1 SIGMA (SupportforImprovementinGovernanceandManagement)– wspólna inicjatywa Komisji Euro-pejskiej i Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w zakresie reform administracji
pu-Zebranie łączników NOK unii współpraca międzynarodowa
nik z trybunału Obrachunkowego Włoch, Najwyższą Izbę Kontroli reprezentowali dr Jacek Mazur oraz Ewa Miękina2. Zebranie Komitetu w 2012 r.
Łącznicy omówili wstępną koncepcję zebrania Komitetu Kontaktowego (KK) prezesów najwyższych organów kontroli (NOK) Unii i Europejskiego trybunału Obrachunkowego (EtO), które zaplano-wano na październik tego roku w Portuga-lii. Zaproponowano dwa główne tematy, z których pierwszy obejmie seminarium dotyczące wyzwań stojących przed NOK, związanych z przygotowaniem kolejnych wieloletnich ram finansowych3 (w kon-tekście np. kontrolowania polityki fiskal-nej i strategii rozwoju społeczno-gospo-darczego „Europa 2020”4 lub projektu no-wego rozporządzenia finansono-wego). Dru-gi temat obejmie ostatnie wydarzenia bę-dące reakcją na kryzys finansowy oraz do-świadczenia NOK w prowadzeniu zwią-zanych z tym kontroli. W tym kontekście dyskusje mogą dotyczyć sytuacji, w odnie-sieniu do których nowe regulacje
zarzą-dzania gospodarczego UE nie zapewniają prowadzenia kontroli przez NOK, tak jak ma to miejsce w przypadku Europejskie-go Mechanizmu StabilizacyjneEuropejskie-go (EMS).
traktat o ustanowieniu EMS nie przewi-duje bowiem udziału NOK w kontroli jego działalności, co jest niezgodne z między-narodowymi standardami kontroli. Za-leca się w nich, aby wszystkie instytucje międzynarodowe finansowane lub wspie-rane ze środków publicznych były podda-wane kontroli NOK w celu propagowa-nia lepszego zarządzapropagowa-nia, przejrzystości i rozliczalności. Na zebraniu w rzymie przedstawiono etapy prac nieformalnej grupy, jaką zawiązały NOK państw stre-fy euro (pod przewodnictwem Federal-nej Izby Obrachunkowej Niemiec) w celu opracowania propozycji przepisów, które uwzględniałyby rolę NOK w traktacie5.
Komitet Kontaktowy w październiku będzie omawiał kwestie realizacji posta-nowień traktatu o stabilności, koordynacji i zarządzaniu w unii gospodarczej i waluto-wej (tzw. traktatu fiskalnego), który pod-pisało w marcu 2012 r. 25 państw
człon-blicznej, skierowana do państw Europy Środkowej i Wschodniej w celu wspierania krajów kandydujących i potencjalnie kandydujących do UE.
2 Łącznicy NOK państw Unii Europejskiej oraz ETO spotykają się raz do roku w celu przygotowania tema-tów i zagadnień z zakresu kontroli środków unijnych, jakie – ich zdaniem – powinny być przedmiotem co-rocznych obrad Komitetu Kontaktowego prezesów NOK i ETO. Na temat poprzednich zebrań łączników zob. E. Miękina: ZebraniełącznikównajwyższychorganówkontroliUniiEuropejskiej,„Kontrola Państwo-wa” nr 1/2011 i nr 3/2011 oraz J. Mazur: ZebraniełącznikównajwyższychorganówkontroliUniiEuropej-skiej,„Kontrola Państwowa” nr 4/2008, nr 3/2006 i nr 3/2005.
3 Wieloletnie ramy finansowe (inaczej: perspektywy finansowe) to porozumienia międzyinstytucjonalne za-wierane przez państwa członkowskie UE w celu uzgodnienia procesu przyjmowania budżetu oraz jego podziału. Zawierane są na kilka lat. Obecnie trwają prace nad wieloletnimi ramami finansowymi na lata 2014–2020.
4 Wspólny unijny program gospodarczy powstał w czerwcu 2010 r. Jest to plan wyjścia z kryzysu oraz po-budzenia wzrostu gospodarczego w ciągu następnego dziesięciolecia.
5 W październiku 2011 r. KK przyjął uchwałę w sprawie oświadczenia NOK strefy euro na temat zewnętrz-nej kontroli EMS, w której poparł apel o podjęcie działań na rzecz uwzględnienia w przepisach roli NOK w tym zakresie.
współpraca międzynarodowa ewa miękina
kowskich Unii Europejskiej (oprócz Wiel-kiej Brytanii i republiki CzesWiel-kiej). Ma on służyć przede wszystkim poprawie dys-cypliny budżetowej i zobowiązuje kraje strefy euro do utworzenia niezależnych organów monitorujących politykę fiskal-ną. Właśnie w nawiązaniu do tego, łącz-nik z trybunału Obrachunkowego Włoch przedstawił problem, jaki może powstać w związku z realizacją traktatu, a miano-wicie – włoska rada Fiskalna, która po-wstanie na mocy ustawy konstytucyjnej przyjętej w kwietniu, otrzyma kompe-tencje częściowo nakładające się na za-kres działania NOK.
Grupa zadaniowa
Łącznik z Najwyższej Izby Kontroli oraz przedstawiciel Urzędu Kontroli Państwo-wej Danii (współprzewodniczący gru-py) omówili szczegółowy zakres działa-nia grupy zadaniowej do zbadadziała-nia moż-liwości współdziałania NOK z Eurostat (urzędem statystycznym UE) i krajowy-mi urzędai krajowy-mi statystycznyi krajowy-mi, powołanej na ostatnim zebraniu Komitetu Kontakto-wego w październiku 2011 r. Grupa opra-cowała ankietę, którą następnie rozesłała do wszystkich łączników NOK UE w celu zebrania informacji o ich dotychczasowej współpracy z krajowymi urzędami staty-stycznymi. Omówienie wyników przewi-dziano na czerwcowym spotkaniu w Ko-penhadze, z udziałem przedstawicieli Eu-rostat i duńskiego urzędu statystyczne-go. raport z ewentualnymi propozycjami współdziałania zostanie przedłożony sze-fom NOK na najbliższym forum KK. Na kwietniowym zebraniu w rzymie łączni-cy zdełączni-cydowali, że badania grupy zadanio-wej obejmą wszystkie możliwe obszary,
szersze niż tylko kwestie długu publicz-nego i deficytu budżetu państwa.
Działania Komitetu Kontaktowego Przedstawiciel Urzędu Kontroli Państwo-wej Danii zapoznał łączników z przebie-giem seminarium pt. „Kontrola UE w dzia-łaniu” (luty 2012 r. w Kopenhadze), po-święconego analizie ryzyka w dziedzinie wspólnej polityki rolnej, propozycjom Ko-misji Europejskiej wprowadzenia w niej zmian do 2020 r. w zakresie finansowa-nia, zarządzania i kontroli, a także skonso-lidowanym sprawozdaniom z zarządzania środkami unijnymi przez państwa człon-kowskie. Łączniczka Państwowej Izby Obrachunkowej Węgier poinformowała o przygotowaniach do seminarium na te-mat doświadczeń z zamknięcia programów z okresu programowania 2000–2006, któ-re przewidziano na wrzesień w Budapesz-cie. Przedstawiono również postępy kon-troli koordynowanej egzekwowania pra-wa unijnego dotyczącego przemieszcza-nia odpadów (wspólny raport planowa-ny jest na przełom 2012 i 2013 r.; w kon-troli bierze udział również NIK) oraz in-formacje o pracach nad raportem o wy-mianie doświadczeń z kontroli stosowa-nia zasad ładu korporacyjnego w przed-siębiorstwach państwowych i gminnych.
Łącznicy przyjęli propozycje nowych działań, które zostaną przedstawione do akceptacji szefom NOK UE na tegorocz-nym zebraniu Komitetu Kontaktowego.
Pierwszą z nich jest ankieta „Prognozy wydatków w państwach UE – analiza najlepszych praktyk, ustaleń i perspek-tyw”, którą zaproponował trybunał Obra-chunkowy Włoch. Druga, zgłoszona przez Najwyższy Urząd Kontrolny Czech,
doty-Zebranie łączników NOK unii współpraca międzynarodowa
czy zbadania „Wybranych aspektów sys-temów rachunkowości publicznej i ich kontroli”. Działanie zaproponowane przez Urząd Kontroli Cypru pt. „Kontrola par-tii politycznych i kampanii wyborczych w UE” zostanie prawdopodobnie zreali-zowane jako inicjatywa EUrOSAI.
Pozostałe sprawy
Kolejnym punktem obrad było między innymi unowocześnienie strony interne-towej Komitetu Kontaktowego6. Mody-fikacje mają na celu ułatwienie poszuki-wania informacji i zwiększenie przejrzy-stości przekazu.
reprezentantka SIGMA przedstawiła opublikowane w lutym 2012 r. kompen-dium o systemach publicznej kontroli we-wnętrznej w państwach Unii, przygotowa-ne przez Komisję Europejską przy udziale SIGMA. Opisuje ono struktury i rolę tych systemów w każdym z 27 państw człon-kowskich, uwarunkowania historyczne, stosowane standardy, a także kroki podej-mowane na rzecz zreformowania admini-stracji publicznej lub wzorców kontroli7. Łącznik z Najwyższego Urzędu Kontro-lnego Czech poinformował o rozpoczęciu prac nad uaktualnieniem książki pt. „State Audit in the EU”8, zawierającej charakte-rystykę poszczególnych NOK państw Unii Europejskiej i trybunału
Obrachunko-wego. Nowa edycja obejmie również opi-sy najwyższych organów kontroli krajów kandydujących i potencjalnie kandydują-cych. NIK jest członkiem rady redakcyj-nej nowego wydania, które zostanie opu-blikowane przez EtO.
Przedstawicielka Federalnej Izby Ob-rachunkowej Niemiec – przewodniczące-go grupy ds. funduszy strukturalnych V, przedłożyła harmonogram i podstawowe założenia kontroli równoległej uproszcze-nia przepisów dotyczących funduszy struk-turalnych, jaką grupa przeprowadzi w la-tach 2012–2013. raport końcowy zostanie zaprezentowany na zebraniu KK w 2013 r.
Omawiane były również dotychczaso-we i planowane działania w ramach sieci współpracy do spraw krajowych sprawoz-dań o zarządzaniu środkami UE (prze-wodniczący: holenderska Powszechna Izba Obrachunkowa) oraz grupy roboczej do spraw VAt (przewodniczący: Państwo-wa Izba ObrachunkoPaństwo-wa Węgier). O zada-niach podejmowanych przez NOK krajów kandydujących i potencjalnie kandydują-cych poinformował łącznik z tureckiego trybunału Obrachunkowego.
eWa Miękina,
Departament Strategii NIK
6 <http://eca.europa.eu/portal/page/portal/contactcommittee/home>
7 Więcej patrz: „Kontrola Państwowa” nr 2/2012, s. 153.
8 Publikacja dostępna na stronie Narodowego Urzędu Kontroli Wielkiej Brytanii: <http://www.nao.org.uk/
publications/0506/state_audit_in_the_eu.aspx>.
współpraca międzynarodowa
ZBYSłAW dOBROWOlSKI
W spotkaniu1 wzięło udział około 150 przedstawicieli państw OBWE, organi-zacji międzynarodowych (ONZ, rady Eu-ropy, Programu Narodów Zjednoczonych ds. rozwoju), sektora prywatnego, orga-nizacji pozarządowych. Najwyższą Izbę Kontroli reprezentował dr Zbysław Do-browolski, przedstawiciel NIK w Grupie roboczej INtOSAI ds. Zwalczania Ko-rupcji i Prania Pieniędzy, ekspert IDI.
Obrady w imieniu Irlandii otworzył J. Perry – minister ds. małej przedsiębior-czości z Ministerstwa Pracy,
Przedsiębior-czości i Innowacji, który zwrócił uwagę zebranych, że nieprawidłowe zarządzanie publiczne może doprowadzić do destabi-lizacji ekonomicznej i politycznej państw.
Kolejni mówcy wskazywali na zależność pomiędzy implementacją rozwiązań anty-korupcyjnych a wzrostem dobrobytu, jak też na podstawowy warunek zdrowej de-mokracji, wzrostu gospodarczego oraz in-nowacyjności, którym jest dobre współrzą-dzenie, wymagające eliminowania korup-cji z życia publicznego. Podkreślano przy tym, że nie istnieją obszary działalności publicznej wolne od tego zjawiska. Przed-stawiając wyniki badań opinii publicznej