Problemy natury prawnej a może perfekcyjnie

przemyślane postępowanie

Już w 1985 r. armia USA opracowała plan LOGCAP72, dotyczący szer-szego wykorzystania podmiotów sektora prywatnego do celów wojskowych na czas wojny i innych zagrożeń. W szerokim zakresie korzystał z tego projektu Army Corps of Engineers (USACE)73 oraz jego następca Komenda Materiało-wa Armii – AMC74. Za kadencji prezydenta G. W. Busha75 (2001/2009), fir-my prywatne rozrastały się jeszcze dynamiczniej w ramach koncepcji WOJNY INTELIGENTNEJ. W 2002 r. sekretarz departamentu obrony Thomas White76

w Pentagonie zaczął realizować plan Wave III77. Polegał on na dynamicznym długofalowym rozwijaniu roboczej współpracy armii z podmiotami prywat-nymi (rozwój prywatnych armii – kontraktów i umów) w globalnej wojnie z terroryzmem. Tłumaczono to wówczas koniecznością skoncentrowania dzia-łań armii na jej zadaniach podstawowych, jak również wsparciem prezydenckie-go projektu uczynienia rządu bardziej przyjaznym i otwartym na obywatela – jego rozwój, głownie w zakresie określanego President’s Management Agenda78.

71Sloane, Prologue to a voluntarist war convention, www.gistprobono.org/sitebuildercontent/.../ prologuetoavoluntaristwar.pdf [dostęp 28.08.2011].

72Pentagon przygotował na okoliczność przyszłych nieprzewidzianych sytuacji PREPLAN wyko- rzystania podmiotów prywatnych do swoich celów – n. LOGCAP. M.in. Army Corps of Engineers (USACE) wykorzystywał LOGCAP do budowy i utrzymania eksploatacji dwóch systemów rurociągów ropy naftowej w południowo-zachodniej Azji. Następnie USACE korzystał z LOGCAP w ramach umowy z KBR. Z tej formy usług w grudniu 1992 r. korzystały struktury militarne ONZ w Somalii. Kontrakt ten był również używany do wsparcia sił w Bośni, Kosowie, Macedonii, na Węgrzech, w Arabii Saudyjskiej i Rwandzie. Po USACE kontrolę nad LOGCAP przejęła Komenda Materiałowa Armii – AMC). W okresie od 1997 r. do 2001 r. DynCorp wspierał wojska USA na Filipinach, w Gwatemalii, Kolumbii, Ekwadorze, Timorze Wschodnim i Panamie. AMC w ramach LOGCAP III w 2001 r. zawarł kontrakt z KBR. Głównym jego celem było wspieranie globalnej wojny z terroryzmem w Iraku, Afganistanie, Kuwejcie, Dżibuti i Gruzji. Po krytyce KBR zlikwidowano LOGCAP III i na jego miejsce utworzono LOGCAP IV, który zawarł kontrakty rządowe z trzema wykonawcami: KBR, DynCorp i Fluor Corporation.

73United States Army Corps of Engineers (USACE). Agencja federalna podległa armii USA. Realizuje kontrakty i usługi inżynieryjne, gł. wodne w USA i na całym świecie. Zakres usług m.in. obejmuje: planowanie, projektowanie, budowa i eksploatacja śluz i zapór, projekty zw. z ochroną ppoż.; projektowanie i budowa systemów ochrony przeciwpowodziowej; projektowanie i zarządzanie budową obiektów wojskowych dla armii i sił powietrznych i innych agencji federalnych.

74 USA Materiałowej Dowództwa AK (AMC), www.globalsecurity.org/military/agency/army/amc.htm

[dostęp 21.08.2011].

75 P. Ciszewski, Prywatna armia Busha, „Dziś: przegląd społeczny”, R. 19, 2008, nr 1, s. 53–57.

76Tomas E. White Jr, sekretarz departamentu obrony USA w okresie od maja 2001 r. do kwiecień 2003 r. Wcześniej biznesmen – zajmował wysokie stanowisko w kierownictwie w ENRON. Enron Corporation, następnie Enron Creditors Recovery Corporation. To amerykańskie przedsiębiorstwo energetyczne o zasięgu globalnym z siedzibą w Houston – Teksas. Ogłosiło bankructwo po skandalu związanym z fałszowaniem dokumentacji finansowej firmy (2001 r.).

77 Należy to rozumieć jako trzecią falę. Wcześniej realizowano projekt/plan Wave I i Wave II.

78President’s Management Agenda, www.john-mercer.com/pma.htm. Rządowy program obejmuje

W 2003 r. rząd USA zrezygnował z planu Wave III, głównie z powodu bra-ku wiedzy i możliwości obiektywnych: analiz, ocen, kosztów poniesionych na PMC/PSC i ich efektywność. Tej szarej strefy: kongres, rządy, administra-cje państwowe i społeczeństwa nie mają możliwości w sposób przejrzysty i peł-ny nadzorować i kontrolować79. Eksternalizacja80 i outsourcing usług do kra-jów trzeciego świata (najemnicy) nie tylko obniża koszty prowadzenia wojny przez aktorów zewnętrznych, ale i maksymalizuje ich korzyści – polityczne, fi-nansowe i gospodarcze. W 2006 r. rząd Szwajcarii i Międzynarodowy Komi-tet Czerwonego Krzyża w celu zwrócenia uwagi opinii światowej na potrzebę i konieczność przestrzegania międzynarodowego prawa humanitarnego i stan-dardów praw człowieka, rozpoczęli pracę w zakresie regulacji prawnych wyko-rzystania PMC/PSC w regionalnych konfliktach zbrojnych i w strefach wojen-nych. Pracę zakończono opracowaniem dokumentu, który nosi roboczą nazwę DOKUMENT MONTREUX81. W 2008 r. Peter Maurer – ambasador Szwaj-carii przy ONZ – informował pisemnie ONZ, że 17 państw82 podpisało Do-kument Montreux. Prosi, by Walne Zgromadzenie zapoznało się z tym doku-mentem i uwzględniło w obradach Rady Bezpieczeństwa83, ze względu na pilną potrzebę ochrony ludności cywilnej w konfliktach zbrojnych o których mowa w pkt. 9

sprawozdania do Rady Bezpieczeństwa w sprawie udziału (S/2007/643)84.

W 2007 r. ówczesny senator Barack Hussein Obama problematykę PMC/PSC chciał usankcjonować prawnie (nadzór i kontrola) w ramach poprawki do De-fense Authorization Act z 2008 r. Na agencje federalne nakładała ona obo-wiązek rozliczania – składania sprawozdań raportów, ocen i analiz i wyjaśnień przed Kongresem z zakresu wszelkich usług realizowanych przez PMC/PSC (liczba wykonawców, zakres, obszar/miejsce działania, odpowiedzialność praw-na i służbowa, straty – zabici, ranni, a przede wszystkim koszty). Sepraw-nacka Komi-sja Sił Zbrojnych odrzuciła projekt. Następnie w lutym 2009 r. jako prezydent B.H. Obama, zaczął wprowadzać reformy mające na celu ograniczenie wydat-ków na PMC/PSC, zmiany charakteru i zakresu usług realizowanych na rzecz

kurencyjne Sourcing – kompleksowa strategia przedsiębiorstwa, obsługa procesów biznesowych i zarzą- dzanie projektami; 3. Poprawa wyników finansowych; 4. Rządowy projekt rozbudowy i rozwoju elektro- nicznego – Expanded Elektroniczny; 5. Integracja budżetu i wydajności [dostęp 21.08.2011].

79 S. Lendman, op. cit.

80 Eksternalizacja polega na przekazywaniu pewnych czynności poza przedsiębiorstwo.

81Documento de Montreux sobre las obligaciones jurídicas,

www.icrc.org/spa/assets/files/other/montreux-document-spa.pdf. Załącznik do pisma z dnia 2 października 2008 r. Sekretarza Generalnego przy Stałym Przedstawicielstwie Szwajcarii do Organizacji Narodów Zjednoczonych [dostęp 21.08.2011].

82Afganistan, Niemcy, Angola, Australia, Austria, Kanada, Chiny, USA, Francja, Irak, Polska, WB, Sierra Leone, RPA, Szwecja, Szwajcaria i Ukraina.

83 Punkt 76 porządku obrad.

84 Documento de Montreux sobre las obligaciones jurídicas, www.icrc.org/spa/assets/files/other/montreux-

państwa. Obiecał zwiększenie nad nimi nadzoru i kontroli. Irak i Afganistan dowodzą, iż w kwestii tej nic się nie zmieniło. Dzieje się tak dlatego ponie-waż, m.in.: 1. Państwowe i resortowe kontrakty/umowy z PMC na wykonanie określonych usług, głównie poza granicami kraju, pozwalają państwu na unik-nięcie odpowiedzialności za działania niezgodne z prawem międzynarodowym i krajowym. Umożliwiają prowadzenie operacji niezgodnych z tym prawem, np. wywołanie chaosu w rejonie operacji zbrojnych zgodnych z posiadanym mandatem, realizowanym przez legalne struktury międzynarodowe i narodo-we; 2. Brak uregulowań prawnych w zakresie organizacji i działania PMC/PSC poza granicami państwa narodowego, służy głównie lub wyłącznie interesom prywatnych korporacji i podmiotów o zasięgu globalnym i regionalnym tych państw narodowych. PMC/PSC działają wyłącznie z pobudek ekonomicznych – dla zysku a nie dla stabilności, bezpieczeństwa i pokoju. Pokój i stabilność nie leży w interesie korporacji i PMC/PSC. Wg P. W. Singera, PMC/PSC najchęt-niej zatrudniają żołnierzy i byłych żołnierzy Delta Force, Navy Seals, Zielonych Beretów, jak i zagranicznych np. British SAS, których nazywa

wykwalifikowa-nymi zabójcami85. PMC/PSC zatrudniają również specjalistów z państw

Euro-py Środkowo – Wschodniej jak i państw na terenie którego lub których dzia-łają. Zajmują oni jednak podrzędne funkcje – oddolne; 3. Polityka państwowa (zagraniczna i wewnętrzna) w zakresach takich jak wojna, konflikty regionalne (związana z tym ochrona interesów gospodarczych) wymaga często podejmo-wania bardzo trudnych i niepopularnych, społecznie nieakceptowanych i szko-dzących politycznemu wizerunkowi decyzji. Wykorzystanie prywatnych armii do tajnych misji i operacji nie ogranicza prawnie ich działań, tak jak narodo-wych sił zbrojnych. Państwo zawsze działaniom prawnie zabronionym może za-przeczyć i wyprzeć się ich. Co najmniej oficjalnie. Nie ma też nad nimi kontroli i nadzoru w zakresie wymaganym; 4. Rozwój prywatnego sektora wojskowego i coraz większy wpływ na państwowe struktury wojskowe i tym samym polity-kę bezpieczeństwa rozwija szarą strefę. Zagraża bezpieczeństwu ludności cywil-nej państwa i regionu w którym PMC/PSC działa. Zagraża również stabilności i pokojowemu rozwojowi tych obszarów; 5. Dalszy rozwój ilościowy i zakresu usług PMC/PSC, z uwagi na wysoki i rosnący poziom profesjonalizacji zagraża funkcjonowaniu narodowych sił zbrojnych. Przyczynia się on do odpływu naj-lepszych specjalistów z powodu atrakcyjności finansowej. W perspektywie cza-su PMC/PSC zagrozić mogą bezpieczeństwu samego państwa.

Peter Dale Scott86 11 sierpnia 2009 r. w artykule zatytułowanym Global

Research. The Real Grand Chessboard and the Profiteers of War87 (Cała prawda

85 S. Lendman, op. cit.

86 Peter Dale Scott, ur. 1929 r. w Kanadzie. Były angielski profesor na University of California – Berkeley, do 1994 r.). Kanadyjski dyplomata, krytyczny wobec amerykańskiej polityki zagranicznej od czasów wojny w Wietnamie. Od 1968 r. sygnatariusz „Pisarzy i Redaktorów War Tax Protest”.

o wielkiej szachownicy i spekulantach wojny) przedstawił problem Military Contractors (PMC). M.in. wypowiedział się, że mają one upoważnione do

sto-sowania przemocy w imię swoich pracodawców .... drapieżnych, (....) reprezentują-cych .... władzę publiczną w ... odległych miejscach88.

Wobec braku uregulowań prawnych międzynarodowych i krajowych do-tyczących sektora PMC/PSC, nastąpił naturalny proces samoregulacji rynku prywatnych firm wojskowych. Wiele z nich połączyło się z wielkimi koncerna-mi prowadzącykoncerna-mi działalność koncerna-międzynarodową, zwiększając swą wiarygodność w oczach potencjalnych klientów. Jedne w 2000 r. uruchomiły program Global Compact. Inne opracowały i przyjęły procedury wewnętrzne ISO pozyskując stosowne certyfikaty. Np. International Peace Operations Association (IPOA), czy British Association of Private and Security Companies (BAPSC)89. Stowa-rzyszenia ustanawiają dla siebie kodeksy postępowania, których nieprzestrzega-nie w przypadku najgorszym, wiązać się może z pozbawienieprzestrzega-niem członkowstwa firmy prywatnej. Tak było, kiedy IPOA chciał wyjaśnienia od Blackwater (późn. Blackwater Worldwide, obecnie Xe – wym. Zee) zabójstwa w dniu 16 września 2007 r. 28 Irakijczyków i ranienia kilkudziesięciu w centrum Bagdadu. Efek-tem było opuszczenie przez Blackwater – IPOA i powołanie własnego kodeksu postępowania o nazwie Global Peace and Security Operations Institute (GPSOI)90. Jeremy Scahill napisał m.in., że prywatne armie są to firmy, które często za-trudniają najgroźniejszych zabójców zawodowych na świecie (przyzwyczajonych)

do pracy bez martwienia się o prawne konsekwencje (....)91. Nie tylko, że działają poza kontrolą Kongresu, często mają wsparcie elektroniczne i ochronę Pentago-nu92. Wymienione działania są mało efektywne, powierzchowne. Realizowane bardziej dla wyciszenia negatywnych reakcji międzynarodowej opinii publicz-nej. Przyczyną oczywistą jest tu bowiem konflikt interesów, który formę po-wyższej samoregulacji czyni nieskuteczną. Michael Ratner93 – prezes Centrum Praw Konstytucyjnych powiedział, dzięki PMC/PSC łatwiej jest rozpocząć

woj-ny i walki94. Deputowany Dennis Kucinich95 stwierdził, iż precedensem jest,

88 Ibidem.

89British Association of Private Security Companies (BAPSC), www.bapsc.org.uk/. Stowarzyszenie

działa w WB w interesie PMC/PSC świadczących usługi narodowym służbom bezpieczeństwa w WB i za granicą państwa. BAPSC ma na celu podniesienie standardów funkcjonowania członków stowarzyszenia – w tej rozwijającej się branży i zapewnienia zgodności z przepisami i zasadami międzynarodowego prawa humanitarnego i praw człowieka [dostęp 13.08.2011].

90 S. Lendman, op. cit.

91 Ibidem.

92 Ibidem.

93Michael Ratner (ur. 1943, Cleveland, Ohio) – prawnik. Prezes Centrum Praw Konstytucyjnych (CCR), organizacji non-profit w kwestii praw człowieka z siedzibą w Nowym Jorku. Przewodniczący Europejskiego Centrum ds. Konstytucyjnych i Praw Człowieka (ECCHR) z siedzibą w Berlinie.

94 J. Scahill, op. cit.

95Dennis Kucinich – amerykański polityk, demokrata, członek Izby Reprezentantów (wybrany po raz pierwszy w 1996 r. i ponownie w latach: 1998, 2000, 2002, 2004 i 2006). W latach 1977–1979 burmistrz

by połowa armii funkcjonowała w formule kontrahentów. Prywatne armie za-trudniają osoby do wykonywania funkcji paramilitarnych, wobec których uży-wa określenia HIRED GUNS96. Ponieważ pieniądz jest głównym motywem działania tych firm i osób w nich się zatrudniających, nie występuje u nich mo-ralny dylemat dla kogo pracują i czemu ich działania służą97. Dzisiejszy wróg/ przeciwnik jutro może się okazać pracodawcą – ponieważ więcej zapłaci. Jan Schakowsky98, odpowiedzialna w głównej mierze za sprawy bezpieczeństwa na-rodowego, stwierdziła, że ma poważne trudności z dotarciem do materiałów do-tyczących umów/kontraktów rządowych z prywatnymi firmami wojskowymi. Materiały te podlegają szczególnej ochronie. Wchodząc do pomieszczeń w któ-rych są przechowywane, nie można mieć żadnych przedmiotów i urządzeń, nie można sporządzać żadnych notatek. Dane te objęte są najściślejszą tajemnicą i nie można ich ujawniać (…) w zasadzie, nie mam dostępu do tych umów…99

Problem prawnej natury rozwiązano. Rząd zawierał umowy na kwoty poniżej 50 mln $, co zwalnia go z obowiązku udostępniania parlamentowi szczegółów zawartych transakcji. Stosuje też praktykę dzielenia zlecenia na podzlecenia. Tak, by nie było konieczności upublicznienia wartości transakcji100. Ukrywa koszty w innych departamentach i ministerstwach. Sherwood Ross101 najlepiej

Cleveland. W dniu 9 czerwca 2008 r. zapoczątkował procedurę impeachmentu (procedurę formalnego oskarżenia o przestępstwa osób chronionych immunitetem i zajmujących wysokie stanowiska państwowe) wobec George’a W. Busha, odczytując w Izbie Reprezentantów akt oskarżenia składający się z 35 arty- kułów.

96W zakresie omawianego zagadnienia należy interpretować go jako: 1. zabójcę wynajętego do zabicia innej osoby; 2 zatrudnienie jednej osoby do walki na rzecz lub ochrony osoby drugiej, w tym m.in. w celu zdobycia przez nich władzy.

97 S. Lendman, op. cit.

98Członek Izby Reprezentantów USA. Demokrata o liberalnych poglądach, członek dwóch komitetów: ds. Energii i Handlu (podkomisje: ds. Handlu, Produkcji i Handlu, ds. Zdrowia oraz Nadzoru i Badania); Stałego Komitetu ds. wywiadu [nadzorującego służby specjalne i bezpieczeństwa, m.in: Biura Dyrektora Wywiadu Narodowego Centralnej Agencji Wywiadowczej (CIA), Agencji Wywiadu Obronnego (DIA) Departamentu Obrony (USDOD, DOD lub DoD), Departamentu Energii (DOE), Departamentu Bezpieczeństwa Wewnętrznego (DHS), Departamentu Sprawiedliwości (DOJ), Departamentu Stanu (Dos), Departamentu Skarbu, Drug Enforcement Administation (DEA), Federal Bureau of Investigation (FBI), National Geospatial-Intelligence Agency (NGA)] – związana z GEONIT, Narodowym Biurem Rozpoznania (NRO), National Security Agency/Central Security Sernice (NSA/CSS) – kryptoanaliza i kryptografia, Office of Naval Intelligence (ONI) – powstała w United States Navy. Agencja Air Force Intelligence, obserwacji i rozpoznania (AF ISR) powstała w 2007 r. w miejsce Agencji Wywiadu Sił Powietrznych, United States Army Intelligence i Zabezpieczenia polecenia (INSCOM), United States Coast Guard (USCG) w czasie pokoju działa w ramach Departamentu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, ale może być przeniesione do Departamentu Marynarki Wojennej, Marine Corps Intelligence aktywny (MCIA). Członek-założyciel klubu Out-of-Irak Caucus.

99 J. Scahill, op. cit.

100 R. Uesseler, op. cit., s. 42.

101S. Ross, Associates – Public Relations for Good Causes history, www.sherwoodross.com/?page=history. Reporter m.in. Chicago Daily News, Miami Herald i agencji Reuters. Konsultant kolegiów ds. mediów w zakresach prawa, związków zawodowych. Działacz na rzecz praw człowieka i były dyrektor News for

przedstawia, dlaczego USA nie będzie partycypowało w regulacjach prawnych dotyczących prywatnych firm wojskowych. Za prezydenta B. Obamy nastąpi-ła eskalacja konfliktów i wzrost wydatków na obronę do rekordowych 708 mld dolarów w 2011 r.102 Korzysta z tego głównie WOJSKOWY KOMPLEKS PRZEMYSŁOWY (Military Industrial Complex – MIC103) lub wojskowo-przemysłowy kompleks Kongresu USA (MICC). Nazwa ta odnosi się do usta-wodawców w zakresie prowadzonej polityki pieniężnej, jej relacji z krajowymi siłami zbrojnymi, sektorami przemysłu i lobbingiem. Projekt określa się roboczą nazwą ŻELAZNY TRÓJKĄT. Miliardowe kontrakty państwowe, w tym z Pen-tagonem, w pierwszym kwartale 2010 r. zawarły m.in.: L-3 Communications Holdings Inc104, jeden z 7 najlepszych narodowych wykonawców na rzecz bez-pieczeństwa i obrony – dziedziny: lotnictwo, systemy i sieci łączności; North- rop Grumman105. Trzeci co do wielkości narodowy wykonawca. Specjalizuje się m.in. w sprzedaży samolotów bezzałogowych, w tym szpiegowskich; General Dynamics106; Raytheon Co107 – rakiety Patriot. Prawdopodobnie przyjął pierw-sze zamówienie z US Navy na trzeci niszczyciel klasy Zumwalt; Bethesda, Md, współpracujący z Lockheed Martin (LM). Firma zatrudnia 140 tys. osób na ca-łym świecie, wielu zaangażowanych w produkcję myśliwców i pocisków; Halli-burton – najwięcej zarobił na wojnie w Iraku; Boeing108.

Kwestie PMC/PSC w zakresie korzystania z usług najemników i najemnic-twa rozstrzyga prawo, w tym międzynarodowe. Protokół I z dnia 8 czerwca 1977 r. do Konwencji Genewskich (z 12 sierpnia 1949 r.) Art. 47. Polska ra-tyfikowała Protokół dodatkowy GC 1977 (APGC77)109. Kilka państw, w tym

National Urban League. Wielokrotnie nagradzany. Były żołnierz Sił Powietrznych US Army [dostęp 30.07.2011].

102 Prywatne armie, en.wordpress.com/tag/private-armies/ [dostęp 30.07.2011].

103Zarządzanie projektami: kosztów, czasu i jakości, dwie najlepsze domysły i..., itee.uq.edu.au/~engg

4800/_readings/two%20best%20guesses.pdf [dostęp 30.09.2011].

104Firma wyspecjalizowana w zagadnieniach: dowodzenia i kontroli, komunikacji, wywiadu, obserwacji

i rozpoznania (C3ISR).

105Amerykański koncern technologiczny i obronny o globalnym zasięgu działania. Powstał w wyniku przejęcia w 1994 r. przez Northrop Corporation zakładu lotniczego Grumman Aircraft Engineering. Corporation. Northrop Grumman jest jednym z przedsiębiorstw wielkiej piątki amerykańskiego przemysłu obronnego, trzecim na świecie dostawcą produktów i usług obronnych oraz największym producentem okrętów.

106 Zaprojektował F-16 Fighting Falcon, które produkował Lockheed Corporation, aktualnie Lock- heed Martin.

107 Największy producent pocisków kierowanych na świecie – m. Waltham w stanie Massachusetts.

108 Koncern lotniczy, zbrojeniowy i kosmiczny. Główne działy stanowią: Boeing Integrated Defense Systems – produkcja wojskowa i kosmiczna; Boeing Commercial Airplanes – rynek samolotów cywilnych.

109DzU 1992, nr 41 poz. 175 – Internetowy System Aktów Prawnych, isap.sejm.gov.pl/Details Servlet?id=WDU19920410175. Protokoły dodatkowe do Konwencji genewskich z 12 sierpnia 1949 r. dotyczące: Protokół I – ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych, Protokół II – ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych [dostęp 01.10.2011].

USA nie podpisało tego dokumentu. W dniu 4 grudnia 1989 r. ONZ przyję-ła Rezolucję 44/34 zatytułowaną Międzynarodowa konwencja przeciwko

rekru-tacji, użytkowania, finansowania i szkolenia najemników110. Weszła ona w życie

w dniu 20 października 2001 r. Rezolucja w artykule 1.2 rozszerza definicję na-jemnika do osoby, która w innej sytuacji: A. Jest specjalnie zatrudniona w kraju lub za granicą do udziału w uzgodnionych aktach przemocy mających na celu: I. Obalenie rządu lub w inny sposób naruszająca porządek konstytucyjny pań-stwa; II. Podważająca integralność terytorialną państwa. Artykuł 2 określa, że każda osoba, która rekrutuje i zatrudnia najemników, finansuje ich, według Konwencji (art. 1) popełnia przestępstwo. Artykuł 5/1 mówi, państwom stro-nom konfliktów zabrania się rekrutować, szkolić, finansować i wykorzystywać najemników (art. 5/2) do działań bezprawnych podważających niezbywalne prawo narodów do samostanowienia. Uznane przez prawo międzynarodowe. Nakazuje podejmowanie odpowiednich i zgodnych z prawem międzynarodo-wym środków zapobiegającym tym zjawiskom. Prywatne firmy wojskowe

poru-szają się w prawnej szarej strefie. Zatrudnione przez nie osoby nie są w węższym sensie ani „najemnikami” ani żołnierzami, ani nie są też jednak cywilami111.

Nieodłącznym elementem omawianego zagadnienia z punktu prawa jest LOBBING przedstawiany jako dziedzina, której narzędzia stosuje się wyłącznie dla zrealizowania inicjatyw mających na celu wpływanie na decyzje władzy pań-stwowej i samorządowej. Lobbing określa działania mające na celu wpływanie na postawy szeroko rozumianych decydentów. Tymi decydentami w różnych sytuacjach mogą być także organizacje pozarządowe, stowarzyszenia, środowi-ska naukowe, grupy zainteresowania (np. pracownicy) itp. Mogą one wspomóc lub utrudniać realizację zamierzeń. Perswazja i nacisk – tak krótko można na-zwać techniki stosowane przy uprawianiu lobbingu przez prywatnych firmy wojskowe. Słowa: lobbing, lobbysta nabierają pejoratywnego znaczenia. Duża część opinii publicznej uważa działania lobbingowe za podejrzane, gdyż często ich wyróżnikami są łapówki, korupcja, kumoterstwo. Sposób zawierania kon-traktów z PMC/PMS utrwala wizerunek lobbingu jako aktywności podejrza-nej, sprzecznej z prawem.

4. Podsumowanie

Z roku na rok rośnie liczba czynnych zawodowo prywatnych żołnierzy. Pod względem liczebności są drugą globalną siłą po armiach narodowych. Dla przykładu: armia USA po redukcji i reorganizacji liczy ok. 1,5 mln

żoł-110A/RES/44/34. International Convention against the Recruitment, Use..., www.un.org/documents/

ga/res/44/a44r034.htm [dostęp 24.08.2011].

nierzy, o 1/3 mniej. Korzysta przy tym z usług ok. 1 mln prywatnych żołnie-rzy, skupionych w PSC i freelancerów. W ten sposób liczebnie jest większa ok. 0,5 mln niż przed redukcją112. Prywatni żołnierze dysponują najnowocze-śniejszą bronią (samoloty, śmigłowce, rakiety, czołgi, transportery do broni ręcz-nej i osobistej). W rejonach konfliktów często jest ich więcej niż żołnierzy wojsk stabilizacyjnych państw narodowych. W ostatnich latach najemnicy podejmo-wali różnorodne zadania w ok. 150 krajach. Obszar ich działania pokrywa się z aktywnością polityczną, gospodarczą i militarną państw wysoko rozwinię-tych. Państwa te, najczęściej generujące chaos, poprzez ONZ zainteresowane są przede wszystkim: ropą naftową, złotem, srebrem, diamentami, kobaltem, mie-dzią, magnesem, cynkem, wolframem, kadmem, uranem, siarką, berylem, kal-tanem. Zgodnie z polityką biznesową szefowie prywatnych firm wojskowych wyjaśniają, że to co robimy jest tajne. Nie chcemy, by inni […]dowiedzieli się, kim

są nasi klienci, gdzie działamy i czym się tam zajmujemy (…). Jedną z najbardziej frustrujących kwestii podczas badań prowadzonych na temat prywatnych przedsię-biorstw wojskowych jest to, że spełniają one funkcje państwowe – wszystko, co robią, robią w imię narodu (…), ale kiedy ktoś chce zaciągnąć od nich informacji, wów-czas mówią „o nie, jesteśmy firmą prywatną, nie musimy z Wami rozmawiać” 113. Prywatyzacja wojny wprowadziła do handlu bronią gruntowne zmiany.