W kolejnym polu wyrazowym zostały zaprezentowane i omówione leksemy nazywające w sposób ogólny to, co stanowiło przedmiot wy miany towarowej. Nie zostały natomiast uwzględnione nazwy konkret nych towarów, o których pisano w tekstach źródłowych.
W polu mieści się 10 składników podstawowych, będzie więc ono omówione w całości, bez podziału na mikropola.
Handel (5) ‘przedmioty będące przedmiotem handlowania’:
Surovo roskazuiemy, aby sie żaden żyd pod utratą chandlu (sic!) wszyst kiego y pod gardłem nie ważył do W arszawy podczas seymu [...] przyiez- dzac [...] pewien tego będąc, że [...] wszytek handel albo tow ar iego confi- skowac każemy 1664 PrK r II 403, 1664 tamże, 1664 PrK r II 404;
Więc i handlów wszelakich kupowanie i przedawanie imże perm ittitur
1659-1664 Lkrak 161.
> Stp brak; SXVI VIII 294, Kn 223, Tr 445 i L II 170 notują w zna
czeniu ‘działalność handlowa, transakcje handlowe’, SXVI rów nież w znaczeniu ‘przedmiot handlu, towar’.
> Derywat semantyczny od zapożyczonego z języka niemieckie
go rzeczownika handel ‘działalność polegająca na kupowaniu i sprzedawaniu towarów, transakcje handlowe’ (zob. rozdz. III). Kupla (11) ‘towar, rzeczy przeznaczone na sprzedaż’:
bractwu sledzowniczemu [...] aby też kupi na skład przywiezionych doglą dali 1519 PrK r I 421,1519 tamże, 1548 PrK r I 537,1595 PrK r II 704;
CŁO KORONNE OBOJE [...] In prim is położył [celnik małopolski] statut koronny pod pieczęcią koronną [...], z którego pro form a ten porządek wy bierania myta od każdej kupiej krótko tu naznaczon 1564 Lkrak I I129;
W iadom o czynięmy [...], i zech my dali m oc zupełną vrodzonem u Iąnowi Buczyńskiemu [...] z kupcy [...] postanowienie vczynic, aby do państw n a szych [...] z kupiami [...] przyjeżdżali 1605 PrK r II 799, 1629 PrK r II 187, 1629 PrK r II 939, 1644 PrK r II 245 itd.;
Item w Myślenicach wybierają także d o na kasztelaniją od różnych tow a rów i kupi [!], które cło annuatim może efficere.... fl. 20/0/0/ 1659-1664 Lkrak 527.
> Stp III 463, SXVI XI 556, Tr 684 i L II 549 (kupią, kupla) notu
ją w dwóch znaczeniach ‘transakcja handlowa’ i ‘towar’; Kn 336 tylko w znaczeniu ‘towar’.
> Wyraz prasłowiański (psł. *küp-ja ‘kupowanie, handel, kupiec-
two’ > ‘towar’), SES! III 378. Kupno (2) ‘rzeczy kupione’:
Item także tez każdy y wszelaki gość y insi wszyscy na Kleparzu, także tez y tu na składzie Krakowskim nie m a u wszelakiego gościa kupować ani przekupować siedzi, węgorzy, łososy, certh, strakusow y inszych ryb wsze lakich pod utracenięm takowego kupna y przekupu, który by to uczynił 1575 PrK r 1 758;
Także y przekupki z przekupniam i, aby nie ważyły się za miasto wycho dzić y kupow ać rzeczy na targ przywiezionych pod vtratą tego wszystkiego
kupna y p od surowym vrzçdowym karaniem 1657 PrK r II 334.
S> SXVI XI 566, Kn 341, Tr 685, L II 551 notują; Stp III 467 tylko w znaczeniu ‘transakcja handlowa, kupienie’ (SXVI, Tr i L notują to znaczenie jako prymarne).
> Derywat semantyczny od rzeczownika kupno ‘nabycie, kupienie
czegoś’ (zob. rozdz. III).
Przedaż (4) ‘to, co sprzedane lub to, co wystawione na sprzedaż’:
w braniu zaś m onety szeleżney takową daiemy deklaratyą, aby każdy szeląg [...], bez wszelkiego braku y scrypułu y trudności był brany na wszelkich mieyscach, targach y jarm arkach za wszystkie tow ary y przedaży 1685 PrK r II 557,1685 PrKr II 561,1685 PrK r II 562,1686 PrKr II 567.
S> Stp brak; SXVI XXXI 225, Kn 872, Tr 1654 i L IV 516 notują w znaczeniu ‘oddanie towaru za opłatą’; SXVI XXXI 217 w zna czeniu przedmiotowym notuje przedanie.
> Derywat semantyczny od rzeczownika przedaż ‘oddanie towaru
Przekup (1) ‘to, co jest przedmiotem przekupywania, czyli handlowania rzeczami kupionymi od innych’:
zob. wyżej (kupno, 1575 PrKr I 758).
> Stp VII 142 notuje bez wyjaśnienia; SXVI XXXI 405, Kn 845, Tr
1671 i LIV 543 notują w znaczeniu ‘drobny handel’.
> Derywat semantyczny od rzeczownika przekup ‘drobny handel
rzeczami kupionymi od innych’ (zob. rozdz. III).
Robota (102) ‘wyroby rzemieślnicze przeznaczone do sprzedaży’:
W dzień niedzielny y w ynsze dny świąteczne od kosczioła postanow io ne, bendnarze y leglarze roboty swey n a przeday nie mayą wykładać 1532 PrKr I 455,1532 PrK r I 456, 1534 PrK r I 465, 1537 PrK r I 484 itd.;
Vszkarzali sie przed nam i kusznierze krakowsczy, ze sie sieła ludzi łoznych (sic!) znayduye, którzy cechu z nam i nieprzyiąwszy [...], robothę szwą tak że y insze kuśnierskie towary oprocz szm atrusza pokątnie przedawayą 1606 PrK r II 804, 1611 PrKr II 827, 1611 PrK r II 828,1627 PrKr II 915 itd.
• czarna robota (7), robota czarna (2) ‘tańsze wyroby szewskie’:
Pp. Starsi tymże pp. szewcom czarney roboty, którzy do cechu wstąpili, pozwalaią wolnego robienia czarney roboty y przedaw ania iako y przed tym na tandecie 1692 PrK r II 1442, 5x 1692 tamże itd.; robota czarna 2x 1692 tamże.
• fałszywa robota (5), robota fałszywa (4) ‘wyroby rzemieślnicze wykonane niewłaściwie lub poza organizacją cechową’:
a gdziebi szie tesz iakiego fałszu [mistrz] dopuscziel w swoiey roboczie, albo gdibi za iego niepilnem doyrzenym od ktorego m istrza naszego iaka
falsziwa robotha wiszla, thedi tesz bendzie pow inien thaką wine o tho vczierpiecz, iako inni czierpią 1563 PrK r I 647, 1614 PrK r II 838, 1616 PrKr II 852, 1635 PrKr II 904;
partacze pieniądze na srebro spusczaiące y roboty fałszywe wydaiące 1623 PrK r II 890, 1625 PrKr II 904,1647 PrKr II 1130, 1666 PrK r II 1226.
• garcarska robota (2)/ garncarska robota ( 1 ), robota garcarska ( 1 ), ‘wyroby garncarzy’:
Iz zagęscieło się siła przeszkodnikow [...], którzy garncarską robotę wsze laką wozami kupuią 1671 PrKr II 1262,1671 tamże;
Garcarze tez krakowscy nie gdzieindziey pow inni będą garcarskie przeda- wać roboty, tylko w iatkach swoich 1671 PrK r II 1262,1671 tamże; robota garcarska 1671 tamże.
• iglarska robota (1) ‘wyroby iglarzy’:
W olno będzie kram arzom m iesczanom krakowskim w tymże zgrom adze niu będącym [...] iglarską robotę przedawać, w czym im [...] iglarze kra kowscy nie maią przeszkadzać 1684 PrK r II 1384.
• klijona robota ( 1 ) ‘wyroby stolarskie klejone’:
Item czieslie nie m aia stholiarskiei robothi robicz, iako stholow, almarii, skrzin, law albo lavek, drzwi, ramow, listhew i inszich rzeczi ku przekaszie stholiarzom , a zwlascza klioney robothi 1547 PrK r I 533.
• obca robota (1), robota obca (1) ‘wyroby rzemieślnicze przywie zione spoza Krakowa’:
gdzieby takowa lytewska albo ynsza opcza robota ych rzemiosła prócz jar m arku była przedaw ana 1537 PrK r I 485; robota obca 1537 tamże.
• postronna robota ( 1 ) ‘wyroby rzemieślnicze przywiezione z innych miast lub krajów’:
A is wiele postronnich roboth na przedawanie do Cracoua wożą [...] thedy wolno bęndzie m istrzom takową robotę bracz y nie dopuszczacz, aby ią przedawacz m iano 1569 PrKr I 707.
• przekupna robota (2) ‘wyroby rzemieślnicze kupione od innych rzemieślników i przeznaczone do sprzedaży’:
Przekupna robota. Żaden m istrz przekupney roboty mieć nie może, ied- no to, co sąm vrobi, niech przedaie, pod straceniem oneyże roboty zinąd prziwiezioney 1625 PrK r II 908.
• przywoźna robota (2) ‘wyroby rzemieślnicze przywiezione z in nych miast lub krajów’:
wielkie oszukania y niew arunki przez żydy, partacze y insze przywozne roboty się dzieią 1596 PrK r II 717, 1598 PrK r II 732.
• robota barchannicza (3) ‘wyroby barchanników trudniących się wyrobem odzieży i innych wyrobów z tkaniny zwanej barchanem’:
leżeliby kto skądinąd przyniósł robotę barchanniczą albo tkacką do Krakowa, taką może na samym tylko sm atruzie [...] przędąc 1636 PrKr II 1020,1694 PrK r II 1444, 1694 PrK r II 1445.
• robota bednarska (2) ‘wyroby bednarzy trudniących się wyrobem beczek i innych drewnianych naczyń’:
Aby zadęn ku szkodzie tutecznych bednarzow [...] robot żadnych bednar-
skjch ku przedaw aniu wozie albo przynosić nie śmiał 1596 PrKr II 716, 1596 tamże.
• robota biała ( 1 ) ‘typ wyrobów bednarskich’:
Leglarze m aią taką robotę robić białą, mianowicie konwie piwne y w odne [...] w anienki do dzieci, szafliki wielkie y małe 1644 PrKr II 1070.
• robota biała (1) ‘pieczywo białe’:
dla znisczenia siebie y braciey drugiey swoiey, którzy do znisczenia przy chodzą dla wynoszenia na ten targ rakowy roboty białey, co iest przeciwko przywilejom cechu wszytkiego piekarskiego 1626 PrK r II 911.
• robota biała (2), czarna (2), pstra (2) ‘wyroby z barchanu różnego koloru’:
Także mieysce na sm atruzie, które dla rzęmiesła barchanniczego nazna czono iest [...], na którym się im robotę swoię własną iako białą tak czarną
y pstrą przedawać wolno m a być 1548 PrK r I 536, 1636 PrKr II 1018. • robota cechowa ( 1 ) ‘wyroby rzemieślnicze wykonane w cechu’:
okienniczki także, v których by się robota cechowa znalasła, każda z nich pięć grzywien winy vrzçdowi oddać bedzie pow inna 1646 PrK r II 1104. • robota cudzoziemska (2) ‘wyroby rzemieślnicze wykonane przez
cudzoziemca’:
Item zebi szie thes nie wazil żaden brath cechu tego przekupow acz robothi
szloszarskiey i czudzoziemskiey 1585 PrKr I 888;
Aby żaden z m istrzów [...] nie ważył sie [...] kupować robionej roboty cu- dzoziemskiey 1633 PrKr II 965.
• robota czarna (2) ‘typ wyrobów kowalskich’:
zaczem wolno m u będzie robić kraty, okiennice, drzwi żelazne y wszelką
robotę czarną okrom piłowanych rzeczy 1592 PrK r II 664, 1574 PrK r I
539.
• robota gotowa (2), gotowa robota (1) ‘wyroby rzemieślnicze wy konane w całości poza cechem i przywiezione na jarmark’:
M ystrz y towarzysz każdy [...], aby sie nie ważył [...] naczynia albo robothy gothowey potajem nie dostaney, przedawacz 1616 PrK r II 851, 1646 PrKr
• robota grzebiennicza ( 1 ) ‘wyroby grzebienników’:
Panowie raczcie wmsc. wiedzieć, ze urząd radziecki krakowski do w iado mości podaie, iz [...] nie godzi sie żadnem u [...] roboty grzebiennicey [...] przedawac 1671 PrKr II 1279.
• robota jedwabna (1), półjedwabna (1), srebrna (1), szychowa (1), włóczkowa (1), złota (1) ‘typy wyrobów pasamoniczych (pasman teryjnych)’:
tymże tez sposobem nie ma bydz wolno na passam oniki krakowskie kupcom y Szotom y inszey kondiciey ludziom nawodzic passamonikow y wszelkich robot rzem iesła ich tak złotych, srebrnych, iedwabnych, pułiedwabnych, iako włóczkowych y szychowych 1625 PrKr II 901.
• robota kichlarska (3) ‘wyroby kichlarzy trudniących się wyrobem pierników’:
Gdyby z iakieikolwiek przyczyny mistrza ktorego nie dostawało, przez co by w iatcze ktorey [...] robota kichlarska przedaw ana bydz nie mogła, aby żaden inny towar w takowey iatcze krom samey roboty kichlarskiei
przedaw any nie bywał 1609 PrK r II 817, 1646 PrKr II 1104.
• robota kotlarska (1) ‘wyroby kotlarzy trudniących się wyrobem kotłów oraz naczyń miedzianych lub mosiężnych’:
[m istrzom cechu kotlarskiego] którym się tylko podczas jarm arku et non alias robotę kotlarską przedawac pozwala 1634 PrKr II 994.
• robota kowalska (3) ‘wyroby kowali’:
Żaden się przy tym mieście ważyć nie m a roboty kowalskiey robić [...], aż by był pierwey do cechu przyięty 1592 PrK r II 665,1592 tamże, 1592 PrKr II 666.
• robota krawiecka (2) ‘wyroby krawców’:
Aby żaden żyd y chrześcianin w mieście żydowskim, na Kazimierzu y na Stradomiu, w sklepach, przed sklepami y po ulicach żadney roboty kra- wieckiey przedawac [...] nie ważył się nosić 1629 PrKr II 939, 1690 PrKr II 1418.
• robota kupiecka (1) ‘wyroby należące do kupca’:
Dziewiąta, kto by roboty kupieckie spuszczał, a żeby dla słusznych przy czyn nie z wolą starszych włóczków było, przepada pół grzywny winy 1624 PrKr II 898.
• robota ladajaka (1) ‘wyroby rzemieślnicze wykonane niestaran nie’:
m aią doglądać, gdyby się robota iaka u któregokolwiek niewarow na y la- daiaka nalazła 1692 PrK r II 1442.
• robota litewska (1), litewska robota (1) ‘wyroby rzemieślnicze przywiezione z Litwy’:
Item na częste skargy m ystrow cechu rymarskiego, którzy ssą żałowały [...], ysch na nye robotą litewską y ynssą obczą przywożą 1537 PrKr I 485;
litewska robota 1537 tamże.
• robota nawoźna (1) ‘wyroby rzemieślnicze przywiezione z innych miast’
A kto by takowe roboty nawozne albo partackie w kram ach iakichkolwiek albo sklepach tu w Krakowie przedawał, taki popada winę dziesięć grzi- wien 1635 PrK r II 1012.
• robota niedorobiona ( 1 ) ‘wyroby rzemieślnicze niedokończone’:
Item aby sz nich żaden nie szmial przedawacz ani wykladacz roboti niedo- robionei, pod winą kam ienia woskv 1567 PrK r I 688.
• robota niewarowna (8), niewarowna robota (4) ‘wyroby rzemieśl nicze wykonane niezgodnie z normami cechowymi, przez młodego rzemieślnika lub osobę nie należącą do cechu’:
gdibi która robota nie bela warowna, takiego m istrza karacz w iną trzech funtów wosku a robotę niewarowną m aią dacz skazicz 1555 PrK r I 587, 1569 PrKr I 710, 1585 PrKr I 888, 1592 PrKr II 664; niewarowna robota 1569 PrKr I 709, 1596 PrK r II 717;
V kogo by tesz starsi cechu tego niewarowną robotę znaleźli, taki każdy ma dac winy pięć grziwien 1635 PrK r II 1009, 1646 PrK r II 1101; robota niewarowna 1632 PrK r II 943, (I poł. XVII w.) PrKr II 950, 1683 PrK r II
1366, 1692 PrK r II 1442.
> Stp VII 471 niewarunkowa robota ‘przedmiot wykonany przez
początkującego rzemieślnika niezgodnie z przepisami rzemio sła’.
• robota nowa (6), nowa robota (4):
Item roboti szitey nowey wszelakiey plucienney nie smial nikt przedawac okrom pan sm atruskich na miarach sm atruskich pod vtraczeniem tako- wey roboty 1593 PrKr II 686; nowa robota 1585 PrKr I 888;
przysięgam [...] na tandetę nie dacz przedawać nowey ro b o ty 1606 PrKr II 800, 1646 PrK r II 1099, 1671 PrK r II 1263 itd.; ro b o ta now a 1639 PrK r II 1039, 1659 PrKr II 1157, 1661 PrK r II 1202,1661 PrKr II 1204 itd.
• robota partacka (6), partacka robota (4) ‘wyroby rzemieślnicze zrobione przez partaczy, czyli osoby nie należące do cechu’:
a gdzie by szie nad roskazanie śmiał kto wazycz przedawacz tak partacz - kich robot iako y przewoźnych, tedy takowy tow ar vtraczi 1598 PrK r II 732; robota partacka 1600 PrK r II 742;
A kto by takowe roboty nawozne albo partackie w kram ach jakichkolwiek albo sklepach tu w Krakowie przedawał, taki popada winę dziesięć grzi- wien 1635 PrK r II 1012,1635 PrKr II 1013,1637 PrKr II 1023,1659 PrKr II
1155 itd.; partacka robota 2x 1667 PrK r II 1227, 1684 PrKr II 1383.
• robota passamonicza ( 1 ), passamonicza robota ( 1 ) ‘wyroby pasa- moników’ (pasmanteria, np. ozdobne lamówki, frędzle, wstążki):
Żydzi także niewierni kazimirscy przy Krakowie mieszkający aby się nie ważyli takowych robot passamoniczych robić, nawozić, przedawać 1684 PrKr II 1388; passamonicza robota 1684 tamże.
• robota płócienna (5) ‘wyroby krawieckie z płótna’:
Yze kazdi towarzisz rzem iosła naszego barchanniczego, ktori v mistrza ro- bothę płócienną albo y serueti robi, z tego czo za robotę swoię weźmie, polowiczę oddawał m istrzowi swemu 1593 PrKr II 668,1593 PrKr II 686;
Aby żaden żyd y chrześcianin w mieście żydowskim, na Kazimierzu y na Stradom iu, w sklepach, przed sklepami y po ulicach żadney roboty kra- wieckiey przedawać, sukienney, płócienney y wszelakiey [...] nie ważył się nosić 1629 PrK r II 939, 1661 PrK r II 1202, 1661 PrK r II 1204.
• robota podejrzana (1), podejrzana robota (1) ‘wyroby rzemieślni cze niewiadomego pochodzenia’:
żeby z inszych miasteczek na nas nie wożono robót ku przedaniu także też y od partaczów, gdyż sie wiele naiduie fałszów [...] y robot podeyrzanych
1596 PrK r II 719;
a gdyby fałszywą y podeyzraną (sic!) robotę zastali, tedy ią będą zabierać 1625 PrK r II 904.
• robota rusznikarska (1) ‘wyroby wykonane przez rusznikarzy trudniących się wyrobem różnego typu broni’:
urząd radziecki krakowski do wiadom ości podaie [...] aby sie żaden nie ważył [...] robot rusznikarskich, iako to rusznic, muszkietów, bandoletow,
pistoletów y inney strzelby wszelakiey robie [...] ani w budach y kram ikach wykładać y przędąwac 1690 PrK r II 1422.
• robota rymarska (4), rymarska robota (1) ‘wyroby wykonane przez rymarzy trudniących się wyrobem przedmiotów ze skóry’:
Którykolwiek na rym arskiem dom u albo na sm atruzie swoyą rymarską robotą przed drugim zawiesszy, then cechowy grosch pokupy 1537 PrKr I 484;
Powinien tesz będzie m istrz kozdy rzemiosło swe warownie robić, robot
zinąd rymarskich na mistrze swe nie nawozić 1603 PrK r II 768, 1603 PrKr II 771,1604 PrK r II 780, 1646 PrK r II 1094.
• robota rzemiosła (kichlarskiego, barchanniczego itp.) (4):
Aby żadnym niewiastom [...] roznosić niiakiej roboty rzemiesła kichlar skiego nie dawano 1611 PrK r II 827,1639 PrKr II 1018,1644 PrK r II 1070, 1644 PrK r II 1071.
• robota rzemiosłu należąca (4) / do rzemiosła należąca ( 1 ) ‘wyroby rzemieślnicze, których produkcja należała do określonego cechu’:
syla cudzoziemczow z ynsich państw y królestw poddane nasze rozm aghi- tą robothą ych rzemyeslu naliezączą nadyezdzayą 1570 PrKr I 718, 1585 PrKr I 888, 1590 PrKr II 631, 1600 PrKr II 739,1619 PrK r II 877;
Kupiec żaden [...] albo obcy rzem ieślnik robot do rzemiosła ich należą cych [...] nie m aią przedawać na zgubę i zniszczenie cechu tego 1616 PrK r II 854.
• robota safianowa ( 1 ) ‘wyroby szewskie z safianu’:
Także y innym braci iatecznym zubożałym, których na robotę safiianową
nie stanie, robot tych czarnych według zwyczaiu dawnego [wolno przeda wać] 1692 PrKr II 1442.
• robota siodłarska (2) ‘wyroby wykonane przez siodlarzy’:
Item pow inien tesz m istrz kozdy rzemiosło swe warownie robie, robot zi nąd siodlarskich na mistrze swe nie nawozie 1632 PrK r II 945, 1646 PrKr II 1094.
• robota srebrna (1) ‘wyroby jubilerskie ze srebra’:
A isz sie nayduie fałsz y oszukanie ludzi w robotach tych, które zydzi k ra kowscy nawożą y nowe roznoszą, to iest w robocie srebrney [...], vehwa- lamy, aby panow ie starsi [...] robot takowych [...] doglądali 1639 PrK r II
• robota sukienna (2) ‘wyroby krawieckie z sukna’:
Aby żaden żyd y chrześcianin w mieście żydowskim, na Kazimierzu y na Stradom iu, w sklepach, przed sklepami y po ulicach żadney roboty kra- wieckiey przedawac, sukienney, plócienney y wszelakiey [...] nie ważył się nosić 1629 PrK r II 939,1661 PrKr II 1202.
• robota szmuklerska (1) ‘wyroby szmuklerzy (pasamoników) trud niących się wyrobem pasmanterii, m.in. ozdobnych lamówek, frędzli, wstążek itp.’:
Na kogo by sie takowe roboty szmuklerskie znaydowały, m a bydz do urzędu pp. radziec krakowskich oskarżon 1659 PrKr II 1155.
• robota szyta (2) ‘gotowe wyroby krawieckie’:
Item plutna białe, farbowane wszelakie [...], aby pod krzizem nie były przedaw ane ani kraiane także y te psztre, czo ie zowią barchanem , także
roboli szite 1593 PrKr II 686,1593 tamże.
• robota ślusarska (7) ‘wyroby wykonane przez ślusarzy’:
A czi, ktorzi na iarm ark robothi sloszarskie prziwozą wselakie, abi ich nie szmieli wikładacz 1585 PrK r I 888, 2x 1585 tamże;
Item wszyscy handlarze, wendetarze, żeleźnicy ktorzykolwiek stare roboty sloszarskie, a przy starych nowe ku przeszkodzie cechu sloszarskiego [...] przedaią 1625 PrKr II 909, 1625 tamże, 1659 PrK r II 1157, 1660 PrKr II 1160.
• robota tkacka (2) ‘wyroby wykonane przez tkaczy’:
leżeliby kto skądinąd przyniósł robote barchanniczą albo tkacką do Krakowa, taką może na samym tylko sm atruzie [...] przędąc 1636 PrKr II 1020,1694 PrK r II 1445.
• robota tokarska ( 1 ) ‘wyroby wykonane przez tokarzy’:
Item żaden nie m a roboty tokarskiey ani nosić, ani wozić do Krakowa z inszych miast ku przedaw aniu, tokarzom ku szkodzie (I poł. XVII w.) PrKr II 953.
• robota warowna (4), warowna robota (3) ‘wyroby rzemieślnicze wykonane przez rzemieślnika należącego do cechu, zgodnie z nor mami ustalonymi przez cech’:
Każdy m istrz rzem iesła tego ma dobrą y warowną robotę robić 1590 PrKr
Starszy w czechu tym m aią wybracz miedzy braczia dwu, którzy by z pilno- sczią tego doglądały, aby roboty warowne [...] były 1616 PrK r II 852, 1683
PrKr II 1366; warowna robota 1633 PrK r II 987,1635 PrK r II 1008. • robota złota (2) ‘wyroby jubilerskie wykonane ze złota’:
A isz sie nayduie fałsz y oszukanie ludzi w robotach tych, które zydzi k ra kowscy nawożą y nowe roznoszą, to iest w robocie srebrney [...] w robocie
zaś złotej złota koronnego 1639 PrK r II 1038, 1639 PrK r II 1039.
• robota złotnicza (3) ‘wyroby wykonane przez złotników’:
roboty nowe złotnicze nawożą y one tu w Krakowie [...] przedaią 1639 PrKr II 1038, 2x 1670 PrKr II 1255.
• stara robota ( 1 ), robota stara ( 1 ) :
Tak tesz żaden m istrz cechu tego nie m a szie wazicz starei robothi za nową przedawacz pod winą p od (sic!) kam ienia wosku 1585 PrK r I 888;
Szacować żaden nie m a zadney roboty tak starcy iako y nowey, tylko p a nowie starsi 1639 PrKr II 1039.
• stolarska robota (2), robota stolarska (1) ‘wyroby wykonane przez stolarzy’:
Item czieslie nie m aią stholiarskiei robothi robicz, iako stholow, almarii, skrzin, law albo ławek, drzwi, ramow, listhew i inszich rzeczi 1547 PrK r I 533,1592 PrK r II 657; robota stholarska 1547 PrKr I 532.
> Stp VII 469-472, SXVI K, Kn 919, Tr 1852 i L 50-51 notują
w znaczeniach ‘praca, szczególnie fizyczna, zajęcie, działanie’, ‘to, co zostało zrobione, wyroby, owoc pracy, dzieło’.
> Derywat semantyczny od rzeczownika robota ‘to, że coś się robi,
praca, szczególnie fizyczna’.
Rzeczy (17) ‘przedmioty przeznaczone na sprzedaż’:
Aby żadna okienniczka w miesczie Crakowie [...] nie śmiała na okniech przedawacz zadnich innich rzeczy, okrom chleba, zemel, owoczow, gom ó łek pod viną pańską 1574 PrKr I 305, 1574 tamże, 1537 PrK r I 483, 1569 PrKr 1711 itd.;
Zakazuiemy y to, aby żadnych rzeczy, iako sukien, chust wszelakich na wendetę nosić, ani po mieście chodząc przedawać nikt się nie ważył 1623 PrK r II 140, 1650 PrKr II 274, 1651 PrK r II 1125, 2x 1657 PrK r II 334 itd.
• kramne rzeczy (2) ‘towary sprzedawane w kramie’:
S ta r e c ło : [...] Item od wszelkich kramnych rzeczy, jako złoto, srebro, złotogłowy, jedwabie, płótna, korzenie, perły, kamienie, etc. na szacunek - od każdej grzywny per. gr 1/0 1564 Lkrak II 130, 180.
> Stp VIII 83 rzeczy kramne, kupne ‘to, co jest przedmiotem han
dlu, towary’. • nowe rzeczy (2):
Aby żaden z m istrzów tak starszych iako y młodszych nie wazeł się ża dnych nowych rzeczy robie żydom [...] na przeday 1595 PrKr II 710; urząd radziecki [...] wszystkim w endetarzom surowo przykazuje, aby sie żaden nie ważył nigdzie kupieckich towarow ani nowych rzeczy y robot [...] przedawac 1671 PrK r II 1263.
• płócienne rzeczy ( 1 ), sukienne rzeczy ( 1 ) ‘typy wyrobów krawiec kich w zależności od użytego materiału’:
druga, aby żaden y żadna nie wazeł się [...] plocziennych iako sukiennych rzeczy oprocz czechowych krawczow Kazmierskich przedawac 1586 PrKr I 899.
• rzeczy do żywności należące (2) ‘artykuły spożywcze’:
przekupień krakowski [...] m a każdy na rynku m iasta albo miasteczka każ dego tow ar y rzeczy wszelakie do żywności nalezącze kupować 1612 PrKr II 830,1651 PrK r II 1126.
• rzeczy kowalskie (3) ‘wyroby wykonane przez kowali’:
N a sm atruzie [...] aby się żaden nie ważył żadnych rzeczy kowalskich, k tó re tu robią albo też przekupnych [...] przedawac 1592 PrK r II 665, 1592 tamże, 1592 PrK r II 666.
• rzeczy ogrodne (3), ogrodne rzeczy (3) ‘płody rolne, warzywa’:
A mieiscze ku przędąw aniu wsech rzeczi ogrodnich panowie na rinku podle ryb słonich naznaczają 1574 PrK r I 305, 2x 1574 tamże; ogrodne rzeczy 3x 1574 tamże.
• rzeczy podejrzane ( 1 ) ‘towary niewiadomego pochodzenia’:
teraz zaś tak p. kupcy iako y inni p. rzemiesnicy takie rzeczy podeyrzane
skupuią, onem i handluią y daią przerabiać na zysk a na szkodę luydzką 1676 PrK r II 1328.
• rzeczy przekupne (1) ‘wyroby rzemieślnicze kupione od innych, pochodzące z przekupu’:
Na sm atruzie [...] aby się żaden nie ważył żadnych rzeczy kowalskich, k tó re tu robią albo też przekupnych [...] przedawać 1592 PrKr II 665. • rzeczy rzemieślnicze ( 1 ) ‘wyroby rzemieślnicze’:
vstawy około porządku w przedaniu rzeczy rzemięsniczych 1602 PrK r II 83.
• rzeczy strawne ( 1 ) ‘artykuły spożywcze’1:
urząd radziecki krakowski, maiąc wiadomość, ze sie tak bardzo zagęściło ludzi lóźnych [...] którzy [...] ludziom wieiskim rzeczy strawnych na targ