Ustawa o pracow nikach sam orządow ych w art. 3 ust. 1 okre śla wym ogi, które musi spełniać osoba starająca się o pracę w sa morządzie. Zasady te obow iązują rów nież pracow nika m ianow ane go. Musi on być osobą pełnoletnią, dysponującą obywatelstwem pol skim, pełną zdolnością do czynności praw nych i korzystającą z peł ni praw publicznych, mieć odpowiedni staż pracy i kwalifikacje. Musi ponadto m ieć odpow iedni stan zdrow ia do objęcia określonego sta nowiska. Ustawa nie rozstrzyga w yraźnie czy je st m ożliw e zatrud nienie pracow nika aktem m ianow ania bez w cześniejszego stw ier dzenia jego przydatności jako zatrudnionego na podstaw ie um ow y o pracę.
Zdecydow anie natom iast jak o w arunek m ianow ania w słu ż bie cywilnej niezbędny jest co najm niej dw uletni staż pracy w łaśnie w służbie cyw ilnej (art. 28 pkt. 3 use). G eneralnie jed n ak urzędnicy służby cywilnej podlegają tym sam ym zapisom art. 4 use, które prze widują, że w służbie cywilnej m oże być zatrudniony obyw atel p o l ski, korzystający z pełni praw publicznych, cieszący się nieposzla kow aną opinią, dysponujący odpow iednim i kw alifikacjam i. O soba taka nie m oże być w cześniej karana za przestępstw o popełnione z winy um yślnej.5 Są to podstaw ow e w ym agania staw iane osobom zatrudnionym w korpusie służby cyw ilnej. N atom iast ci pracow ni cy, którzy starają się o m ianow anie, obok odpow iedniego stażu p ra cy, powinni zasadniczo odbyć służbę przygotow awczą, ukończyć stu dia wyższe (m agisterskie lub rów norzędne), znać co najm niej jed en język obcy. Dodatkowo osoba ubiegająca się o mianowanie m usi w y kazać, że spełniła obowiązek w ojskow y lub nie podlega pow szech nem u obow iązkow i obrony (art. 28 use).
O bie ustaw y w inny sposób rozstrzygają o zakresie stanow isk pracy objętych m ożliw ością m ianow ania. W jednostkach sam orzą dowych zestaw ienia takich stanow isk pracy są um ieszczane w sta
5 Por. A. Dubowik, P o d sta w y z a tru d n ie n ia w s łu żb ie c yw iln ej, „Praca i Za bezpieczenie S p ołeczn e” 1999 nr 10, s. 14.
tutach gm in lub statutach zw iązków tw orzonych przez te jednostki (art. 2 pkt. 2 usp). N atom iast w służbie cyw ilnej corocznie ustawa budżetow a ustala lim it m ianow ań na dany rok budżetowy. Podsta w ą tych ustaleń je st opracow any corocznie przez Radę M inistrów trzyletni plan limitu m ianowań urzędników w służbie cywilnej. Plan ten rząd przedkłada do w iadom ości Sejm ow i rów nocześnie z pro jek tem ustaw y budżetow ej (art. 6 use). N a rok 2000 limit ten w y nosił 2800 m ianow ań. Z aplanow ano rów nież początkow o na 2001 rok - 2200, a na 2002 roku - 2500 m ianow ań. Jednak po bliższym zbadaniu m ożliw ości w tym zakresie nastąpiła korekta, która ustali ła realny lim it na 500 m ianow ań rocznie w latach 2001-2003. Do celow o przew iduje się 15% udział urzędników w korpusie służby cy w ilnej. Zainteresow anie uzyskiwaniem m ianow ań ze strony pracow ników nie je st jed n ak znaczne. W 2000 roku m ianow anie uzyskało 465 osób, w tym 260 absolw entów K rajow ej Szkoły A dm inistracji Publicznej.6
U staw a o pracow nikach sam orządow ych m ilczy na temat obo w iązku ogłaszania inform acji o przyjęciach na stanowisko pracowni ka sam orządow ego. N atom iast w służbie cyw ilnej obowiązek infor m ow ania o w olnych stanow iskach pracy został nałożony art. 5 usta wy, który jed nocześnie form ułuje zasadę otw artości i konkurencyj ności w naborze do służby cyw ilnej. Jej realizacją ma być nałożenie na dyrektora generalnego urzędu, który organizuje nabór kandyda tów, zgodnie z art. 21 ust. 1 use, obow iązku upow szechniania infor macji o w olnych stanow iskach pracy w służbie cyw ilnej w urzędzie przez siebie kierow anym . Pow inien on um ieścić ogłoszenie w m iej scu pow szechnie dostępnym w urzędzie oraz opublikow ać ogłosze nie o określonej treści w B iuletynie Służby Cyw ilnej (art. 22 use).
Z atrudnienie pracow nika sam orządow ego na podstaw ie um o w y o pracę nie zostało szczegółow o sprecyzow ane w ustawie. N a tom iast w służbie cyw ilnej pracow nik zostaje zatrudniony na pod staw ie um ow y o pracę albo na czas nieokreślony albo na czas okre ślony, nie dłuższy niż trzy lata. U m ow a na czas określony zostaje
zawarta w szczególności wówczas, gdy pracownik podejm uje po raz pierwszy pracę w służbie cyw ilnej (art. 24 i 25 use).
W ymóg w cześniejszej pracy na podstaw ie um ow y o pracę jest niezbędny do starań o m ianow anie na stanow isku urzędnika służby cywilnej. Ustaw a szczegółow o określa postępow anie kw alifikacyj ne do uzyskania aktu m ianow ania, czego próżno szukać w ustaw ie o pracow nikach sam orządow ych.
Pracow nik służby cywilnej ubiegający się o m ianow anie, jak chce art. 29 use, w ypełnia form ularz zgłoszenia do postępow ania kwalifikacyjnego, przygotow any i opublikow any w B iuletynie Służ by Cywilnej przez jej Szefa. Jedynie absolw enci Krajowej Szkoły A dm inistracji Publicznej w ypełniają odrębny form ularz w niosku o mianowanie.
Postępow anie kw alifikacyjne przeprow adza pow ołany przez Szefa Służby Cywilnej zespół sprawdzający, składający się z co n aj mniej z pięciu osób, który spraw dza w iedzę, kw alifikacje i predys pozycje kandydata do stanow iska m ianow anego. U m iejętności p ra cownika zostają ustalone punktowo według zasad określonych w roz porządzeniu Rady M inistrów (art. 3 1, 36 use).7 M ianow anie nastę puje, w myśl art. 37 use, w ram ach limitu po przekroczeniu w ym a ganej liczby punktów. U zyskanie przez pracow nika m iejsca upraw niającego do m ianowania powoduje pow stanie obowiązku m ianow a nia tego pracow nika przez Szefa Służby C yw ilnej, jeśli m ianow anie jest możliwe w granicach limitu.8
W ustaw ie o służbie cyw ilnej w yodrębniono ponadto grupę w yższych stanow isk, których obsadzanie, zgodnie z art. 49 use, na stępuje w drodze konkursu, którego szczegółowe zasady określa Pre zes Rady M inistrów w odrębnym rozporządzeniu.9
7 Rozporządzenie Rady M inistrów z 28 w rześnia 1999 r. w sprawie sp o sobu przeprowadzania postępowania k w alifikacyjnego w służbie cyw iln ej, Dz. U. 1999, nr 79, poz. 894.
8 Por. A. D ubow ik, op. cit.
9 Rozporządzenie Prezesa Rady M inistrów z 3 listopada 1999 r. w spra w ie sposobu organizow ania i sz czegółow ych zasad przeprowadzania konkursów na w yższe stanowiska w służbie cyw iln ej, Dz. U. 1999, nr 91, poz. 1028.