Ruch partyzancki w Pawłowie i okolicach
7. PLAN POŁOŻENIA RODZINNEGO DOMU
Dom Joanny i Jana Lega-Legaszewskich, którzy założyli rodzinę w 1886r. powstał rok później, kiedy to młodzi małżonkowie najpierw mieszkając u krewnych - postanowili, aby z zasobów finansowych męża na parceli Joanny, zbudować duży rodzinny, na podwalinach dębowych, z bali sosnowych i krytych słomą- dom wraz z zabudowaniami gospodarskimi.
Nowo budowany dom zlokalizowany został w centralnej części Pawłowa -dzielnica Rynek, gdzie zamieszkała na stałe rodzina Legaszewskich.
Dom przetrwał do I-szej wojny światowej, gdzie w wyniku działań wojennych zostały spalone zabudowania gospodarskie a dom został w znacznym stopniu zniszczony.
Po jego częściowym remoncie w roku 1919 dotrwał w tym stanie do roku 1921, kiedy to powróciła ze zsyłki w Rosji rodzina najstarszej córki Joanny i Jana Legaszewskich —Barbary wraz z zięciem Stanisławem Leonhardt'em i czwórką dzieci.
Wówczas to postanowiono zbudować nowy wspólny dom, co też uczyniono.
Dom rodzinny Jana i Joanny Legaszewskich został zbudowany w latach 1922-1924 na parceli należącej do rodziny, położonej przy ul. Kościelnej - naprzeciwko kościoła na miejscu istniejącego wcześniej budynku rodzinnego.
Od wschodu działka rodziny Legaszewskich sąsiadowała bezpośrednio z posesją Marcela Wanarskiego, zaś od zachodu graniczyła z gruntem Jana Pietryckiego. Szerokość posesji wynosiła na całej długości 32m.b., która ciągnęła się na południe aż do rzeki Pawłowianki.
Od północy działka graniczyła z traktem ul. Kościelnej. W części budowlanej parceli bezpośrednio przy ulicy stanął dom drewniany z bali sosnowych na podmurówce z cegły, podpiwniczony, z dachem dwuspadowym krytym gontem.
Stolarka otworowa; okna dwudzielne- dubeltowe z okiennicami. Drzwi dębowe klepkowe, wykonane przez miejscowych stolarzy. Do bryły budynku dobudowano; ganek otwarty z ławkami od strony wejścia z ulicy oraz buduarek kryty, stanowiący sień od strony podwórza.
Poniżej domu postawiono stodołę z obszernym zapolem i tokiem. Lewa strona budynku stodoły, stanowiła wydzielony; a) chlew, b) oborę, c) kurnik. Stodoła posiadała dwie pary wrót i pokryta była strzeszakami ze słomy. Bezpośrednio do ściany stodoły od strony pola, dobudowano pomieszczenie ustępowe.
Natomiast przy granicy z sąsiadem Wanarskim, zbudowano, bróg dla składowania nadwyżek pasz trawiastych i słomy.
Z przodu posesji przy samej ulicy zlokalizowano ogródek kwietny z roślinami, nasturcji, malwy, piwonii, lilii i innych kwiatów oraz krzewów bzu, jaśminu i jarzębiny.
Natomiast z tyłu działki bezpośrednio za budynkami stodoły, urządzono ogród warzywny dla uprawiania podstawowych warzyw, koniecznych na codzienne potrzeby rodziny. Do tego dochodziły posadzone trochę niżej krzewy i drzewa owocowe jak ; porzeczki, agrest oraz wiśnie, jabłonie i gruszki.
Całość parceli stanowiąca siedlisko gospodarskie z budynkami i ogródkiem, była ogrodzona z trzech stron płotem kołkowym tj. od sąsiadów i pola, natomiast bezpośrednio do ulicy ogrodzenie stanowił płot z heblowanych i malowanych sztachet wraz z bramą wjazdową i furtkami.
Całość siedliska Jana i Joanny Legaszewskich - przedstawiona jest na planie nr 1.
Zbudowany przez Jana i Joannę Legaszewskich dom w którym w latach trzydziestych zamieszkiwali razem z rodziną Stanisława i Barbary Leonhardt - został zniszczony w wyniku bombardowania Pawłowa 18 września 1939 r. przez niemieckie samoloty.
Całość zabudowań wraz z inwentarzem żywym i martwym uległa spaleniu i cała rodzina dołączyła do grona ofiar niezawinionej wojny i weszła w okres hitlerowskiej okupacji bez dachu nad głową i żadnych środków materialnych, zdając się na opiekę krewnych i życzliwych znajomych. Po okresie szoku w jakim znalazła się rodzina i prób zaadaptowania się do nowych warunków życia, jakie narzucała okupacja niemiecka, stwierdzono potrzebę odbudowy zniszczonego rodzinnego siedliska jako podstawy istnienia i trwania rodziny.
Dlatego po zniszczeniach wojennych z września 1939 r, rodzina Leonhardtów postanowiła na starych fundamentach spalonych zabudowań i domu mieszkalnego, wykorzystując wcześniej zgromadzony zapas bali drewnianych - odbudować dom, stodołę, bróg i ogrodzenie do końca maja 1940 r. I tak też się stało, z tym, że spalone budynki wykonano w stanie znacznie pogorszonym niż poprzednie zabudowania.
I tak odbudowany dom był także z bali sosnowych na starej podmurówce z cegły, ale już dach został pokryty strzeszakami ze słomy, stolarka bez malowania farbami olejnymi, stodoła obita cieńszymi deskami, z dachem pokrytym słomą, podobnie chlew i kurnik. Odbudowano także bróg oraz uzupełniono ogrodzenie posesji płotem z kołków drewnianych, założono nowe bramy i furtki z heblowanych desek.
Zbudowano nową studnię na granicy posesji wspólnie z sąsiadami Pietryckimi dla zabezpieczenia p,pożarowego.
Całość składników siedliska Barbary Leonhardt -przedstawiona jest na planie nr 2.
Jednak jakby jakieś fatum prześladowało członków rodziny Leonhardt'ów, gdyż odbudowane po zniszczeniu I-szej wojny światowej zabudowania rodziny Legaszewskich, które wzniesiono w roku 1924, zostały spalone w 1939 r. aby po ich kolejnej odbudowie w 1940 r. zostały doszczętnie spalone w roku 1944, dawało dużo do myślenia pozostałym przy życiu tej zasiedziałej od wieków pawłowskiej rodziny.
Po pacyfikacji Pawłowa w kwietniu 1944, której dokonali hitlerowcy okupanci rodzina Leonhardt'ów została ponownie skrzywdzona przez okrutny los. Obok poniesionych zniszczeń materialnych rodzina doznała dotkliwych strat ludzkich, gdyż na przestrzeni lat 1939-1944 zginęli w tragicznych okolicznościach dwaj bracia Wincenty i Bogusław Leonhardowie a także zmarła na tyfus plamisty seniorka rodu Legaszewskich — Joanna Legaszewska..
Pozostali z tej rodziny Albert i Wiktoria od dawna wyjechali z Pawłowa, natomiast Barbara Adolf i Stefan - ponownie zaczęli odbudowywać zniszczone rodzinne siedlisko.
Dlatego najpierw sklecono prowizorycznie budę z desek, ogaconą słomą z prowizorycznym kuchennym trzonem a następnie pod koniec 1944 roku - wielkim wysiłkiem nieustępliwej Barbary Leonhardt z pieniędzy pochodzących z handlu wybudowano znacznie skromniejszy budynek mieszkalny zespolony z częścią gospodarczą gdzie mieściła się obora, kurnik - wszystko pod jednym dachem. Była to budowla o konstrukcji ryglowej z drewna przykryta dachem dwuspadowym krytym słomą.
Część mieszkalna dwuizbowa posiadały ściany wypełnione kawałkami osinowego przesuszonego drewna, spajanego zaprawą glinianą dwustronnie tynkowana zaprawą wapienną i pobielona mlekiem wapiennym. Stolarka okienna i drzwiowa z przesuszonego sosnowego drewna wykonana przez pawłowskich stolarzy. Wewnątrz domu wykonano trzon kuchenny z piecem chlebowym oraz piec grzewczy z cegły. Całość części mieszkalnej składała się z pokoju i kuchni oraz buduarku który stanowił sień osłaniającą drzwi wejściowe od strony podwórza. ,
Natomiast część gospodarcza bezpośrednio przylegająca do mieszkalnej składała się z klepiska (toku) gdzie przechowywano produkty rolne, strychu oraz oddzielonej ścianą wewnętrzną z desek obory i kurnika.
Całość budynku tym razem posadowiono wzdłuż granicy z gruntem sąsiadki Zofii Pietryckiej od strony zachodniej posesji.
Zbudowano także bróg dla magazynowania słomy, siana oraz paszy. Natomiast w miejscu gdzie dawniej stał budynek mieszkalny, czyli od frontu przy ulicy - urządzono większy ogródek kwietny, a całość działki ogrodzono płotem drewnianym z kołków.
Całość składników siedliska Barbary Leonhardt przedstawiona jest na planie nr 3.
Dom ten wraz z całą posiadłością, którego lokalizacja przedstawiona jest na planie nr 4 istniał do roku 1970, kiedy po śmierci Barbary Leonhardt - wolą rodziny Leonhardfów został sprzedany
mieszkańcowi Pawłowa, bliskiemu sąsiadowi Kazimierzowi Koziołowi, który w następnych latach w miejscu dawnego domu rodziny Leonhardt'ów pobudował nowy budynek mieszkalny.
Dzisiaj kiedy potomkowie klanów Legaszewskich i Leonhardt'ów nie posiadają już swych przedstawicieli w Pawłowie, gdyż ich następcy żyją i egzystują w różnych miastach w kraju i za granicą to tylko obowiązek okresowego odwiedzania grobów rodzinnych lub względy sentymen-talne sprowadzają ich czasem do miejsca pochodzenia przodków i wówczas po ich pobycie w Paw-łowie i okolicy odżywają przemyślenia co do swoich rodzinnych korzeni.