Książka Parry Aftab pt. Internet a dzieci.
Uzależnienia i inne niebezpieczeństwa, jest poradnikiem dla rodziców i nauczycieli, któ
rego celem jest przybliżenie im wiedzy o sa
mym Internecie, jak i o bezpiecznym porusza
niu się po nim ich dzieci.
Chociaż istnieją publikacje o podobnej tematyce w polskiej literaturze przedmiotu1, to jednak poza poruszaną w nich tematyką zagrożeń, ich charakterystyką i rozmiarami, brakowało jak dotąd publikacji zawierającej konkretne rozwiązania i porady, kierowane do rodziców i wychowawców skomputeryzowa
nych dzieci. Taką publikacją jest właśnie książka Parry Aftab, mimo iż nie odwołuje się ona bezpośrednio do polskiej rzeczywistości2.
Autorka jest bowiem am erykańską prawniczką założycielką Cyberangels - or
ganizacji działającej na rzecz bezpiecznego użytkowania Internetu przez dzieci. Szcze
gółowe wskazówki dotyczące, m.in. bez
piecznych stron internetowych, oprogramo
wania blokującego, filtrującego czy serwisów internetowych dla dzieci, odnoszą się więc przede wszystkim do amerykańskich czytel
ników. Jednak również polski rynek kompu
terowy zawiera ofertę tego typu programów I serwisów - choć nie tak bogatąjak opisana w książce. Jednak dużo ważniejsze i cenniej
sze, moim zdaniem, są wskazówki wycho
wawcze, skierowane przez autorkę do rodzi
ców i wychowawców, których dzieci korzysta
ją z Internetu.
Książka składa się z dziewięciu rozdzia
łów.
W pierwszym rozdziale pt. Krótkie wpro
wadzenie w tematykę autorka przedstawia niewątpliwe zalety korzystania z Internetu przez dzieci, nie tracąc z oczu zagrożeń, na jakie mogą się one narazić serfując po Inter
necie. Podkreśla, że dzięki Internetowi dziec
ko ma dostęp do informacji ze wszystkich dziedzin wiedzy. Może porozumiewać się z innymi ludźmi, dyskutować na wszystkie istotne dla niego tematy, zawierać przyjaź
nie, wymieniać swoje doświadczenia; docie
rać do najdalszych zakątków świata, pozna
wać kraje, dobra kultury, zabytki, języki obce;
bawić się.
Autorka zwraca uwagę na fakt, że In
ternet wpłynął także na sposób komunikacji z drugim człowiekiem. Takie cechy rozmów
ców, jak: wiek, płeć, przynależność kulturo
wa, sposób ubierania się, poruszania i mó
w ienia, a także status społeczny czy formalne autorytety (jako informacje niedo
stępne za pośrednictwem komputera) mają mniejszy wpływ na sposób komunikacji przez Internet niż w kontakcie bezpośred
nim. Ma to swoje dobre i złe strony. Dobre, dla osób z natury nieśmiałych, które chęt
niej wybierają ten właśnie sposób komuni
kacji z innymi ludźmi. Złe, ponieważ z po
wodu anonimowości rozmówców możliwe jest dowolne kreowanie siebie, swoich po
glądów. Każdy może być kim chce. Często brak przy tym prawdomówności i odpowie
dzialności za słowa, poza tym nigdy nie możemy mieć pewności, czy ktoś podający się za rówieśnika naszego dziecka nie jest niebezpiecznym napastnikiem, uwodzicie^
lem czy pedofilem. Autorzy stron interneto
wych również często pozostają anonimowi
- znacznie łatwiej jest określić adresata in
formacji.
W kolejnych dwóch rozdziałach: Dobro, zło i zachowanie ostrożności oraz Ciemna strona Internetu autorka opisuje, jak działa Internet i jak serfowanie w nim może zapro
wadzić w ciemniejsze jego rejony, i co w tej sytuacji robić. Zagrożeniem dla dzieci korzy
stających z Internetu jest najczęściej zaglą
danie do niebezpiecznych miejsc w Interne
cie, takich jak: niestosowne dla dzieci (ze względu na treść) strony internetowe, kawia
renki, czat, IRC czy licytacje, przy jednocze
snym braku ostrożności ze strony dziecka.
Autorka omawia tu także zagrożenia dla sa
mych rodziców i ich dzieci, stwarzane przez nie same bądź ich kolegów. Porusza również problem zagrożeń dla komputera i jego użyt
kowników ze strony wirusów i hakerów.
Rozdział czwarty: A teraz naprawdę po
ważne sprawy, mówi o tych najpoważniej
szych zagrożeniach dla dzieci korzystających z Internetu. Autorka zalicza do nich: dokony
wanie zakupów w Internecie przez dzieci, wydostawanie danych osobowych od dzieci oraz nękanie i napastowanie przez obcych poprzez Internet. W rozdziale tym znaleźć można szczegółowe wskazówki, jak radzić sobie z - jak to określa autorka - cyberprze- śladowaniem oraz prawdziwe opisy działań napastników wabiących dzieci w pułapkę.
W kolejnym rozdziale pt. A teraz o tym co naprawdę nudne: prawo, Parry Aftab in
formuje czytelników, jak funkcjonuje prawo w Internecie, gdzie zgłaszać przypadki prze
stępstw i uzyskać pomoc.
Rozdział szósty: Internet w szkołach z pewnością zainteresuje dyrektorów i na
uczycieli szkół, zwłaszcza gimnazjów, gdyż problem bezpiecznego poruszania się po In
ternecie dotyczy także ich. Uczniowie mogą bowiem popaść w kłopoty korzystając także ze szkolnej pracowni komputerowej. Dlate
go zdaniem autorki każda szkoła powinna posiadać swój regulamin korzystania z Inter
netu, akceptowany i przestrzegany przez całą społeczność szkolną. Powinien on dotyczyć takich kwestii jak: przestrzeganie poufności hasła, kultury pisania listów elektronicznych, prawa do prywatności, prawa autorskiego, itp., a także powinien zawierać ostrzeżenie, iż każdy użytkownik musi wziąć odpowiedzial
ność za swobodę dostępu informacji. Regu
lamin taki powinni podpisać zarówno sami uczniowie, jak i ich opiekunowie - rodzice.
Przykładowy regulamin korzystania z sieci w szkole zainteresowany czytelnik może zna
leźć w załączniku książki.
W kolejnym rozdziale: Ucz swoje dzieci dobrze, autorka przedstawia podstawowe zasady bezpiecznego serfowania w sieci.
Mówi, jak zapobiegać problemom, uświada
miając dzieciom niebezpieczeństwa cyber
przestrzeni i jak uczyć je odpowiedniego za
chowania w sieci. Jednym ze sposobów takiego działania jest zawarcie z dzieckiem umowy, będącej kontraktem bezpiecznego serfowania po Internecie w domu. W załącz
niku książki znajduje się przykładowy kon
trakt, który w 21 punktach omawia to, czego nie należy robić będąc w sieci. Kontrakt ten powinni oczywiście podpisać zarówno rodzi
ce, jak i ich dzieci.
Rozdział ósmy: Dokonywanie wyborów i ich realizacja skierowany jest przede wszyst
kim do opiekunów - rodziców i nauczycieli, którzy chcieliby mieć kontrolę nad treściami, docierającymi do ich podopiecznych, serfu- jących w cyberprzestrzeni. Autorka omawia w nim różnego rodzaju narzędzia kontroli działające w sieci, jak filtrowanie, blokowa
nie i monitorowanie dostępu dzieci do niesto
sownych stron internetowych, wyjaśnia, jak działają i przedstawia najlepsze z nich.
Przedstawia także specjalne, bezpieczne serwisy dla dzieci i młodzieży, listy zaakcep
towanych stron, tworzonych z myślą o dzie
ciach, a także omawia sposoby serfowania w sieci przy użyciu przyjaznych dzieciom wy
szukiwarek.
W ostatnim rozdziale: A teraz słowo od prawdziwych ekspertów - dzieci i na
stolatków autorka przedstawiła wyniki ba
dań a n kie to w ych prze prow a dzo nych wśród 11 tysięcy nastoletnich dziewcząt, z których wynika, że łam ią one często za
sady bezpiecznego serfowania w sieci, narażając się tym samym na niebezpie
czeństwo, ale też, że często zdają sobie z niego sprawę i znają prawie wszystkie zasady dbania o bezpieczeństwo. Na uwa
gę zasługuje lista zasad bezpiecznego serfowania w sieci, sformułowana przez nastolatki, będąca swoistym podsumowa
niem całej książki oraz rady kierowane do rodziców i ich nastoletnich dzieci.
Niewątpliwą zaletą tej książki, która ze względu na tytuł może się wydać trudna w od
biorze, jest przystępny i pełen humoru język, jakim została napisana^
I to właśnie tytuł w polskim tłumaczeniu wydaje mi się niewłaściwy. Brzmi on: Inter
net a dzieci. Uzależnienia i inne niebezpie
czeństwa i niestety wbrew temu, czego moż
na by się po nim spodziewać, problem uzależnień w ogóle nie jest poruszany w tej książce. Jak wynika z oryginalnego tytułu The Parenfs Guide to Protecting Your Children in Cyberspace książka jest przewodnikiem dla rodziców, którzy chcą uchronić swoje dzie
ci przed niebezpieczeństwami czyhającymi w cyberprzestrzeni.
Mimo tego nieporozumienia gorąco za
chęcam do przeczytania książki Parry Aftab, pierwszej na naszym rynku, która nie tylko porusza problem niebezpieczeństw dla dzie
ci, wynikających z korzystania przez nie z In
ternetu, ale daje konkretne wskazówki, jak im zapobiegać i jak - będąc odpowiedzial
nymi rodzicami i nauczycielami-uczulić dzie
ci, by ich unikały.
Parry Aftab: Internet a dzieci. Uzależnienia i inne niebezpieczeństwa, Warszawa 2003, „Prószyński i S-ka”.
1 M. Rostkowska: Komputer zagrożeniem dla młodzieży! „Komputer w Szkole” 1997 nr 4, s. 38 - 39., G. Penkowska: Wartości humanistyczne w kształceniu informatycznym. [W:] Media a edu
kacja. Praca zbiorowa pod red. W. Strykowskiego.
Poznań 1998, s. 416., J. Haman: Etyka i kompute
ry. „Społeczeństwo Otwarte” 1995, nr 5, s. 35—41;
K, Pętelczyc: Multimedia zagrożenie czy nadzieja?
„Społeczeństwo Otwarte” 1996, nr 10, s. 40-44;
S. Juszczyk: Czy cyberprzestrzeń stanowi zagro
żenie dla życia społecznego: [W:] Media a eduka
cja, Praca zbiorowa pod red. W. Strykowskiego.
Poznań 1998, H. Noga: Komputerowe antywarto- ści. [W:] Media a Edukacja. Praca zbiorowa pod red. W. Strykowskiego. Poznań 1997, s. 449-453 i inne.
2 Ponieważ książka jest tłumaczeniem ame
rykańskiej publikacji, nie ma w niej odniesień do realiów polskiego rynku internetowego. Wierzę jed
nak, że książka ta stanie się inspiracją dla rodzi
mych badaczy Internetu właśnie pod kątem bez
pieczeństwa polskich dzieci korzystających z niego zarówno w szkole, jak i w domu.
Katarzyna Tałuć