PRZEBIEG UROCZYSTOŒCI

Do¿ynki maj¹ g³êboki sens dlatego, ¿e s¹ one elementem mobilizuj¹cym spo³eczeñstwo do prac spo³ecznych.

E. Gierek¹ Do¿ynki, tradycyjne œwiêto wsi, zaw³aszczone zosta³o w Polsce Ludowej przez partiê komunistyczn¹ i przekszta³cone przez ni¹ w œwiecki ceremonia³ pañstwowy². Podobnie jak scentralizowane struktury aparatu partyjnego i pañstwowego, do¿ynki posiada³y swoj¹ hierarchiê: celebrowa³a je ka¿da wieœ, ale wa¿niejsze by³y do¿ynki „gminne”, a jeszcze wa¿niejsze – „powiato-we”. Na szczycie hierarchii znajdowa³y siê „do¿ynki centralne”, impreza abso-lutnie miejska, której w³aœciwym i oficjalnym „gospodarzem” by³ paradoksal-nie sekretarz partii robotniczej, podczas gdy teoretyczparadoksal-nie przewodz¹cy rucho-wi ludowemu towarzysze sojuszniczego stronnictwa ludowego³, zadowoliæ siê musieli rolami statystów w obrzêdzie.

W Polsce za czasów rz¹dów (1956–1970) W³adys³awa Gomu³ki do¿ynki ogólnopolskie odbywa³y siê na warszawskim stadionie X-lecia. Edward Gie-rek przeniós³ uroczystoœæ poza stolicê: zanim zawita³y do Olsztyna, goœci³y m.in. w P³ocku, Poznaniu, Koszalinie i Lesznie. Za ka¿dym razem wyznacze-nie miejsca obchodów stanowi³o nobilitacjê dla miasta, rodzaj nagrody dla lokalnych w³adz oraz olbrzymi¹ szansê rozwojow¹ dla regionu. Nie inaczej by³o w przypadku Olsztyna: rok 1978 zapisa³ siê w historii miasta jako rok

1 „Gazeta Olsztyñska” (cyt. dalej: GO) nr 8256, 11 IX 1978 r., Bohaterom trudu rolniczego, s. 4.

2 Wykorzystywanie do¿ynek do celów pañstwotwórczych mia³o miejsce równie¿ w II RP, patrz np.: Dziesiêciolecie Polski Odrodzonej 1918–1928, Warszawa 1933, s. 35.

3 Zjednoczone Stronnictwo Ludowe.

bezprecedensowego o¿ywienia budowlanego. Dzia³ania inwestycyjne odmie-ni³y miasto i w du¿ej mierze przes¹dzi³y o jego wygl¹dzie i charakterze⁴.

Przez dwa wrzeœniowe dni miasto i województwo goœci³y najwa¿niejsze osoby w pañstwie; by³y obecne w ogólnokrajowych mediach, staj¹c siê tym samym obiektem zainteresowania ca³ej Polski.

Olsztyn skupia³ uwagê w³adz centralnych ju¿ w miesi¹cach przygotowañ do do¿ynek, staj¹c siê celem nadzwyczaj licznych odwiedzin jej przedstawi-cieli. Premier Piotr Jaroszewicz wspólnie z ministrem Leonem K³onic¹ wizy-towa³y województwo olsztyñskie w kwietniu. I sekretarz KW PZPR w Olszty-nie Edmund Wojnowski i wojewoda olsztyñski Sergiusz Rubczewski z³o¿yli im wówczas raport z prac przygotowawczych do do¿ynek⁵. W lipcu do Olsztyna przyjecha³ wicepremier Kazimierz Secomski, zwiedzaj¹c inwestycje do¿ynko-we: halê widowiskowo-sportow¹, stadion, pawilony handlowe oraz modernizo-wane ulice⁶. Nieco póŸniej do stolicy Warmii i Mazur przybyli sekretarze KC:

Ryszard Frelek, Jerzy £ukaszewicz i Józef Piñkowski⁷,którzy wys³uchali rela-cji o postêpach robót przedo¿ynkowych. Pod koniec sierpnia w Olsztynie po-nownie pojawi³ siê Jaroszewicz, by w towarzystwie Wojnowskiego, Rubczew-skiego oraz prezydenta miasta Marka Ró¿yckiego i sekretarza KM PZPR w Olsztynie Aleksandra Oniszczuka, obejrzeæ nowy most na £ynie⁸.

Imprezê g³ówn¹ do¿ynek, zlokalizowan¹ na specjalnie w tym celu wybu-dowanym stadionie, organizowano z pe³n¹ œwiadomoœci¹, ¿e bêdzie to naj-wiêksza uroczystoœæ do¿ynkowa w dziejach PRL. Piêæ tysiêcy wykonawców, kilkanaœcie orkiestr i kapel, dwadzieœcia piêæ tysiêcy widzów na stadionie zosta³o pomno¿onych przez odbiorców transmitowanej na ¿ywo przez radio i telewizjê uroczystoœci. Imprezê szybko zakwalifikowano jako sukces, mimo tego, ¿e organizatorzy zmuszeni zostali do skrócenia jej programu.

Na wspólnym posiedzeniu Miejskiej Rady Narodowej w Olsztynie oraz Ko-mitetu Miejskiego PZPR w Olsztynie, Wojnowski z dum¹ mówi³: I sekretarz KC PZPR tow. Edward Gierek wyrazi³ wysok¹ ocenê za stopieñ przygotowañ do Do¿ynek Centralnych [...] pozytywne by³y równie¿ oceny sekretarzy komite-tów wojewódzkich [...] gratulowali nawet ci, którzy na pocz¹tku nie wierzyli⁹.

4 M. T. Korejwo, Do¿ynki Centralne Olsztyn’78, przygotowania do uroczystoœci centralnych,

„Komunikaty Warmiñsko-Mazurskie”, 2007, nr 1.

5 GO nr 8130, 11 IV 1978 r., Wizyta prezesa Rady Ministrów Piotra Jaroszewicza w Olsztyñskiem, s. 1.

6 GO nr 8204, 12 VII 1978 r., Wicepremier K. Secomski przebywa³ w Olsztynie, s. 1.

7 GO nr 8210, 18 VII 1978 r., Narada wojewódzkiego aktywu politycznego. Szansa, która wykorzystujemy, s. 1– 2; GO nr 8220, 29/30 VII 1978 r., Wspólnym trudem piêknieje Olsztyn, s. 1.

8 GO nr 8241, 24 VIII 1978 r., Premier Piotr Jaroszewicz w Olsztyñskiem. Uznanie zobo-wi¹zuje do wzmo¿enia wysi³ku, s. 1–2.

9 APO 1278/16, Protokó³ nr 5/78 z przebiegu obrad Komitetu Miejskiego PZPR w Olszty-nie i Miejskiej Rady Narodowej w OlsztyOlszty-nie z dnia 4 XI 1978 r.; Informacjê o tym, ¿e „w³adze centralne i wojewódzkie wysoko oceni³y stopieñ przygotowañ [do Do¿ynek Centralnych]”

przyjê-³a na swym pierwszym po do¿ynkach posiedzeniu Egzekutywa Komitetu Miejskiego PZPR w Olsztynie, patrz: APO 1167/41, Protokó³ z posiedzenia Egzekutyw KM PZPR w Olsztynie z dnia 19 wrzeœnia 1978 r., s. 6.

Na sukces ten w³odarze województwa i miasta pracowali przez kilka mie-siêcy.

Potê¿na machina organizacyjna do¿ynek ruszy³a w styczniu 1978 roku, a sformalizowanie dzia³añ nast¹pi³o z koñcem lutego, czyli w momencie ukonstytuowania siê Komitetu Do¿ynkowego. Na jego czele stan¹³ Edmund Wojnowski¹⁰. Obszerny, kilkudziesiêcioosobowy sk³ad owego cia³a wskazywa³ na rozmach i wagê zadania. Polityczn¹ odpowiedzialnoœæ na miejscu ponosi³ przede wszystkim Komitet Wojewódzki PZPR, który wiosn¹ 1978 roku zosta³ wzmocniony kadrowo. W sk³ad Sekretariatu KW i jego Plenum powo³ana zosta³a Czes³awa Bambrowicz, piastuj¹ca uprzednio funkcjê kierownika Wy-dzia³u Ekonomicznego KW PZPR w Lesznie¹¹.

Olsztyñski Komitet Wojewódzki PZPR wyznaczy³ osoby odpowiedzialne za poszczególne punkty programu przygotowañ do¿ynkowych, nadzorowa³ prace, recenzowa³ postêpy i czêsto w formie bardzo lakonicznych, ale i w³ad-czych „postanowieñ” wymusza³ okreœlone dzia³ania. Skala w³adzy organów partyjnych by³a równie szeroka jak nieokreœlona. Na szczeblu Sekretariatu KW powstawa³y zalecenia najbardziej ogólnikowe (koñczyæ te zadania w

mie-œcie i województwie, które nie zosta³y do koñca dopracowane), jak i najbar-dziej drobiazgowe (wyprodukowaæ ma³e serki z etykiet¹ do¿ynkow¹).

10 Poza Wojnowskim w sk³ad Komitetu wchodzili: Jadwiga Tkacz (zastêpca kierownika Wydzia³u Pracy Ideowo-Wychowawczej KC PZPR); Witold Stasiñski (zastêpca kierownika Wy-dzia³u Rolnego i Gospodarki ¯ywnoœciowej KC PZPR); Mieczys³aw Solecki (I zastêpca ministra rolnictwa); Stanis³aw Milcarek (zastêpca kierownika Wydzia³u Kultury KC PZPR); Mieczys³aw Grabek (kierownik Wydzia³u Propagandy NK ZSL); Waldemar Michna (kierownik Wydzia³u Ekonomiczno-Rolnego NK ZSL); Aleksander Syczewski (wiceminister kultury i sztuki); Franci-szek Tekliñski (wiceminister rolnictwa, prezes CZRSP); Józef Paluch (I wiceprezes zarz¹du CZKR); Kazimierz Jarosz (I zastêpca ministra przemys³u spo¿ywczego i skupu); Józef Janczak (wiceprezes Centralnego Zwi¹zku Spó³dzielni Rolniczej SCh); Leszek Bednarski (I zastêpca przewodnicz¹cego G³ównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki); W³adys³aw Bielski (Wy-dzia³ Prasy, Radia i Telewizji); Jerzy Górski (wiceprzewodnicz¹cy ZG ZSMP); Edward Górski (zastêpca przewodnicz¹cego Rady G³ównej Zrzeszenia LZS); Roman £oziñski (st. Inspektor Wydzia³u Rolnego i Gospodarki ¯ywnoœciowej KC PZPR); Ryszard Rzetelski (st. Inspektor Wydzia³u Pracy Wychowawczej KC PZPR); Tadeusz Kolasiñski (Wydzia³ Pracy Ideowo-Wychowawczej KC PZPR); Tadeusz Rybicki (przewodnicz¹cy ZG ZZPR); Józef £ochowski (dyrektor Zespo³u Samorz¹dowo-Prezydialnego CZKR); Tadeusz Wiatr (CZKR); Stanis³aw Fryñ (Pomorski Okrêg Wojskowy Bydgoszcz); Józef Kijowski (prezes WK ZSL); Szczepan Styranow-ski (WK SD); Sergiusz RubczewStyranow-ski (wojewoda olsztyñStyranow-ski); sekretarze KW PZPR: Józef Mucha, Wincenty Che³chowski, Zbigniew £otys, W³odzimierz Mokrzyszczak; Tadeusz Ulatowski (prezes WZKR); Aleksander Oniszczuk (I sekretarz KM PZPR Olsztyn); Mieczys³aw Be³cik (komendant wojewódzki MO); Mieczys³aw £omanowski (cz³onek Egzekutywy KW PZPR); wicewojewodo-wie olsztyñscy: Tadeusz Klus i Czes³aw Szadziewicz; Marek Ró¿ycki (prezydent Olsztyna), patrz: GO nr 8097, 1 III 1978 r., Pierwsze posiedzenie komitetu Centralnych Do¿ynek Olsztyn

– 1978, s. 1.

11 APO 1141/140, Protokó³ nr 2/78 z posiedzenia Plenum KW PZPR w Olsztynie z dnia 22 III 1978 r. Bambrowicz odpowiedzialna by³a za organizacjê Do¿ynek Centralnych w 1977 r. Jej przeniesienie do Olsztyna stanowi³o wyraz uznania dla niej, dla imprezy maj¹cej miejsce w Lesznie, jak równie¿ stanowi³o swojego rodzaju wskazówkê adresowan¹ do Olsztyna nt. jak maj¹ planowane do¿ynki wygl¹daæ.

Konkretn¹, mozoln¹ pracê administracyjno – kontroln¹ wykonywa³ Wo-jewódzki Zespó³ ds. Przygotowañ Do¿ynek w Olsztynie, którym kierowa³ wojewoda Sergiusz Rubczewski¹². Moc¹ decyzji Rubczewskiego w ka¿dej gminie powsta³y Gminne Biura ds. Przygotowania Centralnych Do¿ynek¹³. Biura odpowiedzialne by³y miêdzy innymi za opracowanie programu prac porz¹dkowych i estetyzacyjnych na podleg³ym im terenie. Programy by³y uchwalane na sesjach rad narodowych, a ich wykonanie regularnie kon-trolowano. Ka¿da gmina najpierw co dwa tygodnie, nastêpnie zaœ co ty-dzieñ – w ka¿dy pi¹tek do godziny 10.00 – zobligowana by³a do przekazy-wania telexem drobiazgowych meldunków dotycz¹cych wykonanych prac¹⁴. Identyczny obowi¹zek naczelnicy gmin na³o¿yli z kolei na podleg³ych sobie so³tysów. Same meldunki stanowi³y jeden z elementów nadzoru nad reali-zacj¹ programu estetyzacji. Oddzieln¹ sprawozdawczoœci¹ objêto czyny

spo-³eczne.

Ponadto, przynajmniej dwukrotnie,¹⁵ wojewoda olsztyñski zarz¹dzi³ wszechny przegl¹d gmin, w celu ustalenia stopnia realizacji programów po-rz¹dkowania i estetyzacji [...] ujawnienie negatywnych elementów, które

wcze-œniej nie zosta³y ujawnione [...] a wymagaj¹ usuniêcia¹⁶. Niezale¿nie od tych wszystkich dzia³añ, funkcjonowa³ doraŸny tryb nakazowy, stosowany w razie potrzeby¹⁷.

Uruchomienie olbrzymiej machiny biurokratyznej mia³o na celu obs³u¿enie gigantycznego programu porz¹dkowania i inwestycji. Mimo zapewnieñ w³adz regionu, ¿e chodzi o efekty trwa³e, prace skupia³y siê g³ównie w rejonach, które jak przewidywano, bêd¹ prezentowane licznym goœciom do¿ynkowym.

Imprezê g³ówn¹ do¿ynek wyznaczono na niedzielê, 10 wrzeœnia. Dzieñ wczeœniej I sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Ro-botniczej Edward Gierek, przekroczy³ granicê województwa, na której mia³o miejsce pierwsze serdeczne spotkanie Edwarda Gierka oraz Piotra

Jaroszewi-12 Decyzja Wojewody Olsztyñskiego z dnia 15 marca 1978 r. w sprawie powo³ania Biura Zespo³u Wojewódzkiego ds. Przygotowania Centralnych Do¿ynek – Olsztyn ’78 i ustalenia jego zakresu dzia³ania.

13 Patrz np.: Decyzja Naczelnika Gminy w D¹brównie z dnia 31 III 1978 r. w sprawie powo³ania Biura Gminnego ds. Przygotowania Centralnych Do¿ynek – Olsztyn 78 oraz

zespo-³ów roboczych i ustalenia zakresu dzia³ania.

14 Wojewoda Olsztyñski do obywateli Naczelników Miast, Miast i Gmin oraz Gmin, Olsz-tyn, 2 V 1978 r.

15 20–24 czerwca i 7-12 sierpnia 1978 r.

16 Pismo Wojewódzkiego Zespo³u ds. Przygotowania Do¿ynek Centralnych Olsztyn ’78 do obywateli Naczelników Miast, Miast i Gmin oraz Gmin, Olsztyn, 15 VI 1978 r.

17 Przyk³adem takiego dzia³ania niech bêdzie pismo inspektora budowlanego Urzêdu Gmi-ny w D¹brównie z 23 V 1978 r., w którym zobowi¹zywa³ on „Dyrektora Pañstwowej Komunika-cji Samochodowej w [Ostródzie i Dzia³dowie – M.T.K.] do ustawienia koszy na œmieci przy przystankach autobusowych oraz utrzymania czystoœci i porz¹dku na tych przystankach. Ter-min ustawienia œmietników [...] wyznaczam na dzieñ 8 czerwca br. z jednoczesnym uporz¹dko-waniem tego¿ terenu”.

cza z mieszkañcami Warmii i Mazur¹⁸. Kwadrans przed godzin¹ dwunast¹ dostojni goœcie zawitali do PGR Bezledy. Powita³ ich zaimprowizowany wy-stêp zespo³u pieœni i tañca Bartoszyckiego Kombinatu Rolnego oraz burza oklasków i kwiaty. Chlebem i sol¹ witali dostojników starostowie do¿ynek:

Leonard Gadzinowski oraz Anastazja Kalenik. Starostom towarzyszyli asy-stenci m³odzie¿owi, a sekretarzowi i premierowi – ¿ony. Funkcje reprezenta-cyjne pe³ni³ g³ównie Gadzinowski:

Towarzyszu I sekretarzu KC i towarzyszu premierze! Z g³êbi serca witamy w naszym kombinacie. Staropolskim zwyczajem witamy was bochnem chleba uzyskanym z tegorocznych trudnych, ale obfitych zbiorów. Przyjmijcie ten bo-chen chleba wraz z zapewnieniem, ¿e nie bêdziemy szczêdzili trudu, aby przy-sz³e zbiory by³y jeszcze obfitsze i jeszcze bogatsze¹⁹.

Podczas tej wizyty, I sekretarz obejrza³ pola buraków, zwiedzi³ wystawê osi¹gniêæ miejscowych gospodarstw, anga¿owa³ siê osobiœcie, dopytuj¹c po gospodarsku o wyniki prac polowych i hodowlanych. Ponadto, nast¹pi³a po wielokroæ powtarzana wymiana uprzejmoœci: rolnicy dziêkowali sekretarzowi za liczne zdobycze socjalne, ten zaœ z uznaniem rzuci³ oby wszyscy tak gospo-darowali!

Jeszcze tego samego dnia Gierek przyby³ do Olsztyna. Zwiedzi³ wybrane dzielnice miasta, obejrza³ w³aœnie oddan¹ do u¿ytku halê widowiskowo-spor-tow¹ przy alei Zwyciêstwa oraz otwarte dzieñ wczeœniej wystawy p³odów rolnych i gospodarki leœnej przy alejach Zwyciêstwa i Kaliningradzkiej²⁰. Wieczorem spacerowa³ po olsztyñskiej starówce: pod zamkow¹ bram¹ goœcia przywita³ dyrektor Muzeum Warmii i Mazur W³adys³aw Ogrodziñski. Dyrek-tor i sekretarz wspólnie obejrzeli m.in. gruntownie zmodernizowany amfite-atr w zamkowej fosie. Dyrektor Ogrodziñski oprowadza³ po zamku. Gierek obejrza³ m.in. ekspozycje sztuki ludowej oraz poœwiecon¹ walce o polskoœæ Warmii i Mazur. W Sali Kopernikañskiej z³o¿y³ kwiaty pod statu¹ astrono-ma, a przy tkaninie z wyhaftowanymi prawdami Zwi¹zku Polaków w Niem-czech, Edward Gierek [g³oœno – M.T.K.] czyta „Jesteœmy Polakami... Co dzieñ Polak narodowi s³u¿y... te prawdy s¹ wci¹¿ aktualne, Jak je przypominaæ?

pyta³ w przyp³ywie refleksji. Wizyta w muzeum koñczy³a siê w sali poœwiêco-nej dokonaniom okresu Polski Ludowej, w której Ogrodziñski wrêczy³ dostoj-nemu goœciowi pami¹tkowe medale²¹.

18 Nie ma pewnoœci, co do ca³okszta³tu itinerarium I sekretarza w trakcie trwania Do¿y-nek Centralnych. Informacje o konkretnym miejscu pobytu Gierka niew¹tpliwie traktowano jako informacjê poufn¹ (tajn¹ ?), brakuje jej nawet w wewnêtrznej dokumentacji partyjnej.

Media podawa³y jedynie wiadomoœci o oficjalnych punktach wizyty.

19 GO nr 8256, 11 IX 1978 r., Z wizyt¹ u starostów, s. 5.

20 GO nr 8256, 11 IX 1978 r., W przeddzieñ Œwiêta Plonów serdeczne spotkanie Edwarda Gierka i Piotra Jaroszewicza z mieszkañcami Warmii i Mazur, s. 1; ulica Kaliningradzka to dzisiejsza ulica Dworcowa.

21 GO nr 8256, 11 IX 1978 r., Prawdy Polaków wci¹¿ aktualne, s. 5.

W niedzielê 10 wrzeœnia, oficjalny dzieñ I sekretarza Komitetu Central-nego rozpocz¹³ siê od uroczystoœci wrêczenia odznaczeñ pañstwowych. Cere-monia mia³a miejsce w sali konferencyjnej Komitetu Wojewódzkiego przy ulicy G³owackiego 17. Przygotowano j¹ niezwykle starannie: precyzyjny, go-dzinowy scenariusz²², zawiera³ miêdzy innymi szkic sali z oznakowanymi miejscami, rozlokowania kwiatów ciêtych, mikrofonów oraz stolików na od-znaczenia. Poniewa¿ lista osób by³a d³uga (102 nazwiska), a czas uroczystoœci krótki (40 minut), dekorowanych podzielono na trzy grupy, po jednej dla Piotra Jaroszewicza, Henryka Jab³oñskiego oraz Edwarda Gierka. Jak dono-si³a „Gazeta Olsztyñska”, uhonorowani pañstwowymi odznaczeniami ludzie to bez wyj¹tku zas³u¿eni rolnicy, pracownicy przedsiêbiorstw i instytucji wspó³pracuj¹cych z rolnictwem²³.

Nic nie zosta³o pozostawione przypadkowi:²⁴ wszyscy goœcie „orderowi”

zakwaterowani zostali dzieñ wczeœniej w dopiero co oddanym do u¿ytku hotelu Wojewódzkiego Oœrodka Sportu i Wypoczynku na rogu ulic ¯o³nier-skiej i G³owackiego. Zapewniono im maksymalny komfort. Zabezpieczonych zosta³o kilka samochodów transportuj¹cych goœci z dworca PKP do hotelu, zarezerwowano dwudniowe pe³ne wy¿ywienie, wrêczono zestaw do¿ynko-wych upominków, a nawet zorganizowano specjalny punkt fryzjerski. Ka¿dy z goœci otrzyma³ drobiazgowy harmonogram, z którego wynika³o, ¿e pobudka w dniu 10 wrzeœnia przewidziana zosta³a na godzinê 6.00. Œniadanie mia³o byæ spo¿yte do 7.15, a pieszy przemarsz do gmachu KW trwaæ powinien najwy¿ej do godziny 8.00. A¿ godzinê czasu przewidziano na przygotowanie do wrêczenia odznaczeñ, czyli ustawienie uczestników w trzy rzêdy na sali konferencyjnej KW. Bezpoœrednio po uroczystoœci wrêczenia odznaczeñ, ude-korowani goœcie, szlakiem limuzyny I Sekretarza, przewiezieni zostali auto-karami alej¹ Zwyciêstwa na stadion OZOS-u²⁵, gdzie zajêli miejsca na trybu-nie honorowej (strona prawa patrz¹c na p³ytê boiska, rzêdy od 16 do 21).

Ceremoniê wrêczenia odznaczeñ otworzy³ Edmund Wojnowski, który sk³adaj¹c meldunek o realizacji czynu do¿ynkowego, podkreœli³ wagê, jak¹ w³adze regionalne przy³o¿y³y do decyzji o przyznaniu Olsztynowi prawa do organizowania Do¿ynek Centralnych – decyzjê przyznaj¹c¹ Olsztynowi prawo zorganizowania Do¿ynek Centralnych przyjêliœmy jako zaszczytne wyró¿nienie i jako zobowi¹zanie do przygotowania wiana licz¹cego siê w ogólnonarodo-wym bochnie chleba [...]²⁶. Po wrêczeniu odznaczeñ g³os zabra³ Edward

Gie-22 Scenariusz dotycz¹cy odznaczeñ pañstwowych w dniu 10.09.1978 r. na Do¿ynkach Cen-tralnych Olsztyn 1978.

23 Decyzjê o przyznaniu odznaczeñ podjê³a Rada Pañstwa, wœród przyznanych odznaczeñ, by³y: Order Sztandaru Pracy I i II klasy, Krzy¿ Komandorski, Oficerski oraz Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Z³oty, Srebrny oraz Br¹zowy Krzy¿ Zas³ugi.

24 Do¿ynki Centralne – Olsztyn – 1978. Informacja dla osób zaproszonych na uroczystoœæ wrêczenia odznaczeñ pañstwowych z okazji Do¿ynek Centralnych; Scenariusz dotycz¹cy odzna-czeñ pañstwowych w dniu 10.09.1978 r. na Do¿ynkach Centralnych Olsztyn 1978.

25 Olsztyñskie Zak³ady Opon Samochodowych „Stomil”.

rek, który dziêkuj¹c rolnikom za trud, powiedzia³ m.in.: do¿ynki nie oznacza-j¹ zakoñczenia kampanii ¿niwnej, a wrêcz odwrotnie, powinny byæ jeszcze jedn¹ zachêt¹ do tego, by wszystko, co jest jeszcze na polu, zosta³o w miarê mo¿liwoœci szybko zebrane. Doda³ ponadto zdanie bardzo w tym kontekœcie istotne: Do¿ynki maj¹ g³êboki sens dlatego, ¿e s¹ one elementem mobilizuj¹-cym spo³eczeñstwo do prac spo³ecznych²⁷.

Na zakoñczenie uroczystoœci w imieniu odznaczonych g³os zabrali wyty-powani wczeœniej Alojzy Kaczorowski (rolnik z gminy Lubawa) oraz Marian Klimek (zastêpca Dyrektora Przedsiêbiorstwa Hodowli Zarodowej Wop³aw-ki), którzy odczytuj¹c przygotowane przez Edwarda Rupa²⁸ przemówienia, dziêkowali za odznaczenia, zapewniaj¹c, ¿e s¹ one zachêt¹ do lepszej realiza-cji uchwa³ XV Plenum KC. Na uroczystoœci, obok wymienionych wy¿ej Gier-ka, Jaroszewicza oraz Jab³oñskiego, obecni byli m.in. Stanis³aw Gucwa, Ta-deusz M³yñczak oraz Rubczewski i Wojnowski.

G³ówna impreza Do¿ynek Centralnych rozpoczê³a siê punktualnie o go-dzinie 10-tej. Trybuny stadionu wype³nione by³y szczelnie nad d³ugo przed tym terminem²⁹. Solista ludowego zespo³u pieœni i tañca „Warmia” przed bram¹ stadionu krótk¹ przemow¹ i kwiatami powita³ Gierka jako najwa¿-niejszego goœcia, a jednoczeœnie „gospodarza” uroczystoœci.

Wkroczenie I sekretarza na teren stadionu poprzedzone zosta³o stosow-nym entree: na p³ytê stadionu wp³ywa barwna rzeka – m³odzie¿ z zespo³ów artystycznych i sportowych. Formu³uje kolorowe prostok¹ty, które stanowiæ bêd¹ t³o powitania³⁰. Trybuny zabrzmia³y oklaskami. Wraz z Gierkiem na stadion wkroczy³ orszak, z³o¿ony z najwybitniejszych postaci ¿ycia politycz-nego Polski ’78. Obecni byli miêdzy innymi: Przewodnicz¹cy Rady Pañstwa Henryk Jab³oñski, premier Piotr Jaroszewicz, cz³onkowie Biura Politycznego i Sekretariatu Komitetu Centralnego PZPR: Mieczys³aw Jagielski, Wojciech Jaruzelski, Stanis³aw Kowalczyk, W³adys³aw Kruczek, Stefan Olszowski, Jó-zef Tejchma, Kazimierz Barcikowski, Jerzy £ukaszewicz, Alojzy Karkoszka, Józef Piñkowski, Andrzej Werblan, Zdzis³aw ¯andarowski, Zbigniew Zieliñ-ski, a ponadto: Prezes Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego Stanis³aw Gu-cwa, Przewodnicz¹cy Stronnictwa Demokratycznego Tadeusz M³yñczak.

Przybyli tak¿e cz³onkowie Rady Pañstwa i rz¹du PRL. Obok nich, na trybu-nie honorowej zasiedli przedstawiciele w³adz regionalnych i lokalnych

– I sekretarz KW PZPR w Olsztynie Edmund Wojnowski, wojewoda olsztyñ-ski Sergiusz Rubczewolsztyñ-ski, prezydent Olsztyna Marek Ró¿ycki i wielu innych.

26 GO nr 8256, 11 IX 1978 r., Bohaterom trudu rolniczego, s. 4.

27 Ibidem.

28 Zastêpca kierownika Wydzia³u Rolnego i Gospodarki ¯ywnoœciowej KW PZPR w Olsztynie.

29 Co akurat nie dziwi, zwa¿ywszy na fakt, ¿e wszyscy zaproszeni co najmniej dwa tygo-dnie wczeœniej otrzymali precyzyjne wskazówki, zawieraj¹ce m.in. informacjê o tym, ¿e wejœcia na stadion nale¿y dokonaæ najpóŸniej o godzinie 9.00.

30 GO nr 8256, 11 IX 1978 r., Ogólnokrajowe Œwiêto Plonów. Podziêkowanie za chleb dla wszystkich Polaków, s. 1.

Obecni byli ponadto zas³u¿eni rolnicy, przedstawiciele kierownictw organiza-cji spo³ecznych i gospodarczych dzia³aj¹cych na wsi, a tak¿e cz³onkowie w³adz Zwi¹zku Socjalistycznej M³odzie¿y Polskiej, Ludowego Wojska Polskie-go, pierwsi sekretarze komitetów wojewódzkich i wojewodowie województw s¹siednich. Byli wreszcie goœcie zagraniczni – przedstawiciele Komitetu Cen-tralnego Komunistycznej Partii Zwi¹zku Radzieckiego i kaliningradzkiego Komitetu Obwodowego tej¿e partii. Wszyscy oni zasiedli na trybunie honoro-wej olsztyñskiego stadionu.

Uroczystoœæ rozpoczêto od odtworzenia hymnu narodowego oraz gremial-nego odœpiewania pieœni ruchu ludowego Gdy naród do boju... Ceremonii otwarcia oraz powitania uczestników dokona³ Józef Krotiuk, Prezes Central-nego Zwi¹zku Kó³ek Rolniczych. Wystêpuj¹c jako przedstawiciel rolników, podziêkowa³ za troskê, z jak¹ partia i pañstwo otaczaj¹ rolnictwo i ca³¹ wieœ

polsk¹ oraz wyrazi³ nadziejê, ¿e uroczystoœæ do¿ynkowa stanie siê symbolem dobrze spe³nionego obowi¹zku wobec ca³ego narodu. Gdy tylko pad³y s³owa proszê o rozpoczêcie uroczystoœci do¿ynkowych, wczeœniej utworzone na p³ycie stadionu ¿ywe prostok¹ty rozpad³y siê i u³o¿y³y w s³owo POLSKA. By³ to znak, ¿e rozpoczyna siê artystyczna czêœæ uroczystoœci³¹.

Utartym w Polsce Ludowej zwyczajem, doroczne do¿ynki stanowi³y do-brze wyre¿yserowany spektakl, w którym naród, poprzez swoich przedstawi-cieli, wyra¿a³ wdziêcznoœæ w³adzy, a w³adza w szeregu d³ugich i monotonnych przemówieñ obrazowa³a ogrom w³asnych dokonañ. Dope³nienie celebry sta-nowi³y pompatyczne widowiska – w przypadku Olsztyna odtworzone przez ponad 5000 wykonawców.

Odtwarzany na murawie stadionu spektakl by³ swojego rodzaju

maria-¿em choreografii, muzyki oraz ¿ywego s³owa. Odpowiednio przygotowani tan-cerze tworzyli na p³ycie stadionu ruchome obrazy, które uk³ada³y siê w alego-ryczn¹ historiê Polski. Dzieje narodu i pañstwa prezentowano od jego zara-nia: wracamy do czasów pierwszych S³owian. G³os skowronka [...] pojawiaj¹ siê oracze z sochami „tu woraliœmy siê p³ugiem przed wiekami” mówi poeta.

Wczesnos³owiañsk¹ sielankê zak³óci³ chrzêst ¿elaza. To najazdy Krzy¿aków.

Oracze i dziewczêta rozpierzchaj¹ siê. Podczas gdy towarzysz¹cy ¿ywym obra-zom narrator cytowa³ Gra¿ynê Mickiewicza, wykonawcy na boisku odegrali grunwaldzki bój przy wtórze Bogurodzicy. Historia zaszyfrowana w ruchach tancerzy toczy³a siê wartko, docieraj¹c do czasów prawie wspó³czesnych:

kolor czerwony pojawia siê coraz czêœciej. To narodziny i rozwój ruchu rewolu-cyjnego. [...] kres rozbiorom i jednoczeœnie prawo do niepodleg³oœci daje dekret Rady Komisarzy Ludowych. Powracaj¹cy g³os skowronka stanowi³ oznakê odrodzenia Pañstwa Polskiego. Na p³ycie stadionu skrócony, artystyczny ob-raz pracy na roli. [...] wkraczaj¹ siewcy. Zamaszystymi ruchami rozrzucaj¹ ziarno. Po dojœciu do krañców p³yty stadionu zawracaj¹ ju¿ jako ¿eñcy. S³y-chaæ œwist kosy zanurzaj¹cej siê w ³anie zbo¿a. Grupki w plastycznym

bezru-31 Ibidem.