Podsumowanie i wnioski

W realizowanej polityce rozwoju, Unia Europejska káadzie szczególny nacisk na poprawĊ innowacyjnoĞci gospodarek paĔstw czáonkowskich, co wyra-Īa siĊ m.in. przyjĊciem w 2010 r. podejĞcia strategicznego w tym zakresie, mia-nowicie „Unii Innowacji”. Inicjatywa ta, przedstawiona przez KomisjĊ w ra-mach strategii Europa 2020, ma na celu poprawĊ warunków innowacyjnoĞci na wszystkich etapach badaĔ i rozwoju. Inicjatywa ma mieü równieĪ pozytywny wpáyw na zatrudnienie, rozwój ekologiczny i postĊp spoáeczny w UE w perspek-tywie 2020 r. Projekt ten zakáada poprawĊ warunków ramowych i dostĊpu do finansowania badaĔ i innowacji, tak by innowacyjne pomysáy przeradzaáy siĊ w nowe produkty i usáugi, które z kolei przyczynią siĊ do wzrostu gospodarcze-go i tworzenia nowych miejsc pracy. Tak zdefiniowane cele strategii stymulują proces wykorzystania Ğrodków publicznych zarówno na rzecz wsparcia publicz-nej oraz publiczno-prywatpublicz-nej dziaáalnoĞci badawczej, ale równieĪ procesu trans-feru innowacji z sektora badaĔ do przedsiĊbiorstw przy wspóáudziale firm pry-watnych zaliczanych do otoczenia biznesu. Takie podejĞcie umoĪliwia równieĪ zwiĊkszenie skali wsparcia z uwagi na stosowaną w ramach pomocy unijnej re-guáĊ dotyczącą koniecznoĞci zaangaĪowania relatywnie wiĊkszych Ğrodków wáasnych w przypadku beneficjentów prywatnych, niĪ w przypadku publicz-nych. Ponadto, w przypadku sektora prywatnego, bardziej prawdopodobna jest wyĪsza efektywnoĞü wykorzystania tych Ğrodków, oczywiĞcie pod warunkiem Īe uzyskiwana pomoc nie bĊdzie efektem zjawiska poszukiwania renty przez beneficjenta czy konsekwencją dziaáania grup interesu.

Badania pokazują, Īe niezaleĪnie od tego, czy przy ocenie innowacyjnoĞci weĨmie siĊ pod uwagĊ syntetyczne miary, czy teĪ miary nakáadowe lub wyni-kowe, Polska plasuje siĊ w koĔcówce krajów europejskich pod wzglĊdem inno-wacyjnoĞci. Liderami innowacyjnoĞci w UE są natomiast takie kraje, jak: Szwe-cja, Dania, Finlandia i Niemcy. Kraje te ponoszą wiĊc najwiĊksze nakáady na innowacje oraz uzyskują najlepsze wyniki z ich wdraĪania. MoĪna przyjąü zaáo-Īenie, Īe ich polityki w zakresie transferu innowacji mają charakter wzorcowy.

Pojawia siĊ jednak pytanie, czy Polska dysponuje odpowiednim potencjaáem, jak np. kapitaá finansowy i ludzki, do podjĊcia polityki ukierunkowanej na osią-gniĊcie statusu lidera innowacyjnoĞci. W opracowaniu kierunku zmian w polity-ce warto wziąü teĪ pod uwagĊ rozwiązania stosowane w krajach takich, jak Ho-landia, Wielka Brytania, IrHo-landia, Francja czy Austria, które są zaliczane do grupy naĞladowców innowacji, a ich syntetyczny wskaĨnik innowacyjnoĞci jest powyĪej Ğredniej dla UE.

Z przeprowadzonych studiów literatury przedmiotu oraz analiz danych Eurostatu wynika generalnie, Īe poziom innowacyjnoĞci kraju jest bardzo silnie skorelowany z tzw. poziomem doskonaáoĞci badaĔ naukowych, ale takĪe zaleĪy od instytucyjnej organizacji otoczenia biznesu, zwáaszcza w odniesieniu do podmiotów w początkowej fazie rozwoju.

Rozwój i internacjonalizacja dziaáaĔ sektora MĝP w Polsce uwarunkowa-ne są wzrostem ich konkurencyjnoĞci poprzez inwestycje w pozyskiwanie nowej wiedzy. DuĪe znaczenie w tym aspekcie naleĪy przypisaü rozwojowi otoczenia biznesu, które powinno w sposób elastyczny dostosowywaü siĊ do pojawiają-cych siĊ potrzeb, poprzez systematyczne pozyskiwanie informacji i wypracowa-nie kanaáów transferu wiedzy i innowacji w zakresie nowych technologii pro-dukcji, organizacji procesów produkcyjnych czy marketingu, jak i w obszarze finansowania inwestycji w nową wiedzĊ. Wsparcia ze strony polityki związane-go z identyfikacją potrzeb dotyczących innowacyjnoĞci czy uĞwiadamianiem przedsiĊbiorców o koniecznoĞci podejmowania takich dziaáaĔ, nie naleĪy wyko-rzystywaü do utrwalania istniejącej struktury danego sektora. Rynek eliminuje bowiem przedsiĊbiorstwa nieefektywne, które nie powinny byü utrzymywane ze Ğrodków publicznych.

W Polsce, dokumentami strategicznymi ksztaátującymi instytucjonalne otoczenie przedsiĊbiorstw, obok unijnej „Unii Innowacji”, jest dokument pt. Po-lityka przemysáowa w erze globalizacji oraz Strategia Rozwoju Kraju 2020.

Istotne znaczenie w poprawie innowacyjnoĞci polskiej gospodarki powinna mieü realizacja celu 2., ostatniej z wymienionych wyĪej strategii, w którym zakáada siĊ podniesienie poziomu wartoĞci dodanej na 1 zatrudnionego oraz wzrost udziaáu sektora usáug w PKB. Oczekiwaü naleĪy, Īe ze wsparcia bĊdzie mogáo

skorzystaü otoczenie biznesu, w tym równieĪ związane z przetwórstwem spo-Īywczym. W ramach tego celu podejmowane bĊdą równieĪ dziaáania na rzecz zwiĊkszenia konkurencyjnoĞci i modernizacji sektora rolno-spoĪywczego.

Strategia rozwoju kraju podkreĞla równieĪ wzrost innowacyjnoĞci gospo-darki, stawiając go jako odrĊbny cel. NaleĪy podkreĞliü, Īe przypadku Polski nie jest jednak zakáadany wzrost wydatków na dziaáalnoĞü badawczo-rozwojową do poziomu 3% PKB, jak to ma miejsce w unijnej strategii Europa 2020, a jedynie

„znaczny wzrost wydatków”, co naleĪy uznaü za okreĞlenie doĞü maáo precy-zyjne. Niemniej strategia kraju przewiduje podejmowanie dziaáaĔ zmierzających do zwiĊkszenia popytu na innowacyjne rozwiązania wĞród przedsiĊbiorców.

Analizowany przykáad polityki innowacyjnoĞci Rumunii pokazuje, Īe transfer wiedzy i technologii do maáych producentów rolnych i na obszary wiej-skie wymaga specjalistycznej struktury organizacyjnej – nie tylko publicznej, ale równieĪ prywatnej i pozarządowej. W tym celu wymagane jest stworzenie nowych struktur organizacyjnych w zakresie transferu wyników innowacji, któ-re mogáyby ogrywaü rolĊ „brokera innowacji”, m.in. pozwalającego na adapta-cjĊ rozwiązaĔ organizacyjnych, technologicznych i marketingowych do uwa-runkowaĔ lokalnych oraz bieĪącego zapotrzebowania MĝP w tym zakresie.

Znaczenie lokalnych uwarunkowaĔ rozwoju MĝP jest o tyle wiĊksze, Īe w cyklu transferu i komercjalizacji innowacji zauwaĪyü moĪna pewne prawi-dáowoĞci. Wraz z rozwojem przedsiĊbiorstwa jego potrzeby kapitaáowe rosną.

Natomiast zmianom wartoĞci finansowania poszczególnych faz rozwoju przed-siĊbiorstwa towarzyszy zmiana rodzaju form finansowania. Wynika to z faktu, Īe w poszczególnych fazach rozwojowych poszczególne formy dokapitalizowa-nia powinny byü dostosowane do zmiedokapitalizowa-niających siĊ potrzeb przedsiĊbiorców, poza tym nie wszystkie formy finansowania są dostĊpne na poszczególnych eta-pach cyklu rozwojowego firmy.

Niewątpliwie nadrzĊdną rolą otoczenia instytucjonalnego jest stworzenie reguá postĊpowania oraz przewidywalnoĞci dziaáaĔ dla podmiotów zarówno juĪ funkcjonujących na rynku, jak i tych, które mają powstaü. Zwáaszcza w odnie-sieniu do ostatniej grupy, dostĊpnoĞü do informacji na temat moĪliwoĞci uzy-skania wsparcia finansowego, doradczego i edukacyjnego moĪe istotnie przy-czyniü siĊ do przeáamania bariery wejĞcia na lokalny rynek. W tym zakresie ro-snącą rolĊ zarówno podczas realizacji przyjĊtej polityki innowacyjnoĞci, jak i z punktu widzenia wyzwaĔ stojących przed sektorem maáych i Ğrednich przed-siĊbiorstw, odgrywaü bĊdą niepubliczne instytucje otoczenia biznesu.

Z przeprowadzonych badaĔ wynika, Īe niepubliczne Instytucje Otoczenia Biznesu dysponują znacznym potencjaáem, który moĪe zostaü wykorzystany na rzecz poprawy innowacyjnoĞci i konkurencyjnoĞci zarówno szeroko rozumianej

gospodarki wiejskiej, jak i sektora rolno-spoĪywczego (szczególnie w zakresie rozwoju drobnego przetwórstwa i sprzedaĪy bezpoĞredniej produktów rolno- -spoĪywczych). WĞród wyodrĊbnionych do badaĔ empirycznych niepublicznych jednostek otoczenia biznesu relatywnie duĪą czĊĞü stanowią podmioty dysponu-jące odpowiednio duĪym zapleczem kadrowym, o ugruntowanej pozycji na ryn-ku, tj. utrzymujące siĊ w oparciu o zróĪnicowane Ĩródáa finansowania swej dzia-áalnoĞci i zazwyczaj posiadające Ğrednio kilkuletnie doĞwiadczenie w prowa-dzonej dziaáalnoĞci.

SpoĞród badanych instytucji ponad 75% jednostek juĪ wspóápracowaáo z przedsiĊbiorcami dziaáającymi na obszarach wiejskich i/lub powiązanymi z sektorem rolno-spoĪywczym. Ponad 90% podmiotów deklaruje natomiast po-siadanie odpowiednich kwalifikacji do podjĊcia takiej wspóápracy. Niemniej okoáo 5% przedsiĊbiorstw, które juĪ wspóápracowaáy oraz blisko 39% podmio-tów, które nie podjĊáy tej wspóápracy musiaáoby podnieĞü poziom kwalifikacji lub zwiĊkszyü zasoby ludzkie w celu poszerzenia dziaáalnoĞci ukierunkowanej na rozwój przedsiĊbiorczoĞci wiejskiej.

Niepubliczne instytucje otoczenia biznesu Ğwiadczą swoje usáugi prak-tycznie dla wszystkich najwaĪniejszych rodzajów dziaáalnoĞci gospodarczej, które wystĊpują na obszarach wiejskich. Zapotrzebowanie poszczególnych dzia-áów jest jednak w pewnym stopniu warunkowane strukturą gospodarki wiejskiej oraz specyfiką danej dziaáalnoĞci. 90% badanych instytucji wspóápracowaáo np.

z przedsiĊbiorstwami zajmującymi siĊ handlem i usáugami dla ludnoĞci wiej-skiej. Jest to jednak jedna z najbardziej licznych grup przedsiĊbiorstw na obsza-rach wiejskich. Niemniej ponadto 40% tych instytucji wspóápracowaáo równieĪ z przedsiĊbiorcami Ğwiadczącymi usáugi okoáorolnicze, a ponad 60% z prze-twórstwem spoĪywczym. Wspóápraca ta z reguáy nie ograniczaáa siĊ do poje-dynczych przedsiĊbiorstw, ale obejmowaáa doĞü liczne grupy w wiĊkszoĞci branĪ. W przypadku wspomnianych usáug okoáorolniczych 1 podmiot obsáugi-waá przeciĊtnie 29 przedsiĊbiorców, a w przypadku przetwórstwa 53. ĝwiadczy to wiĊc o szerokim zakresie kompetencji tych instytucji oraz o zaufaniu przed-siĊbiorców. Zdecydowana wiĊkszoĞü usáug miaáa jednak charakter ogólnobizne-sowy, a nie specyficzny dla danego sektora. Instytucje najsilniej angaĪowane byáy w proces zakáadania firm oraz dziaáania marketingowe. W najmniejszym stopniu wspomagaáy natomiast przedsiĊbiorstwa w obszarach specyficznych dla sektora, jak np. wdraĪanie nowych produktów. W zakáadanie firm zaangaĪowa-ne byáo ponad 93% podmiotów, podczas gdy pomocy przy wdraĪaniu nowych produktów udzielaáo jedynie nieco ponad 60%. Wzrost zaangaĪowania tych jed-nostek w procesy innowacyjne wymagaü wiĊc bĊdzie pogáĊbienia ich wspóápra-cy z jednostkami naukowo-badawczymi.

Analiza zbioru nIOB, stanowiącego próbĊ badawczą, pozwoliáa na wyod-rĊbnienie jednostek najbardziej efektywnych, tzw. „gwiazd” nIOB, czyli jedno-stek optymalnie wykorzystujących posiadane zasoby w stosunku do uzyskiwa-nych efektów. W badaniu, podmioty z tej grupy funkcjonowaáy na rynku przez przeciĊtnie 10 lat, zatrudniaáy przeciĊtnie 7 osób, wspóápracowaáy z co najmniej dwoma innymi podmiotami tego typu, zaĞ ich oddziaáywanie w ujĊciu prze-strzennym obejmowaáo gáównie teren pojedynczego województwa. Ponadto charakteryzowaáy siĊ doĞü zróĪnicowaną i zrównowaĪoną bazą finansową, do której fundusze pozyskiwaáy zarówno ze Ğrodków prywatnych (przeciĊtnie 53%

posiadanych zasobów finansowych), z funduszy UE (31%) oraz z krajowych Ğrodków publicznych (15%). Efektem dziaáania wymienionej grupy nIOB byá portfel obsáugiwanych podmiotów gospodarczych liczący przeciĊtnie okoáo 300 jednostek oraz, przewyĪszająca Ğrednią w caáej badanej populacji, liczba ofero-wanych usáug i produktów (Ğrednio powyĪej 5). Podmioty te, w myĞl przyjĊtych metod analizy, stanowią wzorzec optymalnego funkcjonowania dla innych podmiotów w badanej grupie nIOB, tj. upodobnienie siĊ do ww. jednostek moĪe pozwoliü na poprawĊ funkcjonowania innych nIOB. Tym samym moĪna stwier-dziü, Īe nIOB o takich cechach moĪe stanowiü wzorzec jednostki tego typu, op-tymalnie funkcjonującej na rynku usáug dla przedsiĊbiorstw.

W badaniu zidentyfikowano równieĪ najczĊĞciej wskazywane bariery funkcjonowania nIOB. NajczĊĞciej pojawiającym siĊ problemem funkcjonowa-nia jednostek tego typu byáa niepewnoĞü finansowafunkcjonowa-nia instrumentów wspierafunkcjonowa-nia rozwoju przedsiĊbiorczoĞci z udziaáem Ğrodków Unii Europejskiej. NiepewnoĞü ta áączona byáa ze zmianami narzĊdzi i przepisów z nimi związanych w kolej-nych perspektywach programowania. Z tym teĪ związane są, wskazywane przez przedstawicieli nIOB, biurokracja i skomplikowane procedury odnoĞnie poĞred-nictwa w dystrybucji Ğrodków oraz finansowania dziaáalnoĞci na rzecz przedsiĊ-biorstw przez nIOB.

Analiza zbiorowoĞci usáugobiorców oferty nIOB pokazaáa, Īe pozytywnie oceniają oni wspóápracĊ z podmiotami otoczenia biznesu. Blisko 83% z przed-stawicieli firm (usáugobiorców) korzystających z oferty wsparcia nIOB bardzo dobrze oceniáo taką wspóápracĊ (tj. na najwyĪszą notĊ w piĊciopunktowej skali).

Wspóápraca w analizowanej grupie obejmowaáa przede wszystkim szkolenia (24% wskazaĔ), zaáoĪenie firmy (20% wskazaĔ), pozyskanie dotacji na rozwój (15% ankietowanych wskazaáo taką formĊ wspóápracy). Istotną formą dziaáalno-Ğci byáo takĪe tzw. wsparcie inkubacyjne, czyli preferencyjne warunki lub nie-odpáatny wynajem lokalu i sprzĊtu, wsparcie kadrowe, ksiĊgowe i administra-cyjne – taką formĊ wsparcia zadeklarowaáo 14% badanych podmiotów. Dobra ocena funkcjonowania nIOB przez odbiorców ich oferty znajduje swoje

od-zwierciedlenie w zaufaniu do jednostek tego typu wĞród osób, które miaáy szan-sĊ wspóápracowaü z jednostkami tego typu. Ponad poáowa z nich deklaruje w przyszáoĞci ponownie zwróciü siĊ do nIOB celem podjĊcia wspóápracy.

Niepubliczne instytucje otoczenia biznesu wskazaáy z kolei na róĪne ba-riery we wspóápracy z odbiorcami ich usáug. WĞród nich wskazywano przede wszystkim bariery finansowe w dziaáalnoĞci wáasnej, ograniczające skalĊ dzia-áalnoĞci i oferty skierowanej do przedsiĊbiorców. WaĪną barierą w prawidáo-wym rozpoznaniu potrzeb oraz moĪliwoĞciach doradztwa w ramach usáug na rzecz odbiorców pozostaje brak dostĊpu do odpowiedniej kadry lub brak znajo-moĞci specyfiki branĪy, w której funkcjonują przedsiĊbiorstwa lub osoby pra-gnące zaáoĪyü firmĊ.

Jako dziaáania na rzecz przezwyciĊĪania wyĪej wymienionych barier, przedstawiciele nIOB wskazywali przede wszystkim na uczestnictwo w specja-listycznych szkoleniach, jak równieĪ wspóápracĊ z innymi podmiotami funkcjo-nującymi na rynku celem transferu wiedzy i doĞwiadczenia. W innym przypad-ku nIOB nawiązywaáy czasową lub trwaáą wspóápracĊ ze specjalistami z okre-Ğlonych branĪ. Przedstawiciele nIOB wskazywali ponadto na problemy z roz-powszechnieniem informacji na temat przedmiotu swej dziaáalnoĞci wĞród po-tencjalnych zainteresowanych. Intensyfikując dziaáania marketingowe celem poprawy tej sytuacji, jak równieĪ upowszechniając wiedzĊ o swej dziaáalnoĞci podczas otwartych szkoleĔ i warsztatów dla ludnoĞci wiejskiej. Generalnie roz-wój nIOB oraz poprawa warunków ich funkcjonowania, w opinii responden-tów, w duĪej mierze zaleĪą od moĪliwoĞci nawiązywania wspóápracy (sieciowa-nia) pomiĊdzy jednostkami tego typu, celem transferu wiedzy i doĞwiadczenia, jak równieĪ od dostĊpnoĞci informacji o ofercie i prowadzonej dziaáalnoĞci wĞród mieszkaĔców wsi oraz moĪliwoĞci podnoszenia kwalifikacji kadry po-przez uczestnictwo w specjalistycznych szkoleniach.

WaĪnym sektorem gospodarki narodowej oraz gospodarki wiejskiej jest przetwórstwo spoĪywcze. Jego ranga wynika przede wszystkim z dodatniego i rosnącego salda obrotów w handlu zagranicznym. Niestety innowacyjnoĞü tego sektora jest doĞü niewielka. Zdaniem niektórych ekonomistów po czĊĞci wynika ona ze specyfiki tego sektora, która determinuje maáą podatnoĞü na innowacje.

Niemniej jego konkurencyjnoĞü, zwáaszcza na arenie miĊdzynarodowej, zaleĪy w duĪym stopniu od niskich kosztów siáy roboczej. NaleĪy siĊ wiĊc spodziewaü, Īe w niezbyt odlegáej perspektywie ta konkurencyjnoĞü zacznie siĊ pogarszaü.

WdraĪanie innowacyjnych rozwiązaĔ powinno wiĊc byü priorytetem prowadzo-nej polityki juĪ obecnie. Istotną rolĊ mają do odegrania w tym procesie niepu-bliczne instytucje otoczenia biznesu. Rola ta sprowadza siĊ do poĞrednictwa w procesie transferu innowacji, zwáaszcza w przypadku gdy jego beneficjentami

bĊdą mikro- i maáe przedsiĊbiorstwa, które mogą mieü trudnoĞci w nawiązaniu bezpoĞrednich kontaktów z jednostkami naukowo-badawczymi. Niemniej zwiĊkszenie zaangaĪowania niepublicznych instytucji otoczenia biznesu w tym obszarze wymagaü bĊdzie przede wszystkim zwiĊkszenia posiadanych zasobów ludzkich o odpowiednich kwalifikacjach. Jedynie 56,7% badanych podmiotów posiada bowiem wystarczające kompetencje. Efektem tego, oprócz przyspiesze-nia procesu transferu innowacji, bĊdzie dodatkowo wzrost zatrudnieprzyspiesze-nia w usáu-gach dla biznesu. Zdecydowana wiĊkszoĞü instytucji deklaruje jednak gotowoĞü do poszerzenia dziaáalnoĞci w tym zakresie. Potwierdza to fakt, Īe ponad 73%

badanych instytucji jest gotowa zaangaĪowaü siĊ w rozwój maáego przetwór-stwa spoĪywczego, pomimo braku odpowiednich pod wzglĊdem jakoĞciowym i iloĞciowym zasobów ludzkich. Rozwój maáego przetwórstwa moĪe równieĪ wywoáaü wzrost zapotrzebowania na usáugi ogólnobiznesowe, które mogą byü Ğwiadczone przez badane instytucje.

Wprowadzenie wsparcia dla mikro- i maáych przedsiĊbiorstw w zakresie marketingu i sprzedaĪy w ramach Krajowego Systemu Usáug wydaje siĊ uza-sadnione. MoĪna jednak zakáadaü, Īe usáugi w ramach tego systemu mogą byü szczególnie korzystne w dwóch przypadkach:

1. w przypadku bardzo maáych firm, w których wáaĞciciel jest zainteresowa-ny podnoszeniem wáaszainteresowa-nych kwalifikacji w zakresie marketingu;

2. w przypadku firm, w których znaczna skala produkcji uzasadnia utworze-nie stanowiska do spraw marketingu i sprzedaĪy.

WdroĪenie systemu w dalszym ciągu pozostawia wiĊc pewien obszar dla innych instytucji otoczenia przetwórstwa spoĪywczego, które mogą podjąü siĊ przygotowania i wdraĪania strategii marketingowej na zasadzie usáugi ze-wnĊtrznej, przy jednoczesnym przyjĊciu odpowiedzialnoĞci za jej efekty. Nie-mniej dokonanie szczegóáowej oceny wdroĪonego projektu pilotaĪowego wy-magaáoby przeprowadzenia badaĔ ankietowych przedsiĊbiorców uczestniczą-cych w nim. Badania takie byáyby szczególnie wartoĞciowe ze wzglĊdu na fakt, iĪ umoĪliwiáyby porównanie efektów uzyskanych przez instytucje sektora pu-blicznego, prywatnego i pozarządowego. Niewątpliwą zaletą projektu byáo bo-wiem wáączenie wszystkich sektorów. Przeprowadzenie analizy porównawczej ich skutecznoĞci powinno z kolei przyczyniü siĊ do takiej modyfikacji przy-száych dziaáaĔ, która poprawi efektywnoĞü wydatkowania Ğrodków publicznych.

Do otoczenia biznesu zaliczanych jest wiele jednostek sektora prywatne-go, publicznego i pozarządowego. Zapewnienie odpowiedniego poziomu usáug – dostosowanego do wymagaĔ przedsiĊbiorcy – wymaga nawiązywania wspóá-pracy wewnątrz tego sektora. Badane instytucje doĞü dobrze sobie radzą w tym Ğrodowisku. Szeroka wspóápraca z jednostkami naukowo-badawczymi oraz

sa-morządem terytorialnym Ğwiadczy natomiast, Īe juĪ obecnie poĞredniczą one zarówno w procesie transferu wiedzy do przedsiĊbiorstw, jak i w kontaktach z administracją publiczną. Prowadzona polityka powinna wiĊc byü ukierunko-wana na wzmocnienie tego sektora i wystrzegaü siĊ rozwiązaĔ, które mogáyby je wyeliminowaü z rynku. Próba zastąpienia ich mogáaby spowolniü proces popra-wy innowacyjnoĞci gospodarki, który i tak przebiega doĞü wolno. Z uzyskanych w trakcie badaĔ informacji wynika równieĪ, Īe w celu zapewnienia odpowied-niego zakresu i jakoĞci usáug są w stanie wspóápracowaü nawet z konkurencją.

MoĪliwoĞci wykorzystania instrumentów oferowanych w ramach prowa-dzonej polityki, w celu poprawy konkurencyjnoĞci i innowacyjnoĞci przetwór-stwa spoĪywczego oraz dziaáalnoĞci gospodarczej prowadzonej na obszarach wiejskich, naleĪy przede wszystkim upatrywaü w ich dostĊpnoĞci dla sektora maáych i Ğrednich przedsiĊbiorstw. Z przeprowadzonych studiów dokumentacji wynika równieĪ, Īe strategie krajowe zbyt maáą wagĊ przywiązują do znaczenia sektora prywatnego na etapie tworzenia i poĞrednictwa w transferze innowacyj-nych rozwiązaĔ. Sektor prywatny jest traktowany gáównie jako odbiorca tych rozwiązaĔ. Niemniej strategia Europa 2020 nie ogranicza takiego kierunku w polityce na rzecz poprawy innowacyjnoĞci gospodarki. Warunkiem jednak jest zakáadane w strategiach dostosowanie otoczenia regulacyjnego i finansowe-go nie tylko w stosunku do firm tworzących czy wdraĪających innowacje, ale równieĪ poĞredniczących w tym procesie. Zwáaszcza Īe samo poĞrednictwo mo-Īe mieü innowacyjny charakter i jednoczeĞnie wnieĞü wkáad we wzrost PKB.

PodjĊte zmiany legislacyjne w związku z polityką innowacyjnoĞci i kon-kurencyjnoĞci mogą jednak w pewnym stopniu przyczyniü siĊ do wsparcia nie-publicznych instytucji otoczenia biznesu. Wprowadzone zostaáy bowiem ulgi podatkowe dla przedsiĊbiorców prowadzących dziaáalnoĞü badawczo-rozwojową. Tworzy to lepsze warunki dla przedsiĊbiorców dziaáających w oto-czeniu biznesu. PrzedsiĊbiorstwa te mogą bowiem odliczaü od podstawy opo-datkowania koszty usáug doradczych związanych z prowadzonymi badaniami.

Pomimo niezbyt silnego uwypuklenia kwestii zaangaĪowania sektora prywatne-go w dziaáalnoĞü badawczo-rozwojową w krajowych strategiach rozwoju, wprowadzony system zachĊt podatkowych pozwala zakáadaü wzrost jego roli w procesie innowacyjnoĞci. Niestety, nie wprowadzono tego rodzaju zachĊt dla firm prywatnych, które mogáyby siĊ zaangaĪowaü w proces komercjalizacji wy-ników tych badaĔ. Byáoby to jednak wskazane, poniewaĪ nie wszystkie te przedsiĊbiorstwa bĊdą w stanie samodzielnie upowszechniü uzyskane wyniki w stopniu zapewniającym rentownoĞü prowadzonej dziaáalnoĞci.

Istotne znaczenie ma równieĪ zwiĊkszenie skali zwrotnego wsparcia fi-nansowego na niekorzyĞü pomocy bezzwrotnej. Powinno to bowiem przynieĞü

wymierną korzyĞü dla gospodarki. Firmy podejmujące siĊ wdroĪenia innowa-cyjnych rozwiązaĔ, zwáaszcza te z sektora mikro- i maáych przedsiĊbiorstw bĊdą zmuszone w wiĊkszym stopniu do korzystania z zewnĊtrznych usáug dorad-czych, np. z usáug doradców finansowych, ksiĊgowych, podatkowych czy mar-ketingowych. Ograniczone zasoby finansowe tych firm uniemoĪliwią bowiem zatrudnienie wáasnych ekspertów o odpowiednich kwalifikacjach. W konse-kwencji powinno to prowadziü do wzrostu zatrudnienia w usáugach dla biznesu.

O tym, Īe firmy, zwáaszcza w początkowym stadium rozwoju, są skáonne od-páatnie korzystaü z tego rodzaju usáug Ğwiadczą wywiady przeprowadzone w in-kubatorach przedsiĊbiorczoĞci. Niemiej z wywiadów tych wynika równieĪ, Īe prawie wcale ze wsparcia oferowanego przez inkubatory nie korzystają firmy z branĪy przetwórstwa spoĪywczego. Jako gáówny powód takiego stanu byáa

O tym, Īe firmy, zwáaszcza w początkowym stadium rozwoju, są skáonne od-páatnie korzystaü z tego rodzaju usáug Ğwiadczą wywiady przeprowadzone w in-kubatorach przedsiĊbiorczoĞci. Niemiej z wywiadów tych wynika równieĪ, Īe prawie wcale ze wsparcia oferowanego przez inkubatory nie korzystają firmy z branĪy przetwórstwa spoĪywczego. Jako gáówny powód takiego stanu byáa