OKRĘG HRUBIESZO W SKI

Wojna ostathia jakgdyby specjalnie dotknęła powiat Hru­

bieszowski, wiele ludności w r. 1915 wyjechało do Rosji, praca na folwarkach została przerwana, przez co całe tysiące morgów do r. 1918 leżało odłogiem.

Trudności w zagospodarowaniu zniszczonych większych warsztatów zmusiły miejscowych ziemian do parcelacji, rezulta­

tem czego był dosyć liczny napływ kolonistów z zachodu, tego ryzykującego i najlepszego elementu który z całą energją wziął się do uprawy wielotnich odłogów.

Na stanowisko instruktora został powołany od dn. 10 lu­

tego 1921 r. instruktor-rolnik Jan Rrzączyński.

Warunki pracy po inwazji bolszewickiej były ciężkie, nie było widocznych śladów pracy poprzedników, tak że okres paro­

miesięczny musiał być poświęcony na rozpoznanie terenu pracy.

Jedynym materjałem rwącym się do pracy organizacyjnej w Kół­

kach byli miejscowi koloniści, lecz właśnie tych ostatnich inwa­

zja bolszewicka specjalnie dotknęła. W wielu wypadkach go­

spodarze nie mieli czym zasiać, gdyż albo nasienia, albo koni brakowało.

Kółka organizowały się przeważnie dlatego, by tą drogą tym łatwiej dostać pomoc materjalną, tak potrzebną do urucho­

mienia zniszczonych warsztatów, co wydało tym większe skutki dzięki staraniom i dobrym chęciom miejscowego referenta rol­

nego p. Gnatkowskiego.

Wszelkiej pomocy, jaka była dla rolników przeznaczona, w pierwszym rzędzie dozpawali Kółkowicze po wykazaniu się zaświadczeniami wydanemi przez Związek na podstawie rzeczy­

wistej potrzeby.

Stosunek samorządu do pracy Kółek jest na razie obojętny, co się wyraża małą pomocą materjalną.

73

Związek Kółek Rolniczych posiada w Hrubieszowie biuro wspólne z Tow. Staży Kresowej, z uprzejmości której korzysta.

Zarząd został wybrany dnia 24/IV-21 r. w następującym składzie: Prezes -r- ks. Melchjor Juściński, kanonik z Hrubie­

szowa; vice-prezes — Jan Marjan Gajewski, kolonista z Dołho­

byczowa; sekretarz — Michał Eberhardt, kierownik Straży Kre­

sowej z Hrubieszowa; członkowie Zarządu: Franciszek Grec, ko­

lonista z Alojzowa, Franciszek Wilgos, gospodarz z Wysokiego, Eljasz Sikorski, kolonista z Uchań, Józef Kunek, kolonista z Me- telina, Jan Maluk, gospodarz ze Strzyżowa. Stefan Wójcik, kolo­

nista z Hostynnego, Franciszek Rządkowski, gospodarz z Micha- łówki, Józef Mączka, gospodarz z Obrowca, Piotr Kaniuga, go­

spodarz z Laskowa. Fedoniuk, gospodarz z Białopola, Paweł Dados, kolonista z Sahrynia.

W skład Komisji Rewizyjnej weszli następujący: Miazga Serafin, Antoni Litwiński i Miszanecki.

Zebrań Zarządu w okresie sprawozdawczym było 6: 24/IV, 1/V, 5/VI, 19/VI, 24/VII i 18/IX;

W myśl uchwał powziętych na powyższych zebraniach spro­

wadzono do powiatu 60 Sztuk owiec Podhalańskich, które jednak nie opłaciły się i z trudem zostały sprzedane. Na okres siewów jesiennych sprowadzono przez Centralę Współdzielczych Stowa­

rzyszeń Rolniczo-Handlowych w Warszawie 20 metrów pszenicy Wysokolitewki i 15 korcy żyta Petkuskiego 1-szy odsiew.

W okresie sprawozdawczym rozkolportowano do 200 bro­

szur treści rolniczej i z rolnictwem związanej. Poradnika pre­

numerowano 16 egzemplarzy. Instruktor wyjeżdżał w powiat 24 razy i wygłosił 24 fachowe pogadanki.

2 Hostynne 43 — Serafin Miazga

3 Metelin 30 — Kazimierz Karcz

4 Sahryń 52 ' 1.560.— Wincenty Krakowiak

5 Uchanie 80 — Franciszek Irleń

6 Zuków 71 2.250.— Antoni Szurman

7 Szpikołosy 33 — ks. Frank

8 Łasków 38 — Jan Rybaniec

9 Dołhobyczów 40 * Jan Gajewski

10 Nowosiolki 35 ^—

11 Białopole 34 ^— Fedoniuk

12 Trzeszczany 28 ^— Jan Kutera

511 4510.—

74

Do Komisji Ziemskiej i Powiatowego Komitetu Pomocy Rolnej weszli pp. Jan Marjan Gajewski w. z. Michał Eberhardt

i Franciszek Grec. *

Najlepiej działa Kółko w Hostynnem, które sprowadziło ziarno siewne i owce. Gospodarstwo prezesa, p. Miazgi, zgło­

szone jest do Komisji Organizacji gospodarstw małorolnych i było lustrowane przez instruktorów z centrali, przy współudziale których zaprowadzono płodozmian.

W okresie sprawozdawczym założono Stowarzyszenie Roi*

niczo-Handlowe dzięki inicjatywie Kółek Rolniczych wraz z kie­

rownikiem Straży Kresowej p. Michałem Eberhardtem. Członków Stowarzyszenie liczy 300 z udziałem po 5.000 Mk. Stosunek Stowarzyszenia do Kółek jest b. dobry. W skład Rady nadzor­

czej weszli prawie sami kółkowicze, którzy również mają prze­

wagę pośród członków Spółdzielni.

Kół Młodzieży na terenie powiatu jest 8 w następujących miejscowościach: Hostynne gm. Werbkowice, Dołhobyczów gm.

Dołhobyczów, Szpikołosy gm. Dziekanów, Trzeszczany gm. Mo- łodjatycze, kol. Staszyc, gm. Jarosławiec, Zawałów, gm. Miączyn, Drohiczany gm. Jarosławiec, Gliniska grń. Jarosławiec.

Prace w powyższych Kołach ze względu na brak specjal­

nego instruktora prowadzi nauczycielstwo miejscowe. Należy ' nadmienić, że dosyć często urządzane są przedstawienia ama­

torskie. Związku Okręgowego Koła Młodzieży nie posiadają.

Po zatem w powiecie jest zorganizowanych 2 Koła Kobiet w miejscowościach Alojzowie i Hostynnem.

Przychód. Rozchód.

Pożyczka ze Zw. K. R.

Woj. Lubelskiego 103.558.—

Subsydjum Sejm iku 120.000.—

Składki członkow skie 4.510.—

N iedobór 6.496.—

P en sja In struktora

od II do XII 191.088, P en sja se k reta rz a 13.000, Koszta podróży istru

-ktora i dyjety 11.600.

W ydatki biurow e 18.876.

234.564 — 234.564.—

O K R Ę G J A N O W S K I .

W powiecie Janowskim kilkakrotnie już była zapoczątkowana praca Kółek Rolniczych, jednakowoż pełnego rozwoju dotychczas nie osiągnęła i ustawała za każdym razem, gdyż Okręg stracił instruktora. Tłomacy się to tym, że Okręg Janowski nigdy nie

75

posiadał stałego instruktora przez czas dłuższy, a przeważnie nie miał go wcale. Brak odpowiednich kandydatów nie pozwo­

lił mimo wysiłków miejscowego Zarządu i Wydziału Sejmiku zaangażować wcześniej jak dopiero w sierpniu instruktora, który jednak z powodu choroby, jak i innych względów również nie mógł rozwinąć szerszej działalności i z dn. 31/XII ustąpił, choć warunki do pracy są dobre.

Przedewszystkiem Sejmik i Władze odnoszą się do Kółek bardzo przychylnie. Również i Duchowieństwo czynnie Kółka popiera, a ogół rolników zwłaszcza w północnej części powiatu okazuje dużo zrozumienia.

Skład Zarządu Okręgowego Związku jest następujący:

Przewodniczący — ks. Bargieł z Branwi, zastępca — p. Mi­

chał Jaszyna z Wierzchowisk. Członkowie — ks. Rybiński z Mo­

dliborzyc, ks. Paradowski z Janowa, p. Leon Hempel ze Skor- czyc i p. Marcin Fuszara z Potoku.

Po. za dość częstemi, choć przygodnemi naradami Zarządu, odbyły się trzy formalne zebrania w dn. 26/1, 1/VII i 19/VIII.

Na ostatniem z nich w obecności delegata Związku Wojewódz­

kiego omawiano sprawę wznowienia prac kółkowych z powodu zaangażowania nowego instruktowa, Zdzisława Skibińskiego.

Biuro Związku czynne było, posiadając swego sekretarza, od 1 kwietnia przez 4 miesiące. Od czasu ostatniego zebrania Zarządu znowu powołano je do życia, jednak z powodu braku sekretarza pracą biurową obarczono instruktora, co z drugiej strony odciągało go od właściwych zajęć.

Kółek Rolniczych jest 12: Urzędów, Księżomierz, Swięcie- chów, Studzianki, Liśnik, Grabina, Janów, Popkowice, Modlibo­

rzyce, Batorz, Potok, Wierzchowiska.

Ze względu na znaczny odsetek krajowego bydła czerwo­

nego w myśl wniosku inspektora hodowlanego Wojewódzkiego Zw. Kółek Rolniczych Wydział Sejmiku przeznaczył 500.000 ma­

rek na zakup stadników tejże rasy. Brak jednak odpowiedniego materjału odłożył zakup do roku przyszłego. Dokonane w roku bieżącym przeglądy bydła i koni spowodowały zaprojektowanie w roku przyszłym pokazu bydła czerwonego polskiego w Modli­

borzycach i koni w Janowie, ze względu na spotykany tam czę­

sto typ mierzynów włościańskich o szlachetnych rysach.

Ponieważ w Janowie znaczna część uczniów Gimnazjum i Seminarjum pochodzi ze wsi, urządzono w dn. 23/XI i 24/XI przed ferjami Bożego Narodzenia specjalne wykłady ilustrowa­

ne przezroczami latarni projekcyjnej dla młodzieży, któraby powróciwszy do swego środowiska mogła zainteresować ogół znaczeniem hodowli i bydła ras krajowych. 27/XI urządzono

76

w Zaklikowie jednodniowy kurs hodowlany, w którym przy uży­

ciu latarni projekcyjnej szeroko były omawiane wady w hodowli bydła.

Wszystkie te kursa były prowadzone przez inspektora ho­

dowlanego p. R. Blenau i ogrodniczo-pszczelarskiego Wł. Owidz- kiego. W czasie kursów kolportowano książki fachowe, które w znacznej liczbie rozchodziły się między zebranymi, zwłaszcza zyskiwały uznanie „Żywienie krów mlecznych” — Piątkowskiego,

„Wychów konia” — Wotowskiego, „Doraźna pomoc weteryna­

ryjna” — Dobrzańskiego.

Koła Młodzieży Wiejskiej znajdują się w następujących miejscowościach: Księżomierz (prezes— Fr. Majerowski), Majdan Grabina (pr. Tomasz Malisz), Studzianki (pr. Mazur Gościewid) oraz Urzędów (pr. Czesław Gajewski). Ostatnio zawiązało się Koło w Zaklikowie. Aczkolwiek są one nieliczne, posiadają jednak bardziej wyrobione jednostki i pracują zupełnie dobrze.

Brak środków finansowych nie pozwala na utrzymanie instruktora i rozwinięcie w powiecie • akcji Kół Młodzieży Wiejskiej na szerszą skalę. Istniejące Koła opierają się wyłącznie na swoich własnych siłach, organizują obchody pamiątek narodowych, bi­

blioteczki, przedstawienia amatorskie i t. p.

Z wydatną pomocą w pracach przychodzi miejscowe nau­

czycielstwo.

Z Mkp. 280.476.— wyasygnowanych przez Sejmik wydano na pensję i rozjazdy instruktora Mkp. 190.476.—, Mkp. 12.000.—

na pensję sekretarza i Mkp. 6.000.— na prowadzenie biura.