne regiony: Baja California, Chihuahua oraz Nuevo León. W dystryktach południowych poziom zatrudnienia był znacznie niższy (por. rysunek 3.30).

47 Przy jednoczesnej deprecjacji chińskiego renminbi.

48 CAFTA – utworzona w 2004 roku strefa wolnego handlu między krajami NAFTA a Gwa-temalą, Salwadorem, Hondurasem, Kostaryką, Nikaraguą i Dominikaną; strefa wolne-go handlu z Kolumbią obowiązuje od maja 2012 roku.

Rysunek 3.30. Liczba osób zatrudnionych w przedsiębiorstwach należących do programu

IMMEX w 2013 roku (styczeń)

Źródło: Estadística Integral del Programa de la Industria Manufacturera, Maquiladora y de

Servicios de Exportación (IMMEX), Instituto Nacional de Estadística y Geografia, Abril 2013, s. 22.

Rysunek 3.31. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w wybranych regionach Meksyku

w latach 2007–2013 (MXN)

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Instituto Nacional de Estadística y Geografía, http://

139

Podsumowanie

Reasumując, można zauważyć, że na atrakcyjność maquiladoras wpływa nie tylko sam poziom wynagrodzeń w sektorze, ale również ich relacja w stosunku do kosztów pracy w Chinach, które – według raportu UNCTAD-World Investment Report 2015 – w 2014 roku były największym odbiorcą BIZ na świecie49. Niskie koszty pracy i transportu oraz wynikający z bliskości geograficznej krótki czas realizacji zamówień, a także liberalne przepisy dotyczące ochrony środowiska po-wodują, że Meksyk jest coraz atrakcyjniejszym miejscem lokowania inwestycji.

3.3. Podsumowanie

W rozdziale trzecim zestawiono wybrane dane statystyczne dotyczące handlu towa-rami oraz bezpośrednich inwestycji zagranicznych Meksyku. Analizując to zesta-wienie, można zauważyć, że efekt utworzenia NAFTA jest asymetryczny – w przy-padku współpracy Meksyku z Kanadą porozumieniu w ogóle nie towarzyszył, lub towarzyszył mniejszy niż w przypadku pary krajów Meksyk – Stany Zjednoczone, wzrost wymiany handlowej oraz napływ inwestycji z tego kraju.

Zupełnie inaczej integracja wpłynęła na relacje gospodarcze ze Stanami Zjedno-czonymi. Widać wyraźnie, że jeszcze przed zawarciem porozumienia między kraja-mi istniały silne powiązania handlowe oraz inwestycyjne – większość inwestycji na-pływających do Meksyku pochodziła właśnie ze Stanów Zjednoczonych. Powstanie NAFTA było jedynie dodatkowym impulsem intensyfikującym tę współpracę.

Silne relacje gospodarcze mogą powodować wzrost eksportu oraz być źródłem in-westycji, jednak wiążą się także z wieloma zagrożeniami. Ograniczona dywersyfikacja kierunków eksportu oraz inwestorów zagranicznych sprawia, że dekoniunktura w Sta-nach Zjednoczonych dotkliwie osłabia „uzależnioną” gospodarkę meksykańską.

Z przeprowadzonych analiz wynika, że wzrostowi eksportu nie towarzyszy-ły zmiany w jego strukturze rzeczowej. W catowarzyszy-łym badanym okresie dominowatowarzyszy-ły te same grupy towarów, krajowa wartość dodana stanowiła średnio niecałe 70%, a utworzenie ugrupowania nie przyczyniło się do zwiększenia tego udziału.

Do najważniejszych inwestorów zagranicznych, oprócz Stanów Zjednoczonych, należą Kanada, Japonia oraz kraje Unii Europejskiej, przy czym Stany Zjedno-czone zdecydowanie dominują w całym badanym okresie – w 2012 roku wartość napływających inwestycji amerykańskich była ponad sześciokrotnie większa niż w drugiej pod tym względem Kanady W kontekście napływających do Meksyku in-westycji zagranicznych należy wspomnieć o specjalnym programie maquiladoras, który oferuje inwestorom zagranicznym preferencyjne warunki. Fabryki tworzone w ramach programu zlokalizowane są przede wszystkim w północnej części kraju, blisko granicy meksykańsko-amerykańskiej, co przekłada się m.in. na niższe kosz-ty transportu do Stanów Zjednoczonych.

49 United Nations Conference on trade and Development, World Investment Report. Reforming International Investment Governance, New York–Geneva 2015.

4. Skutki członkostwa Meksyku