ROZDZIAŁ 1. INNOWACYJNOŚĆ NA RYNKU USŁUG HOTELARSKICH
1.2 Pojęcie i znaczenie innowacji w hotelarstwie
W gospodarce turystycznej opartej na wiedzy innowacyjność jest jedną z dziedzin stanowiącą dźwignię wzrostu konkurencyjności gospodarek, a przedsiębiorstwa w ten sposób osiągają przewagę konkurencyjną.15
Innowacyjność jest determinantą rozwoju przedsiębiorstw i całych państw w wymiarze gospodarczo – społecznym. Za ojca tej dyscypliny uważa się J.A.
Schumperta, który rozumie innowacje w konwencji przełożenia inwencji na rzeczywistość materialną.16
Termin innowacji jest ściśle związany z takimi zagadnieniami jak: twórczość, zmiana, reforma, nowość czy też przedsiębiorczość. Poprzez innowacje wprowadza się nowy produkt lub proces wytwarzania danego dobra.17
Innowacje postrzegane są jako jeden z podstawowych czynników warunkujących rozwój firmy. Rolą innowacji jest nie tylko zaspakajanie potrzeby rynku, ale spełnianie wymogów na jak najlepszym poziomie. Każde przedsiębiorstwo bez względu na profil działalności, powinno opracować strategię czyniącą je organizacją zdolną do akceptacji i przetrwania w najmniej korzystnych dla przedsiębiorstw warunkach. 18
Zmiany zachodzące w globalnej gospodarce oraz rosnąca złożoność i nieprzewidywalność środowiska skłaniają firmy do poszukiwania nowych sposobów zapewnienia sobie przewagi konkurencyjnej. Jednym z takich sposobów jest
14Współczesna ekonomika usług , op.cit., s.42.
15 E. Wszendybył-Skulska, Źródła innowacyjności w turystyce,”Acta-oeconomia”,2010, nr 9, s.617.
16 J. Bogdanienko, M. Haffer, W. Popławski, Innowacyjność przedsiębiorstw, Wydawnictwo Uniwersytetu M. Kopernika, Toruń 2004, s. 8.
17 Problemy zarządzania vol.11 nr 3, doradztwo organizacyjne, red. Beata Glinka, Przemysław Hensel, Wydawnictwo Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2013, s.107.
18 J. Wojnowski, Wielka Encyklopedia PWN, Warszawa 2003, s. 62.
wprowadzanie innowacji, co stało się domeną nie tylko dużych podmiotów, ale również tych mniejszych. 19
Od lat podejmowane są próby zdefiniowania innowacyjności i innowacji. Wraz z rozwojem gospodarek, następuje ewaluacja definicji, metodologii i narzędzi oceny stopnia innowacyjności. W literaturze wyselekcjonowano definicje, które najpełniej ujmują zagadnienie innowacyjności, uwzględniając różne obszary funkcjonowania hotelu. gospodarczej lub świadczenia nowych usług. Autor nadmienia, że innowacja nie musi być nawet czymś materialnym”.21Podkreśla on także, iż innowacja to funkcja przedsiębiorczości, narzędzie przedsiębiorcy wykorzystywane w celu kreowania zmiany w ekonomicznym i społecznym potencjale przedsiębiorstw, rzadziej w technicznym.22
Ph. Kotler pojęcie to odnosi do każdego dobra, które jest postrzegane przez kogoś jako nowe, 23 zaś zdaniem R.W. Griffina innowacje to kierowany wysiłek organizacji na rzecz opanowania nowych produktów i usług, bądź też nowych zastosowań istniejących produktów i usług. Innowacja jest również formą kontroli w tym sensie, że pomaga organizacji dotrzymać kroku konkurencji.24
W. Marczyk definiuje innowację jako taką wartość kulturową (materialną np.
narzędzie lub niematerialną np. metoda pracy), która w danych warunkach czasowych i przestrzennych jest traktowana przez ludzi, jako nowa.25
Według Podręcznika „Oslo Manual” innowacja występuje, gdy „nowy lub ulepszony produkt zostaje wprowadzony na rynek albo nowy lub ulepszony proces
19 Ibidem, s. 65.
20 J.A. Schumpeter, Teoria rozwoju gospodarczego, PWE, Warszawa 2000, s. 104.
21 P.F. Drucker, Innowacja i przedsiębiorczość. Praktyka i zasady., PWE, Warszawa 1999, s. 41.
22 Ibidem, s. 42.
23 P. Kotler, G. Amstrong, J. Saunders, W. Wong, Marketing. Podręcznik europejski, Warszawa 2002, s.18.
24 R.W. Griffin, Podstawy zarządzania organizacjami, PWN, Warszawa 2005, s. 112.
25 W. Marczyk, Kierunki badań nad procesami przyswajania i dyfuzji innowacji, Wrocław 2008, s. 83.
zostaje zastosowany w produkcji, przy czym ów produkt lub proces są nowe przynajmniej z punktu widzenia wprowadzającego je przedsiębiorstwa”26.
W ostatnim okresie zmieniło się pojęcie innowacji, która przekształciła się z pojedynczego wydarzenia w kompleks zjawisk i procesów tworzących nowe wzorce funkcjonowania.27
W branży hotelarskiej coraz częściej dostrzega konieczność opracowywania i wdrażania innowacji. Wprowadzanie innowacji może być dla hotelu sposobem na uzyskanie przewagi konkurencyjnej poprzez działania ofensywne i zajęcie pozycji lidera w wykorzystaniu nowych technologii, ale może też mieć na celu jedynie skopiowanie innowacji wdrażanych przez inne podmioty.
Innowacje poprzez wyższą produktywność czynników wytwórczych oraz dyfuzję wiedzy wpływają na konkurencyjność hoteli, tym samym determinując pozycję regionu, na obszarze którego funkcjonują. Działalność innowacyjna jest uzależniona od poziomu wiedzy, znajdującej się w zasobach hotelu, wykorzystywanej technologii, stylu zarządzania, zasobów ludzkich i finansowych.
Przedsiębiorcy, decydując się na podjęcie działalności innowacyjnej, liczą na osiągnięcie celów, które mogą dotyczyć różnych obszarów działalności hotelu, np.:
nowych produktów, procesów, rynków, jakości. Nie zawsze jednak wprowadzenie innowacji oznacza osiągnięcie tych celów, zawsze natomiast przynosi efekty, niejednokrotnie nawet niezamierzone, ale faktycznie obserwowane, przy czym nierzadko – odłożone w czasie. 28
Konkurencja, popyt i rynki to przyczyna innowacji produktowych, niekiedy marketingowych w hotelach. To czy wprowadzenie innowacji zakończy się powodzeniem jest uzależnione m.in. od jakości innowacji, popytu na usługi turystyczne, sytuacji regionu oraz systemu zarządzania wiedzą i innowacją w danym hotelu.
Działalność innowacyjna hoteli zależy od wielu czynników. Przede wszystkim jest to wielkość obiektu, gdyż podmioty średnie i duże znacznie częściej niż małe inwestują w innowacje, szczególnie jeśli rozpatruje się sieć hoteli, które posiadają jednakowe standardy.
26 E. Stawasz, Rodzaje innowacji w: Innowacje i transfer technologii – Słownik pojęć, red. K.B.
Matusiak, PARP, Warszawa 2005, s. 65.
27 A. Kukliński, Gospodarka oparta na wiedzy, jako wyzwanie dla Polski XXI wieku, KBN, Warszawa 2001, s. 72.
28A. Szwichtenberg, Podstawy turystyki, Wydawnictwo Politechniki Koszalińskiej, Koszalin 2000, s. 69.
Również od wielkości hotelu zależą jego zasoby finansowe, dlatego też podmioty większe mają większe możliwości finansowania inwestycji innowacyjnych.
Ponadto, rozważania literaturowe jednoznacznie wskazują, że pewne w zależności od sezonu branża hotelarska charakteru je się wyższą lub niższą niż przeciętna innowacyjność. 29
Innowacje w hotelarstwie pełnią bardzo ważne rolę. Przede wszystkim wszelka innowacyjność stwarza warunki rozwoju hotelu, a tym samym przyczynia się do poprawy jego wizerunku jako obiektu nowoczesnego, nastawionego na klienta i jego potrzeby.