Szybkie przekazywanie i rejestrowanie informacji o osobach objętych zakazami uczestniczenia w imprezach masowych jest istotnym elementem zapewnienia bezpie-czeństwa ich przebiegu. Kontrola NIK zakończona pół roku przed organizacją w Pol-sce mistrzostw Europy w piłce nożnej – EURO 2012 ujawniła, że powołane do tego organy nie wywiązywały się z obowiązków gromadzenia i udostępniania wspomnia-nych dawspomnia-nych. Za wielodniowe opóźnienia w rejestracji zakazów stadionowych od-powiadały zarówno sądy, jak i policja. W skrajnych przypadkach trwało to nawet 140 dni. Przeprowadzona krótko przed rozpoczęciem turnieju kontrola sprawdzająca wykazała, że w Krajowym Systemie Informacji Policyjnej nie zostały zarejestrowa-ne żadzarejestrowa-ne osoby objęte zagranicznymi zakazami stadionowymi. Zaewidencjonowano tylko dane mogących stanowić zagrożenie kibiców z Rosji i Białorusi.
SłAWOMIR SIeRAŃSKI KRZYSZtOf SZulC
1 DzU nr 62, poz. 504 ze zm.
2 Art. 36 ust. 1 ustawy o bim.
3 Art. 38 i 39 ustawy o bim.
kontrola i audyt Sławomir Sierański, Krzysztof Szulc
o osobach, wobec których zapadł prawo-mocny wyrok lub prawomocne orzecze-nie o ukaraniu za przestępstwo albo wy-kroczenie popełnione w związku z maso-wą imprezą sportoz maso-wą, a także o zakazach stadionowych nałożonych przez upraw-nione podmioty innych państw (zakazy zagraniczne)4. W celu realizacji tego obo-wiązku Komendant otrzymał uprawnie-nie do pozyskiwania od instytucji zagra-nicznych informacji o wydanych przez nie zakazach uczestnictwa w imprezach ma-sowych5. Ustawa nałożyła także na Ko-mendanta obowiązek utworzenia bazy da-nych o osobach mogących zagrażać bez-pieczeństwu i porządkowi publicznemu podczas Finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA Euro 2012 (dalej: Euro 2012)6.
Jednostki organizacyjne Policji i sądy zostały zobowiązane do przekazywania Komendantowi informacji dotyczących bezpieczeństwa masowych imprez spor-towych nie później niż w ciągu 24 godzin od chwili ich otrzymania. Przekazanie po-winno się odbyć za pomocą środków ko-munikacji elektronicznej albo przez bez-pośrednie doręczenie do najbliższego ko-misariatu lub komendy powiatowej (miej-skiej, rejonowej) Policji7.
Decyzją nr 167 z 19 marca 2008 r.
w sprawie funkcjonowania zestawu cen-tralnych zbiorów informacji tworzących
Krajowy System Informacyjny Policji8 (da-lej: decyzja nr 167) Komendant Główny Policji ustanowił ten system (dalej: KSIP) i określił zasady rejestracji w nim danych o osobach, w stosunku do których orze-czono zakazy uczestnictwa w imprezach masowych. Stosownie do § 11 ust. 16 za-łącznika do decyzji nr 167, rejestracja infor-macji o zakazach powinna nastąpić w cią-gu 24 godzin od wpływu dokumentu bę-dącego podstawą rejestracji.
Ustalenia NIK
Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła kontrolę, której celem była ocena funk-cjonowania systemu gromadzenia i prze-kazywania informacji dotyczących za-pewnienia bezpieczeństwa imprez ma-sowych9. Odbyła się w listopadzie i grud-niu 2011 r. w Komendzie Głównej Po-licji, Komendzie rejonowej Policji War-szawa I (dalej w skrócie: KrP WarWar-szawa I) oraz w Sądzie rejonowym dla Warsza-wy Śródmieścia.
Badania wykazały, że Komendant Głów-ny nie pozyskiwał od instytucji zagranicz-nych informacji o wydazagranicz-nych przez nie za-kazach uczestnictwa w imprezach maso-wych. Nie zrealizował zatem obowiązku ewidencjonowania w bazie tych danych.
Może to w znaczący sposób utrudniać or-ganizatorom imprez zapobieganie udzia-łowi w nich osób niepożądanych.
4 Art. 40 ustawy o bim.
5 Art. 50 ust. 1 ustawy o bim.
6 Art. 68a ustawy o bim.
7 Zasady obiegu i przechowywania informacji dotyczących bezpieczeństwa imprez masowych zostały okre-ślone w art. 41-49 ustawy o bim.
8 DzUrzKGP nr 10, poz. 57 ze zm.
9 Zob. Informacjaowynikachkontroli, nr ewid. 23/2012/P/11/186/KPB, NIK, marzec 2012 r.
Rejestracja zakazów stadionowych kontrola i audyt
Brak wiedzy o zakazach zagranicznych miał szczególne znaczenie wobec potrzeby przygotowania Policji do zabezpieczenia Euro 2012. W toku badań informowano kontrolerów, że dane o obywatelach ob-jętych zakazami zagranicznymi będą gro-madzone w odrębnej bazie – o osobach mogących stanowić zagrożenie dla bez-pieczeństwa i porządku publicznego pod-czas Euro 2012. NIK stwierdziła jednak, że czynności mające na celu opracowanie tego zbioru znajdowały się na wstępnym etapie, gdyż dopiero rozpoczęto konsul-tacje z podmiotami zagranicznymi. Nie podjęto również wielu istotnych działań;
między innymi nie określono harmono-gramu gromadzenia przez Policję danych oraz ich zakresu. Policja nie ustaliła rów-nież, w jakiej formie baza będzie funkcjo-nowała i jaki będzie katalog państw/pod-miotów zagranicznych, z którymi zamie-rza współpracować. Zaistniało zatem ry-zyko nieukończenia prac, oznaczające, że Policja nie będzie dysponowała stosowny-mi informacjastosowny-mi. Wpływałoby to na po-ziom bezpieczeństwa podczas mistrzostw.
Badania kontrolne ujawniły narusze-nie zasad rejestracji w KSIP informacji o osobach, w stosunku do których orze-czono zakazy uczestnictwa w imprezach masowych. Analiza pięciu spraw dotyczą-cych orzeczonych przez sądy zakazów10 dowiodła, że trzy z nich nie zostały wpi-sane do KSIP przez zobowiązane do tego jednostki, lecz przekazane innym jednost-kom organizacyjnym Policji. Ustalono, że
informacje rejestrowano w KSIP nierze-telnie, z dużym opóźnieniem, bo dopie-ro po wielu dniach (do 47) od daty ich wpływu do Policji. Było to naruszeniem obowiązku dokonania tego w ciągu 24 go-dzin od otrzymania dokumentu będące-go podstawą wpisu. Przykładowo można wymienić sprawę wyroku orzekającego taki zakaz, którego odpis wpłynął do Ko-misariatu Policji w Ząbkach (to jest jed-nostki właściwej ze względu na miejsce zamieszkania osoby ukaranej) 9 września 2011 r. Wyrok powinien zostać zarejestro-wany w systemie przez tę jednostkę, tak się jednak nie stało, zaś stosowna infor-macja została przekazana do KrP War-szawa I (będącej jednostką organizacyj-ną Policji właściwą ze względu na miejsce popełnienia czynu zabronionego) 13 paź-dziernika 2011 r., to jest po upływie 34 dni od jej otrzymania. Wpisu do KSIP doko-nał 26 października 2011 r. uprawniony pracownik KrP Warszawa I, czyli 13 dni po otrzymaniu informacji z Komisariatu Policji w Ząbkach, co oznacza, że znalazła się ona w systemie dopiero po 47 dniach od wpłynięcia do Policji.
Opóźnienia w rejestracji powodowały, że do chwili zamieszczenia wpisu, osoby, wobec których orzeczono zakaz udziału w imprezach masowych, mogły w nich uczestniczyć. Odpowiedzialny za groma-dzenie i przetwarzanie tych informacji jest Komendant Główny Policji i na nim spo-czywa obowiązek zapewnienia rzetelnej i terminowej rejestracji w systemie.
10 Doboru próby dokonano w Komendzie Rejonowej Policji Warszawa I. Badaniem objęto wszystkie przeka-zane w okresie objętym kontrolą do tej jednostki informacje dotyczące orzeczonych przez sądy zakazów uczestnictwa w imprezach masowych.
kontrola i audyt Sławomir Sierański, Krzysztof Szulc
W KrP Warszawa I omawiane informa-cje były ewidencjonowane w KSIP zgod-nie z dokumentacją źródłową oraz przez osobę uprawnioną. Pozytywnie oceniono, że rejestracji dokonywano niezależnie od tego, czy komenda ta była jednostką wła-ściwą ze względu na miejsce zamieszkania obywatela, którego zakaz dotyczył. Przy-jęcie tej zasady skracało bowiem czas od otrzymania informacji przez Policję do jej umieszczenia w systemie.
W okresie objętym kontrolą uprawnio-ne podmioty wystosowały 17 zapytań na podstawie ustawy o bim do Komendanta rejonowego Policji Warszawa I. Wszyst-kie zapytania dotyczyły osób, w stosun-ku do których orzeczono zakaz uczestnic-twa w imprezach masowych. W sześciu przypadkach Komendant przekazał od-powiedzi w czasie od 6 do 14 dni. Nale-ży podkreślić, że zgodnie z art. 43. ust. 1 ustawy o bim, informacje dotyczące bez-pieczeństwa imprez masowych powinny być udzielane niezwłocznie po otrzyma-niu od podmiotu uprawnionego zapyta-nia wraz z uzasadnieniem.
Kontrola w Sądzie rejonowym dla War-szawy Śródmieścia – to jest podmiocie zo-bowiązanym do przekazywania Komen-dantowi Głównemu Policji informacji o osobach, wobec których zapadł prawo-mocny wyrok lub prawomocne orzeczenie o ukaraniu za przestępstwo albo wykro-czenie popełnione w związku z masową imprezą sportową – wykazała, że w całym
okresie objętym badaniem nie były sto-sowane przepisy ustawy o bim w tym za-kresie. W wyniku sprawdzenia dokumen-tacji 13 spraw zakończonych prawomoc-nymi wyrokami za przestępstwa i wykro-czenia wymienione w przepisach karnych ustawy o bim, o których treści Sąd był zo-bowiązany poinformować Komendanta Głównego Policji, ustalono, że w dwóch przypadkach nie zostały przekazane Poli-cji dane o wyrokach, kiedy odstąpiono od orzeczenia środka karnego w postaci za-kazu wstępu na imprezę masową. Infor-macje o jedenastu orzeczeniach zakazu przekazano natomiast w czasie od 12 do 50 dni od daty ich uprawomocnienia, po-mimo obowiązku dokonania tego w cią-gu 24 godzin. Ponadto, przesłano je za po-średnictwem poczty – to jest niezgodnie z przepisami ustawy o bim – do jedno-stek organizacyjnych Policji właściwych dla miejsca zamieszkania osoby skazanej11.
Powyższe nieprawidłowości wynikały głównie z faktu, że Sąd przekazywał Poli-cji informacje o przestępstwach i wykro-czeniach popełnionych w związku z im-prezami masowymi nie na podstawie usta-wy o bezpieczeństwie imprez masousta-wych, lecz ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy12. Należy podkreślić, że powołanie się na inną podstawę nie zwalniało Sądu z obowiązku stosowania ustawy o bim. Jego niewłaściwe działa-nie skutkowało bezpośrednio działa- niekom-pletnością i nieaktualnością bazy danych
11 Art. 42 ust. 1 ustawy o bim zobowiązuje do przekazywania informacji dotyczących bezpieczeństwa imprez masowych za pomocą środków komunikacji elektronicznej albo przez bezpośrednie doręczenie do najbliż-szego komisariatu lub komendy powiatowej (miejskiej, rejonowej) Policji.
12 DzU nr 90, poz. 557 ze zm.
Rejestracja zakazów stadionowych kontrola i audyt
prowadzonej przez Komendanta Głów-nego Policji, utrudniało także wykony-wanie obowiązków nałożonych przez tę ustawę na Policję oraz organizatorów im-prez masowych.
Komendant nie podjął żadnych działań w celu umożliwienia przesyłania infor-macji drogą elektroniczną, twierdząc, że korzystanie z poczty tradycyjnej jest sku-teczne. Należy zauważyć, że taka prak-tyka jest niezgodna z przepisami ustawy o bim, wydłuża też czas przekazywania danych z sądów do KSIP.
reasumując, prowadzona przez Komen-danta Głównego Policji elektroniczna baza danych nie była na bieżąco aktualizowa-na – od daty uprawomocnienia się wyro-ku do wprowadzenia informacji do KSIP upływało wiele dni (od 25 do 140). tak było na przykład w odniesieniu do wyroku wydanego przez Sąd rejonowy dla War-szawy Żoliborza, który uprawomocnił się 8 czerwca 2011 r., wpłynął do policji do-piero 9 września 2011 r., a został zareje-strowany 26 października 2011 r. Stwarza-ło to ryzyko, że organizatorzy imprez ma-sowych, którzy odpowiadają za uniemoż-liwienie osobom niepożądanym uczest-nictwa w nich, nie otrzymują z Policji peł-nych i rzetelpeł-nych informacji.
Ocena i wnioski pokontrolne Ustalenia kontroli przyniosły negatyw-ną ocenę działań Komendanta Głównego Policji związanych z gromadzeniem i udo-stępnianiem danych zawartych w syste-mie KSIP, jak również wykonywania przez Prezesa Sądu rejonowego dla Warszawy Śródmieścia zadań określonych w usta-wie o bim. Natomiast realizację obo-wiązków przez Komendanta rejonowego
Policji Warszawa I Izba oceniła pozytyw-nie z uchybieniami.
Mając na celu wyeliminowanie ujaw-nionych nieprawidłowości, NIK sformu-łowała następujące wnioski pokontrolne.
• do Komendanta Głównego Policji:
– o gromadzenie informacji o zakazach stadionowych nałożonych przez upraw-nione podmioty innych państw;
– o przyspieszenie stworzenia bazy da-nych o osobach mogących zagrażać bez-pieczeństwu i porządkowi publicznemu podczas Euro 2012;
– o udzielanie informacji dotyczących bezpieczeństwa imprez masowych uprawnionym podmiotom na kartach odpowiedzi, o których mowa w art. 42 ust. 4 ustawy o bim;
– o wyegzekwowanie od podległych jed-nostek Policji prawidłowego i termino-wego rejestrowania w KSIP informacji o osobach, wobec których orzeczono za-kaz udziału w imprezach masowych;
– o podjęcie współpracy z innymi pod-miotami uczestniczącymi w przetwarza-niu informacji dotyczących bezpieczeń-stwa imprez masowych, aby dane były wysyłane drogą elektroniczną;
• do Prezesa Sądu Rejonowego – o za-pewnienie przekazywania właściwym podmiotom informacji dotyczących bez-pieczeństwa imprez masowych zgodnie z zasadami ustawy o bim;
• do Komendanta Rejonowego Policji Warszawa I – o spowodowanie informo-wania podmiotów uprawnionych w spra-wach dotyczących bezpieczeństwa im-prez masowych niezwłocznie po otrzy-maniu od nich zapytania.
W związku z wynikami kontroli w Ko-mendzie Głównej Policji oraz Kow Ko-mendzie
kontrola i audyt Sławomir Sierański, Krzysztof Szulc
rejonowej Policji Warszawa I Najwyższa Izba Kontroli przesłała wystąpienia pokon-trolne Ministrowi Spraw Wewnętrznych, jako organowi nadzorującemu. Wystąpiła jednocześnie z wnioskiem o monitorowa-nie realizacji przez Komendanta Główne-go Policji oraz podległe mu jednostki za-dań określonych w przepisach regulują-cych gromadzenie, przetwarzanie i udo-stępnianie informacji związanych z bez-pieczeństwem imprez masowych.
Ponadto, wobec ustaleń dokonanych w Sądzie rejonowym dla Warszawy Śród-mieścia, NIK przekazała wystąpienia po-kontrolne Ministrowi Sprawiedliwości, jako organowi nadzorującemu działalność administracyjną sądów. Wystosowała tak-że wniosek o monitorowanie wykonywa-nia przez nie zadań wynikających z usta-wy o bezpieczeństwie imprez masoz usta-wych.
Reakcje kontrolowanych
Minister Spraw Wewnętrznych, w odpo-wiedzi na przedstawione przez Izbę wnio-ski, zobowiązał się wystąpić do Komendan-ta Głównego z prośbą o cykliczne przedsKomendan-ta- przedsta-wianie informacji o realizowaniu przez Po-licję ustawowych obowiązków związanych z gromadzeniem, przetwarzaniem i udostęp-nianiem informacji dotyczących bezpieczeń-stwa imprez masowych.
Minister Sprawiedliwości polecił nato-miast podległym służbom nadzoru zwró-cenie uwagi prezesów sądów apelacyjnych na obowiązki nałożone przez ustawę o bim na organy sądownictwa powszechnego. Pre-zesi zostali również zobligowani do zbada-nia prawidłowości wykonywazbada-nia tych zadań przez sądy, a w razie stwierdzenia uchybień – do podjęcia niezbędnych czynności admi-nistracyjnych w celu ich usunięcia, a także
do poinformowania ministra o ustaleniach i przedsięwziętych działaniach.
Komendant Główny Policji zapewnił, że w Komendzie przyjęto stosowanie pro-cedury obligatoryjnego występowania do partnerów zagranicznych o przekazanie informacji o osobach objętych zakazem stadionowym. Jeśli chodzi o bazę danych o obywatelach mogących zagrażać bezpie-czeństwu i porządkowi publicznemu pod-czas Euro 2012, Komendant zobowiązał się do jak najszybszego jej stworzenia. Polecił również komendantom wojewódzkim oraz stołecznemu, aby sprawdzili sposób prze-kazywania informacji dotyczących imprez masowych w podległych jednostkach oraz stosowanie procedury rejestrowania osób mających orzeczony zakaz wstępu na im-prezy masowe. Zapowiedział też wdroże-nie procedury przesyłania danych drogą elektroniczną.
Komendant rejonowy Policji Warsza-wa I polecił, aby bezzwłocznie po otrzy-maniu rejestrowane były w KSIP prawo-mocne orzeczenia o karach za przestępstwo lub wykroczenie popełnione w związku z masową imprezą sportową. W tym celu wystąpił o nadanie stosownych upraw-nień większej liczbie funkcjonariuszy KrP Warszawa I. Polecił również niezwłoczne udzielanie podmiotom uprawnionym od-powiedzi na ich zapytania.
Prezes Sądu rejonowego dla Warsza-wy Śródmieścia zobowiązał podległych pracowników do bezwzględnego prze-strzegania przepisów ustawy o bezpie-czeństwie imprez masowych. Objął też stałym nadzorem problematykę stoso-wania środków karnych z tym związa-nych, zlecając przewodniczącym wy-działów raportowanie o dacie
i sposo-Rejestracja zakazów stadionowych kontrola i audyt
bie przekazania informacji dotyczących bezpieczeństwa imprez.
Wyniki kontroli sprawdzającej przed EURO 2012
Przeprowadzona w okresie od 14 do 25 maja 2012 r. kontrola, której celem było spraw-dzenie realizacji wniosków skierowanych do Komendanta Głównego Policji dotyczą-cych gromadzenia informacji o zakazach sta-dionowych nałożonych przez uprawnione podmioty innych państw oraz stworzenia bazy danych o osobach mogących zagra-żać bezpieczeństwu i porządkowi publicz-nemu podczas Euro 2012 wykazała, że do 21 maja 2012 r. podpisano porozumienia
tylko z ośmioma z dziewiętnastu państw, z którymi prowadzona jest współpraca.
Dane osób stwarzających potencjal-nie zagrożepotencjal-nie podczas mistrzostw zo-stały natomiast przesłane tylko przez dwa państwa. Stwierdzono również, że nie przekazano żadnych informacji do-tyczących osób objętych zakazami sta-dionowymi.
SłaWoMir SierańSki, wicedyrektor krzySztof Szulc, główny specjalista kontroli państwowej; Departament Porządku i Bezpieczeństwa Wewnętrznego NIK
kontrola i audyt
JulItA łuCZAK PIOtR WASIleWSKI
Ustalenia kontroli potwierdzają, że w nie-których krajach ochrona osób nie w pełni zdrowych jest niewystarczająca. Badanie prowadzone jednocześnie w kilku pań-stwach pozwoliło dostrzec różnice w de-finiowaniu niepełnosprawności oraz roz-bieżności w przepisach regulujących sferę zatrudniania i doskonalenia zawodowe-go takich osób. Niejednakowe kompeten-cje poszczególnych organów kontroli oraz jakość raportów krajowych okazały się dodatkowym wyzwaniem dla polskiego koordynatora. Pozwoliły jednak zdobyć doświadczenia pomocne w innych kon-trolach równoległych.
Najwyższa Izba Kontroli współdziała w przeprowadzaniu wspólnych kontro-li z podobnymi organami innych państw, była również koordynatorem tego rodzaju przedsięwzięć, w tym międzynarodowej kontroli dotyczącej programów
wspiera-jących wzrost zatrudnienia osób niepeł-nosprawnych1.
Podjęcie badań tej tematyki zainspi-rowała dyskusja podczas VII Kongresu EUrOSAI w Krakowie (w 2008 r.) i sfor-mułowane tam zalecenia kontrolne. Dla niektórych najwyższych organów kon-troli (NOK) ta problematyka była nowo-ścią, a stworzenie możliwości wymiany doświadczeń i wiedzy miało przyczynić się do zwiększenia aktywizacji zawodowej osób nie w pełni zdrowych, z uwagi na ni-ski wskaźnik ich zatrudnienia.
Przed przystąpieniem do kontroli trud-no było przewidzieć specyfikę problemów wymagających rozwiązania. Uprawnienia najwyższych organów kontroli są odmienne w poszczególnych krajach, co rzutowało zarówno na zakres zagadnień typowanych do zbadania, jak i rodzaj jednostek pod-danych kontroli. Dodatkowym utrudnie-niem było stosowanie różnych definicji niepełnosprawności i odrębnych przepi-sów prawnych regulujących tę kwestię.
Na etapie prac przygotowawczych zwra-cano uwagę na brak uporządkowanej