Okręgowych Związków Kółek Rolniczych
OKRĘG CHEŁMSKI
Praca społeczna zależną jest od całego szeregu warunków lokalnych, które są owym regulatorem życia twórczego, organi
zacyjnego. ' Każdy powiat, każda gmina, a nawet wioska różni się od siebie nietylko pod względem rolniczo-gospodarczym, ale i pod względem kulturalnym, oświatowym i t. p.
Różnorodność warunków stwarza największe trudności w pro
wadzeniu każdej pracy bez względu na jej charakter; jedynie wszechstronne zapoznanie się z miejscowymi warunkami daje nam poniekąd gwarancję, że praca zostanie odpowiednio ujętą i przeprowadzoną.
To też jeżeli chodzi o pracę w Kółkach Rolniczych, któ
rych zadaniem jest nietylko obywatelskie wychowanie i uspołecz
nienie ogółu swych członków, ale i szerzenie wiedzy rolniczej, to znajomość terenu pracy ma decydujące znaczenie.
Pragnąc we właściwym oświetleniu przedstawić wyniki prac Kółek Rolniczych w pow. Chełmskim, należy przedewszystkiem zapoznać się z tymi czynnikami, które wywierają właściwe piętno na ich bieg, będąc jednocześnie miarą tego co zrobiono.
Postępy w pracy społecznej w pierwszym rzędzie zależą od poziomu oświaty i uświadomienia. Okręg Chełmski pod tym#
55
względem pozostawia bardzo wiele do życzenia. Oświata wśród dorosłych posuwa się naprzód z wielką trudnością. Biblioteki i czytelnie są bardzo mało rozpowszechnione. Kolportaż pism, broszur, książek stale wzrasta, jednakże nie jest dostatecznym.
Jedynie wieczorowe kursy dla analfabetów, bibioteki i czytelnie, mogłyby wydatnie walczyć z brakiem oświaty. Wprawdzie Okr.
Zw. Kół. Rolniczych robi w tym kierunku wysiłki, organizując przy Kółkach Rolniczych biblioteczki, kolportując pisma i broszury.
Zapoczątkowanych jest w Okręgu 4 biblioteczki w Kółku Rolni*
czem: Siedliszczu, Kobylem, Rożdżałowie i Sawinie. Kółka Rol
nicze w roku sprawozdawszym prenumerowały: 17 egzemplarzy
„Poradnika Kółek Rolniczych”, 8 egz. „Ludowca”, 5 egz. „Wyz
wolenia”, 25 egz. „Zarzewia” oraz 50 egz. „Polski Odrodzonej”
czyli razem prenumerowano 112 egzemplarzy różnych pism.
Przechodząc do charakterystyki Okręgu, jako warstatu pra
cy pod względem rolniczym, stwierdzić należy, że Okręg posiada prawie wszelkie warunki ku temu, aby rolnictwo mogło rozwijać się pomyślnie. Chociaż pod względem gleboznawczym Okręg nie jest jednolitym, mając prawie wszystkie typy gleb, poczyna
jąc od borowin do lotnych prawie piasków, to jednak jako całość, przedstawia zupełnie podatny warsztat rolniczy. I o ile rozwój i postęp rolnictwa pozostawia wiele do życzenia, przyczyny pe
wnego zastoju szukać należy w małem uświadomieniu mieszkań
ców i zniszczeniu wojennem, jakiego doznał powiat.
Zupełnie zrozumiałem jest tedy, że powiat musi w pierw
szym rzędzie skierować swą energję ku odbudowie zniszczonych zagród i kompletowaniu inwentarza, pozostawiając intensywność gospodarowania na drugim planie. Jest rzeczą całkowicie pe
wną, że z chwilą podźwignięcia się i dojścia do równowagi go
spodarczej, powiat będzie mógł bez większych przeszkód przy
stąpić do pracy, zmierzającej w kierunku racjonalnego gospoda
rowania na roli.
Poza samem rolnictwem inne gałęzie wchodzące w zakres gospodarstwa rolnego, jak hodowla, ogrodnictwo i pszczelnictwo nadzwyczaj interesują kółkowiczów.
Okręg Chełmski ma wszelkie dane ku temu, aby hodowla mogła się należycie rozwinąć. Obfitość łąk i pastwisk przema
wia za tern, to też ilość inwentarza żywego szybko i stale wzra
sta. Gorzej jednak sprawa przedstawia się pod względem jakoś
ciowym. Ogromna różnorodność materjału żywego utrudnia na
danie Okręgowi określonego kierunku hodowlanego.
Ogrodnictwo i pszczelnictwo znajduje coraz więcej zwolen
ników. Zakładanie sadów i pasiek jest dość rozpowszechnione.
Rozpatrując powiat z punktu widzenia ogrodniczego i pszczelar
skiego, stwierdzić należy że nie wszystkie miejscowości powiatu 56
maję odpowiednie ku temu warunki. Jak wyżej wymieniono powiat pod względem gleby nie jest jednolitym. Przeto zakła
danie sadów jest rzeczę bardzo trudnę, gdyż liczyć się trzeba z doborem odmian i gatunków, dostosowanych do typu gleby.
To też akcję w tym kierunku należy prowadzić bardzo umie
jętnie, zakładając indywidualnie dla danej miejscowości sady np.
śliwkowe, czereśniowe, gruszowe i mieszane.
Szczególnie duży pęd jest w kierunku pszczelarskim. Za
kładane sę nawet pasieki w takich miejscowościach, gdzie roz
wijać się nie będę mogły. Powiat bowiem liczy zgórę 3000 pni rozrzuconych po całym obszarze bez względu na to, że tylko niektóre okolice powiatu bogate w lasy i rośliny miododajne, mogłyby być w tym kierunku wyzyskane.
Na uwagę zasługuje nieźle rozwinięty przemysł ludowy.
W powiecie Chełmskim wymienić trzeba przedewszystkiem garncarstwo, które jest tutaj wybitnie prowadzone. Garn
carstwem aj mu je się szczególnie osada Pawłów. Wyrabiane są różnego rodzaju naczynia kuchenne oraz przedmioty ozdobne jako to: flakony, wazoniki, dzbanki i t. p. Wymie
nione wyroby znajdują bardzo chętnych nabywców nietylko wśród miejscowej ludności, ale rozchodzą się w dużej ilości do innych powiatów. Handel garncarski jest prawie całkowicie opa
nowany przez przekupniów żydów, którzy w dużej mierze wyzy
skują wytwórców. Gdyby można było zorganizować garncarzy w spółki oparte na zasadach spółdzielczych, któreby wzmogły samą wytwórczość oraz ujęły we własne ręce handel zabezpie
czający od wyzysku, to ten jedyny prawie w naszym powiecie przemysł mógłby szeroko się rozwinąć. Brak oświaty i zrozu
mienia ze strony wytwórców oraz małe zainteresowanie się tą sprawą samego społeczeństwa tamuje rozwój przemysłu. A ma on swoją tradycję, będąc uprawianym przez całe szeregi poko
leń, ma okresy rozkwitu w historji swego rozwoju.
Powiat ma wszelkie warunki ku temu, aby w całokształcie zagadnień rolniczych, oświatowych i społecznych zdążać stale do postępu, jednak brak środowisk kulturalnych niezmiernie utrudnia pracę; chociaż Kółka Rolnicze dużo robią w tym kie
runku, jednakże nie są w stanie wszystkiemu podołać. Nic dzi
wnego przeto, że wiele spraw niedomaga, bo czy praca zdąża
jąca do postępu rolnego, czy też kulturalno-oświatowa, rozwijać się może wtedy tylko, jeżeli zostanie oparta na żywym przykładzie.
Charakteryzując powiat jako teren, stwierdzić musimy, że po za wielu niedomaganiami jest on dość podatny. Prace rol
nicze i kulturalno-oświatowe prowadzą prawie wyłącznie Kółka Rolnicze, dzięki czemu zdobywają sobie coraz szersze wpływy.
Stosunek wsi, miasteczek jest bardzo życzliwy.
57
Władze administracyjne i samorządowe odnoszą się do pra
cy w Kółkach z uznaniem, popierają ją swymi wpływami, licząc się.z opińją naszej organizacji w sprawach natury rolniczej i spo
łecznej. Że stosunek samorządu jest przychylny, dowodzi choćby to, że Sejmik daje dość znaczne zapomogi Okręgo
wemu Związkowi.
Przy Okręgowym Związku została na specjalnie zwołanem zebraniu w dniu 23/X 1921 r. zorganizowana Sekcja Ogrodni- czo-Pszczelarska. Ze względu na to, że istnienie Sekcji datuje się od bardzo niedawna, przeto nie miała ona jeszcze możności należycie się rozwinąć. Projektowaną jest również Sekcja Oświa
towa. W skład projektowanej Sekcji wejdą miejscowi działacze społeczni, tworząc koło prelegentów. Wprowadzenie w czyn wspomnianego projektu ogromnie wzmoże pracę oświatową na terenie naszego Okręgu i jednocześnie w dużej mierze ożywi działalność Kółek.
Siedzibą Okręgowego Związku Kółek Rolniczych jest miasto Chełm, ul. Lubelska L. 71.
Okręgowy Związek Kółek Rolniczych w roku sprawozdaw
czym nie był zalegalizowanym. Sprawa ta zostanie załatwiona w pierwszych dniach stycznia 1922 r.
Skład Zarządu Okr. Związku w roku sprawozdawczym sta
nowili p.p. 1) Felicjan Lechnicki z Serebryszcz gm. Krzywiczki z zawodu rolnik — prezes Związku, 2) Marceli Koper z osady Rejowiec z zawodu budowniczy — vice-prezes, 3) Jan Kiryk z Rożdżałowa gm. Krzywiczki z zawodu rolnik — drugi vice- prezes, 4) Irena Pełczanka, pracowniczka Straży Kresowej — sekretarka i skarbniczka, 5) Mieczysław Matuszkiewicz kierownik Okręgu Straży Kresowej — członek Zarządu, 6) Antoni Gołę
biowski z osady Siedliszcze członek Wydziału Powiatowego z za
wodu rolnik — członek Zarządu, 7) Franciszek Szymański z Roż
dżałowa gm. Krzywiczki, członek Wydziału Powiatowego z za
wodu rolnik — członek Żarządu, 8) Wincenty Durko z Pokrówki gm. Krzywiczki rolnik ■— członek Zarządu, 9) Antoni Mostowski z Żółtaniec gm. Krzywiczki rolnik — członek Zarządu. Komisję Rewizyjną stanowili: Piotr Hikiel dyrektor Banku Ziemi Polskiej w Lublinie Oddziału w Chełmie, Antoni Nieworaj z Siedliszcza z zawodu rolnik, Jakób Hołysz z Żółtaniec — rolnik.
Zarząd w wymienionym składzie został wybrany na do
rocznym sprawozdawczym zjeździe prezesów i delegatów Kółek Rolniczych dnia 2-go stycznia 1921 roku.
Instruktorem Kółek Rolniczych w roku sprawozdawczym był Janusz Mostowski. Oprócz Instruktora, który jest jedno
cześnie kierownikiem biura Okr. Zw. Kół Roln., pracuje w cha
rakterze urzędniczki-sekretarki Antonina Stankiewiczówna.
58
Biuro Związku czynne jęst codziennie od godz. 10-ej rano do 4-ej po poł. z przerwą dwugodzinną na obiad. Mieści się przy ul. Lubelskiej L. .71, na l-ym piętrze. Biuro składa się z dwuch dość dużych pokoi, z których większy służy jako sala zebrań. Urządzenia własnego biuro nie posiada, korzystając z umeblowania oddanego przez Straż Kresową do dyspozycji Okr. Związkowi. Z urządzeń biurowych na uwagę zasługuje aparat teiefoniczny (N2 abonamentu 16), który oddąje ogromne usługi, pozwalając na szybką komunikację nietylko z urzędami i instytucjami, ale nawet z bardzo oddalonymi gminami powiatu.
Inwentarz biurowy jest następujący: dwie szafy dębowe, 1 segregatorka na pisma, broszury, akta biurowe i t. p., 2 stoły- biurka, 1 stół duży do posiedzeń i 11 krzeseł, oraz drobne przyrządy biurowe.
Kółek Rolniczych Okręg Chełmski liczy 23, z których 14 zostało już zalegalizowanych. Ogólna iiość członków zrzeszo
nych w Kółka wynosi 1060. Rok sprawozdawczy jakkolwiek pod względem ilościowego przyrostu Kółek przedstawia się znacznie gorzej, to jednak pod względem jakościowym wykazuje znaczną poprawę. Anormalny pęd w kierunku ciągłego tworzenia nowych Kółek w roku ubiegłym był spowodowany chęcią zdobycia po
mocy materjalnej, którą spodziewano się otrzymać od swej orga
nizacji, a nie pragnieniem pracy twórczej, zdążającej do podnie
sienia kultury wsi. I chociaż w roku sprawozdawczym jest wśród kółkowiczów większe zrozumienie i coraz wyraźniej daje się wyczuwać dążenie do dźwigania organizacji własnemi siłami, to jednak na ogólną ilość 23 Kółek, 12 jest słabo działających.
WYKAZ KÓŁEK ROLNICZYCH w OKRĘGU CHEŁMSKIM.
N2 Wieś Gimna Imię i nazwisko prezesa
Ilość członków
Uwagi
Ogólna
którzy uiścili składki
1 Kobyle Rejowiec Szymon Dubiel 57 57 Żywotne
2 Kol. Pokrówka Krzywiczki Wincenty Durko 35 35 99
3 Kanie Pawłów Antoni Mielniczuk 44 33 słabsze
4 Marynin Rejowiec Jan Sadlak 67 61 żywotne
5 Kol.Józefin Turka Michał Pękala 39 39 słabsze
6 „ Kamień 99 Józef Kotarski 89 89 99
7 „ Bachus Bukowa Jan Wanarski 48 48 żywotne 8 Barbarówka Turka Aleks. Watrakiewicz 34 34 słabsze
9 Sawin Bukowa Teodor Malesza 68 68 żywotne
10 Berek Staw Antoni Haruk 51 51 słabsze
11 Czułczyce 99 Jan Tywoniuk 29 29 99
12 Święcica Olchowiec Stanisław Bartnicki 56 56 99
13 Staw Staw Franciszek Kamiński 38 38 żywotne.
59
14 Pławaniec Turka Emil Dżaman 39 39 słabsze
15 Sajczyce Staw Jan Nestorowicz 21 21 M
16 Krzywice Krzywiczki Kazimierz Maceńko 27 27 II
17 Ochoża Staw Julian Nowosad 28 25 żywotne
18 Starchosław Krzywiczki Wincenty Przychoda 55 55 >1
19 Huta Wojsławice Jan Mołczan 24 24 słabsze
20 Rożdżałów Krzywiczki Jan Kiryk 42 42 żywotne
21 Siedliszcze Siedliszcze Bolesł. Dzierżęcki 120 120
22 5tręczyn-N ow y Cyców Józef Kołodziejczyk 18 18 •>
23 Zagroda Krzywiczki Józef Kaszczuk 27 — nieczyn.
Niektóre z wymienionych Kółek wykazują dużą żywotność mając znaczny dorobek pod względem dokonanych prac, przeto słów parę poświęcić im warto.
Przedewszystkiem na uwagę zasługuje Kółko Roln. w osa
dzie Siedliszcze. Zorganizowane zostało jeszcze przed wojną, a chociaż pracowało wówczas w bardzo ciężkich warunkach, jednakże rozwijało się stale. I obecnie jest jednym z najwięcej żywotnych Kółek w Okręgu Chełmskim. Liczy członków 120.
Członkowie są dość wyrobieni organizacyjnie i uświadomieni.
Zainteresowanie pracą zawodową rolniczą i kulturalno- oświatową znaczne.. Kilka przykładów z życia i prac Kółka Siedliskiego da nam pojęcie o jego wartości. Zorganizowanie przez Kółka prawidłowo obmyślonego punktu czyszczenia ziarna, kupno dwu siewników do wspólnego użytku wszystkich kółko- wiczów, sprowadzenie prosiąt pomorskich jest jasnym dowodem tego, że Kółko myśli o planowej, opartej na własnym siłach pracy. Również pod względem oświatowym nie zaniedbuje się Kółko. Prenumerowane są pisma rolnicze, zaczęto kompleto
wanie biblioteczki. Urządzane są od czasu do czasu odczyty, pogadanki i t. p. Nawet sprawa Domu Ludowego budzi wśród siedliskich kółkowiczów duże zainteresowanie. Poczynione są już w tym kierunku starania i o ile wszystko nadal pójdzie po
myślnie, to w niedalekiej przyszłości Kółko będzie w posiada
niu własnego Domu Ludowego. Zaznaczyć wypada, że na oży
wienie się działalności Kółka wpłynął w znacznej mierze sekre
tarz tegoż, kierownik miejscowej szkoły powszechnej p. Chmie
lewski, któremu wiele zawdzięczać należy. Większych zebrań odbyło się w Kółku 6. Szczególnie uroczyste i bardzo liczne zebranie odbyło się z racji obchodu 3-go Maja. Urządzeniem obchodu, który wypadł bardzo dobrze, zajęło się wyłącznie Kółko. W dniu tym kółkowipze, pragnąc dać wyraz swym uczu
ciom postanowili na walnem nadzwyczajnem zebraniu ufundo
wać pomnik Kościuszki, który stanąć ma na kopcu usypanym w r. 1917, Również bardzo ruchliwem i czynnem, choć bardzo jeszcze młodem jest Kółko Rolnicze w Kobylem gm. Rejowiec.
60
Zorganizowane zostało prawie samorzutnie w początku roku..
Członków liczy 57. Nie może ono wprawdzie poszczycić się wielką ilością dokonanych prac, jednakże zasługuje na duże uznanie za swoją energję i chęć pracy. Dodać trzeba, że wieś bardzo zniszczona i wiele zagród nieodbudowanych, gospodar
stwa zaś są w stadjum organizacji, a jednak do pracy społecznej, oświatowej jest duży pęd i zamiłowanie. Pisma, broszury i książki znajdują bardzo dużo chętnych nabywców. Pogadanki słuchane są pilnie i uważnie. Słowem praca społeczna ma tutaj bardzo podatny grunt i z chwilą gospodarczego wzmożenia się wioski Kółko Rolnicze w Kobylem będzie jednym z najlepszych w po
wiecie.
Kółko Rolnicze w Rożdżałowie również zaliczyć można do czynniejszych. Członków liczy 42. Postępy w pracach są dość znaczne, głównie w kierunku rolniczym. Uprawa mechaniczna gleby, nawozy sztuczne, odpowiedni dobór ziarna siewnego, znaj
dują wśród kółkowiczów duże zrozumienie. Zorganizowano punkt czyszczenia zboża, założono apteczkę, oraz nabyto odpowiednie przyrządy weterynaryjne. Kółko na skutek starań otrzymało z parcelacji rządowej 4 mg. ziemi na doświadczalnictwo. Pracą oświatową natomiast Kółko mniej się interesuje; wprawdzie pre
numeruje kilka pism, kompletuje biblioteczkę, jednakże nie jest to wystarczającem, jeżeli się zważy, że wieś duża i zamożna.
O innych Kółkach zaliczonych do żywotnych wspominać jest zbytecznem, gdyż nie różnią się wiele od wyżej opisanych.
Charakterystyka Kółka w Siedliszczu, Kobylem i Rożdżałowie ilustruje pracę przeciętnego Kółka w Okręgu Chełmskim.
Kierunek .pracy nadaje Kółkom Zarząd Okręgowego Związ
ku, który zbiera się w miarę potrzeby celem omawiania spraw bieżących. Zebrań Zarządu w roku sprawozdawczym odbyło się 8 w następujących terminach 12/1, 20/11, 19/IV, 26/VI, 28/VII, 16/VIII, 18/X i 19/XII.
Oprócz zebrań Zarządu odbywały się również i zebrania prezesów Kółek Rolniczych.
Zebrania prezesów wzmacniały kontankt z poszczególnemi Kółkami oraz pozwalały orjentować się w całokształcie prac, ułatwiając jednocześnie nadanie pracy odpowiedniego kierunku.
Zebrań prezesów i delegatów odbyło się 4: 2/1, 8/V, 11/IX, i 8/XII. Zebrania prezesów jak również i Zarządu nosiły cha
rakter nietylko informacyjno-instrukcyjny, ale miały w pierwszym rzędzie za zadanie nakreślenie programu pracy, oraz zastana
wianie się nad potrzebami gospodarczemi i kulturalno-oświato- wemi powiatu, Wygłoszone odczyty i referaty uczyły prezesów o tern jak należy pracę w Kółkach prowadzić, aby wyniki były dodatnie. Rezolucje i uchwały były owym środkiem
zmierzają-61
cym do poprawy organizacji. Zrozumiałą jest rzeczą, że ze względów na anormalne warunki gospodarcze, nie wszystkie wnioski i uchwały mogły być urzeczywistnione. Z powziętych uchwał ważniejsze tylko zasługują na wymienienie. Na dorocznym zjeździe dnia 2 stycznia 1921 r. uchwalono następujące wnioski:
Zorganizować przy Okr. Zw. Kół Roln. Stowarzyszenie Rolniczo- Handlowe. Wpłynąć na Sejmik aby przystąpił do jaknajrych- lejszego uruchomienia szkoły rolniczej w Okszowie. Sprowadzić lepsze narządźia rolnicze do wspólnego użytku kółkowiczów, jako to tryjery, siewniki, młocarnie i t. p. Sprowadzić na sezon wio
senny drzewka owocowe.
Nadto na Zjazdach prezesów i innych Zebraniach uchwalono szereg wniosków, z których przytaczamy następujące: Sprowadzić cukier do podkarmienia pszczół. Sprowadzić dwa wagony prosiąt pomorskich. Dostarczyć dla najlepszych gospodarstw w powiecie nawozów sztucznych i doborowego ziarna siewnego. Zorganizo
wać przy Okr. Zw. Kółek Rolniczych Sekcję Ogrodniczo-Pszcze- larską. Zorganizować w Okręgu kilka punktów czyszczenia ziarna.
Zorganizować w powiecie kursy lotne dwudniowe.
Wiele z powziętych uchwał wykonano, lub są one w stad- jum organizowania, a mianowicie: Zaczęto organizować Stowa
rzyszenie Rolniczo-Handlowe; Sprowadzono cukier na wiosenne pódkarmianie pszczół; Sprowadzono 1 wagon prosiąt pomorskich;
Sprowadzono 1 wagon gryki do siewu; Sprowadzono 1000 sztuk drzewek owocowych; Zorganizowano Sekcję Ogrodniczo-Pszcze- larską; Zorganizowano cztery punkty czyszczenia zboża.
Wykonanie tylko wyżej wymienionych uchwał miało duże znaczenie pod względem organizacyjnym i gospodarczym, to też urosły wpływy i uznanie Związku Kółek Rolniczych.
Po za zebraniami prezesów i Zarządu odbywają się stale zebrania w poszczególnych Kółkach, do których dość często dojeżdża instruktor, prowadząc pracę rolniczo-oświatową w myśl zleceń Zarządu Związku.
W roku sprawozdawczym ilość urządzonych zebrań w Kół
kach sięga ogólnej liczby 125 przy obecności zgórą 5000 ucze
stników. Wyjazdów do Kółek instruktor dokonał 72. Na zebra
niach po za sprawami organizacyjnemi wygłaszał pogadanki treści ogólnej. Oprócz instruktora odwiedzali Kółka i członko
wie Zarządu Mieczysław Matuszkiewicz i Marceli Koper.
Pragnąc trzymać rękę na pulsie życia rolniczo-gospodar- czego Zarząd Okr. Związku Kółek Rolniczych starał się obsy- łać wszystkie komisje swymi członkami, aby bronili spraw drob
nego rolnika oraz byli wyrazicielami jego życzeń.
. Do Powiatowej Komisji Ziemskiej weszli: Antoni Brzu- chalski z Źółtaniec gm. Krzywiczki, Antoni Mostowski z Źółtaniec
62
gm. Krzywiczki, i Wincenty Durko z Pokrówki tejże gminy.
W Powiatowym Komitecie Pomocy Rolnej byli z ramienia Okrę
gowego Związku członkowie: Felicjan Lechnicki z Serebryszcż i Jan Kiryk z Rożdżałowa gm. Krzywiczki. Obie komisje zostały obsadzone zupełnie dobrze, a sprawy drobnego rolnika były zawsze należycie bronione, to też nietylko członkowie, ale i miejscowa ludność z przedstawicieli naszych w komisjach była zupełnie zadowoloną.
Jak już wspomniano Związek Kółek Rolniczych, stojąc na gruncie rzetelnej obywatelskiej pracy, stale wzmaga się na siłach, a prowadząc pracę prawie wszechstronną wybija się na czoło wśród innych organizacji.
Znaczny dorobek ma Okręgowy z Związek pod względem pracy oświatowej. Czytelnictwo stale wzrasta. Kółka prenumerują 120 egzemplarzy różnych pism, oraz dość chętnie nabywają broszury-wydawnictwa Centralnego Zw. Kółek Rolniczych. Ogólna ilość broszur, jakie rozeszły się w powiecie w roku sprawozdaw
czym wynosi 645 egzemplarzy. Tworzone są również małe bi
blioteczki, jednak ilość książek w każdej nie przekracza 100 sztuk. Zaczątki takich biblioteczek są Kółku Rolniczem w Sie
dliszczu, Kybylem, Sawinie i Rożdżałowie.
Pogadanek w Kółkach wygłoszono 96, głównie treści rolni
czej i ogrodniczej. Część treści ogólnej wygłoszone zostały przez instruktora oraz członka Zarządu M. Matuszkiewicza Do zakresu prac oświatowych zaliczyć należy i lotne dwudniowe kursy rol- niczo-społeczne, zorganizowane przy współudziale Straży Kreso
wej. Odbyły się one w 4-ch punktach powiatu a mianowicie w Sawinie dnia 22 stycznia, w, Rożdżałowie 25 i 26 stycznia, Strachosławiu 12 i 13 lutego, Rejowcu 15 i 16 lutego. Wszystkie pogadanki wygłoszone na kursach były ilustrowane przezroczami, co ogromnie uplastyczniało wykłady. Ogólna ilość słuchaczy na kursach dochodzi pokaźnej cyfry 5210 osób. Duża ta frekwen
cja, oraz ożywione dyskusje świadczą o tern, że zaintereso
wanie było znaczne, tembardziej, że niektóre wskazania i pro
jekty omawiane na kursach zaczęto wprowadzać w życie, a mia
nowicie: w Rożdżałowie zorganizowano apteczkę weterynaryjną, która oddała bardzo duże usługi, utworzono punkt czyszozenia zboża, sprowadzono drzewka owocowe oraz zamówiono pewną ilość nawozów pomocniczych. W Kółku Rolniczem w Sawinie powzięto uchwałę komasacyjną, której później niestety w życie nie wprowadzono z przyczyn niezależnych od Kółka. W Koby- lem gm. Rejowiec zakupiono siewnik oraz zaczęto organizować punkt czyszczenia zboża.
Gdyby anormalne warunki gospodarcze nie stały na przesz
kodzie, to również i praca zawodowa, fachowa szybko postępo-63
wałaby naprzód. Brak selekcyjnych zbóż, sadzeniaków, trudności w nabywaniu nawozów pomocniczych w znacznej mierze utru
dnia pracę realną. Nic dziwnego przeto że nie mogło być mowy o wszechstronnem rozwinięciu akcji, zdążającej do poprawy stanu gospodarczego powiatu. Jedynie w kierunku polepszenia uprawy mechanicznej roli, oraz odpowiedniego doczyszczania ziarna zrobiono bardzo duże postępy. Ilość nabytych ulepszonych
dnia pracę realną. Nic dziwnego przeto że nie mogło być mowy o wszechstronnem rozwinięciu akcji, zdążającej do poprawy stanu gospodarczego powiatu. Jedynie w kierunku polepszenia uprawy mechanicznej roli, oraz odpowiedniego doczyszczania ziarna zrobiono bardzo duże postępy. Ilość nabytych ulepszonych