Posługuj się slangiem młodzieżowym i wulgaryzmami, tzn

używaj języka młodzieży i mów inaczej niż dorośli, lekceważ popraw­

nościowe normy gramatyczne i ortograficzne, łam tabu językowe. Ję­

zyk zarówno uczniowskich SMS-ów, jak i całego dyskursu młodzieżo­

wego jest dość specyficzny, gdyż charakteryzuje się nie tylko barwno­

ścią, ale również dosadnością, obfituje w liczne wyrażenia żargonowe oraz wulgaryzmy. Młodzież chętnie posługuje się slangiem, który „na­

kłada na zjawiska rzeczywistości swoisty filtr” (G r a b ia s , 1994: IX), jest zarazem wytworem emocji, środkiem ekspresji i wynikiem spontanicz­

nej twórczości językowej. Jego użycie podkreśla przynależność do danej grupy nieformalnej, odróżniając ją od innych grup, w tym wy­

padku od świata dorosłych, zwłaszcza rodziców i nauczycieli. Stoso­

wanie wulgaryzmów zwiększa ekspresywność tego języka, jest próbą manifestowania własnej dorosłości, a być może stanowi formę pew­

nej prowokacji wobec dorosłego otoczenia. Przywołajmy typowe od­

zywki uczniowskie:

- Nie stresuj się Malutka. Oszamię tylko i wpadnę. OK?

- Ale masowe, nie? Aga mi to przysłała. Masa!!

- Siema! Wpadnę po obiedzie. Pasi?!

- Co tam? Dupsko mi cierpnie na myśł, co teraz przechodzisz.

- Sorniaczek, dzisiaj nie mogę. Strasznie chujowo się czuję. Led­

wo mówię. Może pójdę do łekarza. Jeszcze raz sorx, Misiu.

- Jak nie przyjdziesz to hak Ci w srak!

Tego typu interakcje pozostają z całą pewnością w sprzeczności z zaleceniem sformułowanym przez Ma rc ja n ik(1992: 28), a dotyczącym stosowności zachowań grzecznościowych, które autorka ujęła w po­

staci kryterium „nie wypada nie”. Nie wypada zaniechać pewnych form grzecznościowych oraz nie należy w kontaktach z drugim czło­

wiekiem wyrażać się wulgarnie4. Okazuje się jednak, że wśród uczniów znacznie wyżej ceniona jest zasada szczerości i bezpośredniości niż przestrzeganie „dorosłych” konwencji grzecznościowych. Wulgarny język nie jest odbierany przez młodzież jako coś niestosownego, lecz jako nieodłączna część jej slangu, którego użycie nie osłabia, ale wręcz wzmacnia więź między nastoletnimi rozmówcami.

Wydaje się, że zarówno stosowanie specyficznego kodu językowe­

go, jak i nacisk na spontaniczność, otwartość czy naturalność można uznać za wyraz działania ogólniejszej zasady: „Odróżniaj się od doro­

słych”, która dotyczy nie tylko języka i jego pragmatycznego użycia, ale również kultury młodzieżowej jako takiej (ubiorów, muzyki, za­

interesowań itd.)

8. Pamiętaj o przyjaciołach, tzn. nie zapominaj o ważnych wy­

darzeniach w życiu twoich koleżanek i kolegów, takich jak imieniny, urodziny. Podziękuj im za okazaną pomoc. Okaż wdzięczność za to, co dla Ciebie robią często kontaktuj się z nimi.

O^żóg (2001: 83-84) dowodzi, że młodzi ludzie coraz niechętniej wyrażają w swojej grzeczności bezinteresowną życzliwość dla dru­

giej osoby. Tymczasem dokonane przez nas obserwacje zdają się prze­

czyć temu twierdzeniu. Uczniowie pamiętają zarówno o urodzinach,

4 W tym miejscu sygnalizujemy jedynie to zjawisko, ponieważ obszerniej piszemy na ten temat w artykule zatytułowanym Dowcip i wulgarność...

imieninach swoich znajomych, jak i świętach czy uroczystościach ro­

dzinnych, np.:

- Dziś są Huoje urodziny, więc z prezentami do Ciebie dążymy. Byś m iał w sobie moc radości, no i na mnie się nie złościł.

- Gdy serduszko mocniej pika, wtedy Tygrys mocno bryka. Kocha­

nemu Prosiaczkowi moc uścisków i całusków w dniu św. Walen­

tego przesyła tłuściutki Tygrysek!

- Gorące i serdeczne życzenia z okazji imienin przesyła cichy wiel­

biciel!

- Zosiu, wszystkiego najlepszego z okazji Świąt, grzecznego chło­

paka :), udanego Sylwka i pięknego 2003 Roku! Pozdrów Rodzin­

kę!

- W Święta Bożego Narodzenia życzę dużo prezentów, marzeń speł­

nienia.

Niekiedy młodzi ludzie przekazują sobie życzenia i pozdrowienia, których nie prowokują żadne oficjalne okoliczności, są to zatem zu­

pełnie spontaniczne objawy przychylności i serdeczności wobec adre­

sata, np.:

- Pilnuj tego SMS-a, niech Ci się nie zgubi, bo napisał go ktoś, kto Cię bardzo lubi.

- Uśmiechnij się! Życzę Ci bezchmurnego nieba nad głową!

- Pozdrawiam Cię cieplutko!

Komunikacja ta spełnia zasadę Marcjanik (1997): „Bądź przyjazny”, wymagającą składania innym dowodów pamięci, zainteresowania ich sprawami i okazywania im życzliwości. Pozostaje to w pewnej sprzecz­

ności z szorstkością wielu wypowiedzi, ale potwierdza regułę szcze­

rości i bezpośredniości. Po prostu, młodzież przyznaje sobie prawo do spontanicznego, nieskrępowanego tradycyjnymi konwencjami wyra­

żania swoich emocji - i pozytywnych, i negatywnych.

Jak wynika z analizowanych SMS-ów, młodzież potrzebuje kontak­

tu ze swoimi rówieśnikami i dopomina się o niego albo wprost, co godzi w dyrektywę Lakoff: „Nie bądź natrętny”, albo w sposób pośredni:

- Odezwij się!

- Napisz coś wreszcie!!!

- Cześć! Może porozmawiamy?

- Ile można czekać na wieści od Ciebie?

- Jestem fantastyczny! Chcesz się przekonać, to puść sygnał.

W niniejszym tekście zostało sformułowanych kilka podstawowych zasad konwersacyjno-grzecznościowych obowiązujących w zgromadzo­

nych przez nas SMS-ach uczniowskich. Można je uznać za reguły tego typu komunikacji, a być może również za ogólne zasady dyskursu młodzieżowego - to jednak wymagałoby dalszych badań. Uczestnicy dialogów wykazują chęć zaprezentowania siebie jako osób interesu­

jących, dowcipnych, oryginalnych, spontanicznych, szczerych, szorst­

kich oraz krytycznych wobec siebie i swoich przyjaciół, a przecież tak­

że życzliwych i serdecznych w stosunku do nich. Łamią przy tym kon­

wencjonalne kanony grzeczności, różnego rodzaju tabu kulturowe i językowe, podkreślając swoją odmienność i dystans wobec norm świa­

ta dorosłych. Dominują tu zwłaszcza trzy podstawowe zasady: „Bądź atrakcyjnym rozmówcą”, „Bądź szczery i bezpośredni”, „Odróżniaj się od dorosłych”.

Młodzież, podobnie jak każda grupa socjalna, wypracowuje swój własny system norm, które są czytelne i zrozumiałe w obrębie tej gru­

py, w sposób właściwy regulują one stosunki i kontakty międzyludz­

kie ( Pe is e r t, 19 92: 5 8 - 5 9 ). Z całą pewnością grzeczność uczniowska wychodzi poza normy grzeczności skonwencjonalizowanej, ponieważ jednak jest akceptowana przez obie strony dialogu, nie prowadzi do zerwania interakcji. Naruszenie którejkolwiek z zasad zachowania się językowego nie powoduje zakłócenia toku komunikacji i tym samym nie przeszkadza partnerom w osiągnięciu celów komunikacyjnych.

Mamy tu do czynienia z nieco innym rozumieniem grzeczności, niż wymagałyby tego reguły Lakoff, Leecha i Marcjanik, natomiast mak­

symy Grice’a naruszane są tylko w niewielkim stopniu.

Nie sposób nie przytoczyć jeszcze jednego dość charakterystycz­

nego i humorystycznego cytatu, tym razem zaczerpniętego z kilku kolejnych SMS-ów przekazywanych przez jednego nadawcę, a okre­

ślonych mianem dziesięciu przykazań klawiatury. Oto one: