Większość gmin o najwyższych wartościach wskaźnika endogenicznych uwarun-kowań rozwoju obszarów wiejskich położona jest w odległości drogowej do 50 km od centrum Warszawy (ryc. 55). Do tego dystansu zaznacza się najwięk-szy wpływ stolicy na poziom rozwoju gmin, choć istnieje kilka jednostek
0 20 40 60 80 100 120 140 160 Odległość do Warszawy (km) Road distance from Warsaw (km)
Ryc. 55. Wartość endogenicznych uwarunkowań rozwoju wiejskich obszarów sukcesu na Mazowszu w zależności o d odległości drogowej d o Warszawy (r = -0,52) (ciemniejszym kolorem zaznaczono gminy sukcesu)
Value for endogenous factors of development of success rural areas in the Mazovia province varying according to the road distance from Warsaw (r = -0.52) (success communes are marked by darkened colours)
położonych blisko Warszawy, które charakteryzują się niskimi wartościami wszystkich analizowanych uwarunkowań rozwoju (ewenementem w tej grupie jest gmina Strachówka z pow. wołomińskiego, w której odnotowano drugi naj-niższy w całym województwie poziom rozwoju cywilizacyjnego Yj = 0,06). Z kolei gminy położone w dalszej odległości od stolicy cechują się z reguły niskimi wartościami endogenicznych uwarunkowań rozwoju, choć regionalny układ „rdzeń-peryferie", zakłócany jest przez pozytywny wpływ ośrodków sub-regionalnych (głównie Płocka, Radomia i Siedlec), wokół których wykształciła się niewielka strefa gmin o podwyższonych wartościach analizowanego wskaź-nika (np. położone w odległości około 100 km od Warszawy gminy koło Płocka - Stara Biała i Słupno, koło Radomia - Jedlnia-Letnisko oraz gmina wiejska Siedlce).
Również szczegółowa analiza odległości do Warszawy z obszarów sukcesu i z pozostałych obszarów wykazała istotny wpływ lokalizacji przestrzennej w procesie kreacji pozytywnych trendów rozwojowych. Średnia odległość ze sto-licy do gmin sukcesu stanowi około 6 0 % odległości do pozostałych jednostek (tab. 25). Interesujące zależności wykazała analiza odległości od gmin sukcesu i pozostałych obszarów do ośrodków subregionalnych. W przypadku strefy od-działywania Warszawy44 zaobserwowano równie silną zależność zmiennej odległości, jak w przypadku analiz dla wszystkich gmin województwa. Wynik taki ma duży związek z procesami suburbanizacji oraz tworzeniem się obszaru metropolitalnego stolicy. Duża aktywność gospodarcza w strefie podmiejskiej wynika z faktu, iż tworzy ona jeden układ funkcjonalny z Warszawą. W grupie gmin pozostających pod wpływem Warszawy aż 4 5 % zostało zaklasyfikowanych do obszarów sukcesu. Zupełnie inny wynik otrzymano przy analizie wpływu odległości do pięciu ośrodków subregionalnych na kształtowanie się obszarów sukcesu (por. szczegółowy wykaz gmin zamieszczony w Aneksie 3). Zaledwie co dziewiąta gmina pozostająca w strefie oddziaływania ośrodków subregionalnych
Tabela 25. Średnia odległość do Warszawy i odpowiednich ośrodków subregionalnych z obszarów sukcesu i z pozostałych obszarów wiejskich Mazowsza
Typ obszaru Średnia odległość (km) Typ obszaru
do Warszawy do ośrodka subregionalnego
Obszary sukcesu 56,2 34,3
Pozostałe obszary 90,7 39,0
Źródło obliczenia własne.
, ł Wyznaczonej na podstawie delimitacji zawartej w Strategii Rozwoju Województwa Mazowiec-kiego (2006), której nie należy utożsamiać z Obszarem Metropolitalnym Warszawy posia-dającym znacznie mniejszy zasięg przestrzenny (por. szczegółowy opis w rozdziale 4.2.).
została zaklasyfikowana do obszarów sukcesu (jedynie w przypadku strefy Płocka prawie co trzecia). Wynika to z jednej strony ze znacznego oddalenia tych jednostek od Warszawy, przez co na obszary te nie docierają pozytywne impulsy rozwojowe generowane przez aglomerację stołeczną, a z drugiej strony ośrodki subregionalne (z wyjątkiem Płocka) nie posiadają wystarczająco wyso-kiego własnego potencjału gospodarczego, aby stymulować procesy rozwojowe na otaczających ich obszarach wiejskich.
Druga hipoteza badawcza miała postać: Wiejskie obszary sukcesu cechują się
korzystną lokalizacją w przestrzeni regionu, związaną z bliskim położeniem
wzglę-dem dużych ośrodków miejskich i szlaków komunikacyjnych (H
2). W 77% gmin
sukcesu zachodziła taka zależność (tab. 26). Średnia wartość wskaźnika położe-nia obszarów sukcesu w przestrzeni regionu wyniosła X,2 = 0,46, podczas gdy pozostałych obszarów Xx2 = 0,28. Również w tym przypadku współczynnik korelacji Yule'a (<I>) przyjął niską, choć istotną statystycznie wartość.Szczegółowa analiza statystyczna wykazała zależność pomiędzy przeciętną wartością syntetycznego wskaźnika ogólnego poziomu rozwoju obszarów wiej-skich na Mazowszu i wskaźnikiem położenia w przestrzeni regionu (ryc. 56). Wszystkie współczynniki korelacji wykazują istotność statystyczną dla poziomu a = 0,01. Wyznaczone wartości testu t-Studenta dla wyrazu wolnego p0 oraz parametru strukturalnego modelu P2 są znacznie wyższe od wartości krytycz-nych. Obliczone wartości analizy dobroci dopasowania modelu regresji wska-zują, iż zmienność wartości endogenicznych uwarunkowań rozwoju jest w 3 8 % objaśniana przez zaobserwowane zmiany wartości wskaźnika położenia w prze-strzeni regionu. Średni błąd dopasowania wyznaczonego modelu regresji wynosi 3 5 % .
Tabela 26. Tablica kontyngencyjna: obszary sukcesu a położenie w przestrzeni regionu
Typ obszaru
Wskaźnik położenia w regionie powyżej średniej poniżej średniej
Obszary sukcesu 50 15
Pozostałe obszary 69 140 Współczynnik korelacji <D = 0.38
Źródło: obliczenia własne
Przeprowadzone analizy potwierdziły istotność statystyczną pomiędzy obiema zmiennymi, w związku z czym jako prawdziwą można przyjąć drugą hipotezę, co oznacza, że wiejskie obszary sukcesu cechują się korzystną lokalizacją
Położenie w przestrzeni regionu Location in the regional space Współczynnik korelacji liniowej r = 0,62 (a = 0,00)
Współczynnik korelacji dla gmin sukcesu r = 0,60 (a = 0,00) Model regresji liniowej prostej y, = 0,394 + 1,491X,2
wartość krytyczna t dla a
test i dla Po t ß i t =0,05 wynosi t= = 9,7 = 13,1 = ±1,97 Skorygowany współczynnik determinacji Rs2 = 0,38
Współczynnik zmienności losowej Vt = 34,7%
Współczynnik korelacji cząstkowej '25134 = 0,37 (o = 0,00)
Rye. 56. Wykres rozrzutu wskaźników endogenicznych uwarunkowań rozwoju (zmienna zależna) i położenia w przestrzeni regionu (zmienna niezależna) oraz podstawowe wartości wskaźników analizy korelacji i regresji (ciemniejszym kolorem zaznaczono gminy sukcesu)
Chart illustrating a dispersion of indices of endogenous development factors (a dependent variable) and of location in the regional space (an independent variable) as well as the basic values for correla-tion and regression analysis indices (success communes are marked by darkened colours)