Polityka innowacyjnoĞci w Rumunii

Jako PaĔstwo Czáonkowskie UE od 2007 roku, Rumunia, z jednej strony, przyjĊáa takie same definicje i komponenty Europejskiego Modelu Innowacji, a z drugiej, stopniowo harmonizowaáa struktury instytucjonalne i legislacyjne, w tym niektóre wynikające z ogólnego stanu rozwoju spoáeczno-gospodarczego w porównaniu z innymi krajami UE.

Od 1989 roku rumuĔski system BadaĔ, Rozwoju i Innowacji (B+R+I) przeszedá bardzo trudny okres. Wynikaáo to z nastĊpujących przyczyn:

x Poziom finansowania i opóĨnienia w restrukturyzacji sektora B+R+I nie daáy mu szansy wáączyü siĊ w Ğwiatowe trendy w zakresie nauki i techno-logii, z wyjątkiem odosobnionych przypadków. Ponadto, sektor bizneso-wy w Rumunii jest wciąĪ sáabo rozwiniĊty i nie byáby w stanie okreĞliü rzeczywistego zapotrzebowania na innowacje;

x Zasoby ludzkie – w związku z chronicznym niedofinansowaniem doĞwiad-czyáy wielu negatywnych zjawisk. Nastąpiáo zmniejszenie liczby pracow-ników sektora B+R oraz zwiĊkszenie Ğredniej wieku pracowpracow-ników. Ponad-to kariera w sekPonad-torze badawczym byáa maáo atrakcyjna dla máodych osób, które dodatkowo miaáy utrudniony start oraz otrzymywaáy niskie páace.

W tej sytuacji wiele osób zdecydowaáo siĊ na opuszczenie kraju;

x Sáabe zdolnoĞci administracyjne oraz brak minimalnych Ğrodków na wspieranie laboratoriów badawczych spowodowaáy nieskuteczne funk-cjonowanie instytucji B+R+I;

25%

14%

19%

42%

tak,natychsamych warunkach

tak,alenagorszych warunkach

nie trudnopowiedzieđ

x WystĊpowaáa ograniczona zdolnoĞü sektora do Ğwiadczenia konkretnych usáug podmiotom gospodarczym.

Skromne wyniki osiągniĊte przez rumuĔski system B+R+I oraz sáaba wspóápraca z zagranicznymi partnerami znajdują odzwierciedlenie w: maáej liczbie artykuáów w czasopismach naukowych zindeksowanych w miĊdzynaro-dowych bazach danych, maáej liczbie cytowaĔ wyników naukowych naleĪących do rumuĔskich autorów, braku zainteresowania ze strony wáadz publicznych w kwestii ochrony wáasnoĞci intelektualnej, maáej liczbie wniosków patento-wych rumuĔskiego autorstwa oraz instytucji, które zostaáy zaprezentowane we-wnątrz kraju, a zwáaszcza w Europie, Stanach Zjednoczonych i Japonii.

Poprawa wyników rumuĔskiego systemu B+R+I zostaáa odnotowana po wprowadzeniu wsparcia z funduszy publicznych dla projektów przyznawanych na zasadach konkursowych. Kwestia ta po raz pierwszy zostaáa poruszona w 1995 roku i spowodowaáa zmiany w dostĊpie do zasobów. Dlatego kryteria dostĊpu do funduszy publicznych byáy w coraz wiĊkszym stopniu ukierunkowa-ne na: wyniki naukowe demonstrowaukierunkowa-ne przez badaczy (artykuáy opublikowaukierunkowa-ne w miĊdzynarodowych czasopismach, opracowania naukowe, prace cytowane na prestiĪowych konferencjach naukowych, profesjonalne patenty, udziaá w miĊ-dzynarodowych projektach zdobyty na zasadzie konkurencji); nowatorskoĞü i wiarygodnoĞü proponowanego tematu badaĔ, biorąc pod uwagĊ jego wpáyw na wiedzĊ; zdolnoĞü instytucjonalną jednostek B+R+I do przyciągania funduszy publicznych w celu zapewnienia odpowiedniej i niezbĊdnej infrastruktury, two-rzenia i póĨniejszego rozwoju silnych grup badawczych widocznych na pozio-mie krajowym i miĊdzynarodowym, które zapewnią odpowiednie ramy szkoleĔ máodych badaczy poprzez programy doktoranckie i post-doktoranckie.

W ramach Krajowego Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (NRDP) na okres 2014-2020 innowacyjnoĞü zostaáa przedstawiona jako zagadnienie przekrojowe. PierwszeĔstwo otrzymaáy projekty wnoszące innowacyjny wkáad, który wynika z realizacji dziaáaĔ mających na celu sfinansowanie wspóápracy, usáug doradczych i animacji. Wzmocnienie powiązaĔ miĊdzy rolnictwem, pro-dukcją ĪywnoĞci i leĞnictwem z jednej strony, a takĪe miĊdzy badaniami nau-kowymi i innowacjami z drugiej, objawiáo siĊ konkretnym dziaáaniem 16.

PROWE („Wspóápraca”²³), mającym na celu: rozwój projektów pilotaĪowych, nowych produktów, praktyk, procesów i technologii innowacyjnych – w

rolnic-

23 Dziaáanie 16 - „Wspóápraca” (art. 35 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylające Rozporządzenie (WE) nr 1698/2005) z PROW 2014-2020) poĞwiĊcone Dziaáaniu Wspóápracy.

twie, produkcji ĪywnoĞci i leĞnictwie; budowanie i wzmacnianie relacji miĊdzy badaczami, rolnikami, wáaĞcicielami lasów i przetwórcami.

W Rumunii system BadaĔ, Rozwoju i Innowacji (B+R+I) jest scentrali-zowany, chociaĪ istnieje 8 regionów rozwojowych ²⁴. B+R+I jako system zostaá zorganizowany na trzech poziomach záoĪonoĞci. Gáównymi komponentami sys-temu publicznego w tym ukáadzie są:

x na poziomie makro – instytucje odgrywające ogólną rolĊ w procesie regu-lacyjnym (Parlament, Rząd), Organ PaĔstwowy ds. BadaĔ i Rozwoju (podlegający Ministerstwu Edukacji i BadaĔ Naukowych) i specjalistycz-ne podmioty doradcze (Rady Krajowa ds. BadaĔ Naukowych, Rada Do-radcza BadaĔ, Rozwoju i Innowacji itd.); ten poziom decyzyjny w odnie-sieniu do dziaáalnoĞci regulacyjnej dotyczy: formuáowania polityki; okre-Ğlania celów; planowania strategicznego;

x na poziomie mezo – instrumenty wdraĪania polityki w dedykowanej dzie-dzinie; wĞród nich moĪna wymieniü: Krajowe Plany dotyczące B+R+I;

Kluczowe Programy B+R²⁵;

x na poziomie organizacyjnym/mikro – podmioty zaangaĪowane w System B+R+I jako beneficjenci narzĊdzi wdraĪania polityki B+R+I, np.: pu-bliczne uniwersytety, krajowe instytuty badawczo-rozwojowe, RumuĔska Akademia.

W Rumunii system organizacyjny, który wspiera transfer innowacji zostaá zalegalizowany na mocy decyzji rządu nr 406 z dnia 2 kwietnia 2003 roku doty-czącej zatwierdzenia OkreĞlonych Norm Metodologicznych w zakresie zakáada-nia, funkcjonowazakáada-nia, oceny pod wzglĊdem akredytacji podmiotów w dziedzinie transferu technologii i innowacji oraz zapewniania wsparcia finansowego²⁶, np.:

x Wsparcia finansowego ze Ğrodków publicznych celem wspóáfinansowania dziaáalnoĞci B+R+I istniejących przedsiĊbiorstw – funkcjonującego w formie dotacji;

x Wsparcia finansowego ze Ğrodków publicznych przyznanych w caáoĞci nowo powstaáym przedsiĊbiorstwom na asymilacjĊ B+R+I;



24 Ustawa nr 151 z 15 lipca 1998 r. o rozwoju regionalnym w Rumunii i Ustawa 315/2004; regiony administracyjne mają ograniczone uprawnienia do podejmowania decyzji; ich rola sprowadza siĊ gáównie do sprawozdawczoĞci statystycznej. Regiony zarządzane są przez agencje rozwoju regionalnego, które opracowują wáasne Plany Rozwoju Regionalnego z dedykowanymi Ğrodkami dla celów technicznego zarządzania zasobami i wynikami.

25 Gáówny Program Badawczo-Rozwojowy - jest to program badawczo-rozwojowy przeznaczony dla autoryzowanych instytucji i jednostek badawczo-rozwojowych, mający na celu wsparcie ich funkcjonowania w obszarze badaĔ i rozwoju infrastruktury.

26 Opublikowano w Dzienniku UrzĊdowym Rumunii nr 260 z 15 kwietnia 2003 r.

x Ulg podatkowych dla pracowników naukowych;

x Wspieranie przychodów máodych pracowników naukowych.

Finansowe wsparcie na wspóáfinansowanie krajowej dziaáalnoĞci badaw-czo-rozwojowej oraz jej realizacja są prowadzone przez:

x Narodowy Plan BadaĔ, Rozwoju i Innowacji (NPRDI/PNCDI).

NPRDI/PNCDI obejmuje Program INVENT, którego gáównym celem jest przyspieszenie procesu wdraĪania innowacji w gospodarce, zwáaszcza w dziedzinach zaawansowanych technologii, przetestowanie modeli de-monstracyjnych (eksperymentalnych), prototypów produktów, sprawdzo-nych technologii, nowych usáug lub insprawdzo-nych elementów znacząco udosko-nalonych w oparciu o patenty rumuĔskich wynalazców. NPRDI/PNCDI jest koordynowany przez Ministerstwo Edukacji.

x Plany badaĔ centralnych organów wáadzy publicznej (ministerstw²⁷), pod nazwą „Plany Sektorowe” obejmują programy i projekty priorytetowe dla poszczególnych obszarów.

Finansowe wsparcie B+R+I ze Ğrodków publicznych oznacza wspóáfinan-sowanie dziaáalnoĞci B+R+I i podlega polityce Pomocy PaĔstwa, która jest in-strumentem wprowadzonym przez prawo UE. Po zastosowaniu Programu Po-mocy PaĔstwa w latach 2008-2014, odnotowano nastĊpujące rezultaty:

x Podpisanie 55 umów o dofinansowanie;

x Inwestycje o caákowitej wartoĞci 2,29 miliarda EUR²⁸; x Przyznane dotacje w wysokoĞci 684 mln EUR;

x Wypáacone dotacje w wysokoĞci 259,18 mln EUR;

x 19 000 nowych miejsc pracy w przedsiĊbiorstwach, które otrzymaáy dota-cje w wyniku zrealizowanych inwestycji;

x Wkáad w rozwój regionalny przekraczający 1,7 miliarda EUR;

x Obszary priorytetowe zrealizowanych inwestycji B+R+I: motoryzacja, produkcja taboru kolejowego, lotnictwo, Technologie Informacyjno- -Komunikacyjne, tworzywa sztuczne, odnawialne Ĩródáa energii, zdrowie, turystyka, ĪywnoĞü, elektronika, przemysá celulozowo-papierniczy itp.



27 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi; Ministerstwo Gospodarki; Ministerstwo Gospodarki, Handlu i Relacji ze ĝrodowiskiem Biznesowym, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego i Administracji Publicznej, Ministerstwo ĝrodowiska i Zmian Klimatu, itp.

28 W tym dofinansowania.

W okresie programowania 2014-2020 wpáyw gospodarczy Programów Pomocy PaĔstwa ocenia siĊ za pomocą „wskaĨnika maksymalnej intensywnoĞci Pomocy PaĔstwa (IMISA/IMAS)”. WskaĨnik ten bĊdzie róĪnicowany pod wzglĊdem kaĪdego Regionu Rozwoju w Rumunii. Przykáadowo, przewidywany poziom wskaĨnika referencyjnego (IMISA/IMAS) dla Regionu Rozwoju Buka-resztu wynosi 10%, co oznacza, Īe maksymalne wsparcie z funduszy publicz-nych wyniesie 7,5 mln EUR; IMISA/IMAS wyniesie 35% dla Zachodniego Re-gionu Rozwoju oraz ReRe-gionu Ilfov, co oznacza, Īe maksymalne wsparcie z fun-duszy publicznych dla kaĪdego regionu wyniesie 26,25 mln EUR; IMISA/IMAS dla pozostaáej czĊĞci kraju (Regionów Rozwoju) jest szacowana na 50%, co oznacza, Īe wsparcie wyniesie 37,5 mln EUR²⁹.

W Rumunii opracowano atrakcyjne przepisy prawne mające na celu przy-ciągnąü, zatrzymaü i rozwinąü wysoko wykwalifikowane zasoby ludzkie w dziedzinie badaĔ i rozwoju technologicznego. Przepisy te zapewniają ko-rzystne opodatkowanie páac osób pracujących w B+R+I na mocy Rządowego Rozporządzenia nr 32/2016 oraz Ustawy nr 227/2015³⁰ dotyczącej Kodu Fiskal-nego i Regulacji ĝrodków Finansowych i Podatkowych.

Trwają równieĪ prace nad planem udzielenia ulgi podatkowej, która obni-Īy bieĪącą podstawĊ opodatkowania o 50% dla projektów badawczych prowa-dzonych zarówno w Rumunii, jak równieĪ w PaĔstwach Czáonkowskich UE.

Gáównymi wymogami zmniejszenia podstawy opodatkowania o 50% dla projek-tów badawczych są: generowanie rezultaprojek-tów zwrotnych oraz przyznawanie po-mocy obiektom na podstawie poziomu nowatorskoĞci. Odliczenie kwoty w wy-sokoĞci poniesionych kosztów moĪe nastąpiü, nawet jeĪeli projekt badawczy nie prowadzi do powstania nowego produktu. KaĪdy podatnik, który pracuje w sek-torze B+R+I moĪe ubiegaü siĊ o taką ulgĊ. Obecnie MNESR/MENCS pracuje nad projektem niezbĊdnej infrastruktury mającej na celu wybór wáaĞciwych pro-jektów badawczych uwzglĊdnionych w kategorii B+R+I, które mogą otrzymaü wspomnianą wyĪej ulgĊ publiczną.

W celu promowania dziaáaĔ z zakresu transferu technologii, MNESR/MENCS zainicjowaáo ustawĊ mającą przyciągnąü, umoĪliwiü szkolenie i zatrzymaü máodych ludzi (do 35 lat) zaangaĪowanych w dziaáalnoĞü badawczą.

Na mocy Decyzji Rządu nr 442 / 2003 w sprawie przyciągania i szkolenia máo-dzieĪy zaangaĪowanej w dziaáalnoĞü badawczą, instytucje badawcze mogą

prze-

29 Ministerstwo Finansów, „Prezentacja PaĔstwowego Programu Pomocowego wspierającego inwestycje promujące rozwój regionalny poprzez tworzenie miejsc pracy”, 14/04/2014.

http://discutii.mfinante.ro/static/10/Mfp/buget/sitebuget/ajutordestat/Prezentareschemaajutordesta042014.ppt. Na temat promowania rozwoju regionalnego poprzez tworzenie miejsc pracy, 14/04/2014.

http://discutii.mfinante.ro/static/10/Mfp/buget/sitebuget/ajutordestat/Prezentareschemaajutordesta042014.ppt

30 Opublikowano w Dzienniku UrzĊdowym Rumunii nr 0488 z 30 czerwca 2016 r.

znaczyü do 30% rocznego budĪetu na waloryzacjĊ i wsparcie transferu technolo-gii dla zagadnieĔ badawczych mających zastosowanie w realnej gospodarce.

DziĊki temu mechanizmowi máode osoby zaangaĪowane w projekty ba-dawcze otrzymają do 5% wynegocjowanego rezultatu wyników badaĔ, które zo-staną przekazane na mocy umowy w przeciągu 15 dni od spieniĊĪenia wartoĞci umowy referencyjnej³¹. Ponadto, Ministerstwo Edukacji (MNESR/MENCS) moĪe udzielaü wsparcia z wáasnego budĪetu publicznego, do 10% funduszy przeznaczonych na projekty badawcze związane z waloryzacją i transferem technologii, pokrycie niektórych kosztów zastosowania wyników projektów ba-dawczych o innowacyjnym charakterze, projekty promowane w przyszáoĞci przez máodych ludzi poprzez wáasne przedsiĊbiorstwa prywatne. Dofinansowa-nie, które zostanie przyznane przez MNESR máodym ludziom, wyniesie mak-symalnie 20% jako wspóáfinansowanie caákowitych kosztów poniesionych w związku z zastosowaniem niektórych wyników badaĔ.

Rumunia jest jednym z czáonków zaáoĪycieli ĝwiatowej Organizacji Wáa-snoĞci Intelektualnej (WIPO) zaáoĪonej w 1967 roku. W 2001 roku Rumunia ra-tyfikowaáa najnowsze przepisy miĊdzynarodowe w zakresie praw autorskich i pokrewnych dla Ğrodowiska cyfrowego. Ponadto, od 1920 roku Rumunia jest czáonkiem Unii Paryskiej na rzecz Ochrony WáasnoĞci Przemysáowej³², a od 1927 roku jest czáonkiem Unii BerneĔskiej na rzecz Ochrony Dzieá Literackich i Artystycznych³³.

Z dniem 1 marca 2003 roku Rumunia staáa siĊ czáonkiem Europejskiej Organizacji Patentowej. Ta przynaleĪnoĞü potwierdza, Īe rumuĔski System Ochrony WáasnoĞci Przemysáowej jest nowoczesny i zgodny z normami euro-pejskimi w tej dziedzinie. Wáadze rumuĔskie są w staáej wspóápracy ze ĝwiato-wą Organizacją WáasnoĞci Intelektualnej, z którą 7 czerwca 2001 roku podpisa-áy Program Wspóápracy³⁴.

Rumunia jest jednym z czáonków zaáoĪycieli ĝwiatowej Organizacji Han-dlu i podobnie jak pozostaáe paĔstwa czáonkowskie podpisaáa Porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw wáasnoĞci intelektualnej (zawartych w zaáączniku nr 1C do wspomnianego dokumentu).

Ochrona wáasnoĞci intelektualnej w Rumunii jest zarządzana przez dwie wyspecjalizowane instytucje:



31 Przekazywanie wyników badaĔ przeprowadzane jest pod warunkiem Īe umowa poĞrednictwa zawiera klauzule zachowania poufnoĞci przez ubezpieczycieli wáasnoĞci przemysáowej, nieprzenoszenia prawa wáasnoĞci do uzyskanych wyników badaĔ oraz zobowiązania w zakresie zagadnieĔ referencyjnych.

32 Utworzono w ramach Konwencji Paryskiej w roku 1883.

33 Utworzono w ramach Konwencji BerneĔskiej w roku 1886.

34 Decyzja Rządu nr 974/2001 w sprawie zatwierdzenia wspóápracy pomiĊdzy Rządem Rumunii i ĝwiatową Organizacją WáasnoĞci Intelektualnej.

x PaĔstwowy Urząd ds. Wynalazków i Znaków Towarowych - w dziedzinie wáasnoĞci przemysáowej. Instytucja ta funkcjonuje zgodnie z Decyzją Rządu nr 573/1998 i stanowi wyspecjalizowany organ centralnej admini-stracji publicznej podlegający rumuĔskiemu rządowi, jako organ nadzoru-jący nastĊpujące zagadnienia: ochrona wáasnoĞci przemysáowej, projek-towanie Strategii Rozwoju w zakresie Ochrony WáasnoĞci Przemysáowej w Rumunii, wdraĪanie rządowej polityki³⁵.

x RumuĔski Urząd ds. Praw Autorskich – zajmujący siĊ dziedziną praw au-torskich i pokrewnych. Dziaáa w oparciu o DecyzjĊ Rządu nr 758/2003 i ma wyáączną wáadzĊ w Rumunii, nadzoruje przestrzeganie i egzekwo-wanie praw autorskich i pokrewnych.

Rządowa polityka w zakresie wáasnoĞci intelektualnej jest czĊĞcią Krajo-wego Planu BadaĔ, Rozwoju i Innowacji (NPRDI/PNCDI) koordynowanego przez MNESR/MENCS. Ochrona praw wáasnoĞci przemysáowej jest regulowana gáównie przez specjalne prawa. Gáówne przepisy w zakresie ochrony praw au-torskich i pokrewnych dotyczą szeregu bodĨców (ulgi podatkowe, zwolnienia podatkowe itd.) m.in.:

x ZniĪka podatkowa na procedury prawne dotyczące ochrony obiektów wáasnoĞci przemysáowej³⁶;

x Przyznanie zwolnienia podatkowego przez pierwsze 5 lat po pierwszym zastosowaniu wynalazku chronionego patentem w Rumunii³⁷;

x MoĪliwoĞü, Īe przedsiĊbiorstwo, które wspóáfinansuje 50% projektu B+R+I, moĪe w peáni skorzystaü – na mocy umowy NASR/ANCS – z wyników badaĔ³⁸;

x MoĪliwoĞü, na podstawie umowy, bezpáatnego korzystania przez organi-zacjĊ/przedsiĊbiorstwo z wyników badaĔ - z wyjątkiem patentów, Ğwia-dectw rejestracji wzorów przemysáowych, modeli przemysáowych oraz innych podobnych zagadnieĔ³⁹.



35 Zgodnie z DR nr 66/2000 w sprawie organizacji i zawodu radcy prawnego specjalizującego siĊ w prawie wáasnoĞci przemysáowej, zatwierdzoną ze zmianami Ustawą nr 437/2002.

36 Zarządzenie Rządu nr 41/1998 w sprawie podatków od wáasnoĞci przemysáowej i zasad ich stosowania.

37 Ustawa nr 64/1991 w sprawie dochodu lub zysku uzyskanego przez faktyczne zastosowanie w kraju przez posiadacza lub, odpowiednio, posiadacza licencji wynalazku opatentowanego w Rumunii.

38 Zarządzenie Rządu nr 57/z 2002 w sprawie badaĔ naukowych i rozwoju technologicznego, zatwierdzone przez UstawĊ nr 324 /2003.

39 Zarządzenie Rządu nr 57/2002 w sprawie badaĔ naukowych i rozwoju technologicznego zawieraáo równieĪ postanowienie, zgodnie z którym zainteresowane podmioty mogą otrzymaü w ramach systemu dofinansowania fundusze publiczne wynoszące do 20% caákowitej kwoty wydanej na wdroĪenie wybranych wyników.

Ponadto, istniejące przepisy uzupeániają europejskie akty prawne. NaleĪy wspomnieü, Īe europejskie akty prawne są w peáni lub czĊĞciowo transponowa-ne do rumuĔskiego ustawodawstwa⁴⁰.

Walka z podrabianiem i piractwem odgrywa istotną rolĊ w protokoáach i porozumieniach, które zostaáy zawarte na poziomie krajowym miĊdzy róĪnymi organami. W tym kontekĞcie moĪna wymieniü umowy o wspóápracĊ zawarte z Generalną Dyrekcją Ceá (2001), Generalnym Inspektoratem Policji oraz In-spektoratem RumuĔskiej StraĪy Granicznej (1999, 2003), Unią Producentów Fonogramów w Rumunii, Europejską Siecią Jednostek ZaleĪnych Anti-REACT (2001), Izbą Przemysáowo-Handlową Rumunii i Miasta Bukareszt (2003).

W celu przyspieszenia transferu innowacji na obszarach wiejskich ko-nieczne jest monitorowanie tego zjawiska oraz dalsze przygotowywanie zaáoĪeĔ na temat jego bieĪącego stanu. SpoĞród przeszkód, które nadal wystĊpują pod-czas transferu innowacji na obszary wiejskie, naleĪy równieĪ wymieniü:

x Starzenie siĊ populacji⁴¹ oraz wysoki procent powierzchni uĪytków rol-nych wykorzystywarol-nych przez starszych rolników (ponad 65 lat)⁴²; x Sektor rolnictwa jest obecnie maáo atrakcyjny dla máodych osób;

x Emerytury rolnicze są niewielkie, wynoszą okoáo 42% przeciĊtnej emery-tury i nie stanowią realnej alternatywy dla podtrzymania niezbĊdnych za-sobów i jakiejkolwiek dziaáalnoĞci w rolnictwie;

x Brak umiejĊtnoĞci w przypadku wiĊkszoĞci spoáecznoĞci wiejskich⁴³ wy-nika z niskiego poziomu edukacji i szkoleĔ, który negatywnie wpáywa na aktywnoĞü sektora⁴⁴;

x Brak na obszarach wiejskich edukacji podstawowej, edukacji Ğredniej i innych sposobów zapewnienia minimalnego wyszkolenia, jak równieĪ



40 Rozporządzenie Rady (EWG) Nr 3295/94 z dnia 22 grudnia 1994 r. ustanawiające Ğrodki uniemoĪliwiające dopuszczanie do swobodnego obrotu, wywozu, powrotnego wywozu lub poddawania procedurze zawieszającej towarów podrabianych i towarów pirackich.

41 Badania wykazują, Īe do roku 2050 Ğredni wiek w Rumunii bĊdzie wynosiá 51,4 lata, a ludnoĞü w wieku 65 lat bĊdzie stanowiü 30,8% caákowitej populacji.

42 W roku 2005 okoáo 31% wykorzystywanych powierzchni uĪytków rolnych w Rumunii byáo w rĊkach rolników w wieku ponad 65 lat, co stanowi najwyĪszy odsetek w UE. Jako pozytywną zmianĊ naleĪy podaü, Īe powierzchnia uĪytków rolnych wykorzystywana przez tĊ kategoriĊ rolników spadáa w roku 2010 do 22%.

43 W kolejnych latach Rumunia nadal bĊdzie jednym z krajów dotkniĊtych przez te okolicznoĞci. Oczekuje siĊ, Īe do roku 2050 caákowita liczba ludnoĞci spadnie do ok. 18 milionów, co stanowi spadek o 10% w porównaniu do roku 2011 (1 stycznia 2016 r. caákowita liczba ludnoĞci wynosiáa 22,2 mln osób). Jest to jeden z najwiĊkszych spadków wĞród krajów EU27, wiĊksze dotyczą wyáącznie Buágarii (-22,5%), àotwy (-20,5%) i Litwy (-18,7%).

44 Badania World Vision (listopad 2014 r.) dotyczące „szkóá wiejskich” pokazują, Īe tylko 75% uczniów na obszarach wiejskich bĊdzie kontynuowaü naukĊ w szkole Ğredniej lub w szkole zawodowej po zakoĔczeniu ósmej klasy. Odsetek ten jest niĪszy niĪ Ğrednia krajowa uczniów porzucających naukĊ przed zakoĔczeniem edukacji (ok. 17%).

„lokalnych oĞrodków badawczych”, sprawia, Īe wielu máodych ludzi mi-gruje na obszary zurbanizowane i, z jednej strony, rolnikom odmawia siĊ dostĊpu do minimum informacji, a z drugiej, obszary wiejskie pozbawia-ne są znacznych iloĞci potencjalpozbawia-nej siáy roboczej;

x Wpáyw programu rentowego stosowanego w ramach PROW w latach 2007-2013 (umoĪliwiający wsparcie w formie rocznych páatnoĞci dla star-szych rolników, którzy sprzedają lub wydzierĪawiają grunty rolne) byá ograniczony. Mimo Īe eksperyment miaá pozytywne skutki, byá ograni-czony pod wzglĊdem zachĊcania osób w podeszáym wieku do „opuszcze-nia” rolnictwa. Gáównym efektem tego dziaáania byáo przeniesienie wáa-snoĞci blisko 247 000 hektarów w wyniku dzierĪawy, podczas gdy tylko 82 000 hektarów zostaáo sprzedane. Przeniesienie wáasnoĞci ziemi nie rozwiązaáo jednak problemu fragmentacji gruntów;

x Ograniczona zdolnoĞü spoáecznoĞci wiejskich do realizacji efektywnych inwestycji oraz pozyskiwania wiedzy i nauki w celu pobudzenia innowa-cyjnoĞci wiejskiej;

x Wysokie koszty Ğwiadczenia usáug publicznych związanych z transpor-tem, áącznoĞcią i dostĊpem do nich spoáecznoĞci wiejskich, a takĪe trud-noĞci w rekrutacji wykwalifikowanych pracowników mających zapewniü takie usáugi, szczególnie na obszarach wiejskich i maáo zaludnionych;

x Maáa zdolnoĞü do zawiązywania lokalnych partnerstw – jako zasadniczy warunek dla tworzenia masy krytycznej „nabywców” oraz „dostarczycie-li” innowacji, zwiĊkszenia zdolnoĞci do formuáowania i realizowania okreĞlonych projektów oraz tworzenia rynku „innowacji”, zwáaszcza dla maáych i Ğrednich rolników.

Wymieniü naleĪy ponadto wszystkie bariery wynikające z lokalizacji dzia-áalnoĞci na obszarach wiejskich oraz te generowane przez ogólny rozwój spoáecz-no-gospodarczy kraju, które spowalniają proces poprawy innowacyjnoĞci:

x Potrzeba przyspieszenia procesu rozbudowy technologii informacyjno- -komunikacyjnych (ICT) na obszarach wiejskich, które mogą pomóc otworzyü rynki rolne i skuteczniej poáączyü je z konkurencją;

x ZwiĊkszenie zakresu ochrony Ğrodowiska prowadzi do rozbudowy okre-Ğlonych przepisów. Taka sytuacja ogranicza zdolnoĞü obszarów wiejskich do reagowania na regulacyjną presjĊ wzglĊdem innowacji, poniewaĪ spo-áecznoĞci te nie dysponują wystarczającą iloĞcią zasobów, aby inwesto-waü w nowe technologie, praktyki i techniki, które mogą pomóc w

reali-zacji celów zrównowaĪonego Ğrodowiska⁴⁵. Stąd, nowe wyzwania zrów-nowaĪonego rozwoju na obszarach wiejskich są jednoczeĞnie przeszkodą i bodĨcem dla innowacji;

x Generalnie, coraz wiĊcej ludzi szuka „jakoĞci w innowacjach, która jest w stanie wesprzeü zdrowy tryb Īycia”, np. zdrowsze produkty Īywienio-we i przyjazna dla Ğrodowiska agroturystyka, która korzysta z ekologicz-nych produktów lokalekologicz-nych itp. W tym kontekĞcie moĪliwy jest wzrost za-interesowania ekspansją technologii informacyjno-komunikacyjnej oraz innowacji na obszarach wiejskich;

x ZwiĊkszone zapotrzebowanie obszarów miejskich na ekologiczną Īyw-noĞü z certyfikatem jakoĞci przyczyniáo siĊ do powstania specyfikacji w supermarketach (nowych standardów i wymagaĔ czasem nieznanych maáym rolnikom) prowadzących do wzrostu na obszarach wiejskich w Rumunii (które nadal cechuje ubóstwo) popytu na innowacje oraz zwiĊkszenia podstawowej wiedzy wĞród spoáecznoĞci – nadal są one jed-nak stosunkowo niskie i niezgodne z zapotrzebowaniem obszarów miej-skich w zakresie specyfikacji supermarketów;

x Tymczasem, rolnicy w maáych i Ğrednich gospodarstwach są niezadowo-leni z faktu, Īe nowe prawo (przyjĊte w czerwcu 2016 roku) wymaga, aby wszystkie supermarkety sprzedawaáy minimum 51% rumuĔskich produk-tów⁴⁶. Istniejące prawo wspiera potrzeby supermarketów, ale dla maáych i Ğrednich rolników jest kosztowne i dlatego istnieje realne ryzyko, Īe produkty rolne dostarczane do supermarketów na obszarach miejskich po-zostaną niesprzedane. W tym kontekĞcie konieczne jest dokonanie prze-glądu istniejącego prawa;

x Wiele obszarów wiejskich poáoĪonych w pobliĪu obszarów miejskich i metropolitarnych strukturą gospodarczą przypomina sąsiadujące

x Wiele obszarów wiejskich poáoĪonych w pobliĪu obszarów miejskich i metropolitarnych strukturą gospodarczą przypomina sąsiadujące