Samodzielna Pracownia Fizjoterapii i Odnowy Biologicznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie ul. Grudziądzka 31, 70-103 Szczecin
Kierownik: dr n.med. Ewelina Żyżniewska-Banaszak
Summary
Patients concerned with the quality of their lives direct their attention to biological regeneration centers. Visiting modern wellness and spa centers, they look for quick revi-talization and improvement of physical fitness that will help them regain their strong professional performance.
K e y w o r d s: biological regeneration – physiotherapy.
Streszczenie
Dbałość o jakość życia skierowała uwagę pacjentów na ośrodki odnowy biologicznej. W nowoczesnych ośrod-kach odnowy biologicznej poszukują oni sposobu na szybką rewitalizację oraz zdobycie sprawności i wydolności, które pozwolą odzyskać wysoką aktywność zawodową.
H a s ł a: odnowa biologiczna – fizjoterapia.
***
Rozwój nauk medycznych i postęp cywilizacji wpły-nęły znacząco na wydłużenie życia człowieka. Kolejnym obiektem badań naukowych stała się jakość życia. Zain-teresowanie naukowców wielu dyscyplin wiąże się z holi-stycznym ujęciem zdrowia, które określane jest jako dobro-stan fizyczny, psychiczny i społeczny. Młodość, sprawność i uroda zyskały wysoką pozycję w społecznym systemie wartości. Wywiera to korzystny wpływ na zmianę naszych zachowań w sferze dbałości o dobry wygląd i kondycję.
Nieco ciszej i mniej otwarcie w potocznych rozmowach i mediach mówi się o sprawach będących na przeciwle-głym biegunie. Wymagania społeczne, praca zawodowa
i szybkie tempo życia wymuszają kierowanie uwagi na wiek średni i tzw. drugą połowę życia. Pokolenie 40 - i 60 -latków ze względu na charakterystyczną dla tego wieku dynamikę w sferze psychicznej, zawodowej, społecznej i rodzinnej wydaje się być u szczytu swoich możliwości. Stanowią oni grono specjalistów, reprezentują władzę, cechuje ich nie-zależność materialna i osobista. Ale jest to jednocześnie etap życia (jak wskazują dane epidemiologiczne), w któ-rym czynniki ryzyka wielu chorób, w tym układu krąże-nia, stanowią poważne utrudnienie w utrzymaniu zdro-wia i odpowiedniej jakości życia. W praktyce rehabilitacji kardiologicznej znane są różne reakcje osób poddawanych fizjoterapii z powodu choroby niedokrwiennej serca. Wśród osób dostosowujących się do wskazań i zaleceń lekarskich, cierpliwie oczekujących w kolejce do rehabilitacji, wyłania się grupa pacjentów, dla których zdrowie, wysoka sprawność fizyczna, zgrabna sylwetka i powierzchowność stanowią jeden z podstawowych warunków finansowo -zawodowej pomyślności.
W nowoczesnych ośrodkach odnowy biologicznej poszu-kują sposobu na szybką rewitalizację oraz zdobycie spraw-ności i wydolspraw-ności pozwalających na podjęcie wysokiej aktywności zawodowej.
Dotychczas odnowa biologiczna była postrzegana jako sposób przywracania utraconych funkcji narządu ruchu głównie u sportowców w celu szybkiego odzyskania formy.
Definicję zdrowia w ujęciu WHO zastąpiło określenie wel-lness. Pogoda ducha, harmonijny rozwój, spokój i zdrowie fizyczne. Oto idea odnowy biologicznej.
Znawcy problemu, lekarze, fizjoterapeuci, specjaliści odnowy biologicznej z niepokojem śledzą tendencję do sto-sowania metod fizykalnych u osób wymagających bardzo ścisłej kontroli tolerancji zabiegów oferowanych przez ośrodki odnowy biologicznej. Dobór bodźców stosowanych
114 EWELINA ŻyŻNIEWSKA-BANASZAK, HANNA MOSIEJCZUK, PAWEł CICHOCKI w elektroterapii, hydroterapii, światłolecznictwie, masażu
i kinezyterapii może zaważyć na zdrowiu pacjenta – klienta.
Dokonując wyboru z bogatej oferty usług, należy wyraźnie podkreślić rangę prawidłowego kwalifikowania do zabie-gów, które z założenia wymagają diagnozowania.
Zabiegi odnowy biologicznej o egzotycznym brzmie-niu zachęcają do korzystania, ale mogą lekarza przyprawić o zawrót głowy. Odnowa biologiczna w większości opiera się na termoterapii, w której stosuje się tylko bodźce naturalne.
Są to sauna, łaźnie, zabiegi ogrzewające oraz zabiegi ozię-biające, hydroterapia i krioterapia. Hydroterapia to lecznicze wykorzystanie wody i obejmuje ok. 100 różnych zabiegów stosowanych w 3 stanach skupienia wody – ciekłym, sta-łym i gazowym. Kąpiele dla zdrowia i dobroczynne natu-ralne metody leczenia nie są wynalazkiem współczesności.
Hipokrates już w IV w p.n.e. zalecał wykorzystanie wody dla celów leczniczych. Józef Struś, lekarz króla Zygmunta Augusta, bardzo propagował te metody leczenia. Wojciech Oczko w wydanym w 1578 r. traktacie „Cieplice” podał przepisy kąpielowe i pierwsze wskazania oraz przeciw-wskazania do ich stosowania.
W xIx w. duży wpływ na rozwój metod hydrotera-peutycznych wywarły obserwacje Vincenza Priessnitza i badania naukowe Wilhelma Winternitza (wynalazcy apa-ratu do stosowania zimnych i gorących natrysków) oraz ks. Sebastiana Kneippa. W Polsce, w 1905 r. w Krakowie, założono Polskie Towarzystwo Balneologii, a prof. Ludomił Korczyński, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, został jego pierwszym przewodniczącym. Towarzystwo prowa-dziło badania nad wykorzystaniem metod leczenia -balneologicznego, a wyniki były publikowane w organie naukowym towarzystwa – „Acta Balneologica”. W xx w.
do dalszego rozwoju metod leczenia hydro -balneologicznego przyczynili się dr Jan Żniniewicz oraz prof. Józef Janko-wiak. Rozwój metod badawczych w drugiej połowie xx w.
umożliwił wytłumaczenie mechanizmów oddziaływania tych zabiegów na organizm człowieka.
Kąpiel w kulturach starożytnych była ważnym ele-mentem codzienności i stała się rytuałem o głębokim zna-czeniu obyczajowym, a także religijnym. Starożytni Rzy-mianie zażywali kąpieli, żeby obmyć ciało oraz zapewnić sobie czystość duchową. W codziennym życiu większość obywateli Rzymu korzystała z czynnych od południa do zmierzchu term. Były to publiczne łaźnie, w których Rzymianie zażywali różnego rodzaju kąpieli: zimnych, gorących i parowych. W sali kąpieli zimnych znajdował się basen pływacki, w sali kąpieli gorących wanny lub basen z gorącą wodą. Sale ogrzewano gorącym powietrzem doprowadzanym z podziemnego paleniska systemem rur znajdujących się pod posadzką i w ścianach. Rytualne kąpiele przetrwały do dzisiaj również w kulturze wschod-niej. W Indiach, na początku stycznia, co sześć lat odbywa się święto polegające na rytualnej kąpieli w nurcie Gangesu.
Podstawę leczniczego działania wody stanowi odpowiednia temperatura lub ciśnienie użyte do zabiegów leczniczych oraz profilaktycznych.
Woda działa na nasz organizm w trojaki sposób: fizy-kochemiczny, mechaniczny oraz termiczny. Zabiegi powo-dują rozluźnienie mięśni, przekrwienie tkanek, zwiększenie odpływu chłonki i dopływ krwi żylnej do serca. W dzisiej-szych czasach kąpiel to nie tylko prosty zabieg higieniczny.
Najczęściej jest to nieoceniona chwila przyjemności połą-czona z codzienną pielęgnacją ciała. Kąpiel to więcej niż tylko relaks i odprężenie po ciężkim dniu. Odpowiednio dobrane składniki dodane do ciepłej wody doskonale wpływają na ciało, pielęgnują je i wzmacniają. Niesłychanie popularne są także kąpiele lecznicze, polecane przy wielu rozmaitych schorzeniach. łacińskie słowo balneum oznacza kąpiel, łaź-nię, stąd pochodzi nazwa balneologia. W hydroterapii kąpiele maja bardzo dokładnie określoną metodykę wykonania.
Kąpiele można podzielić według zakresów temperatur 8–40°C. Kąpiele zimne to takie, w których temperatura wody wynosi 8–20°C, a czas trwania do 20 s. W kąpielach letnich temperatura wody wynosi 28–33°C, a czas trwa-nia 10–20 min. Takie kąpiele wskazane są u osób z niskim ciśnieniem tętniczym. Zabiegi chłodne i zimne powodują zwężenie naczyń skóry, zwiększenie ciśnienia tętniczego oraz zwolnienie pracy serca, zwiększają napięcie mięśni szkieletowych. Kąpiele ciepłe w temperaturze 34–37°C są wskazane w stanach wzmożonej pobudliwości i bez-senności. Ciepłe zabiegi wodne powodują przyspieszanie pracy serca, obniżenie ciśnienia krwi, rozluźnienia napię-cia mięśni szkieletowych gładkich. Działają uspokajająco, nasennie i zmniejszają apetyt.
Kąpiele wirowe, zwane masażem wirowym, stanowią formę łagodnego masażu skojarzonego z ciepłem. Intensyw-ność działania zabiegów wodnych zależy również od pory ich stosowania. Zabiegi wodne działają łagodniej, jeśli sto-suje się je zgodnie z rytmem biologicznym, ale ich działanie jest intensywniejsze, jeśli stosuje się je przeciwnie do rytmu biologicznego, tzn. gdy chłodne lub zimne zabiegi stosuje się przed południem, a ciepłe po południu. Istotną kwestią w stosowaniu zabiegów wodnych jest pozycja ciała w wodzie.
Pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego następuje prze-sunięcie krwi z żył kończyn i narządów jamy brzusznej do serca. Powoduje to zwiększenie pracy serca. Ciśnienie hydrostatyczne wody jest większe u człowieka będącego w pozycji siedzącej, a mniejsze w pozycji leżącej. Głęb-sze zanurzenie ciała w pozycji siedzącej powoduje jednak znacznie większe obciążenie układu oddechowego i krąże-nia. Dlatego osoby z chorobami układu oddechowego i serca powinny przebywać w wodzie zanurzone do pępka.
Atrakcyjność zabiegów rewitalizacyjnych w ośrod-kach odnowy biologicznej podnoszona jest przez stoso-wanie zapachów, światła, dźwięków i koloru. Aromatyczne olejki, wonne zioła, orientalna relaksująca muzyka w cie-płych kolorach wnętrz sprzyjają wypoczynkowi. Najbardziej popularne ekstrakty do kąpieli odżywczych i leczniczych uzyskiwane są z korzenia kozłka lekarskiego i korzeni tata-raku, kory dębowej i kory świerku, otrębów pszennych, siana, kiełków pszenicy, kwiatów rumianku, lawendy, liści rozmarynu i eukaliptusa, ziela melisy i tymianku.
FIZJOTERAPIA I ODNOWA BIOLOGICZNA – CZy DLA WSZySTKICH? 115 Kąpielami leczniczymi są kąpiele tylko przy użyciu
naturalnych tworzyw uzdrowiskowych, tj. wód leczniczych, towarzyszących im gazów oraz peloidów. Kąpiele stanowią doskonałe przygotowanie do masażu i zabiegów kosmetycz-nych. Kąpiel solankowa to zabieg w wodzie nasyconej jodem;
zawarty w solance brom działa uspakajająco i relaksująco.
Kąpiel doktora Kneippa to metoda oparta na hartowaniu ciała. W trakcie leczenia zalecane są zimne kąpiele, cho-dzenie boso po rosie i śniegu, ruch na świeżym powietrzu.
Często pod tą nazwą w ośrodkach odnowy biologicznej kryją się gorąco -zimne odświeżające kąpiele.
Kąpiele aromatyczne to kąpiele z dodatkiem olejków eterycznych będących składnikami wielu ziół. Działanie kąpieli aromatycznych ma charakter kompleksowy. W cza-sie kąpieli na organizm działają: ciśnienie hydrostatyczne, temperatura wody oraz olejki eteryczne, które wchłaniają się przez skórę. Kąpiel perełkowa to kąpiel z masażem powietrz-nym. Sprężone powietrze wypychane jest przez specjalne dmuchawy i wydostaje się przez dysze umieszczone najczę-ściej na dnie wanny. W jednej wannie umieszczonych jest 40–150 otworów. Powietrze jest lekko podgrzewane, aby kapiący się nie odczuwał nieprzyjemnego zimna. Wielkość pęcherzyków powietrznych zależy od wielkości otworów dysz. Wydostające się pęcherzyki powietrzne masują ciało bardziej delikatnie niż w czasie hydromasażu. Kąpiel pereł-kowa relaksuje i odpręża. Można ją wzbogacić, dodając olejków eterycznych, koncentratów substancji ziołowych lub mineralnych. W niektórych wannach dodatkowo monto-wane są dmuchawy z ozonatorem, zapewniając tym samym ozonowy masaż powietrzny.
Masaż podwodny (hydromasaż) wykonuje się na ciele zanurzonej osoby, używając strumienia wody z węża pod ściśle dawkowanym ciśnieniem 2–4 atmosfer. Hydromasaż wykonuje się w tanku Hubbarda lub specjalnie wyposażo-nych wannach. Odmianą masażu podwodnego jest masaż wirowy (wirówka). Taki masaż wykonuje się poprzez dzia-łanie wirującej wody na zanurzoną w niej kończynę.
Bicze szkockie – zabieg polegający na polewaniu całego ciała skupionym bądź wachlarzowatym strumieniem wody, stosując na zmianę natrysk deszczowy i kolczasty. Z reguły przez 1–2 min stosuje się wodę o temperaturze 40°C, potem przez 20–30 s wodę o temperaturze 20°C lub niższej. Zabiegi w takim układzie powtarza się dwa razy. Bicze oprócz działania termicznego mają bardzo silne działanie mecha-niczne, stanowią one formę masażu wodnego. Mogą być wykonywane na całym ciele lub częściowo. Wpływają sta-bilizująco na autonomiczny układ nerwowy, pobudzają krą-żenie, oddychanie i przemianę materii. Wskazane są przy nerwicach, zaburzeniach krążenia obwodowego, zanikach mięśniowych, stanach po złamaniach, skręceniach, stanach po urazach tkanek miękkich, zwyrodnieniach stawów, oty-łości, schorzeniach ginekologicznych.
Kąpiele mineralne można podzielić w zależności od medium zabiegowego nasolankowe, kwasowęglowe, siarczkowo -siarkowodorowe, radoczynne, ozonowe. Tego typu zabiegi są rzadziej stosowane w ośrodkach wellness.
Zwykle są stosowane w leczeniu uzdrowiskowym, podob-nie jak kąpiele medyczne.
Jacuzzi (nazwa pochodzi od nazwiska włoskiego kon-struktora wanny do masażu) to rodzaj kąpieli w wannie, w której wytwarzany jest podwodny strumień powietrza i wody. Nowoczesne rozwiązania hydro -mechaniczne umoż-liwiają uwalnianie powietrza przez dysze o różnej średnicy i kącie wypływu oraz różnym rytmie. Pozwala to na stoso-wanie masażu podwodnego oraz różnych technik masażu, np. shiatsu. Wskazania do kąpieli jacuzzi to skoliozy, zmę-czenie po intensywnej pracy fizycznej, stany po złamaniach, zwichnięciach, skręceniach, rwa kulszowa oraz przykurcze różnego pochodzenia. Jacuzzi przeciwwskazane jest u osób z niewydolnością krążenia, chorobą nadciśnieniową, żyla-kami, krwawieniami i chorobami skóry.
Z zabiegów hydroterapeutycznych chętnie korzystają osoby w każdym wieku, do czego zachęca łagodne (na pozór) ich oddziaływanie. Zażywanie wybranych zabiegów musi być weryfikowane ze względu na np. niedawno przebyte infekcje, rodzaj przyjmowanych leków oraz choroby współ-istniejące, niemające pozornie znaczenia i wpływu na tole-rancję zabiegów.
Historia polskich uzdrowisk sięga xII w. Najstarsza wzmianka o Cieplicach Zdroju pochodzi z 1132 r., o Lądku Zdroju z 1242 r., a Iwoniczu z 1520 r. Z uzdrowisk korzystali królowie i ich małżonki. Judyta, żona Władysława Her-mana, urodziła Bolesława Krzywoustego po leczniczych kąpielach w miejscowości Inowłódź nad Pilicą. Królowa Jadwiga leczyła się w Busku, Marysieńka Sobieska w Cie-plicach, a król Jan Kazimierz w Dusznikach. W Polsce zwy-czaj kąpieli w łaźniach narodził się w xVI w., a pierwszy zakład wodoleczniczy powstał w Warszawie na Służewcu w 1840 r. Sanus per aquam, salus per aquam, sanitas per aquam oznaczało zabiegi i terapie oparte na preparatach wykorzystujących bogactwo wody morskiej, źródlanej oraz termalnej. Z leczenia uzdrowiskowego korzystało bardzo wielu sławnych Polaków. Fryderyk Chopin bywał w Duszni-kach, Ignacy Paderewski, Bolesław Prus i Stefan Żeromski w Nałęczowie, a w Inowrocławiu generał Władysław Sikor-ski. Jan Kiepura bywał w Krynicy i Rabce, a Mieczysława Ćwiklińska i Ludwik Sępoliński w Szczawnie.
Zapobieganie starzeniu się i jego spowolnianie to pra-gnienie ludzi od zarania dziejów. Niezwykłe miejsca bogate w naturalne bogactwa przywracające młodość były znane już w czasach starożytnych. Kuracje błotami i szlamami pochodzącymi z naturalnych źródeł stosuje się obecnie w szerokim zakresie. Są to bogate w minerały peloidy – naturalne tworzywa przyrodnicze powstałe wskutek pro-cesów geologicznych i biologicznych. Stosowane obecnie w odnowie biologicznej muły opisywane były w księgach Wedy z VIII w. p.n.e. i papirusach egipskich z ok. 3000 r.
p.n.e. Inne tworzywa to wodorosty, plankton, glony, glinki, torfy (borowina). Zabiegi przywracające sprawność stawów, ścięgien, w chorobie zwyrodnieniowej kręgosłupa i otyłości za pomocą fango – szlamu mineralnego pod nazwą Abano-fango i Battaglia są uznaną metodą leczniczą. Fango zajęło
116 EWELINA ŻyŻNIEWSKA-BANASZAK, HANNA MOSIEJCZUK, PAWEł CICHOCKI poczesne miejsce w historii, kiedy cesarz Neron
wybudo-wał w Battaglii basen Piscina Neronis.
łaźnia błotna to odmiana łaźni parowej, wykorzy-stuje się w niej błota mineralne w postaci granulowanej lub drobnoziarnistej. Temperatura wewnątrz łaźni wynosi 35–50°C, wilgotność powietrza jest zmienna, zwiększająca się stopniowo do ok. 100%, pobyt w łaźni błotnej podzie-lony jest na etapy: nagrzewanie (ok. 10–15 min), zraszanie (ok. 1–2 min), nacierania się błotami, peelingiem skóry.
W pomieszczeniu umieszczone są pojedyncze lub wielo-osobowe siedziska, specjalne zbiorniki na błoto oraz duża ilość kranów służących do oczyszczania skóry po zakoń-czonym zabiegu.
łaźnia parowa – łaźnia rzymska. łaźnia parowa wspaniale relaksuje. Podobnie jak sauna, aczkolwiek kli-mat w łaźni rzymskiej jest zupełnie inny: mniej gorący i znacznie wilgotniejszy. Dla wielu osób niższe temperatury kąpieli pomiędzy 43–55ºC i wilgotność względna rzędu 100% to idealne warunki do odprężenia. Gorąca para jest szczególnie dobra na niektóre choroby dróg oddechowych i dolegliwości reumatyczne. Wpływ wilgoci i ciepła kąpieli parowej szczególnie korzystnie wpływa na skórę, odmładza, oczyszcza i nawilża. łaźnie parowe wyposażone są w gene-ratory pary, gdzie kontrola niezbędnych parametrów jest w pełni zautomatyzowana. Przy dodatkowym wyposażeniu w pompę esencji zapachowych można zastosować w łaźni parowej aromatoterapię lub łaźnię ziołową. Wskazaniem do stosowania łaźni parowej są zaburzenia przemiany mate-rii (otyłość), przewlekłe stany zapalne stawów, zapalenia okołostawowe oraz nerwobóle. Przeciwwskazaniem jest niewydolność krążenia, choroba nadciśnieniowa, stany wyniszczenia, skłonność do krwawień oraz stany choro-bowe w okresie ostrym.
Caldarium to część łaźni rzymskiej. Temperatura w pomieszczeniu caldarium wynosi 40–45°C, dodatkowym czynnikiem jest wysoka wilgotność do 100%. Kąpiel wzbo-gacana jest intensywnymi olejkami eterycznymi. Zabieg o nazwie caldarium rozpoczyna się kąpielą suchą i parową oraz złuszczaniem naskórka zwanym peelingiem dłoni i stóp.
Chłodnym prysznicem zmywa się resztki stosowanych kosmetyków. Oczyszczona i miękka skóra jest przygoto-wana do intensywnej pielęgnacji całego ciała połączonej z masażem.
Kąpiel parowa w łaźni aromatycznej opiera się na tera-peutycznym wpływie zapachu na cały organizm. Kom-binacja pary wodnej i olejków zapachowych pozytywnie wpływa na samopoczucie i nawilżenie skóry. Pobyt w łaźni uprzyjemnia podgrzewana podłoga i siedzisko, a przede wszystkim aromatyczna para. Generator pary precyzyjnie steruje wytwarzaniem pary w dostatecznej ilości i w sposób ciągły, jednocześnie utrzymując temperaturę na ustalonym poziomie. Temperatura w łaźni aromatycznej jest podobna jak w łaźni parowej i sięga maks. 55ºC, przy wilgotności ok. 90–100ºC. Zabiegi w łaźni aromatycznej powodują szerzenie naczyń krwionośnych, relaksację mięśni, roz-szerzenie dróg oddechowych dzięki olejkom eterycznym
i parze wodnej. Przeciwwskazania są podobne jak w łaźni rzymskiej. Osoby uczulone na substancje zapachowe np.
olejek eukaliptusowy, sosnowy, miętowy, powinny wcze-śniej sprawdzić, jakich substancji używa się w łaźni.
W starożytnych termach rzymskich tepidarium była to sala z ogrzewaną podłogą przeznaczona do wypoczynku z ciepłą wodą. Pobyt w tepidarium wzmacnia system immu-nologiczny. Stopniowe ogrzewanie do przyjemnej tempera-tury powoduje pocenie się całego ciała. Ciepło połączone z odpowiednią wilgotnością i aromatem działa relaksa-cyjnie i rozluźniająco. Pobyt w tepidarium przygotowuje do korzystania z sauny. W tepidarium istnieje możliwość skorzystania z muzyko-, koloro- i aromaterapii. Tempera-tura panująca w tepidarium wynosi 36–38°C. Wilgotność względna 60%. Pobyt w tepidarium działa regeneracyj-nie, wzmacnia system odpornościowy oraz intensyfikuje wypoczynek.
Regularne korzystanie z sauny suchej to sposób uzy-skania i utrzymania wysokiego poziomu wydolności fizycz-nej. Udowodniono, że wysoka temperatura, zastosowana przez krótki czas, działa odprężająco na organizm. Trzeba pamiętać o schładzaniu organizmu poprzez polewanie się zimną albo letnią wodą lub spacer na zimnym powietrzu.
Żeby maksymalnie wzmocnić zdrowotne działanie sauny, należy przestrzegać zasady zmiennych (gorących z zim-nymi) kąpieli. Zasada ta jest oparta na prastarych doświad-czeniach. Pod pojęciem „sauna” rozumiana jest tylko sauna fińska, tzw. sucha. Nie chodzi tutaj o żaden inny rodzaj kąpieli, nieraz określanych też jako sauna, jak np. „rosyj-ska bania” lub „łaźnia rzym„rosyj-ska” (sauna parowa). Odpręże-nie, hartowaOdpręże-nie, wypoczynek oraz podnoszenie odporności organizmu to najważniejsze cele dla wszystkich korzysta-jących z kąpieli w saunie. Pomieszczenie sauny rozgrzewa się do temperatury ok. 95ºC. Temperaturę dostosowuje się w zależności od stanu i możliwości termoregulacyjnych osoby poddawanej zabiegowi. Wilgotność w pomieszczeniu wynosi ok. 10%. Efekt cieplny powoduje zwiększenie wilgot-ności powietrza, co osiąga się dzięki polewaniu 0,25–0,75 L wody tzw. ogniska sauny, którym są rozgrzane kamienie.
Polewanie wodą kamieni ogniska powoduje uderzenie pary wodnej. Wykonywanie w czasie sauny ręcznego masażu własnego ciała lub chłostanie gałązkami wierzbowymi lub brzozowymi zwiększa odczyn ze strony naczyń krwio-nośnych. W saunie można przebywać kilkanaście minut.
Po zabiegu należy zastosować kąpiel letnią lub natrysk.
Cykl należy powtórzyć 2–3 -krotnie. Wskazaniami do sto-sowania sauny są niska odporność organizmu, choroby reumatyczne, przewlekłe schorzenia kośćcowe i choroby zwyrodnieniowe, a także pielęgnacja ciała oraz chęć zwięk-szenia wydolności organizmu. Efekt działania sauny to m.in.
intensywne pocenie się (ilość wydzielonego potu wynosi 0,2–1,2 L), zwiększa się minutowa pojemność oddechowa, zmniejsza się napięcie mięśni gładkich oskrzeli i napięcie mięśni szkieletowych, rozszerzają się naczynia krwionośne, zwiększa się tętno, obniża ciśnienie rozkurczowe. Przeciw-wskazania do zabiegów sauny to choroba wieńcowa serca,
FIZJOTERAPIA I ODNOWA BIOLOGICZNA – CZy DLA WSZySTKICH? 117 ostre infekcje, gruźlica, nowotwory oraz choroba wrzodowa
żołądka i dwunastnicy.
W kabinie Infrared, czyli saunie na podczerwień, tem-peraturę 40–65ºC uzyskuje się dzięki promiennikom emitu-jącym promienie podczerwone. Wykorzystuje się tu energię promieniowania do penetrowania tkanek ciała do głęboko-ści ponad 4 cm. Niższy zakres ciepła jest bezpieczniejszy dla tych osób, które niepokoją się o czynniki ryzyka dla układu sercowo -naczyniowego, na który ujemny wpływ mogą mieć wyższe temperatury spotykane w saunach wyso-kotemperaturowych. Dzięki niższej wilgotności powietrza łatwiej jest oddychać.
Jednym z bardzo popularnych urządzeń proponowa-nych w ośrodkach odnowy biologicznej są tzw. kapsuły SPA. Pozwalają na przeprowadzenie kilku różnych
Jednym z bardzo popularnych urządzeń proponowa-nych w ośrodkach odnowy biologicznej są tzw. kapsuły SPA. Pozwalają na przeprowadzenie kilku różnych