przewidywanego prawdopodobnego zasobu surowców eratycznych
w rejonie Kujaw
Podobnie jak w przypadku wcześniejszych usta-leń dotyczących przewidywanego udziału procen-towego skał narzutowych w zasobach surowco-wych Kujaw (por. rozdz. 5.), także w odniesieniu do omówionych w poprzedniej części niniejszego rozdziału wyników informujących o prawdopo-dobnej frekwencji (liczba-egzemplarze, %) ogółu skał eratycznych oraz szacunkach potencjalnego rezerwuaru poszczególnych ich odmian litolo-gicznych w osadach glacjalnych kujawskich oraz – z osobna ujętych – wysoczyznowych i pojezier-nych powierzchni badawczych (por. rozdz. 6.2.), rozpatrzono wielkości odchylenia standardowego
dla znanych już przeciętnych wartości prawdopo-dobnego udziału (liczbowego lub/i procentowe-go) narzutniaków w pochodzących stamtąd pró-bach tzw. kamieni polnych (por. tab. 26-32, ryc.
46-48). O ile jednak – powtórzmy – w przypadku wcześniej czynionego oszacowania oczekiwane-go zasobu surowców eratycznych w rejonie Ku-jaw możliwe było przeanalizowanie jedynie prze-widywanej frekwencji procentowej w odniesieniu do ich składu asortymentowego (por. rozdz. 5.), to zaprezentowane niżej ustalenia uwzględniają także szacunki spodziewanego prawdopodobnego udziału eratyków odnoszące się do ich liczebności dotyczącej zarówno globalnej liczby głazów i oto-czaków narzutowych możliwych do pozyskania w utworach polodowcowych kujawskiego wycin-ka Niżu Polskiego, jak i poszczególnych ich od-mian litologicznych dostępnych w zasobach su-rowcowych tego obszaru.
Przypomnijmy zatem, iż odchylenie standar-dowe pozwala wyznaczyć przewidywane gra-niczne wielkości wokół określonej wartości śred-niej, a jednocześnie – dzięki temu – wyznacza prawdopodobieństwo wystąpienia oczekiwanych wielkości wokół znanej wartości przeciętnej (por.
rozdz. 5.). Toteż biorąc pod uwagę wielkości od-chylenia standardowego wyliczone dla ustalonych wcześniej wartości dotyczących prawdopodobnej średniej frekwencji (liczba-egzemplarze) całkowi-tej liczby narzutniaków skandynawskich w zaso-bach surowcowych Kujaw, a dokładniej dostępnych w okolicach tutejszych powierzchni próbnych, a także odnoszących się do potencjalnego prze-ciętnego udziału liczbowego i procentowego po-szczególnych odmian petrograficznych tych skał (por. rozdz. 6.2.), można oszacować przewidywa-ną (tj. minimalprzewidywa-ną i maksymalprzewidywa-ną) prawdopodobprzewidywa-ną liczebność ogółu głazów i otoczaków oraz ocze-kiwaną potencjalną frekwencję (liczba-egzempla-rze, %) ich składu asortymentowego w lokalnych rezerwuarach narzutniaków zalegających obszary kujawskiego wycinka Niżu Polskiego.
Próbę oszacowania przewidywanej prawdopo-dobnej zasobności w materiał narzutowy obszaru Kujaw, podjęto – analogicznie, jak to czyniono dotąd – wpierw dla terenów ogółu kujawskich powierzchni badawczych, czyli z uwzględnieniem wszystkich pochodzących stąd prób tzw. kamieni polnych, a następnie z osobna dla okolic rozcią-gających się wokół pryzm eratyków zbadanych
Zasób surowców eratycznych w rejonie Kujaw. Perspektywa mezoregionu osadniczo-kulturowego 161 w rejonie Wysoczyzny Kujawskiej oraz okolic
położonych wokół lokalizacji prób narzutnia-ków pochodzących ze wschodniej części Pojezie-rza Gnieźnieńskiego.
Zestawienia informujące o prawdopodobnej średniej liczebności ogółu głazów i otoczaków na-rzutowych oraz możliwej przeciętnej frekwencji (liczba-egzemplarze, %) poszczególnych rodza-jów skał w osadach polodowcowych kujawskich obszarów próbnych, czyli terenów w promieniu 5 km wokół wszystkich dziesięciu pryzm tzw. ka-mieni polnych zbadanych w rejonie Kujaw (por.
tab. 26-32 w rozdz. 6.2.) wraz z odpowiadający-mi im wielkościaodpowiadający-mi odchylenia standardowego przedstawiono w tabelach 33-34. Takie same wy-kazy dotyczące prawdopodobnej średniej zasob-ności skał eratycznych (liczba-egzemplarze) oraz potencjalnego przeciętnego udziału (liczba-eg-zemplarze, udział procentowy) poszczególnych ich odmian petrograficznych w zasobach surow-cowych terenów rozciągających wokół pryzm na-rzutniaków zlokalizowanych na Wysoczyznie Ku-jawskiej wraz z wyliczonymi dla nich wielkościami odchylenia standardowego zaprezentowano w ta-belach 35-36, natomiast odpowiednie oszacowa-nia odnoszące się do rezerwuarów litycznych okolic wokoło prób eratyków pochodzących ze wschodniej części Pojezierza Gnieźnieńskiego za-warto w tabelach 37-38.
Rejestry wartości granicznych przewidywanej prawdopodobnej liczebności ogółu głazów i otocza-ków w utworach glacjalnych kujawskich oraz – od-dzielnie rozpatrzonych – wysoczyznowych i poje-ziernych powierzchni badawczych przedstawiono razem w tabeli 39. Z kolei wykazy minimalnych oraz maksymalnych wartości spodziewanej moż-liwej frekwencji (liczba-egzemplarze, %) składu asortymentowego surowców skalnych w zaso-bach narzutniaków fennoskandzkich zalegających w okolicach pryzm tzw. kamieni polnych zbada-nych w rejonie Kujaw zamieszczono w tabeli 40.
Analogiczne dane z terenów reprezentowanych przez próby eratyków obszaru Wysoczyzny Ku-jawskiej zebrano w tabeli 41, a z obszarów umiej-scowienia prób pochodzących ze wschodniej czę-ści Pojezierza Gnieźnieńskiego – w tabeli 42.
Łączny wykaz wartości granicznych przewidy-wanej prawdopodobnej frekwencji (liczba-egzem-plarze, %) poszczególnych odmian litologicznych skał narzutowych dostępnych w osadach
polo-dowcowych wszystkich kujawskich powierzchni próbnych oraz – z osobna ujętych – obszarów ba-dawczych wydzielonych w rejonie Wysoczyzny Kujawskiej i we wschodniej części Pojezierza Gnieźnieńskiego ujęto w tabeli 43.
Jednocześnie zaprezentowane w tabelach 39-43 szacunki informujące o minimalnych i mak-symalnych wartościach przewidywanej prawdo-podobnej frekwencji (liczba-egzemplarze, %) skał eratycznych w zasobach surowcowych Kujaw, dobrze uzupełniają wcześniej eksponowaną na-der pokaźną zasobność lokalnych środowisk tej części wielkodolinnego pasa Niżu Polskiego (por.
rozdz. 6.2.) w zaspokajaniu w przeszłości popytu na materiał do produkcji kamieniarskiej wśród miejscowych grup ludności. Podkreślają zarazem nieprzeciętne walory surowcowe okolic wszyst-kich kujawswszyst-kich powierzchni próbnych w reali-zacji potrzeb kamieniarstwa mieszkańców póź-noneolitycznych aglomeracji osadniczych kultury pucharów lejkowatych i kultury amfor kulistych (por. rozdz. 4.3.2.).
Rozpatrzywszy przewidywaną prawdopodob-ną liczebność ogółu skał narzutowych dostępnych w zasobach surowcowych Kujaw, a ściślej – przy-pomnijmy – na terenach o powierzchni 785 ha wokół wszystkich dziesięciu analizowanych tu-taj pryzm tzw. kamieni polnych, konstatujemy, że potencjalna średnia liczba głazów i otocza-ków w osadach glacjalnych tego obszaru wynosi 1 628 310 eratyków, natomiast odchylenie standar-dowe dla tej średniej równa się 151 735 ich oka-zów (por. tab. 33 i 39). Tym samym ustalamy, że przewidywana prawdopodobna całkowita liczba kamieni eratycznych w rezerwuarach litycznych kujawskich powierzchni próbnych wynosiłaby od co najmniej 1 476 575 do – maksymalnie – 1 780 045 konkrecji skalnych nadających się, ze względu na skład surowcowy i posiadane gabary-ty, do wytworzenia wszystkich produktów kamie-niarstwa neolitycznego na Niżu Polskim (por. tab.
39). Z kolei w okolicach rozciągających się wokoło ośmiu wysoczyznowych pryzm kamieni, średnia prawdopodobna liczba dostępnych tam skał na-rzutowych wynosi 1 609 415 głazów i otoczaków, a odchylenie standardowe dla tej przeciętnej rów-na się 55 067 ich egzemplarzy (por. tab. 35 i 39), zaś dla terenów położonych wokoło dwóch prób poje-ziernych odchylenie standardowe dla przeciętnej potencjalnej liczby występujących tutaj 1 703 888
Tabela 33. Średnia oraz odchylenie standardowe prawdopodobnego udziału (liczba-egzemplarze) surowców eratycznych na obszarach w promieniu 5 km wokół pryzm kamieni zbadanych w rejonie Kujaw (por. tab. 26, 29)
Surowiec Amfibolit Bazalt Diabaz Dioryt Gabro Gnejs Gnejs
biotytowy Granit Kwarcyt Piaskowiec
kwarcytowy Pegmatyt Porfir Sjenit Inne Razem Średnia
arytmetyczna 12 894 18 013 3 534 6 024 56 910 300 012 25 363 633 560 169 454 318 876 5 072 49 226 12 752 16 619 1 628 310 Odchylenie
standardowe 1 663 2 747 1 247 4 097 8 918 39 565 9 875 67 091 23 665 33 806 1 739 15 601 2 389 30 584 151 735
Tabela 34. Średnia oraz odchylenie standardowe prawdopodobnego udziału (%) surowców eratycznych na obszarach w promieniu 5 km wokół pryzm kamieni zbadanych w rejonie Kujaw (por. tab. 26, 29)
Surowiec Amfibolit Bazalt Diabaz Dioryt Gabro Gnejs Gnejs
biotytowy Granit Kwarcyt Piaskowiec
kwarcytowy Pegmatyt Porfir Sjenit Inne Średnia
arytmetyczna 0,80% 1,11% 0,22% 0,37% 3,50% 18,41% 1,56% 38,91% 10,43% 19,61% 0,31% 3,04% 0,78% 0,94%
Odchylenie
standardowe 0,14% 0,15% 0,07% 0,24% 0,48% 1,61% 0,58% 1,76% 1,34% 1,57% 0,12% 0,99% 0,14% 1,57%
Tabela 35. Średnia oraz odchylenie standardowe prawdopodobnego udziału (liczba-egzemplarze) surowców eratycznych na obszarach w promieniu 5 km wokół pryzm kamieni zbadanych na obszarze Wysoczyzny Kujawskiej (por. tab. 27, 30)
Surowiec Amfibolit Bazalt Diabaz Dioryt Gabro Gnejs Gnejs
biotytowy Granit Kwarcyt Piaskowiec
kwarcytowy Pegmatyt Porfir Sjenit Inne Razem Średnia
arytmetyczna 12 987 18 549 3 107 4 181 57 998 287 298 21 038 626 355 168 860 319 236 5 393 53 052 11 971 19 390 1 609 415 Odchylenie
standardowe 1 864 2 817 979 1 449 9 697 31 265 4 205 69 605 26 795 32 365 1 808 15 114 1 874 34 040 155 067
Tabela 36. Średnia oraz odchylenie standardowe prawdopodobnego udziału (%) surowców eratycznych na obszarach w promieniu 5 km wokół pryzm kamieni zbadanych na obszarze Wysoczyzny Kujawskiej (por. tab. 27, 30)
Surowiec Amfibolit Bazalt Diabaz Dioryt Gabro Gnejs Gnejs
biotytowy Granit Kwarcyt Piaskowiec
kwarcytowy Pegmatyt Porfir Sjenit Inne Średnia
arytmetyczna 0,82% 1,15% 0,19% 0,26% 3,60% 17,87% 1,33% 38,93% 10,51% 19,87% 0,34% 3,31% 0,75% 1,09%
Odchylenie
standardowe 0,15% 0,14% 0,06% 0,08% 0,48% 1,27% 0,35% 1,99% 1,49% 1,58% 0,12% 0,93% 0,11% 1,74%
Tabela 37. Średnia oraz odchylenie standardowe prawdopodobnego udziału (liczba-egzemplarze) surowców eratycznych na obszarach w promieniu 5 km wokół pryzm kamieni zbadanych na obszarze wschodniej części Pojezierza Gnieźnieńskiego (por. tab. 28, 31)
Surowiec Amfibolit Bazalt Diabaz Dioryt Gabro Gnejs Gnejs
biotytowy Granit Kwarcyt Piaskowiec
kwarcytowy Pegmatyt Porfir Sjenit Inne Razem Średnia
arytmetyczna 12 525 15 870 5 243 13 395 52 560 350 865 42 660 662 378 171 833 317 438 3 788 33 923 15 878 5 535 1 703 888 Odchylenie
standardowe 488 933 32 742 3 182 27 938 2 418 67 235 605 54 295 435 2 471 1 538 445 156 882
Tabela 38. Średnia oraz odchylenie standardowe prawdopodobnego udziału (%) surowców eratycznych na obszarach w promieniu 5 km wokół pryzm kamieni zbadanych na obszarze wschodniej części Pojezierza Gnieźnieńskiego (por. tab. 28, 31)
Surowiec Amfibolit Bazalt Diabaz Dioryt Gabro Gnejs Gnejs
biotytowy Granit Kwarcyt Piaskowiec
kwarcytowy Pegmatyt Porfir Sjenit Inne Średnia
arytmetyczna 0,74% 0,93% 0,31% 0,79% 3,09% 20,60% 2,51% 38,86% 10,13% 18,57% 0,22% 2,00% 0,94% 0,33%
Odchylenie
standardowe 0,10% 0,03% 0,03% 0,03% 0,10% 0,26% 0,09% 0,37% 0,90% 1,48% 0,05% 0,04% 0,18% 0,06%
Zasób surowców eratycznych w rejonie Kujaw. Perspektywa mezoregionu osadniczo-kulturowego 165
eratyków opiewa na 156 882 ich okazów (por. tab.
37 i 39). W takim razie przewidywaną prawdo-podobną liczebność wszystkich konkrecji narzu-towych dostępnych w osadach polodowcowych okolic w promieniu 5 km wokół pryzm tzw. ka-mieni polnych zlokalizowanych na Wysoczyźnie Kujawskiej można oszacować na od co najmniej 1 454 348 do – maksymalnie – 1 764 482 blo-ków skalnych przydatnych dla lokalnej wytwór-czości kamieniarskiej, a na terenach wokół loka-lizacji prób pochodzących ze wschodniej części Pojezierza Gnieźnieńskiego – odpowiednio od 1 547 006 do 1 860 770 takich ich egzemplarzy (por. tab. 39).
W sumie należy stwierdzić, iż polodowcowe zasoby lityczne osadzone w rejonie Kujaw repre-zentują niezwykle zasobne, a także względnie po-równywalne, z punktu widzenia przewidywanej prawdopodobnej liczebności ogółu dostępnych tutaj głazów i otoczaków narzutowych, źródła po-zyskiwania materiału skalnego niezbędnego dla miejscowej produkcji kamieniarskiej w neolicie.
Poniżej zaprezentowano szacunki informują-ce o przewidywanej prawdopodobnej frekwencji (liczba-egzemplarze, %) poszczególnych odmian li-tologicznych skał dostępnych w rezerwuarach na-rzutniaków zalegających na terenach kujawskich powierzchni próbnych. W pierwszej kolejności przedstawimy przewidywany prawdopodobny udział składu petrograficznego surowców kamien-nych wśród ogółu prób eratyków zbadakamien-nych w rejo-nie Kujaw, tj. zdeponowanych na obszarach w pro-mieniu 5 km wokół wszystkich pochodzących stąd prób narzutniaków (por. tab. 33, 34 i 40), a następ-nie – występujących w osadach glacjalnych tere-nów rozciągających się wokół pryzm tzw. kamieni polnych zlokalizowanych na obszarze Wysoczyzny Kujawskiej (por. tab. 35, 36 i 41) oraz okolic prób umiejscowionych we wschodniej części Pojezierza Gnieźnieńskiego (por. tab. 37, 38 i 42).
I tak prawdopodobna przeciętna liczba skał amfibolitu w zasobach narzutniaków obecnych w okolicach ogółu kujawskich powierzchni prób-nych wynosi 12 894 głazów i otoczaków, a od-chylenie standardowe dla tej średniej równa się 1 663 ich egzemplarzy (por. tab. 33), natomiast potencjalny średni udział procentowy tych su-rowców narzutowych obliczono na 0,80%, przy odchyleniu standardowym wynoszącym odpo-wiednio 0,14% (por. tab. 34). Ustalamy stąd, że przewidywana prawdopodobna liczebność eraty-ków amfibolitu na terenach w promieniu 5 km wo-kół dziesięciu pryzm tzw. kamieni polnych zbada-nych w rejonie Kujaw wynosiłaby od co najmniej 11 231 do – maksymalnie – 14 557 głazów i otocza-ków przydatnych do wykonania wszystkich form narzędziowych użytkowanych przez społeczności tego obszaru w neolicie, a spodziewana poten-cjalna frekwencja procentowa tej skały mieściłaby się w przedziale od co najmniej 0,66% do – mak-symalnie – 0,94% ogółu surowców narzutowych zdeponowanych w utworach polodowcowych tego obszaru (por. tab. 40). Odwołując się do za-prezentowanych w tabelach 33 i 34 wielkości od-chylenia standardowego wyliczonych dla wartości prawdopodobnej średniej frekwencji (liczba-eg-zemplarze, %) pozostałych odmian litologicznych skał rozpoznanych wśród tutejszych narzutnia-ków, stwierdzamy, iż przewidywana potencjalna liczba eratyków bazaltu w zasobach surowcowych okolic kujawskich powierzchni próbnych wyno-siłaby od co najmniej 15 266 do – maksymalnie 20 760 bloków skalnych potrzebnych dla neoli-tycznego kamieniarstwa, natomiast spodziewany prawdopodobny udział procentowy tego surow-ca – od co najmniej 0,96% do co najwyżej 1,26%
wszystkich kamieni narzutowych dostępnych w osadach glacjalnych tych terenów. W przypadku eratyków diabazu stosowne szacunki stanowią od-powiednio od 2 287 do 4 781 takich konkrecji oraz Tabela 39. Wartości graniczne przewidywanej prawdopodobnej frekwencji (liczba-egzemplarze) skał eratycznych na obszarach w promieniu 5 km wokół pryzm kamieni zbadanych w rejonie Kujaw (por. tab.
33), Wysoczyzny Kujawskiej (por. tab. 35) i wschodniej części pojezierza Gnieźnieńskiego (por. tab. 37) Obszar diagnostyczny Średnia
arytmetyczna Odchylenie
Wysoczyzna Kujawska 1 609 415 155 067 1 454 348 1 764 482
Pojezierze Gnieźnieńskie 1 703 888 156 882 1 547 006 1 860 770
166 Rozdział 6
od 0,15% do 0,29%, diorytu – od 1 927 do 10 121 ich okazów oraz od 0,13% do 0,61%, gabra – od 47 992 do 65 828 okazów oraz od 3,02% do 3,98%, gnejsu – od 260 447 do 339 577 okazów oraz od 16,80% do 20,02%, gnejsu biotytowego – od 15 488 do 35 238 okazów oraz od 0,98% do 2,14%, grani-tu – od 566 469 do 700 651 okazów oraz od 37,15%
do 40,67%, kwarcytu – od 145 789 do 193 119 oka-zów oraz od 9,09% do 11,77%, piaskowca kwar-cytowego – od 285 070 do 352 682 okazów oraz od 18,04% do 21,18%, pegmatytu – od 3 333 do 6 811 okazów oraz od 0,19% do 0,43%, porfiru – od 33 625 do 64 827 okazów oraz od 2,05% do 4,03%, a sjenitu – od 10 363 do 15 141 okazów oraz od 0,64% do 0,92% (por. tab. 33, 34 i 40).
Wynika z powyższego, iż w przypadku więk-szości analizowanych odmian litologicznych skał występujących wśród narzutniaków kujawskich, ich przewidywana prawdopodobna frekwencja (liczba-egzemplarze, %) w osadach polodowco-wych terenów rozciągających wokół ogółu pryzm tzw. kamieni polnych zbadanych w rejonie Ku-jaw nie wykazuje wysoce znaczących wielko-ści odchylenia standardowego wyliczonego dla prawdopodobnych wartości średniego udziału poszczególnych rodzajów surowców w zasobach litycznych tego obszaru (por. tab. 33, 34 i 40). Je-dynie w odniesieniu do eratyków diabazu, diorytu, gnejsu biotytowego, pegmatytu i porfiru obser-wujemy większy rozrzut wielkości (minimalnej
i maksymalnej) wokół określonych dla tych od-mian petrograficznych skał wartości ich prze-ciętnej frekwencji, co w szczególności dotyczy ich liczebności, a w mniejszym stopniu – udziału procentowego odpowiednich surowców narzuto-wych. Tym niemniej wykazane wyżej stosunkowo wyraźne rozpiętości dotyczące wartości granicz-nych przewidywanego prawdopodobnego udziału (liczba-egzemplarze, %), stwierdzonych dla na-rzutniaków diabazu, diorytu, gnejsu biotytowego, pegmatytu i porfiru, będą mniejsze, gdy oczekiwa-ną potencjaloczekiwa-ną zasobność tych surowców narzu-towych w osadach glacjalnych Kujaw rozpatrzymy z osobna dla rezerwuaru okolic wyznaczonych wokół prób eratyków pochodzących z Wysoczy-zny Kujawskiej oraz obszarów rozciągających się wokoło pryzm tzw. kamieni polnych zlokalizo-wanych we wschodniej części Pojezierza Gnieź-nieńskiego. Zmierzamy tym samym, analogicznie jak w przypadku zaprezentowanego wyżej ujęcia uwzględniającego ogół kujawskich powierzchni próbnych, do oszacowania oczekiwanego poten-cjalnego udziału (liczba-egzemplarze, %) składu asortymentowego narzutniaków skandynaw-skich dostępnych w zasobach surowcowych tere-nów wyznaczonych okręgiem o promieniu 5 km wokół ośmiu wysoczyznowych (por. tab. 35, 36 i 41), a następnie – dwóch pojeziernych (por. tab.
37, 38 i 42) prób kamieni eratycznych.
Tabela 40. Wartości graniczne przewidywanego prawdopodobnego udziału (liczba-egzemplarze, %) surowców eratycznych na obszarach w promieniu 5 km wokół pryzm kamieni zbadanych w rejonie
Kujaw (por. tab. 33, 34) Surowiec
Frekwencja
Liczba-egzemplarze %
min. max min. max
Amfibolit 11 231 14 557 0,66% 0,94%
Bazalt 15 266 20 760 0,96% 1,26%
Diabaz 2 287 4 781 0,15% 0,29%
Dioryt 1 927 10 121 0,13% 0,61%
Gabro 47 992 65 828 3,02% 3,98%
Gnejs 260 447 339 577 16,80% 20,02%
Gnejs biotytowy 15 488 35 238 0,98% 2,14%
Granit 566 469 700 651 37,15% 40,67%
Kwarcyt 145 789 193 119 9,09% 11,77%
Piaskowiec kwarcytowy 285 070 352 682 18,04% 21,18%
Pegmatyt 3 333 6 811 0,19% 0,43%
Porfir 33 625 64 827 2,05% 4,03%
Sjenit 10 363 15 141 0,64% 0,92%
Zasób surowców eratycznych w rejonie Kujaw. Perspektywa mezoregionu osadniczo-kulturowego 167 W tym ujęciu, tj. po rozpatrzeniu w pierwszej
kolejności przewidywanej prawdopodobnej fre-kwencji (liczba-egzemplarze, %) poszczególnych odmian litologicznych skał wśród eratyków osadzo-nych na terenach rozciągających się wokół pryzm tzw. kamieni polnych zbadanych na obszarze Wy-soczyzny Kujawskiej, stosowne ustalenia przedsta-wiają się następująco. Otóż wiemy już, że średnia potencjalna liczba narzutniaków amfibolitu w re-zerwuarze ogółu surowców Wysoczyzny Kujaw-skiej, a dokładniej – możliwych do pozyskania na terenach o areale 785 ha wokoło ośmiu pochodzą-cych stąd prób, równa się 12 987 głazów i otocza-ków, a odchylenie standardowe dla tej przeciętnej sięga 1 864 ich okazów (por. tab. 35), natomiast średnia przeciętna frekwencja procentowa tej ska-ły stanowi 0,82%, zaś odpowiadające jej odchyle-nie standardowe – 0,15% (por. tab. 36). Ustalamy w takim razie, iż spodziewana prawdopodobna liczba skał amfibolitu wśród narzutniaków obec-nych na terenach rozciągających wokół prób eraty-ków zbadanych w rejonie Wysoczyzny Kujawskiej wynosiłaby od co najmniej 11 123 do – maksy-malnie – 14 851 bloków skalnych przydatnych w neolitycznej wytwórczości kamieniarskiej, na-tomiast ich oczekiwana potencjalna frekwencja procentowa – od co najmniej 0,67% do – mak-symalnie – 0,97% wszystkich surowców narzuto-wych osadzonych w osadach glacjalnych wysoczy-znowych obszarów próbnych (por. tab. 41). Celem
oszacowania przewidywanej prawdopodobnej frekwencji (liczba-egzemplarze, %) pozostałych typów litologicznych skał występujących w okoli-cach rozciągających się wokół pochodzących stąd prób eratyków postępujemy analogicznie, biorąc za podstawę dane zestawione w tabelach 35 i 36.
Stwierdzamy wówczas, iż oczekiwany prawdo-podobny rezerwuar surowca bazaltowego wśród narzutniaków zalegających w obrębie Wysoczy-zny Kujawskiej wynosiłby od co najmniej 15 732 do – maksymalnie – 21 366 stosownych konkrecji skalnych, natomiast przewidywany możliwy udział procentowy tego surowca – od co najmniej 1,01%
do – maksymalnie – 1,29% wszystkich głazów i oto-czaków dostępnych w miejscowym rezerwuarze kamieni polodowcowych, zaś eratyków diabazu – odpowiednio od 2 128 do 4 086 takich konkrecji oraz od 0,13% do 0,25%, diorytu – od 2 732 do 5 630 konkrecji oraz od 0,18% do 0,34%, gabra – od 48 301 do 67 695 konkrecji oraz od 3,12% do 4,08%, gnejsu – od 256 033 do 318 563 konkrecji oraz od 16,60% do 19,14%, gnejsu biotytowego – od 16 833 do 25 243 konkrecji oraz od 0,98% do 1,68%, granitu – od 556 750 do 695 960 konkrecji oraz od 36,94% do 40,92%, kwarcytu – od 142 065 do 195 655 konkrecji oraz od 9,02% do 12,00%, piaskowca kwarcytowego – od 286 871 do 351 601 konkrecji oraz od 18,29% do 21,45%, pegma-tytu – od 3 585 do 7 201 konkrecji oraz od 0,22%
do 0,46%, porfiru – od 37 938 do 68 166 konkrecji Tabela 41. Wartości graniczne przewidywanego prawdopodobnego udziału (liczba-egzemplarze, %) surowców eratycznych na obszarach w promieniu 5 km wokół pryzm kamieni zbadanych na obszarze
Wysoczyzny Kujawskiej (por. tab. 35, 36) Surowiec
Frekwencja
Liczba-egzemplarze %
min. max min. max
Amfibolit 11 123 14 851 0,67% 0,97%
Bazalt 15 732 21 366 1,01% 1,29%
Diabaz 2 128 4 086 0,13% 0,25%
Dioryt 2 732 5 630 0,18% 0,34%
Gabro 48 301 67 695 3,12% 4,08%
Gnejs 256 033 318 563 16,60% 19,14%
Gnejs biotytowy 16 833 25 243 0,98% 1,68%
Granit 556 750 695 960 36,94% 40,92%
Kwarcyt 142 065 195 655 9,02% 12,00%
Piaskowiec kwarcytowy 286 871 351 601 18,29% 21,45%
Pegmatyt 3 585 7 201 0,22% 0,46%
Porfir 37 938 68 166 2,38% 4,24%
Sjenit 10 097 13 845 0,64% 0,86%
168 Rozdział 6
oraz od 2,38% do 4,24%, a sjenitu – od 10 097 do 13 845 konkrecji oraz od 0,64% do 0,86% (por. tab. 41).
Przewidywaną prawdopodobną zasobność w surowce narzutowe terenów rozciągających się wokół pryzm tzw. kamieni polnych zbadanych na obszarze wschodniej części Pojezierza Gnieźnień-skiego, czyli oszacowanie spodziewanej możliwej frekwencji (liczba-egzemplarze, %) poszczegól-nych ich odmian petrograficzposzczegól-nych dostępposzczegól-nych w rezerwuarze litycznym okolic rozciągających się wokół prób z Dysieka i Kamieńca, zaprezentowa-no w tabeli 42.
Otóż, na podstawie danych zawartych w ta-belach 37 i 38, wiemy, iż średnia prawdopodobna liczba skał amfibolitu na terenach rozciągających się wokół pochodzących stąd prób narzutnia-ków równa się 12 525 głazów i otoczanarzutnia-ków, a od-chylenie standardowe dla tej przeciętnej wynosi 488 ich okazów, z kolei przeciętny udział procen-towy tego surowca ocenia się na 0,74%, przy od-chyleniu standardowym dla tej średniej równym 0,10%. Szacujemy wobec tego, iż przewidywana prawdopodobna liczba eratyków amfibolitu za-legających na terenach w promieniu 5 km wokół pryzm kamieni zbadanych na obszarze wschod-niej części Pojezierza Gnieźnieńskiego wynosi-łaby od co najmniej 12 037 do – maksymalnie – 13 013 konkrecji skalnych nadających się do spo-rządzenia wszystkich znanych produktów niżo-wego kamieniarstwa w neolicie, a ich spodziewana
prawdopodobna frekwencja procentowa – od co najmniej 0,64% do – maksymalnie – 0,84% ogó-łu lokalnych surowców narzutowych (por. tab.
42). Analogicznie postępujemy, szacując przewi-dywany prawdopodobny udział (liczba-egzem-plarze, %) pozostałych surowców narzutowych dostępnych w osadach glacjalnych okolic rozcią-gających wokół pojeziernych prób tzw. kamieni polnych (por. tab. 37 i 38). Wówczas stwierdza-my, iż oczekiwany prawdopodobny rezerwuar na-rzutniaków bazaltu w zasobach litycznych tych terenów wynosiłby od co najmniej 14 937 do – maksymalnie – 16 803 głazów i otoczaków nie-zbędnych dla wytwórczości kamieniarskiej w neo-licie, zaś spodziewany prawdopodobny udział procentowy tej skały mieściłby się w przedziale od co najmniej 0,90% do – maksymalnie – 0,96%
wszystkich surowców skalnych zdeponowanych w tutejszych osadach polodowcowych, natomiast eratyków diabazu byłoby odpowiednio od 5 211 do 5 275 takich bloków skalnych oraz od 0,28% do 0,34%, diorytu – od 12 653 do 14 137 ich egzem-plarzy oraz od 0,76% do 0,82%, gabra – od 49 378 do 55 742 egzemplarzy oraz od 2,99% do 3,19%, gnejsu – od 322 927 do 378 803 egzemplarzy oraz od 20,34% do 20,86%, gnejsu biotytowego – od 40 242 do 45 078 egzemplarzy oraz 2,42% do 2,60%, granitu – od 595 143 do 729 613 egzemplarzy oraz od 38,49% do 39,23%, kwarcytu – od 171 228 do 172 438 egzemplarzy oraz od 9,23% do 11,03%, Tabela 42. Wartości graniczne przewidywanego prawdopodobnego udziału (liczba-egzemplarze, %) surowców eratycznych na obszarach w promieniu 5 km wokół pryzm kamieni zbadanych na obszarze
wschodniej części Pojezierza Gnieźnieńskiego (por. tab. 37, 38) Surowiec
Frekwencja
Liczba-egzemplarze %
min. max min. max
Amfibolit 12 037 13 013 0,64% 0,84%
Bazalt 14 937 16 803 0,90% 0,96%
Diabaz 5 211 5 275 0,28% 0,34%
Dioryt 12 653 14 137 0,76% 0,82%
Gabro 49 378 55 742 2,99% 3,19%
Gnejs 322 927 378 803 20,34% 20,86%
Gnejs biotytowy 40 242 45 078 2,42% 2,60%
Granit 595 143 729 613 38,49% 39,23%
Kwarcyt 171 228 172 438 9,23% 11,03%
Piaskowiec kwarcytowy 263 143 371 733 17,09% 20,05%
Pegmatyt 3 353 4 223 0,17% 0,27%
Porfir 31 452 36 394 1,96% 2,04%
Sjenit 14 340 17 416 0,76% 1,12%
Zasób surowców eratycznych w rejonie Kujaw. Perspektywa mezoregionu osadniczo-kulturowego 169 piaskowca kwarcytowego – od 263 143 do 371 733
egzemplarzy oraz od 17,09% do 20,05%, pegmaty-tu – od 3 353 do 4 223 egzemplarzy oraz od 0,17%
do 0,27%, porfiru – od 31 452 do 36 394 egzempla-rzy oraz od 1,96% do 2,04%, sjenitu – od 14 340 do 17 416 egzemplarzy oraz od 0,76% do 1,12%, a dla pozostałych rodzajów skał – od 5 090 do 5 980 eg-zemplarzy oraz od 0,27% do 0,39% (por. tab. 42).
Jak już wspomniano wcześniej, ogół zapre-zentowanych dotąd szacunków na temat prze-widywanej prawdopodobnej frekwencji (licz-ba-egzemplarze, %) składu asortymentowego surowców narzutowych występujących w po-lodowcowych zasobach litycznych kujawskiego wycinka Niżu Polskiego, z uwzględnieniem ob-szarów ogółu powierzchni próbnych zbadanych w rejonie Kujaw, a także z osobna dla okolic roz-ciągających się wokół pryzm tzw. kamieni polnych zlokalizowanych na Wysoczyźnie Kujawskiej oraz we wschodniej części Pojezierza Gnieźnieńskiego zestawiono razem w zamieszczonej niżej tabeli 43.
Porównanie zaprezentowanych wyżej szacun-ków dotyczących przewidywanej prawdopodob-nej zasobności w kamienny materiał eratyczny obszarów powierzchni próbnych Wysoczyzny Ku-jawskiej (por. tab. 41), czyli oszacowań informu-jących o oczekiwanej możliwej frekwencji (liczba--egzemplarze, %) asortymentu surowców skalnych w rezerwuarze miejscowych narzutniaków z ana-logicznymi szacunkami odnoszącymi się do zaso-bów litycznych dostępnych w okolicach rozciąga-jących się wokół prób zlokalizowanych na obszarze wschodniej części Pojezierza Gnieźnieńskiego (por. tab. 42) poświadcza wcześniejsze wnioski (por. rozdz. 6.2.) odnośnie pewnego zróżnicowa-nia frekwencyjnego niektórych rodzajów skał osa-dzonych na obu tych obszarach, a więc także ich niejednolitą obfitość w lokalnych osadach
Porównanie zaprezentowanych wyżej szacun-ków dotyczących przewidywanej prawdopodob-nej zasobności w kamienny materiał eratyczny obszarów powierzchni próbnych Wysoczyzny Ku-jawskiej (por. tab. 41), czyli oszacowań informu-jących o oczekiwanej możliwej frekwencji (liczba--egzemplarze, %) asortymentu surowców skalnych w rezerwuarze miejscowych narzutniaków z ana-logicznymi szacunkami odnoszącymi się do zaso-bów litycznych dostępnych w okolicach rozciąga-jących się wokół prób zlokalizowanych na obszarze wschodniej części Pojezierza Gnieźnieńskiego (por. tab. 42) poświadcza wcześniejsze wnioski (por. rozdz. 6.2.) odnośnie pewnego zróżnicowa-nia frekwencyjnego niektórych rodzajów skał osa-dzonych na obu tych obszarach, a więc także ich niejednolitą obfitość w lokalnych osadach