Opis grup słuchaczy silnie i słabo zaangażowanych politycznie na podstawie danych

Biorąc pod uwagę płeć respondentów w grupie silnie zaangażowanych respondentów jest 91 kobiet (80,53%) i 22 mężczyzn (19,47%). W grupie słabo zaangażowanych natomiast jest 94 kobiet (88,68%) oraz 12 mężczyzn (11,32%).

Jeśli chodzi o wiek respondentów, w obu porównywanych grupach najliczniejszą grupę stanowią osoby w wieku 56 - 60 lat (tab 9).

Tabela 9. Wiek słuchaczy UTW

Lata Silnie zaangażowani Słabo zaangażowani

N % N %

49 - 50 lat 2 1,78 5 4,72

51-55 9 7,96 13 12,26

5 6 - 6 0 42 37,17 38 35,85

61-65 27 23,89 22 20,76

66-70 22 19,47 17 16,04

71 -7 5 10 8,85 7 6,60

76 i więcej 1 0,88 4 3,77

Suma 113 100 106 100

Nieco częściej niż co trzeci respondent mieści się w tym przedziale wiekowym. Nieco częściej niż co czwarty respondent jest w przedziale 6 1 - 6 5 lat. Co piąty respondent silnie zaangażowany i co szósty słabo zaangażowany jest w grupie wiekowym od 66 do 70 lat. W wieku od 71 do 75 lat jest 8,85% silnie zaangażowanych oraz 6,60% słabo zaangażowanych.

Biorąc pod uwagę wszystkie te dane nie stwierdza się znaczących różnic ze względu na wiek pomiędzy porównywanymi grupami.

Tabela 10. Stan cywilny słuchaczy

Stan cywilny Silnie zaangażowani Słabo zaangażowani

N % N %

panna/kawaler 7 6,20 8 7,55

zamężna/żonaty 73 64,60 55 51,89

wdowa/wdowiec 26 23,01 29 27,36

separacja 0 - 2 1,88

rozwiedziony/a 7 6,19 12 11,32

Suma 113 100 106 100

Prawie dwie trzecie słuchaczy UTW silnie zaangażowanych politycznie (64,60%) i więcej niż połowa słabo zaangażowanych (51,89%) to osoby żyjące w małżeństwie (tab. 10). Więcej niż co czwartej osobie z grupy silnie zaangażowanej politycznie (23,01%) oraz więcej niż co trzeciej z grupy słabo zaangażowanej zmarł współmałżonek. 6,19% silnie zaangażowanych i prawie dwukrotnie więcej słabo zaangażowanych (11,32%) to osoby rozwiedzione.

Tabela 11. Wykształcenie słuchaczy

Wykształcenie Silnie zaangażowani Słabo zaangażowani

t = 37,70 N % N %

Wielkość błędu:

0,001

wyższe 66 58,41 21 19,81

średnie 44 38,94 71 66,98

zasadnicze zawodowe

3 2,65 8 7,55

podstawowe - 6 5,66

Suma 113 100 106 100

Istotne różnice statystyczne występują pomiędzy analizowanymi grupami ze względu na wykształcenie (tab.ll). Wykształcenie wyższe posiada 19,81% respondentów słabo zaangażowanych i niemal trzykrotnie więcej silnie zaangażowanych (58,41%). Średnim wykształceniem legitymuje się 38,94% respondentów silnie zaangażowanych politycznie oraz 66,98% słabo zaangażowanych respondentów.

Z wykształceniem zasadniczym zawodowym jest 8 respondentów słabo zaangażowanych politycznie (7,55%) i zaledwie 3 respondentów silnie zaangażowanych (2,65%). Biorąc pod uwagę liczbę respondentów z całej populacji badawczej z wykształceniem podstawowym w grupie słabo zaangażowanej politycznie znajduje się aż 6 respondentów, którzy ukończyli szkołę podstawową334. A zatem im wyższe wykształcenie tym silniejsze zaangażowanie polityczne.

Analiza szczegółowych danych daje pełną informację o profilu wykształcenia słuchaczy silnie i słabo zaangażowanych politycznie. Co czwarta osoba w grupie silnie zaangażowanej politycznie (31 respondentów) i co dziesiąta z grupy słabo zaangażowanej politycznie (11 respondentów) posiada wykształcenie wyższe humanistyczne. Z wykształceniem wyższym ekonomicznym jest 14 słuchaczy silnie zaangażowanych i 2 słabo zaangażowanych politycznie. Wyższe techniczne posiadają 17 osób silnie zaangażowanych politycznie i 8 słuchaczy z grupy drugiej. 4 słuchaczy silnie zaangażowanych politycznie legitymuje się wykształceniem wyższym medycznym.

16 respondentów silnie zaangażowanych i 18 słabo zaangażowanych politycznie posiada wykształcenie średnie zawodowe. Wykształcenie średnie ogólne ma 9 osób silnie

334 Zob. rozdział V: punkt 2, str 143.

zaangażowanych i prawie dwukrotnie więcej (16 respondentów) słabo zaangażowanych politycznie. Ze średnim ekonomicznym jest co jedenasta osoba z grupy silnie zaangażowanej politycznie (10 respondentów) oraz co piąty słuchacz słabo zaangażowany politycznie (22 respondentów). Wykształcenie średnie techniczne posiada 8 słuchaczy silnie zaangażowanych politycznie oraz 6 z grupy drugiej, średnie medyczne - 9 słuchaczy słabo zaangażowanych i 1 osoba silnie zaangażowana politycznie.

Biorąc pod uwagę wyuczony zawód przez słuchaczy z wykształceniem wyższym, osoby silnie zaangażowane politycznie najczęściej posiadały zawód nauczyciela, inżyniera oraz ekonomisty. W grupie osób słabo zaangażowanych przeważali pracownicy administracyjno - biurowi, a także pracownicy fizyczni.

Tabela. 12. Źródło utrzymania słuchaczy

Źródło utrzymania Silnie zaangażowani Słabo zaangażowani

X2= 35,26 N % N %

Wielkość błędu:

0,001

osoby podejmujące pracę zarobkową na emeryturze

19 16,81 2 1,89

rencista - - 17 16,04

świadczenia przedemerytalne

4 3,77

emeryt 94 83,19 83 78,30

Suma 113 100 106 100

Statystycznie istotne różnice występują ze względu na źródło utrzymania słuchaczy (tab.12). 83,19% silnie zaangażowanych i 78,30% słabo zaangażowanych to emeryci. Co szósty emeryt silnie zaangażowany politycznie podejmuje pracę zarobkową (16,81%), natomiast w grupie drugiej odsetek ten wynosi zaledwie 1,89%. W grupie silnie zaangażowanych politycznie brak jest osób będących na rencie natomiast w grupie słabo zaangażowanych rencistą jest co szósta osoba (16,04%). Osoby silnie zaangażowane politycznie, podejmujące pracę zarobkową posiadają wykształcenie wyższe; wśród nich są lekarze, inżynierowie, nauczyciele.

Wyniki badań własnych korespondują z wynikami badań empirycznych przedstawionych w drugim rozdziale tej pracy, z których wynika, że osoby z wyższym wykształceniem częściej uczestniczą w wyborach oraz angażują się w organizacjach politycznych335. W literaturze przedmiotu zwraca się uwagę na powody wyjaśniające dlaczego wyższe wykształcenie sprzyja zaangażowaniu obywatelskiemu. Związek ten tłumaczony jest wpływem edukacyjnym na utrwalanie się postaw obywatelskich. Im dłużej człowiek jest poddany wpływom szkoły i innych instytucji edukacyjnych, tym większe prawdopodobieństwo, że zintemalizuje cnoty obywatelskie i będzie się zgodnie z nimi zachowywać. Jak przedstawialiśmy w rozdziale pierwszym, już John Stuart Mili wskazywał na rolę edukacji obywateli, która ma kształtować odpowiedzialność za wspólne dobro. Wyższe wykształcenie umożliwia także zrozumienie kwestii pojawiających się w polityce, a co za tym idzie i znaczenia działań politycznych, co motywuje zarazem do podjęcia takowych działań.

Wśród słuchaczy silnie zaangażowanych politycznie jest więcej osób żyjących w małżeństwie aniżeli wśród słuchaczy słabo zaangażowanych. W grupie słabo zaangażowanych natomiast jest więcej osób rozwiedzionych. Pośrednio oznacza to, że te cechy, które sprzyjają relacjom małżeńskim sprzyjają również działalności społecznej o charakterze politycznym. Wyniki te korespondują z tymi, jakie uzyskał w swoich badaniach Henryk Krzysteczko przeprowadzonej na grupie składającej się z 1030 osób, pośród której zostały wyodrębnione grupy skrajne o silnym i słabym zaangażowaniu politycznym336.

Słuchacze silnie zaangażowani politycznie znacznie częściej od słabo zaangażowanych podejmują pracę zarobkową na emeryturze. Zależność taką wykazały też już wcześniejsze badania przeprowadzone przez Mikołaja Cześnika i Henryka Krzysteczkę, o których była już mowa w drugim rozdziale. Podejmowanie częściej przez słuchaczy silnie zaangażowanych politycznie pracy zarobkowej na emeryturze można wytłumaczyć tym, że z wykształceniem powiązana jest specjalistyczna praca, co ułatwia słuchaczom na emeryturze podjęcie pracy zarobkowej.

W grupie silnie zaangażowanych brak osób będących na rencie, podczas gdy w grupie słabo zaangażowanych na rencie jest co szósta osoba. Pośrednio zatem można stąd wnioskować, że silniejszemu zaangażowaniu politycznemu wpływa kondycja zdrowotna.

Jeśli osoby silnie zaangażowane, mimo, że są na emeryturze, znacznie częściej podejmują pracę zarobkową niż osoby słabo zaangażowane, to też pośrednio świadczy o tym, że charakteryzuje te osoby lepsza kondycja zdrowotna.

335 Zob. rozdział II: punkt 1, podpunkt d, s. 66 - 69 oraz punkt 2, podpunkt d, str 84 - 86.

336 Zob. rozdział II: punkt 1, podpunkt f, str 71-73.

Biorąc pod uwagę płeć respondentów, różnice występują pomiędzy liczbą mężczyzn w obydwóch porównywanych grupach. A zatem można powiedzieć, że jakkolwiek wśród wszystkich badanych słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku zdecydowanie przeważają kobiety, to procent mężczyzn jest wyższy w grupie silnie zaangażowanych politycznie.