Pytanie Jezusa: Za kogo uważają mnie ludzie? (Mk 8, 27) otrzymuje od-powiedź w każdym pokoleniu. W starożytności odod-powiedź na to pytanie chciały przynieść apokryfy. Greckie słowo apokryf znaczy ukryta lub ta-jemna księga. Apokryfy są to księgi, które nie dostały się do oficjalnego zbioru ksiąg Pisma Świętego; chcą jednak uzupełnić kanoniczne księgi i dlatego upodabniają się do nich przyjmując nazwy: Ewangelii, Listów, Apokalips czy Dziejów Apostolskich oraz przypisując ich autorstwo które-muś z Apostołów1.
Współcześnie powstają nowe apokryfy2, które również mają odniesienie do pytania Jezusa: Za kogo uważają mnie ludzie?. Większość nowych apo-kryfów powstała w XIX i XX wieku, ale dopiero teraz, na przełomie wieków, budzą one szczególne zainteresowanie. Często noszą one ogólną nazwę: piątych ewangelii. Ich źródłami są albo jakieś objawienia, albo jakiś zna-leziony tekst.
Jaki obraz Jezusa zawierają te nowe apokryfy? Jaką one dają odpo-wiedź na pytanie Jezusa: Za kogo uważają mnie ludzie? Czy Jezus nowych apokryfów jest Jezusem znanym z czterech Ewangelii?
Z pośród nowych apokryfów wybrano te, które pełnią rolę świętych ksiąg w nowych ruchach religijnych lub też są wykorzystywane przez współcze-sną ideologię, dzięki czemu ich wątki są popularyzowane w literaturze i fil-mie. Te nowe apokryfy podzielono na dwie grupy. Pierwsza z nich obejmu-je teksty zawierające nowe objawienia, a druga - odnalezione teksty.
1Zob. K. Ceming, J. Werlitz, Die Verbotenen Evangelien, Wiesbaden 2004, 51-53.
1. JJezus wwedług nnowych oobjawień
1.1 Alfa ii OOmmega.. EEwanngeliia JJezusa według GGabrieli WWittek3
W 1975 roku Gabriela Wittek miała otrzymać objawienia, których treść złożyła się na Ewangelię Jezusa. Według tych objawień Jezus sprostował błędy zawarte w dotychczas znanych czterech Ewangeliach Nowego Testa-mentu i wyjaśnił naukę w nich zawartą. Przykładowo, tekst o wskrzesze-niu córki Jaira Jezus wyjaśnia za pomocą reinkarnacji, czyli doktryny o kołowrocie wcieleń duszy. Według tej doktryny ziemia została darowana ludziom przez Boga jako szkoła życia, która daje duszy możliwość szybkie-go oczyszczenia się poprzez kolejne przybieranie ziemskiej szaty. Reinkar-nacja nie ma rozwoju wstecznego; nie jest więc możliwe wcielenie duszy w zwierzę czy roślinę. Każda dusza po krótszym lub dłuższym kołowrocie ziemskich wcieleń oczyści się i powraca do niebios. Dzięki reinkarnacji niemożliwe jest potępienie. W świetle tej doktryny o reinkarnacji wskrze-szenie córki Jaira oznacza, że dusza dziewczynki wróciła do poprzedniego wcielenia przybierając na powrót poprzednią, ziemską szatę4. Według G. Wittek Jezus jest głosicielem reinkarnacji, której wynikiem będzie zbawie-nie dla wszystkich. Tak rozumiana reinkarnacja zaciera różnicę pomiędzy dobrem a złem.
1.2 Ewanngeliia WWodnniika
Autorem Ewangelii Wodnika jest Levi Dowling, który był kaznodzieją w małym zborze Uczniów Chrystusa. Przyznaje on, że Ewangelia Wodnika powstała pod wpływem bezpośredniego natchnienia, na które przygotowy-wał się przez czterdzieści lat za pomocą modlitwy i medytacji. Ewangelia Wodnika została opublikowana w 1911 roku. Zapowiada ona nadejście nowej ery w dziejach ludzkości – Ery Wodnika. Według tej Ewangelii Jezus jest wędrownym poszukiwaczem mądrości, przede wszystkim w Indiach. Tam dokonała się Jego inicjacja w misteria orientalnego kultu5. Jezus jest więc jednym z guru.
1.3. BBoska zzasada Muna
Koreańczyk Mun Sonmyong (1920) jest autorem Boskiej zasady stano-wiącej podstawowy tekst kanoniczny założonego w 1954 roku Kościoła Jarosław M. Lipniak – Chrystianofobia, czyli owoce tzw. wielokulturowości
3Zob. A und Ů – Die Evangelium Iesu. Die Christus-Offenbarung, welche die Welt nicht kennt I, Würzburg 1990.
4Tamże, 207-209.
5Zob. P. Beskow, dz. cyt., 137-146; por. J. Finger, Iesus – Essener, Guru, Esoteriker? Stutttgart 1993, 58-61.
Zjednoczeniowego. Według objawienia, które szesnastoletni Mun otrzymał od Chrystusa, Ewa zgrzeszyła seksualnie z szatanem. Z tego związku po-chodzą źli ludzie. Jezus miał być odkupicielem poprzez założenie nowej pary małżeńskiej. Jednak z powodu przedwczesnej śmierci nie zdążył za-wrzeć małżeństwa z Marią Magdaleną. Jego zmartwychwstanie dokonało się tylko duchowo, a nie cieleśnie. Dlatego Jezus jest tylko duchowym oj-cem ludzkości. Kiedy nadeszła właściwa pełnia czasów, Bóg zesłał Koreań-czyka Muna, który zawierając małżeństwo ustanowił bezgrzeszną rodzinę i zainicjował bezgrzeszną ludzkość, taką jaka była przed grzechem Ewy6. Zbawicielem jest więc Mun, a nie Jezus.
1.4. KKsięga MMormona
W 1830 roku J. Smith znalazł ukrytą księgę spisaną na złotych pły-tach, według której Jezus po zmartwychwstaniu przybył do Ameryki i za-łożył tam Kościół. Księga ta zawiera szereg niejasności odnośnie Jezusa Chrystusa. Z jednej strony Jezus Chrystus jest równocześnie Ojcem i Sy-nem: Ojcem ponieważ został poczęty mocą Boga i Synem ze względu na ciało, w ten sposób stając się Ojcem i Synem. I są oni jednym Bogiem, Wiecznym Ojcem nieba i ziemi7Z drugiej strony Zasady Ewangelii stwier-dzają, że: Gdyby dziś z naszych oczu zdjęta została zasłona i ukazałby się nam wielki Bóg, który czuwa nad ruchem świata i swoją mocą podtrzymu-je wszelkie światy i wszelkie stworzenie – gdybyśmy Go ujrzeli, zobaczyli-byśmy, że wygląda jak człowiek. Bóg jest człowiekiem, który osiągnął szczyty chwały i doskonałości, istotą z ciała i kości8. Jezus jest więc tożsa-my z Bogiem Ojcem, ale ten Bóg nie jest Bogiem, bo był człowiekiem. Jest to jakieś odwrócenie tajemnicy wcielenia: to nie Bóg staje się człowiekiem, lecz człowiek własną mocą staje się Bogiem.
1.5. PPiiąta EEwanngeliia Rudolfa SSteinera
R. Steiner (1861-1925) jest twórcą antropozofii, czyli doktryny, według której najpełniejsza wiedza osiągalna jest za pomocą szczególniejszej intu-icji tajemnej, w przeciwieństwie do poznania osiągniętego zmysłami i rozu-mem9. Ta najpełniejsza wiedza zawarta jest wKronice Akaszy10, która jest jakby pamięcią świata przypominającą o wszystkim, co dokonało się na nim. W oparciu o Kronikę Akaszy Steiner uzupełnia biblijne Ewangelie. Według tych uzupełnień Chrystus jest władcą w królestwie Słońca,
kieru-6Zarys Zasady, Kraków 1992, 57, zob. J. Finger, dz. cyt., 87-88.
7Księga Mormona, Salt Lake City 1981, 128.
8Zasady Ewangelii, Salt Lake City 1980, 6.
9Zob. A. Zamojski, New Age filozofia, religia i paranauka, Kraków 2002, 65-86.
jącego rozwojem ludzkości. Ten Chrystus wcielił się w Jezusa z rodu Na-tana. Steiner utrzymuje bowiem, że było dwóch Jezusów. Jeden pochodził z rodu króla Salomona, a drugi z rodu proroka Natana. W Jezusa z rodu Salomona wcielił się Zaratusztra (628-551) , a w Jezusa z rodu Natana – Kryszna (ósma awatara Wisznu). Kiedy Jezus z rodu Salomona miał 12 lat, Zaratusztra wcielił się w świątyni jerozolimskiej w Jezusa z rodu Natana, co spowodowało śmierć ciała Jezusa z rodu Salomona. Podczas chrztu w Jordanie w Jezusa z rodu Natana wstąpił Chrystus, czyli duch słonecz-ny. Od tego momentu Jezus rozpoczął działalność nauczycielską i lekar-ską. W czasie śmierci Jezusa na krzyżu opuścił go Chrystus, który połą-czył się z ziemią i stał się przez to duchem ziemi oddziaływującym na roz-wój ludzkości, a ziemia stała się jego ciałem11. Według Piątej Ewangelii Je-zus jest jakąś kosmiczną energią.
2. JJezus wwedług oodnalezionych ttekstów
2.1. Ewanngeliia życiia ddoskonnałłego
Wydanie angielskie Ewangelii życia doskonałego z 1972 roku podaje, że jej autorem jest św. Jan, który napisał ją podczas swojego pobytu w wię-zieniu w Rzymie, a następnie przekazywał po jednej karcie swoim uczniom. Później jeden z tych uczniów zabrał całość do klasztoru w Tybe-cie, gdzie znalazł ją w latach siedemdziesiątych XIX wieku franciszkanin o imieniu Placyd. Ów franciszkanin przetłumaczył część księgi na łacinę, następnie zawiózł ją do Rzymu i przeczytał kolegium kardynalskiemu. Kardynałowie zorientowali się, że mają do czynienia z nieocenzurowaną wersją Ewangelii i dlatego ukryli ją w watykańskich archiwach.. Księga ta bowiem miała zawierać fragmenty Ewangelii usunięte na Soborze Nicej-skim12. Ewangelia życia doskonałego naucza, że: Bóg jest równocześnie Oj-cem i Matką: ...w każdym mężu, który osiągnął doskonałość, są trzy oso-by: syn, małżonek i ojciec, a tych troje są jednością. Tak samo w każdej niewieście, która zdobyła doskonałość, są trzy osoby, córka, żona i mat-ka...Tak jest też z Bogiem, Ojcem-Matką, w którym ani mąż ani niewiasta, a w którym jest dwoje, a każde z Nich jest troiste, a wszyscy są Jednią w skrytej Jedności13. W duchu tej dwupłciowości Boga zredagowana jest Modlitwa Pańska: Ojcze-Matko nasz, który jesteś nad nami i w nas, Święć się Imię Twoje w podwójnej Trójcy14. Swoją relację do tych, którzy z Jezu-sem stanowią wybraną Społeczność, wyjaśnia On na przykładzie swojego Jarosław M. Lipniak – Chrystianofobia, czyli owoce tzw. wielokulturowości
11Zob. J. Finger, dz. cyt., 71-75.
12Zob. P. Beskow, dz. cyt., 124-125.
13Ewangelia życia doskonałego, Gdańsk 1995, 146-147.
14Tamże, 58.
związku z Marią Magdaleną: Ja i moja oblubienica jesteśmy Jedno, podob-nie jak Maria Magdalena, którą wybrałem i poświęciłem Sobie jako wzór, Jednym jest ze mną15. Jezus według Ewangelii życia doskonałego jest we-getarianinem. Propaguje dietę owocowo-ziołową. Cud nakarmienia pięciu tysięcy ludzi dokonuje On sześcioma chlebami i siedmioma winogronami16. Ludzie powinni powrócić do pierwotnego wegetarianizmu: na początku wszystkie stworzenia znajdowały swoje utrzymanie w roślinach i owo-cach...A przeto wszyscy winni powrócić do naturalnego pokarmu17. Według Ewangelii życia doskonałego Jezus jest tylko człowiekiem, żonatym z Ma-rią Magdaleną, a Bóg, o którym naucza, jest androgyniczny.
2.2. Esseńska EEwanngeliia PPokoju
Edmond Bordeaux Székely, lekarz pochodzenia węgiersko-francuskiego, szef instytutu biologicznego w San Diego w Kalifornii, twierdzi, że w Taj-nych Archiwach watykańskich odkrył aramejski rękopis, a w klasztorze na Monte Cassino odpowiadające mu fragmenty hebrajskie. Nikt poza nim nie widział tych rękopisów, a on nie daje najmniejszej wskazówki mogącej do-pomóc w ich odnalezieniu. Według tych rękopisów, obok bóstwa męskiego, istnieje również bóstwo żeńskie. Do bóstwa żeńskiego skierowana jest Mo-dlitwa Pańska: Nasza Matko, która jesteś na ziemi, święć się imię Twoje18. To bóstwo żeńskie, czyli Matka Ziemia wraz z Ojcem Niebieskim i Synem Człowieczym tworzą triadę: Przez miłość Ojciec Niebieski i Matka Ziemia i Syn Człowieczy stanowią jedno. Albowiem duch Syna Człowieczego został stworzony z ducha Ojca Niebieskiego, a ciało Jego – z ciała Matki Ziemi19. Tą triadę należy naśladować: Bądźcie zatem doskonali, jak doskonały jest duch Ojca waszego Niebieskiego i ciało waszej Matki Ziemi. I tak kochajcie Ojca waszego Niebieskiego, jak On kocha ducha waszego. I tak kochajcie waszą Matkę Ziemię, jak Ona kocha wasze ciało20 Według Ewangelii Poko-ju Jezus nie jest Bogiem, istnieje natomiast żeńskie bóstwo: Matka Ziemia.
2.3. Ewanngeliia JJudasza IIskarriioty
Ewangelia Judasza Iskarioty21 została opublikowana w 1975 roku przez Szwajcara Eduarda Meiera na podstawie zwoju znalezionego w grobie Jezusa w Jerozolimie w 1963 roku. Według tej Ewangelii Jezus
15Tamże, 147.
16Zob. tamże, 76-77.
17Tamże, 84.
18Ewangelia Pokoju, w: P. Beskow, dz. cyt., 147.
19Tamże, 162.
20Tamże.
pochodzi z Plejad, czyli grupy gwiazd w gwiazdozbiorze Byka. Po przyby-ciu na ziemię Jezus uczył naturalnego poznania i drogi do ducha kosmo-su oraz zapowiedział przyjście proroka Mahometa. Jego działalność w Palestynie zakończyła się ukrzyżowaniem. Jezus jednak nie umarł, lecz został zdjęty z krzyża i odratowany. Następnie wyjechał do Indii i zmarł w Kaszmirze w wieku 90 lat. Taką historię życia Jezusa opisał Judasz, ale nie ten, który zdradził Jezusa. Było bowiem dwóch Juda-szów: jeden - wierny uczeń, a drugi - zdrajca. Syn Judasza, wiernego ucznia przywiózł rękopis do Jerozolimy22. Według Ewangelii Judasza Iskarioty w rodowód Jezusa wpisują się gwiazdy, w jego działalność - In-die, a w jego misję - Mahomet.
W sumie nowe apokryfy dokonują horyzontalnej redukcji wydarzenia Je-zusa Chrystusa. Jezus nie jest w nich Bogiem, ale guru. Taki obraz JeJe-zusa jest popularyzowany przez literaturę, np. przez Kod Leonarda da Vinci. O ile lektura nowych apokryfów nie należy do najłatwiejszych, o tyle literacka popularyzacja ich wątków wzbudza szerokie zainteresowanie.