Narodowe Systemy Innowacji w wybranych krajach europejskich

Nim podjęta została próba scharakteryzowania i oceny Narodowego Systemu Innowacji funkcjonującego w Polsce, skoncentrowano się na najważniejszych aspektach systemów innowacji wybranych, wysoko rozwiniętych krajów Unii

Europejskiej Poznanie specyfiki tych systemów wymaga zwrócenia uwagi na strukturę ich finansowania i organizację

W państwach UE duże znaczenie mają, zarówno w finansowaniu, jak i pro-wadzeniu działalności B+R trzy grupy podmiotów: instytucje rządowe, przedsię-biorstwa prywatne, szkoły wyższe W większości państw istnieją mechanizmy ko-ordynujące wydatki na działalność badawczo-rozwojową oraz doradcze instytucje, które pomagają w formułowaniu polityki w zakresie nauki i technologii

Gospodarka niemiecka uważana jest za jedną z najsilniejszych w Europie Teoretycy i praktycy problematyki innowacyjności wysoko oceniają również nie-miecki NSI System ten finansowany jest prawie w połowie przez rząd federalny i w połowie przez władze regionalne Poszczególne landy mają duży udział w fi-nansowanie działalności B+R W niemieckim NSI mamy do czynienia z systemem, w którym, z jednej strony funkcjonują przedsiębiorstwa, z drugiej - władze pań-stwowe z wyraźnym podziałem zadań federalnych i regionalnych Zatem strukturę systemu wspomagającego innowacyjność niemieckiej gospodarki tworzą rząd fe-deralny oraz władze krajów związkowych Na szczeblu fefe-deralnym w zarządzaniu innowacjami bierze udział kilka federalnych ministerstw wraz z urzędem kanclerza Głównymi kreatorami polityki na szczeblu federalnym są federalne Ministerstwo Edukacji i Nauki oraz federalne Ministerstwo Gospodarki i Technologii W 2005 r rząd A Merkel przeniósł odpowiedzialność za główne działania koncentrujące się na firmach z ministerstwa związanego z edukacją do gospodarki Ta zmiana pod-kreśla rangę działań wspierających innowacje Jednoznaczny podział kompetencji, wraz z dużą przejrzystością celów strategicznych określonych dla poszczególnych uczestników, decyduje o sukcesie W zasadzie wszystkie środki finansowe dystry-buowane są przez funkcjonujące w tym celu fundacje i organizacje wspierające i promujące działalność B+R Należą do nich [por Spielkamp, Vopel 1997]:

•

Max – Planck Gesellschaft (MPG) – instytucja sponsorska wspierana przez rząd federalny i władze regionalne, zaangażowana głównie w badania podstawo-we w wybranych obszarach nauki i sztuki;

•

Fraunhofer Gesellschaft (FG) – instytucja sponsorska typu non-profit wspierana prze rząd federalny i władze regionalne, działająca na terenie Niemiec i poza nimi Zajmuje się komercjalizacją wyników badań – partneruje w zawiera-niu kontraktów pomiędzy przedsiębiorstwami i instytucjami publicznymi;

•

German Research Council, Deutsche Forschungsgemeinschaft (DFG) – główna organizacja promująca działalność B+R w Niemczech oferująca wspar-cie finansowe dla projektów badawczych, głównie dla młodych pracowników Wspiera politykę proinnowacyjną i kontakty międzynarodowe;

•

Arbeitgemeinschaft Industrieller Forschungsvereinigungen (ALF) – insty-tucja zrzeszająca ponad sto organizacji przemysłowych i badawczych zajmują-ca się promowaniem wyników badań, które mogą być komercjalizowane głów-nie w małych i średnich przedsiębiorstwach Finansowo jest wspierana przez Ministerstwo Ekonomii i Przemysłu;

59

Innowacyjność polskiej gospodarki w świetle badań statystycznych

•

Instytucje z Blue list zajmujące się działaniami na rzecz badań i rozwoju, instytuty badawcze i rozwojowe działające w oparciu o dodatkowe wsparcie, tak-że niepubliczne

Niemiecki NSI przez dziesięciolecia był uważany za wzorcowy, dzięki „ka-skadowemu” systemowi transferu technologii pomiędzy instytucjami badawczy-mi i przedsiębiorstwabadawczy-mi, łączącemu w ustalonych proporcjach środki budżetów centralnych i lokalnych, subwencje dla konkretnych projektów i inwestycje wła-sne przedsiębiorstw i fundacji naukowych Okazało się jednak, że ten system jest mniej skuteczny w przypadku nowych technologii, głównie informatyki i biotech-nologii, które wymagają elastyczności, bardzo szybkiej reakcji na zmiany w oto-czeniu, skłonności do podejmowania ryzyka i integracji procesów innowacji, od badań podstawowych aż po komercjalizację [za: Klincewicz 2008, s 42] Zatem słabością tego systemu jest stopień jego skomplikowania, który wynika przede wszystkim z ustroju politycznego Na szczeblu federalnym i związkowym mu-szą istnieć instytucje, których zadaniem jest koordynowanie działań [European

Trend…, 2006, s 1–2]

Z kolei w Szwecji NSI składa się z sześciu platform współpracujących ze sobą Pierwsza zajmuje się ogólnie polityką innowacyjną, a stanowią ją wła-dze państwowe, parlament, ministerstwa współpracujące z władzami unijnymi Druga to instytucje związane z wprowadzaniem i koncesjonowaniem działalności B+R Trzecią stanowią najważniejsze grupy podmiotów w działalności B+R – przedsiębiorstwa, samodzielne laboratoria i instytuty, uczelnie i inni wykonawcy badań Czwarta platforma zajmuje się propagowaniem innowacji poprzez róż-nego rodzaje programy badawcze i działalność instytucji, takich jak parki tech-nologiczne Piąty element systemu stanowią prywatne i publiczne instytucje fi-nansujące działalność innowacyjną Szósta platforma zawiera w sobie instytucje zajmujące się regulacjami własności i gromadzeniem informacji, takie jak The

Swedish Patent and Registration Office i The Swedish Inventors’ Association

Wysoka innowacyjność Szwecji jest efektem długoletniej polityki zachęcania przedsiębiorstw do inwestowania w działalność B+R W latach 90 prace B+R w 80% koncentrowały się na elektronice, transporcie i środkach farmaceutycz-nych W tym czasie były to najbardziej zaawansowane technologicznie i innowa-cyjnie gałęzie gospodarki, a Szwecja zajmowała wysoką pozycję w światowych rankingach innowacyjności Państwo wzięło na siebie zadania związane z bada-niami podstawowymi i wsparciem dużych podmiotów, zwłaszcza liczących się eksporterów Natomiast działające na terenie Szwecji przedsiębiorstwa zajmują się pracami rozwojowymi i bezpośrednim opracowaniem użytecznych technolo-gii Wysoka innowacyjność Szwecji świadczy o efektywności krajowego systemu innowacji Warto przypomnieć, że Szwecja uznawana jest, obok Finlandii, za naj-bardziej innowacyjne państwo w Europie [Szajt 2009, s 62–64]

Odmiennym od wcześniej prezentowanych systemów jest Narodowy System Innowacji Hiszpanii Jego cechą charakterystyczną jest silna pozycja

i rola poszczególnych ministerstw – począwszy od Ministerstwa Obrony po-przez Edukacji i Nauki, a na Kultury kończąc Ministerstwa te współpracują z Międzyministerialną Komisją do spraw Nauki i Technologii, która jest insty-tucją koordynującą prace wszystkich uczestników systemu Komisję wspiera-ją dodatkowo rady doradcze oraz główny sekretariat sprawuwspiera-jący kontrolę nad harmonogramem realizacji założonych planów w zakresie B+R W podstawo-wych założeniach nie wyróżnia się przedsiębiorstw i sektora szkół wyższych Przekłada się to niewątpliwie na jakość funkcjonowania systemu innowacyj-ności Spośród krajów tzw „starej Unii” Hiszpania zajmuje jedno z ostatnich miejsc w rankingach innowacyjności gospodarki [Krupowicz 2010] Podobne w swej strukturze do rozwiązań hiszpańskich są systemy innowacyjne państw bałtyckich

W dokumencie Innowacyjność przemysłu spożywczego w Polsce. Ocena, uwarunkowania, rozwój (Stron 57-60)