B ranża turystyczna w S tanach Z jed n o czo n y ch w spiera 7 ,5 m ilio n a am ery kańskich m iejsc pracy i stanow i 7 p ro c e n t całego e k sp o rtu USA. Jeden na o siem n astu A m e ry k a n ó w pracuje, bezpośrednio lub p o śred n io , w branży związanej z tu ry sty k ą 1. 4 m arca 2 0 1 0 r. prezy d en t O b a m a p o d p isał ustaw ę o p ro m o cji p o d ró ży z 2 0 0 9 r. (Travel P ro m o tio n A ct — T P A )2, n a m o cy k tó rej stw orzono p a rtn e rstw o p u b lic z n o -p ry w a tn e (tzw. C o rp o ra tio n for Travel P ro m o tio n ). Jego zadaniem jest p ro m o w a n ie tu ry sty k i w S tanach Z je d n o czonych. N a finansow anie działalności p a rtn e rstw a ustaw a przew iduje opłatę w wysokości 10 do laró w za korzystanie z elektronicznego system u zezw olenia n a p o d ró ż (E lectronic System for Travel A u th o riz a tio n — ESTA). Ś rodkiem realizacji rozw oju turystyki stają się b iu ra podróży, k tó re u łatw iają p o d ró żow anie, organizują wycieczki, w yjazdy n a im prezy sportow e, k u ltu raln e, sprzedają bilety k o m u n ik acy jn e, d o k o n u ją rezerwacji śro d k ó w tra n s p o rtu oraz m iejsc hotelo w y ch 3.
W 1931 r. założono A m ery k ań sk ie Stowarzyszenie B iur Podróży (A m e rican Society o f Travel A gents — A STA), z siedzibą w N o w y m Jorku. S to w arzyszenie to , zrzeszające p o n a d 25 tys. czło n k ó w ze 130 krajów, m a na celu o c h ro n ę i p ro m o c ję w zajem nych interesów członków, działanie zgodnie z kodeksem etycznym , sty m u lo w an ie p o p y tu n a usługi turystyczne oraz p ro m o w an ie korzystania z usług członków A STA 4. W w ielu stan ach U SA biuro p o d ró ży (tra ve l agent) należy do kategorii sprzedaw ców usług turystycznych
1 www.selectusa.commerce.gov/industry-snapshots/travel-tourism-and-hospitality-industry- united-states [07.01.2014].
2 Pub.L. 111—145, Sec. 9.
3 M. Nesterowicz, Prawo turystyczne, Warszawa 2012, s. 16. 4 Ibidem, s. 18—19.
94 A N N A K O N E R T
(sellers o f tra vel)5. P rzykładow o § 17550.1 k o d ek su zaw odow ego i biznesow e go K alifornii (C alifornia Business a n d Professions C o d e 6) stanow i, że sprze daw ca usług turystycznych” oznacza osobę, k tó ra sprzedaje, dostarcza, k o n trak tu je, organizuje lub reklam uje ofertę św iadczenia usług turystycznych na w iększą skalę lub dla pojedynczych odbiorców . D o tych usług turystycznych zalicza się tra n sp o rt p o w ietrzn y lub m orski, zarów no św iadczony w e w łasnym zakresie, jak i przy w spółpracy z in n y m i b iu ra m i p o d ró ż y oraz tra n s p o rt ląd o w y lub statk iem in n y m niż m orski, św iadczony zarów no w e w łasnym zakre sie, jak i p rzy w spółpracy z in n y m i b iu ra m i podróży, jeżeli całkow ita opłata za jed n eg o pasażera przekracza 3 0 0 dolarów.
A genci b iu r p o d ró ży dostarczają inform acje oraz służą p o m o c ą w orga nizacji podróży. A gent p o d ró ży n a przy k ład k o o rd y n u je lot, d o k o n u je re zerwacji h o te lu , w y n a jm u sa m o c h o d u oraz organizuje wycieczki objazdowe. A genci b iu r p o d ró ży służą rad ą oraz o d p o w iad ają n a py tan ia, k tó re dotyczą pogody, w alu t i k u rsó w ich w ym iany, w y m aganych d o k u m e n tó w podczas p o dróży oraz lokalnych zwyczajów. W iększość stan ó w nie w ym aga uzyskania o d b iu r p o d ró ż y licencji. W n iek tó ry ch stanach, np. w K alifornii i n a Florydzie, b iu ra p o d ró ż y m u szą się zarejestrow ać w o dpow iedniej agencji p aństw ow ej7.
Jak słusznie zauw aża M . N esterow icz, odpow iedzialność za szkodę w y rząd zo n ą tu ry sto m jest w U S A złożona, z uw agi na w ielość p o d m io tó w św iadczących usługi tu ry sto m , a należą do nich: organizatorzy wycieczek
(to u r operators, w holesalers), agencje p o d ró ż y (reta il tra v el agents) oraz u słu godaw cy (suppliers)8. O d p o w ied zialn o ść b iu ra p o d ró ż y o p iera się n a dw ó ch p o d staw ach praw nych: u m o w ie (odpow iedzialność w y n ik a z d o m n ie m a n e j gw arancji za św iadczone usługi) oraz czynie n ied o zw o lo n y m (tort)9. A by p o ciągnąć b iu ro p o d ró ż y do odpow iedzialności za szkodę, p o szk o d o w an y m usi u d o w o d n ić zaistnienie n astępujących przesłanek:
- istnienie obow iązku pozw anego w o b ec p o w o d a (existence o f a d u ty ),
- naruszenie tego obow iązku (breach o f th a t d u ty ) - pokazując, że biuro p o d ró ży nie działało „rozsądnie”, że nie doch o w ało należytej staranności (re asonable degree o f care/ordinary care),
5 Do grupy sellers of travel należy także wiele innych podmiotow (tour operators, consolida tors, wholesalers, telemarketers, travel clubs, informal travel promoters, pseudo-travel agents, Internet websites, and companies offering unsolicited e-mail postings). Zob. też: P. Cameron,
Travel Agents: Their Role and Liability, ABA GP Solo 2013, Vol. 30, No. 3. 6 CAL. BPC. CODE § 17550.1: California Code, Section 17550.1.
7 PC. Wohlmuth, Liability o f Travel Agents: A Study in the Selection o f Appropriate Legal Prin ciples, 40 Temp. L.Q. 29 (1966-1967).
8 M. Nesterowicz, Prawo cywilne USA, Toruń 1999, s. 105-107. 9 Ibidem, s. 119.
O d p o w ie d z ia ln o ś ć c y w iln a b iu r p o d r ó ż y w U S A w ś w ie tle o r z e c z n ic tw a 95 - związek p o m ięd zy naru szen iem obow iązku a szkodą (p ro xim a te cause)10
- zach o w anie/działalność b iu ra m usi być znaczącym czynnikiem w p o w sta n iu szkody. Jeżeli p o zw any m oże wykazać, że szkody nie były m ożliw e do przew idzenia (foreseeable) lu b że nie istniała tzw. zastępcza przyczyna szkody
(superseding cause), nie będzie p o n o sił odpow iedzialności.
A genci b iu r p o d ró ży podlegają zwykle w ysokim sta n d a rd o m zaw odow ym a „stopień staranności, staw iany przez sądy, jest bardzo wysoki ze w zględu na specjalną w iedzę b iu ra p o d ró ży i jego status profesjonalisty w dziedzinie t u rystyki”11, w k onsekw encji czego m ają on i szczególne obow iązki w o b ec k lie n tó w 12. D o tak ich obow iązków należy n a przy k ład obow iązek d o k o n y w an ia rezerwacji w ym aganych przez klienta. A g en t jest o dpow iedzialny za d o k o n y w anie praw idłow ych rezerwacji, k tó re są zgodne z oczekiw aniam i klientów. Jeżeli d o k o n a błędnej rezerwacji lub pow stałe o p ó źn ien ie sp o w o d u je zw ięk szenie kosztów, będzie o dpow iedzialny za p o w stałą szkodę. P o n a d to agent m a obow iązek p o tw ierd zan ia rezerwacji. Jeżeli d o k o n a o n rezerwacji poprzez dostaw cę usług turystycznych lub o p erato ra turystycznego, m u si p o tw ie r dzić ta k ą rezerwację oraz p o w ia d o m ić k lien ta o wszelkich zm ian ach trasy. W spraw ie B u c h o ltz v. S ir o tk in Traveln3, w której b iu ro p o d ró ży zostało zo bow iązane do zarezerw ow ania biletó w lotniczych i h o teli dla klienta, je d n a k nie d o k o n a ło po tw ierd zen ia rezerwacji h o te lu , sąd stw ierdził, że w sp o m n ia n e zan ied b an ie b iu ra p o d ró ż y stanow iło n ie d o p e łn ie n ie obow iązków w ynikają cych z pełn io n ej roli przedstaw iciela klienta. P o d o b n ie w spraw ie B a rto n v. W o n d erfu l W o rld o f T r a v e l sąd ustalił, że b iu ro p o d ró ż y m a w o b ec klienta obow iązek p rzy k ład an ia należytej staranności podczas d o k o n y w a n ia rezerw a cji zw iązanych z p o d ró ż ą oraz p o p raw n eg o potw ierd zen ia d o k o n a n y c h re zerwacji. Pracow nicy b iu ra p o d ró ży „ p o w in n i p osiadać p o zio m um iejętn o ści i w iedzy w y m agany w ty m zaw odzie”, kierow ać się „zasadą działania w dobrej w ierze, o d p o w ie d n im i u m iejętn o ściam i, dbałością i sum iennością” oraz „p o siadać o d p o w ie d n ią w iedzę dotyczącą ty p ó w przew oźników , połączeń oraz zakw aterow ania, k tó re w ybierają dla sw oich k lien tó w ”15.
W spraw ie Josephs v. F u lle r16 J o h n i R egina Josephs w nieśli p ozew przeciw ko k u ro rto w i C lu b D o m in ic u s oraz przeciw ko R ich ard ’s Travel Service, p o 10 R. Reisner, Tourist Contracts: Emerging Trends Under United States Law, [w:] Law in the United
States o f America. Reports, Bruksela 1974, s. 291-292; M. Nesterowicz, Prawo cywilne USA...,
s. 119. 11 Ibidem, s. 119. 12 P. Cameron, op. cit.
13 74 Misc.2d 180, 182, affd 80 Misc.2d 333. 14 28 Ohio Misc. 2d 6, 502 N.E.2d 715.
15 Rodriguez v. Cardona Travel Bur. (1986), 216 N.J. Super. 226, 523 A.2d 281. 16 186 N.J. Super. 47 (1982) 451 A.2d 203.
96 ANNA KONERT
niew aż zakw aterow anie w k u ro rcie pozw anego było niższej jakości niż p rze w idyw ała u m o w a 17. N ie podlegał dyskusji fakt, że p o zw an y R ich ard ’s Travel Service zarek o m en d o w ał i zorganizow ał p o b y t dla p o w o d ó w w ku ro rcie C lu b D o m in ic u s n a D o m in ik a n ie , oraz że zakw aterow anie z ap ew n io n e przez C lu b D o m in ic u s było znacznie poniżej stan d ard u . O kazało się p o n a d to , że biuro turystyczne R ich ard ’s jest niezależne o d C lu b D o m in ic u s z w yjątkiem p ro wizji otrzym yw anych za d o k o n y w an ie rezerwacji. B iuro R ich ard ’s tw ierdzi ło, że było jedynie przedstaw icielem zleceniodaw cy i jako takie, nie m a żad nych zobow iązań w zględem pow odów . Jed y n ą s tro n ą m ającą zobow iązania w zględem p o w o d ó w był zleceniodaw ca, C lu b D o m in ic u s i tylko ta stro n a była odpo w ied zialn a za naruszenie w a ru n k ó w mowy. Pow odow ie u dali się na wakacje do tego miejsca, kieru jąc się rek o m en d acją stro n y pozw anej. A gent b iu ra p o d ró ż y kreow ał się n a osobę posiadającą określone k o m p eten cje, w ięc turyści p o w in n i m ieli zaufanie do jego w iedzy i kwalifikacji.
A g en t b iu ra podróży, k tó ry organizuje w yjazdy nie posiadając w iedzy na te m a t oferow anego zakw aterow ania działa bez należytej staranności. D latego też jeśli zakw aterow anie nie spełnia w ym aganych standardów , agent p o w i n ie n p onieść odpow iedzialność za p o n iesio n e przez tu ry stó w szkody. Środki pieniężne przekazane p o z w a n e m u przez p o w o d ó w są p o d sta w ą pow stan ia obow iązku praw nego. A g en t b iu ra p o d ró ży działa n a w zór p o śred n ik a h a n dlow ego, k tó ry zaw iera transakcję ze zleceniodaw cą18. A b su rd aln e w ydaw ało by się stw ierdzenie, że b iu ro R ich ard ’s nie m iało obow iązku zdobycia żadnych inform acji n a te m a t rezerw ow anych obiektów . Pow odow ie m ogliby sam i zorganizow ać swój p o b y t, w ybierając p rzy p ad k o w ą m iejscow ość turystycz ną. Jednakże zam iast p o n o sić ryzyko spędzenia u rlo p u w n ieo d p o w ied n ich w a ru n k a c h , skorzystali z usług oferow anych przez stro n ę pozw aną. Z tego w zględu w o p in ii sądu, jeśli tu ry sta zaufa re k o m e n d a c jo m p raco w n ik a biu ra p o d ró ży i poniesie szkodę z p o w o d u w a ru n k ó w zakw aterow ania, k tó re są nie do zaakceptow ania, a żaden rozsądny agent b iu ra p o d ró ży nie zare k o m e n d o w ałby tego sam ego o b ie k tu noclegow ego, agent p o n o si o dpow iedzialność za zaistniałe szkody19.
K olejnym obow iązkiem b iu ra p o d ró ż y jest obow iązek udzielania in fo rm a cji. A genci b iu r p o d ró ży m ają obow iązek udzielania inform acji turystycznych k lie n to m , np. o ograniczonej liczbie biletów, zm ian ach trasy podróży, rodza
17 Sądy w USA przyjmują coraz częściej, że biuro podróży odpowiada za dostarczenie wycieczki jako określonego produktu i za jego jakość. Za: M. Nesterowicz, Prawo turystyczne..., s. 68. 18 United Airlines v. Lerner, 87 1ll. App.3d 801, 43 Ill.Dec. 225, 228, 410 N.E.2d 225, 228 (1ll.
App.Ct. 1980); Unger v. Travel Arrangements, N.Y. App.Div. 1966; M. Nesterowicz, Prawo turystyczne. , s. 56.
O d p o w ie d z ia ln o ś ć c y w iln a b iu r p o d r ó ż y w U S A w ś w ie tle o r z e c z n ic tw a 97 jach w y m aganych d o k u m e n tó w turystycznych oraz m ożliw ości ubezpiecze n ia turystycznego.
W spraw ie L e v in p r z e c iw k o K a sm ir W o rld T ravel In c .20 p o w ó d k a M arsh a Levin d o k o n a ła k u p n a biletu n a p o d ró ż z N o w eg o Jo rk u do Paryża i z p o w ro te m dla swojej kilk u n asto letn iej córki, k tó ra została zakw alifikow ana do udziału w d w u ty g o d n io w y m p ro g ram ie dla uczniów, obejm u jący m n au k ę i pracę w e Francji. Bilet na lo t w dw ie stro n y sam o lo tem linii A ir France został z ak u p io n y za 6 8 0 do laró w w N o w y m Jo rk u za p o śred n ictw em spółki K asm ir W o rld Travel Inc. Po przylocie do Paryża, córce p a n i Levin o d m ó w io n o w stęp u n a te ry to riu m Francji i nakazano p o w ró t n a stę p n y m lo tem A ir France do S tan ó w Z jed n o czo n y ch . O d m o w a w stęp u była u zasadniona b rak iem wizy. P ow ódka tw ierdzi, że nie została p o in fo rm o w a n a o k o n ie c z n o ści p o siad an ia w izy oraz że do obow iązków b iu ra p o d ró ży należało udzielenie jej inform acji o w ym aganiach w izow ych przyjętych przez rząd Francji w celu skuteczniejszego zapobiegania działaniom terro ry stó w w y m ierzo n y m w o b y w ateli U S A przebyw ających za granicą. Pani Levin zeznała, że zaledwie kilka lat p rzed opisyw anym zdarzeniem sam a po d ró żo w ała do Francji i nie w y m a gano w ted y o d niej okazania wizy. W n io sła do sądu spraw ę przeciw ko K a smir, a spółka ta z kolei w ystąpiła przeciw ko spółce A ir France. Spółka K asm ir pow oływ ała się n a b rak odpow iedzialności za zaistniałą sytuację tw ierdząc, że do jej obow iązków należało jedynie zapew nienie p o w ó d ce biletu na przelot w obie stro n y tw ierdząc, że odgryw ała jedynie rolę „pośrednika w sprzedaży b iletów ”, w ięc gdyby p o w ó d k a w yraziła życzenie, aby n a jej rzecz w y k o n a n o d o d atk o w e usługi, m usiałaby w ystosow ać o d p o w ie d n ią p ro śb ę i w nieść należną opłatę. Spółka K asm ir kw estio n u je fakt zaistnienia obow iązku p o in fo rm o w an ia k lien ta o istniejących restrykcjach dotyczących p lanow anej p o dróży. Sąd stw ierdził, że do obow iązków b iu ra p o d ró ży należy w eryfikacja lub potw ierd zan ie rezerw acji21. U znaje się, że o prócz obow iązku po tw ierd zan ia rezerwacji, o d p raco w n ik ó w b iu r p o d ró ż y oczekuje się udzielania k lie n to m inform acji, k tó re są dla n ich n iezb ęd n e i isto tn e22. D o obow iązków b iu r p o dróży należy m iędzy in n y m i zapew nienie wszelkich isto tn y ch i p o trzeb n y ch inform acji k lientow i, k tó ry z kolei bazuje n a dośw iadczeniu p raco w n ik ó w biura. D lateg o też u zasad n io n e w ydaje się oczekiw anie, że K asm ir po w in ien ostrzec pasażerów o isto tn y ch zm ian ach dotyczących polityki wizowej dla
20 143 Misc.2d 245 (1989). 21 143 Misc.2d 245 (1989).
22 Recent Developments, Travel Agency Liable to Travelers When Its Failure to Confirm Reservations Ruins Vacation, 74 Colum L Rev 983, 993-994 [1974]; P.C. Wohlmuth, Liability o f Travel Agents: A Study in the Selection o f Appropriate Legal Principles, 40 Temp. L.Q. 29 (1966-1967);
98 ANNA KONERT
obyw ateli in n y ch państw. B iuro p o d ró ży m iało w yraźny obow iązek g ro m a dzenia i rozpow szechniania ty ch p o dstaw ow ych inform acji n a te m a t podróży. W analogicznej spraw ie C o m p a g n ie N a tio n a le A i r F rance v. C astano23, sąd postanow ił, że jeśli m ięd zy n aro d o w y przew o źn ik lotniczy działając w ch arak terze b iu ra p o d ró ż y podczas za k u p u b iletu nie ostrzegł pasażera, że urzędnicy im igracyjni o d m ó w ią m u w stę p u n a te ry to riu m d anego p ań stw a bez o d p o w iedniej wizy, przew oźnik taki poniesie odpow iedzialność za wszelkie szkody w ynikające z niew puszczenia pasażera n a teren tego p ań stw a24.
C ałk iem in n e rozw iązanie przyjął Sąd A pelacyjny L uizjany w spraw ie A l len v. T higpen25, w której p o w o d o w ie zarzucili stro n ie pozw anej n ie d o p e łn ie nie obow iązku, polegającego n a nieu d zielen iu inform acji o w izach, k tó ry ch p osiadanie było w y m ag an e przy w jeździe n a te ry to riu m Francji. M ałżeństw o R a y m o n d M o rg a n A llen i Suzan G . A llen odbyło w iele p o d ró ży p o całym świecie, odw iedzając w iele państw , byli w ięc d ośw iadczonym i i d obrze zo rie n to w a n y m i p o d ró ż n ik a m i. W 1988 ro k u zdecydow ali, że w ezm ą udział w sem in ariu m edukacyjnym z zakresu p raw a w A ix-en-Provence w e F ra n cji. S em in ariu m zostało opracow ane, zorganizow ane i sp o n so ro w an e przez U niw ersytet S tan u Luizjana. Pani A llen zw róciła się do b iu ra z p ro śb ą o zo r ganizow anie w yjazdu, z uw zględnieniem określonych potrzeb. Suzan A llen p o p ro siła Jan et T h ig p en (pracow nika A S I-E lite Travel Inc.) o zarezerw ow anie biletó w lotniczych, m iejsc w je d n y m z hoteli rek o m en d o w an y ch przez U n i w ersytet S tan u Luizjana, w ynajęcie sa m o c h o d u i, w m iarę m ożliw ości, zakup biletó w do opery i biletó w n a festiwal letni. Jan et T h ig p en zarezerw ow ała dla p ań stw a A llen b ezpośredni lot sam o lo tem linii A ir France z D allas w Teksasie do Francji. K iedy p ań stw o A llen zjawili się w Dallas w d n iu o d lo tu , zostali zatrzym ani przez p raco w n ik ó w linii lotniczej z p o w o d u b ra k u wiz w y m a ganych do w stęp u n a te ry to riu m Francji. N a p ew n y m etapie ro zm ó w Jan et T h ig p en zapytała Suzan A llen, czy p ań stw o A llen o trzym ali paszporty. Suzan A llen p o in fo rm o w ała ją, że oboje posiadają paszporty, jako że byli wcześniej w e Francji. Podczas rozm ow y Jan et T h ig p en nie w sp o m n iała o w izach. Jan et T h ig p en i b iu ro p o d ró ży w k tó ry m pracow ała nie byli zaangażow ani w o r ganizację odbyw ającego się we Francji sem in ariu m edukacyjnego z zakresu p raw a ani w jego prom ocję. Państw o A llen z w łasnej inicjatyw y zw rócili się o p o m o c do Jan et T h ig p en i w sp o m n ia n e g o b iu ra podróży, fo rm u łu jąc okre ślone, wyżej w y m ie n io n e prośby.
23 358 F.2d 203 [1st Cir 1966].
24 M. Nesterowicz, Prawo turystyczne..., s. 54. 25 594 So. 2d 1366 (La. App. 3d Cir.).
O d p o w ie d z ia ln o ś ć c y w iln a b iu r p o d r ó ż y w U S A w ś w ie tle o r z e c z n ic tw a 99 Sąd pierwszej in stancji uznał, że p o m ię d z y oso b ą fizyczną a b iu rem p o dróży m o g ła zostać zaw arta u m o w a w form ie ustnej o d n o śn ie do w y k o n a n ia tych usług. Sąd ustalił, że agent b iu ra p o d ró ży św iadczy usługi osobom , k tó re zam ierzają odbyć p o dróż. Te usługi, w zależności o d w ielu czynników, m o g ą być zróżnicow ane. W ty m p rz y p a d k u p o m ięd zy p ań stw em A llen a b iu rem p o d ró ży została zaw arta u m o w a w form ie ustnej. Je d n a k jej w a ru n k i były ograniczone oraz zostało w n ich zaw arte stw ierdzenie, że b iu ro zapew ni wszystkie żądane usługi, n a k tó re składały się rezerwacja biletó w lotniczych, rezerw acja h o te lu , w ynajęcie s a m o c h o d u oraz podjęcie p ró b y o trzy m an ia b i letów w stęp u n a artystyczne lub rozryw kow e w ydarzenia m uzyczne. W ed łu g sądu u m o w a m o g ła zostać poszerzona o d o d atk o w e usługi, tak ie jak udzielanie p o ra d b ądź inform acji dotyczących d o k u m e n ta c ji niezbędnej do przekrocze n ia granicy k raju podróży. W o d n iesien iu do kw estii naruszenia obow iązku zachow ania należytej staranności przez b iu ro podróży, sąd stw ierdził, że taki obow iązek m oże, ale nie m usi zostać n ało żo n y n a b iu ro podróży. Z e w zględu n a charakter działalności oraz z p o w o d u b rak u u staw odaw stw a definiującego obow iązki b iu ra podróży, sąd stw ierdził, że p o w in ien być tu w zięty p o d u w a gę in d y w id u aln y osąd agenta b iu ra p o d ró ż y w spraw ie p o trzeb klienta. Jeśli zostałyby w ystosow ane zapytania do p raco w n ik a b iu ra i jeśli p ra c o w n ik biu ra zgodziłby się udzielić odpow iedzi n a te zapytania, wówczas obow iązek m oże zostać poszerzony o ta k ą usługę. Jeśli k lien t w ykazuje b rak w iedzy lu b brak dośw iadczenia w o d b y w an iu podróży, agent p o w in ien udzielić m u szerszych inform acji.
P aństw o A llen wzięli n a siebie o d p o w ied zialn o ść w kw estii zap o zn an ia się z obszarem , do k tó reg o m ieli o d b y ć p o d ró ż, nie tylko w aspekcie k u ltu row ym tego m iejsca, lecz rów nież językow ym . P aństw o A llen nie byli nie- dośw iadczeni w kw estii p o d ró ż y zagranicznych. P ani A llen w skazała b iu ru podróży, że w y darzenie w k tó ry m brali udział w e Francji było w ydarzeniem sp o n so ro w an y m , co zostało o d e b ra n e przez ag en ta b iu ra p o d ró ż y w taki sposób, że p e w n e in fo rm acje dotyczące w y m ag ań zostały ro zpow szechnione przez sp o n so ró w w ydarzenia. Sąd stw ierdził, że p o w o d o w ie n ie wykazali, iż istn iał p o stro n ie p o zw an y ch obow iązek p o in fo rm o w a n ia o k o n ie c z n o ści p o sia d a n ia w iz pozw alających im n a w jazd do k ra ju przeznaczenia. Sąd A pelacyjny uznał, iż orzeczenie sąd u pierw szej in stan cji było p raw idłow e, w efekcie stw ierdzając, że Jan et T h ig p e n i b iu ro p o d ró ż y byli jed y n ie „przyj m u jący m i zlecenie”, a w zw iązku z ty m n ie m ieli obo w iązk u ro b ić więcej, niż się o d n ic h w y m ag ało 26.
100 ANNA KONERT
D o in n y ch w n io sk ó w doszedł Sąd A pelacyjny sta n u Luizjana w sprawie
P h ilip p e v. L lo y d ’s A ero B o liv ia n o 27. Pow odow ie żądali o d szkodow ania za uszkodzenia m ó zg u (spow odow ane n ie o d p o w ie d n im d o tlen ien iem ), jakiego d o zn ał R o b ert P h ilip p e w trakcie lo tu n a dużych w ysokościach podczas w y cieczki zorganizow anej przez b iu ro podróży. B iuro p o d ró ży m iało obow iązek w ynikający z u m o w y w o b ec poszkodow anego ostrzec go o niebezpieczeń stw ach zw iązanych z latan iem sam o lo tem n a bardzo dużych w ysokościach. W tej spraw ie sąd znacznie rozszerzył zakres obow iązków b iu ra podróży, tw ierdząc że b iu ro stw orzyło pakiet usług, w ram ach którego reklam ow ało, p ro m o w ało , sprzedaw ało i przeprow adzało usługę28.
W U S A b iu ra p o d ró ż y są zazwyczaj o dpow iedzialne za działania sw oich k o n tra h e n tó w , tak ich jak operatorów , k u ro rtó w czy hoteli, chyba że u słu g o daw ca w yrządził szkodę czynem n ied o zw o lo n y m 29. B iura p o n o szą o d p o w ie dzialność za k o o rd y n ację i ciąży n a n ich obow iązek ostrzegania o znanych lub przew idyw anych ryzykach.
W spraw ie M c C o llo m v. F rie n d ly H ills T ravel C enter30 Sąd A pelacyjny w K alifornii orzekł, że m im o tego, iż n a biurze p o d ró ży ciąży obow iązek n a leżytej staranności, nie jest o n o je d n a k ubezpieczycielem . Stw ierdził p o n a d to , że ch o ć agent b iu ra p o d ró ż y m a obow iązek ostrzegać k lien tó w o zagroże niach, k tó ry c h b iu ro jest św iadom e lu b p o w in n o być św iadom e w ram ach spraw ow ania należytej staranności, to „praw o w ym aga jedynie, aby biu ra były lojalne, a nie p rzew idujące”31. Jednakże w spraw ie So b o to r v. P r u d e n tia l P roperty etc.,32 w kw estii obow iązku dołożenia należytej staranności ciążącej n a agencie ubezpieczeniow ym w zględem k lien ta sąd orzekł, że „nie w idzi pow odów , dla k tó ry ch obow iązek staranności ciążący n a brokerze w zględem k lien ta m iałb y różnić się o d obow iązku ciążącego n a agencie b iu ra podróży. R óżnica p o m ięd zy b ro k erem , a agentem leży w zakresie obow iązków w zglę d em ubezpieczyciela, a nie ubezpieczonego. A nalogia p o m ięd zy niezależnym ag en tem ubezpieczeniow ym , a niezależnym agentem b iu ra p o d ró ży jest u d e rzająca w większości przypadków .
Sprzedaw ca wycieczki p o w in ien u p e w n ić się, że o p e ra to r m a w łaściwą polisę ubezpieczeniow ą33. O c h ro n a ubezpieczeniow a o rganizatora w ycie 27 589 So.2d 536 (La. App. 2nd Cir. 1991).
28 Ibidem.
29 M. Nesterowicz, Prawo turystyczne., s. 68; idem, Prawo cywilne U S A ., s. 120; P.C. Wohl- muth, op. cit.
30 172 Cal.App.3d 83 (1985). 31 Ibidem.
32 200 N.J. Super. 333 (App.Div. 1984).
33 A. Konert, Ubezpieczenia lotnicze, Warszawa 2014; M. Nesterowicz, Prawo turystyczne.,