Migracje do USA w historii i wspó³czeœnie – g³ówne prawid³owoœci

Migracje do USA miały swoje okresy wyraźniejszego wzrostu i spo-wolnienia, zmieniała się ich geografia i uwarunkowania, a także ich społeczne i kulturowe skutki, tak dla amerykańskiego społeczeństwa, jak i dla imigrantów.

Skutkom, a konkretniej porównaniu skutków dwóch wielkich fal imigracyjnych do USA (na przełomie XIX i XX oraz XX i XXI wie-ku) poświęcony jest w znacznym zakresie niniejszy rozdział. Ukazano w nim pewne podobieństwa, ale także różnice dwóch wielkich, naj-większych w historii USA fal imigracji. Pierwsza z nich miała miejsce mniej więcej w ciągu dwudziestu pięciu lat, można dla niej przyjąć umownie okres 1890–1914. Druga wielka fala migracji ma miejsce współcześnie, nasiliła się u progu lat 80. XX wieku i trwa nadal. Sto lat to w zasadzie za dużo na dokonywanie uzasadnionych diachro-nicznych porównań. Porównuje się wszak wtedy różne epoki, społe-czeństwa, a także bardzo odmienne uwarunkowania międzynarodo-wych ruchów migracyjnych. Z drugiej jednak strony, w procesach migracyjnych, tak jak w procesach etnicznych i – szerzej – we wszyst-kich niemal procesach społecznych, występuje wiele wspólnych prawidłowości i podobieństw. Uzasadnione zatem wydają się nastę-pujące pytania: Czy prawomocne jest porównywanie tych dwóch wiel-kich fal migracyjnych? W jakim zakresie są one różne? Co można uznać za zjawiska istotne i podobne w obu falach? Z czego wynikają różnice obu procesów migracyjnych i ich skutków? Pytań można postawić więcej, dotyczyć one mogą ciągłości procesów

integracyj-nych i asymilacyjintegracyj-nych, jakim podlegają przybysze i następne pokole-nia imigrantów w amerykańskim społeczeństwie, następnie kierun-ków przemian amerykańskiego społeczeństwa w wyniku masowych procesów imigracyjnych, a także specyfiki imigracji do USA w po-równaniu z innymi obszarami współczesnych masowych migracji.

W latach 1820–2005 wjechało do USA co najmniej 70 mln le-galnych imigrantów, do tej liczby należy dodać zapewne kilkanaście milionów tych, którzy przybyli nielegalnie.

W tym długim okresie imigracji występowały i występują nadal znaczące zmiany zarówno w składzie społecznym i etnicznym imi-grantów, jak i w zasadach ich przystosowania do amerykańskiej rze-czywistości.

Do około roku 1890 zdecydowanie przeważała imigracja z Euro-py Północnej i Zachodniej, zwłaszcza z Irlandii (największa w latach 50. XIX wieku), Wielkiej Brytanii, Niemiec (największa w latach 80. XIX wieku) i Skandynawii.

W okresie po roku 1890, aż do roku 1924, dominowali imi-granci z Europy Wschodniej i Południowej – Włosi, Polacy i Żydzi. Po II wojnie światowej, w wyniku zwiększanie kwot imigracyjnych (w latach 1948, 1950 i 1953 po około 200 tysięcy każdorazowo – razem co najmniej 600 tysięcy) do USA wjechali głównie uchodźcy z centralnej Europy, w tym około 230 tysięcy polskich uchodźców, emigrantów i dipisów. Po roku 1965 gwałtownie zaczęła się zwięk-szać imigracja Latynosów oraz Azjatów. Imigracja z Europy spadła w latach 80. XX wieku do około 10% całkowitej imigracji do Sta-nów Zjednoczonych. W tej ostatniej fali migracji zdecydowanie do-minują imigranci z Meksyku, a następnie z Chin i Filipin. Wzrasta też gwałtownie imigracja z Indii.

W historii imigracji do USA najbardziej znaczące było 10 państw (obszarów):

Niemcy – ok. 7,2 mln imigrantów,

Meksyk – ok. 7 mln (ale do tej liczby trzeba dodać podobną liczbę imigrantów nielegalnych),

Wielka Brytania – 5,3 mln, Irlandia – ok. 4,8 mln, Kanada – 4,5 mln, Rosja/ZSRR – ok. 4 mln,

Austria, Węgry (Austro-Węgry) – ok. 3,6 mln, Filipiny – ok. 1,5 mln,

Chiny – ok. 1,4 mln.

W sumie imigranci z tych państw stanowili około 65% wszyst-kich imigrantów.

Powyższe zestawienie nie odzwierciedla składu narodowościowe-go i etnicznenarodowościowe-go imigrantów. Najbardziej niejednorodne narodowo-ściowo były strumienie z Kanady, Austro-Węgier i Rosji (ZSRR).

W procesach przystosowania imigrantów do społeczeństwa ame-rykańskiego bardzo długo utrzymywały się dosyć wyraźne prawidło-wości. Polegały one głównie na tym, że niemal wszyscy imigranci podejmowali pracę o niskich kwalifikacjach i z reguły do końca po-zostawali w dolnych partiach stratyfikacji społecznej. Dopiero w dru-gim pokoleniu następował ich stopniowy awans zawodowy i spo-łeczny. Tak było, z pewnymi wyjątkami, do mniej więcej lat 70. XX wieku. Spowodowane to było nie tylko przez na ogół słabe przygoto-wanie zawodowe i językowe imigrantów, co przez strukturę amery-kańskiego rynku pracy, który oferował imigrantom najniżej kwali-fikowane i nisko płatne miejsca pracy. Od lat 70. ubiegłego wieku rynek pracy zaczął się „kurczyć” od dołu i rozszerzać w kategoriach średnich i wyższych. Jednocześnie wyraźnie zaczęła się zwiększać proporcja imigrantów posiadających zdecydowanie lepsze przygoto-wanie zawodowe i kompetencje językowe. Dotyczy to zwłaszcza Azja-tów (z wyjątkiem Wietnamczyków) i oczywiście przybyszów z Euro-py, w tym także Polaków. W efekcie tych zmian występuje wyraźne zróżnicowanie w prawidłowościach przystosowania najnowszej fali imigracji do amerykańskich warunków.

Okresy imigracji do USA wyznaczane są przez historyków emi-gracji z reguły według zmian zasad polityki imigracyjnej. Dlatego na ogół wyróżnia się następujące okresy imigracji: 1) liberalny – do

roku 1882, 2) ograniczony – 1882–1924, 3) restryktywny – 1924– –1965 i 4) sterowany – po roku 1965. Ma to swoje uzasadnienie, wszak skutki polityki imigracyjnej były widoczne, wpływały one znacząco na profil narodowy i kulturowy imigrantów. Jednak zasady polityki imigracyjnej decydowały o składzie społecznym i kierunkach napływu migracji tylko w pośredni i ograniczony sposób. Wyjątek stanowią tu akty ograniczające imigrację wprowadzone po I wojnie światowej, w latach 1921 i 1924. Natomiast pierwsze ograniczenie imigracji, jakim był Chinese Exclusion Act z roku 1882, wpłynął na zmniejszenie się i tak wtedy niewielkiej imigracji z Chin, ale nie miał żadnego znaczenia dla następującego w tym czasie wzrostu imigracji ze wschodniej i południowej Europy. Podobnie Imigration Act z roku 1965, który zniósł kwoty narodowe i wprowadził ogólne kwoty dla wschodniej i zachodniej półkuli, nie wpłynął bezpośrednio w sposób znaczący ani na wzrost imigracji, ani na jej narodową i kulturową strukturę.

Dlatego na użytek poniższych rozważań proponuję wprowadze-nie wprowadze-nieco sztucznych granic, bo wyznaczonych przez końce dekad, ale pozwalających na ukazanie istotnych zmian profilu imigracji do USA w ciągu ostatnich 180 lat. Podziały te zawarte są w tabeli 1.

Tabela ta ukazuje istotne, wprost dramatyczne zmiany w charak-terze i strukturze imigracji do USA. Rok 1890 wyznacza zasadniczy zwrot w strumieniach migracyjnych do Ameryki. W latach 80. XIX wieku nasiliła się imigracja z Niemiec, osiągając w tej dekadzie wy-sokość prawie półtora miliona osób, by w następnej, ostatniej deka-dzie XIX wieku, zmniejszyć się prawie trzykrotnie, do około pół mi-liona. Zmiana ta nie była oczywiście spowodowana przepisami imi-gracyjnymi, lecz odzwierciedlała głębokie zmiany w szybko indu-strializujących się Niemczech, które pod koniec XIX wieku same za-częły gwałtownie potrzebować liczniejszej siły roboczej. Inne były przyczyny spadku imigracji z Irlandii, która to imigracja w latach 80. XIX wieku osiągnęła wielkość ponad 650 tysięcy, by w następnej dekadzie nie przekroczyć już 400 tysięcy. Wyraźne zmniejszenie się po roku 1890 imigracji z tych dwóch regionów, Niemiec i Irlandii,

które dostarczały do tego czasu najwięcej imigrantów, uzasadnia przy-jęcie 1890 roku jako granicy między starą i nową imigracją. Powo-dów wyrazistej zmiany w strukturze imigracji przed i po roku 1890 było zapewne wiele, ale z pewnością większy na tę zmianę wpływ miała sytuacja w krajach, z których przybywali imigranci niż amery-kańskie ograniczenia imigracji, wprowadzane stopniowo i w niewiel-kim stopniu efektywne. To eksplozja demograficzna i pogarszające się warunki bytu w Europie Środkowej i Południowej spowodowały gwałtowny wzrost emigracji z tego regionu, głównie do USA.

Porównanie kolumn A i B w tabeli 1 prowadzi do kilku dosyć jednoznacznych wniosków. W obu okresach z uwzględnionych w tabeli państw przybyła do USA niemal jednakowa liczba osób, po Tabela 1. Imigracja do USA w poszczególnych okresach, wybrane kraje (dane liczbowe podane są w tys.)

Kraje imigracji I. Niemcy I. Irlandia I. Wielka Brytania I. Kanada I. Szwecja II. Włochy II. Rosja/ZSRR II. Austro-Węgry II. Meksyk II. Filipiny II. Chiny Ogółem imigracja w tym okresie Odsetek imigracji z krajów grupy I A. Do roku 1890 4565 3485 2755 1037 508 408 256 435 25 b.d. 292 Około 14,5 mln Około 90% B. 1891–1930 991 874 1139 1025 571 3807 3024 2788 270 b.d. 56 Około 14,5 mln Około 32% C. 1931–1970 1422 323 926 1954 140 980 88 280 1296 124 95 Około 7,6 mln Około 62% D. 1970–1985 239 89 425 484 28 255 478 62 4227 1337 818 Około 8 mln Około 18%

około 14,5 miliona, jednak miejsca (kraje) ich emigracji są bardzo różne. Przed rokiem 1890 około 90% wszystkich imigrantów pocho-dziło z krajów starej emigracji – Niemiec, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Kanady i Szwecji. W okresie następnym, po roku 1890, imigracja z tych krajów stanowiła już mniej niż jedną trzecią (ok. 32%). W okresie tym kilkakrotnie zmniejszyła się imigracja z Niemiec i Irlandii (po uzyskaniu przez nią niepodległości po I wojnie świato-wej spadła do kilku tysięcy osób rocznie!), zmalała imigracja z Wiel-kiej Brytanii, jedynie imigracja ze Szwecji i Kanady pozostała na podobnym poziomie. Wśród imigrantów z okresu 1891–1930 zde-cydowanie dominowali przybysze z Włoch, Rosji i Austro-Węgier. Niewiele to mówi o składzie narodowościowym imigrantów z tych ostatnich dwóch wielonarodowych państw. Wśród imigrantów z Rosji zdecydowanie dominowali Żydzi i Polacy, a z Austro-Węgier – Pola-cy, Żydzi i Słowacy. Największe zaniepokojenie budziła imigracja Włochów, których tylko w pierwszej dekadzie XX wieku przybyło ponad 2 miliony. I to głównie w obawie przed nimi wprowadzono, a następnie zmodyfikowano na ich niekorzyść podstawę obliczenia kwot narodowościowych. W pierwotnej wersji, z roku 1921, za podstawę przyjęto 3% szacowanej liczby imigrantów zamieszkałych w USA w roku 1910. Wtedy liczba Włochów była już znaczna, dlatego w drugiej wersji ustawy ograniczającej imigrację, z roku 1924, za pod-stawę przyjęto wielkość zbiorowości imigrantów w roku 1890, a wiel-kość kwoty imigracyjnej zmniejszono do 2% tej zbiorowości. W efek-cie kwota imigracyjna dla Włochów zmniejszyła się kilkakrotnie.

Okres trzeci imigracji, obejmujący kolejne czterdziestolecie (1931– –1970) to czas niejednolity, można powiedzieć przejściowy w historii imigracji do USA. Lata 30. XX wieku to jedyna w historii USA dekada, w której kraj ten miał ujemne saldo migracji. Lata 40., ze względu na wojnę światową, ograniczały możliwości większych swo-bodnych migracji. Zniesiono wreszcie Chinese Exclusion Act, w roku 1947 zawieszono kwoty dla uchodźców (Refugee Act) a później, do roku 1953, dokonano pewnych korekt kwot z korzyścią dla niektó-rych grup imigrantów i azylantów.

Dopiero w roku 1965 zniesiono kwoty narodowe (w rzeczywisto-ści państwowe), wprowadzono ogólną roczną kwotę imigracyjną wysokości 270 tysięcy, z podziałem na odpowiednio 110 i 160 tys. dla imigrantów z półkuli zachodniej i wschodniej. Nie miało to jed-nak bezpośredniego wpływu na wielkość i strukturę imigracji, która zaczęła szybko wzrastać dopiero kilkanaście lat później, począwszy od lat 80. XX wieku i nasila się stopniowo w następnych dekadach. Wzrastająca w latach 80. i 90. XX wieku emigracja do USA sta-ła się częścią kolejnej, najnowszej wielkiej fali. Pierwsza wielka fala trwała przez kilka dziesięcioleci na przełomie wieków XIX i XX. Wjechało wtedy do USA ponad 20 mln imigrantów, głównie z Euro-py. W latach 1915–1925 Stany Zjednoczone wprowadzały stopnio-wo ograniczenia imigracyjne, aby w roku 1926 zmniejszyć liczbę wjeżdżających do ok. 150 tys. rocznie. W latach 30. XX wieku USA miały nawet przejściowo ujemne saldo migracji – liczba opuszczają-cych ten kraj była większa niż przyjeżdżająopuszczają-cych. Mimo wprowadze-nia w roku 1948 pewnych ułatwień dla uchodźców wojennych, poli-tyka imigracyjna USA pozostała niezmiennie restryktywna aż do roku 1965, kiedy to uchwalono nowy Immigration Act, który zmieniał całą politykę i zasady polityki imigracyjnej. System kwot narodo-wych został zastąpiony wieloaspektowym systemem preferencji dla określonych grup społecznych i zawodowych oraz zasadą łączenia rodzin, a także odrębnymi kwotami dla półkuli wschodniej i zachod-niej, uprzywilejowując dyskryminowaną w poprzedniej polityce lud-ność półkuli zachodniej, przeważnie kolorową.

Zmienione zasady przyjmowania imigrantów nie wywołały wzro-stu imigracji. Nastąpił on dopiero w latach 80. XX wieku i trwa do chwili obecnej. W latach 80. wjechało do USA ponad 7 mln osób, a w ostatniej dekadzie XX wieku ponad 9 mln (według US Census z 2000 roku. W roku 2004 podano dla tej dekady dane zmodyfiko-wane, według których w dekadzie tej wjechało lub zalegalizowało swój pobyt ponad 13 mln imigrantów [CB9.1]). W kolejnych latach bieżącego stulecia migruje do USA corocznie legalnie średnio około 1 mln osób, do tego dochodzi kilkusettysięczna rzesza imigrantów

nielegalnych, zwanych, zgodnie z zasadami political correctness, undocu-mented (nieudokumentowani). Ogólną ich liczbę szacowano w roku 2003 na co najmniej 7 mln, a w roku 2007 na około 12 mln.

* * *

Migracje w USA miały także inny, ważny społecznie wymiar i istotne społecznie konsekwencje. Były to migracje wewnętrzne. O całym spo-łeczeństwie amerykańskim pisano i pisze się ciągle jako o Nation of movers (naród poruszających się), podkreślając przy tym, że społeczeń-stwo amerykańskie nie tylko powstało w wyniku wielkich migracji, ale że także proces jego wewnętrznego kształtowania się i później-szych przemian dokonywał się w znacznym zakresie na skutek wiel-kich procesów migracji wewnętrznych. W historii USA można wy-różnić trzy zasadnicze wielkie migracje wewnętrzne.

Pierwsza z nich określana jest jako „zdobycie dzikiego Zachodu” i obejmowała procesy, które rozpoczęły się po roku 1803, trwały przez cały XIX wiek, osiągnęły największe nasilenie po wojnie secesyjnej i w zasadzie trwały do I wojny światowej. Polscy imigranci uczestni-czyli w tej fali migracji w niewielkim stopniu. W jakimś zakresie wypełniali oni pewną lukę, jaką w stanach wschodnich i środkowe-go zachodu wytworzyli migrujący dalej na zachód członkowie wcze-śniejszych fal imigracyjnych – Brytyjczycy, Niemcy, Skandynawowie i tzw. Dutchmen (tą nazwą obejmowano nie tyle Holendrów, co prote-stantów z kontynentalnego obszaru Europy). Na wschodnim wybrzeżu osiedlali się i długo tam pozostawali Irlandczycy, a zwłaszcza Włosi, który stworzyli ostatnią przed I wojną światową wielką falę imigracji z Europy. Imigranci z ziem polskich przestrzennie mieścili się gdzieś pośrodku – dosłownie, gdyż większość z nich zamieszkała w obszarze od stanu Nowy Jork po stan Wisconsin. Według wyliczeń przedsta-wionych przez Andrzeja Brożka [Brożek 1977], imigranci polscy zamieszkiwali głównie dwa wyraźne centra skupienia, stan Illinois, szczególnie Chicago, oraz stan Nowy Jork, w obrębie którego, poza samym miastem Nowy Jork, znaczące skupiska wytworzyły się i do

dzisiaj utrzymały w Buffalo i Rochester. Poza tym obszarem, tj. na północ i zachód od Chicago oraz na wschód od Nowego Jorku, po-wstały także znaczące ale mniej liczebne skupiska polonijne, szcze-gólnie w stanach Wisconsin (Milwaukee), a także w stanie Minneso-ta. Osadnictwo polskie w New England skupiało się głównie w dwóch stanach, Connecticut i Massachusetts. A pomiędzy tymi obszarami Polacy zamieszkiwali niemal „ciągiem” wszystkie stany, zwłaszcza Pensylwanię, Ohio i Michigan, ale także Indiana i Maryland.

W owym czasie, na przełomie XIX i XX stuleci, był to obszar największego rozwoju gospodarki USA, zwłaszcza przemysłu cięż-kiego i wydobywczego. Ale był to również do niedawna obszar szcze-gólny dla ruchów migracyjnych. Amerykańscy historycy analizujący procesy migracji wewnętrznych, ale także imigracji do USA, wyzna-czyli tu rejon o największej koncentracji tych procesów [Roberts 1912; Forman 1971]. Obszar ten, nazwany „East–North”, wyznaczony był dosyć arbitralnie przez dwie proste linie na mapie Stanów Zjedno-czonych. Pierwsza z nich zaczynała się w miejscu, gdzie stany Pół-nocna Dakota i Minnesota graniczą z Kanadą i biegła na południe, z lekkim odchyleniem na wschód, do punktu, w którym rzeka Ohio wpada do Mississippi. Jest to także najbardziej na południe wysunię-ta część swysunię-tanu Illinois. Od tego punktu biegnie druga linia, na wschód, z lekkim odchyleniem na północ i dochodzi do Atlantyku w okoli-cach Baltimore. Wprawdzie nie jest to obszar mały, ale obejmuje tyl-ko ok. 18% całej powierzchni USA.

Obszar na wschód i północ od tych linii tworzą omawiany rejon migracji, nazywany „obszarem północno-wschodnim” (North– –Eastern). Pokrywa się on w znacznym stopniu z obszarem trzech, często w charakterystyce przestrzeni USA wyodrębnianych okręgów: New England, Middle Atlantic oraz North Central.

Obszar ten wyznaczał największe nasilenie osadnictwa nowej imi-gracji, tej po roku 1890, osiadło tam około 80% imigrantów z Euro-py, którzy przybyli do USA w latach 1890–1910 [Roberts 1912]. Był to także obszar drugiej wielkiej wewnętrznej migracji w USA, mianowicie migracji ludności murzyńskiej ze stanów południowych

na północ. Do tego rejonu skierowało się w latach 1915–1975 po-nad 75% migrujących na północ Afroamerykanów. Ale łatwo za-uważyć, że był to i jest w znacznym stopniu w dalszym ciągu obszar, w obrębie którego osiedliła się w XIX i na początku XX wieku więk-szość imigrantów z Europy, szczególnie tych, którzy przybyli w okre-sie największego nasilenia tej imigracji na przełomie wieków.

Druga wielka fala migracji wewnętrznych w USA to wspomnia-na wyżej migracja ludności murzyńskiej. Miała owspomnia-na bezpośrednie skut-ki dla osiadłej już w tym obszarze ludności polsskut-kiej. Ludność mu-rzyńska, podobnie jak Polacy, zamieszkiwała głównie wielkie miasta przemysłowe i stanowiła bezpośrednią konkurencję na rynku pracy, a także w miejscach zamieszkania (rozdz. 7).

Wreszcie trzecia wielka fala migracji wewnętrznych rozpoczęła się mniej więcej w połowie lat 70. XX wieku i trwa do chwili obecnej. A właściwe są to dwie fale, bardzo różne i przeciwne geograficznie. Pierwsza z nich to migracje z północy i wschodu na południe i za-chód. W uproszczeniu przedstawiona jest jako migracja z „pasa rdzy” (rust belt) do „pasa słońca” (Sun belt). Pas rdzy to dawny „pas stali” (steel belt), obszar głównie z rejonu Wielkich Jezior, na obrzeżu któ-rych rozbudował się w pierwszej połowie XX wieku przemysł oparty na obróbce i użyciu stali. Przejście gospodarki społeczeństwa amery-kańskiego z fazy przemysłowej do fazy poprzemysłowej, które doko-nało się mniej więcej w latach 60. i 70. XX wieku zaowocowało kryzysem tego przemysłu, gwałtownym skurczeniem się miejsc pracy w tym sektorze, a jednocześnie zwiększeniem się liczby stosunkowo dobrze sytuowanych starszych osób, przeważnie już emerytów, któ-rzy postanowili spędzić resztę życia w cieplejszym i mniej zanieczysz-czonym środowisku.

Druga, zgoła odmienna pod względem ukierunkowania geogra-ficznego fala migracji wewnętrznych, jest skutkiem gwałtownego wzrostu imigracji do USA z Ameryki Łacińskiej, zwłaszcza Meksy-ku. Zdecydowana większość imigrantów latynoskich, zwłaszcza tych undocumented, pozostaje w pasie stanów przygranicznych, tworząc w niektórych obszarach i miejscowościach nie tylko względne, ale

i absolutne większości. Ale znaczna część imigrantów z południa mi-gruje dalej na północ i wschód, dociera do dawnego (gdyż nazwa ta nie jest już obecnie w pełni adekwatna) „pasa rdzy”, głównie do Chi-cago i Nowego Jorku, tworząc tam skupiska podobne nieco do tych, jakie przed stuleciem wytworzyli imigranci z Europy.

Tabela 2. Liczebność zbiorowości polskiej, niemieckiej, irlandzkiej i włoskiej (ancestry) w wybranych stanach w roku 2000 (w tys.)

Stan Kalifornia Illinois Michigan New Jersey Nowy Jork Ohio Pensylwania Wisconsin Razem

Odsetek ogółu członków

zbiorowości zamieszkującej te stany

Grupa etniczna (ancestry)

niemiecka 3333 2440 2028 1063 2122 2866 3115 2289 19 254 44,9% irlandzka 2611 1511 1067 1335 2451 1445 1981 582 12 983 42,4% włoska 1450 774 450 1505 2737 676 1418 172 9182 58,4% polska 491 932 854 576 986 433 824 497 5593 62,3%

Źródło: Census of Population 2000; www.cenzus.gov/prod/cen2000/doc/; CB1.1.

Powyższe zestawienie ukazuje trwałość pewnych długofalowych trendów. Mimo znacznego zakresu migracji wewnętrznych kolejnych pokoleń starej emigracji do USA, członkowie tych zbiorowości za-mieszkują obecnie przeważnie w tych samych stanach, w których osiedlili się ich przodkowie. Ale to zestawienie ukazuje także pewne różnice. Jedna z nich jest taka, że zbiorowości europejskie wykazują ruchliwość przestrzenną niemal wprost proporcjonalną do ich wiel-kości. Najbardziej skoncentrowaną w obszarze dawnej imigracji, tj. w „trójkącie północno-wschodnim” są potomkowie imigrantów sło-wackich. Zaraz za nimi plasuje się Polonia. Włosi, chociaż zachowali

relatywną koncentrację w obszarze od Baltimore po Boston, wyka-zują także znaczną migrację na zachód. Najmniej skoncentrowane są dwie największe zbiorowości, niemiecka i irlandzka. Wydaje się to zrozumiałe, jeżeli uwzględni się wielkości tych grup, okres najwięk-szego nasilenia migracji oraz stopień ich asymilacji.