Przedsiębiorczość społeczna w Stanach Zjednoczonych

W Stanach Zjednoczonych rozumienie przedsiębiorczości społecznej jest szersze niż w Europie i bardziej otwarte na różnorodne formy organizacji działalności i działań przedsiębiorstw społecznych. Na taki stan rzeczy może wpływać fakt pięćdziesiętoletniej przerwy w aktualizacji zapisów prawnych dotyczących gospodarki społecznej w tym kraju. Przyczyną takiego stanu rzeczy może być także przyjęty w Stanach Zjednoczonych model finansowania przedsiębiorstw oparty raczej na dotowaniach prywatnych, niż korzystaniu ze

środków publicznych. Takie rozumienie przedsiębiorczości społecznej oddaje dobrze problem polskich przedsiębiorstw społecznych, które nie podlegają jednocześnie obowiązującej Ustawie o spółdzielniach socjalnych, a realizują umiejscawiane w obszarze gospodarki społecznej zadania. Do przedsiębiorstw społecznych w USA zaliczane są:

• przedsiębiorstwa nastawione na zysk, realizujące działania charytatywne lub zadania wynikające ze społecznej odpowiedzialności biznesu;

• przedsiębiorstwa nastawione na zysk i realizujące cele społeczne (tzw. formy hybrydowe);

• organizacje non-profit prowadzące działalność gospodarczą, z której zyski przeznaczane są na realizację misji organizacji (organizacje zorientowane na cele społeczne, których polskim odpowiednikiem są zakłady aktywności zawodowej)²².

Przedstawiony wyżej podział pozwala odnieść uzasadnione wrażenie, że amerykańska przedsiębiorczość społeczna, w przeciwieństwie do przedsiębiorczości europejskiej jest silniej powiązana z biznesem niż systemem państwowym. Co za tym idzie, wartość tego

20

Informacje zaczerpnięte z www.spoldzielnie.org [dostęp: 22.05.2016]. 21 Tłumaczenie własne.

22 Typologia przywołana za Janelle Kerlin. Kerlin J., 2008, Przedsiębiorstwa społeczne w Stanach Zjednoczonych a w Europie – czego mogą nauczyć nas różnice, w: Wygnański J. (red.), Przedsiębiorstwo społeczne. Antologia kluczowych tekstów, FISE, Warszawa.

72

sektora opisuje się bardziej w kategoriach zysków finansowych niż „zysków społecznych”, jak ma to miejsce w Europie.

Gdy mówi się o przedsiębiorstwie społecznym w Stanach, bardziej niż gdzie indziej akcentowana jest jego zdolność do generowania dochodów. Takie spojrzenie na przedsiębiorstwo społeczne jest wspólne i dla praktyków i dla teoretyków [Kerlin 2008, s. 120].

Działalność przedsiębiorstw społecznych w USA jest finansowana bądź stymulowana przez biznes.

W Stanach Zjednoczonych nie funkcjonuje pojęcie ekonomii społecznej, a działalność przedsiębiorstwa społecznego typu non-profit jest często postrzegana w ramach gospodarki rynkowej [Kerlin 2008, s. 122].

Organizatorem przedsiębiorczości społecznej w Stanach Zjednoczonych ²³ są przede wszystkim firmy prywatne, ich specjalne oddziały dedykowane przedsiębiorczości społecznej bądź fundacje tworzone by ten sektor budować bądź wspomagać. Wsparcie kierowane do przedsiębiorczości społecznej ma charakter kompleksowy. Wiąże się zarówno z przygotowaniem do tworzenia tego typu podmiotów, jak i ich finansowaniem oraz tutoringiem realizowanej działalności.

W Stanach Zjednoczonych najważniejsze instytucje wspierające (przedsiębiorczość społeczną) to w dużej części prywatne organizacje, które zapewniają wsparcie finansowe, edukacyjne, szkoleniowe, badawcze oraz usługi doradcze dla przedsiębiorstw społecznych [Kerlin 2008, s. 127].

3.3.1. Przykłady przedsiębiorstw społecznych funkcjonujących w Stanach

Zjednoczonych

Jedną z organizacji zrzeszających przedsiębiorstwa społeczne w Stanach Zjednoczonych Ameryki jest Social Enterprise Alliance. Organizacja ta wyłoniła się z ruchu The National Gathering for Social Entrepreneurs²⁴, który pierwotnie prowadził działania

23 W Europie przedsiębiorczość społeczna jako zjawisko społeczno-ekonomiczne jest raczej traktowana w kategoriach dobra wspólnego, na które przeznaczane są publiczne środki.

24 W wolnym tłumaczeniu nazwę The National Gathering for Social Entrepreneurs można przetłumaczyć jako Narodowe Zgromadzenie Przedsiębiorców Społecznych.

73

związane z upowszechnianiem przedsiębiorczości społecznej w Stanach Zjednoczonych. SEA dostarcza przedsiębiorstwom społecznym know-how oraz działa na rzecz zrównoważonego rozwoju w skali kraju. Wspiera je także w zdobywaniu wiedzy z obszaru przedsiębiorczości społecznej. SEA posiada oddziały w 14 stanach. Członkostwo jest płatne i nieobowiązkowe dla przedsiębiorstw społecznych w USA (w przeciwieństwie do np. członkostwa we włoskich konsorcjach zrzeszających przedsiębiorstwa społeczne).

Catalyst Kitchens

Organizacja działa na rzesz zniwelowania bezrobocia, biedy i głodu w społecznościach lokalnych w różnych częściach świata. CK dostarcza wiedzy na temat zakładania przedsiębiorstw społecznych opartych na usługach gastronomicznych (food-service-based social enterprise). Od omówionego wyżej SEA Catalyst Kitchens odróżnia nakierowanie działania na tworzenie miejsc pracy. Ideą przewodnią tej organizacji jest dzielenie się wiedzą dotyczącą przedsiębiorczości i gastronomii ze społecznościami lokalnymi oraz budowanie przewagi konkurencyjnej o kulinarne (i nie tylko) cechy specyficzne tej społeczności. Catalyst Kitchens rozpoczęło swoją działalność w 2010 roku w Seattle. Dzisiaj działania organizacji obejmują swoim zasięgiem Stany Zjednoczone, Kanadę i Wielką Brytanię²⁵. CK zrzesza 65 przedsiębiorstw społecznych.

W przekonaniu autorki Catalyst Kitchens jest w przyjętym sposobie działania podobne do Fundacji Pomocy Wzajemnej Barka, która z jednej strony nastawiona jest na rewitalizację społeczności lokalnych, a z drugiej na tworzenie w tych społecznościach nowych rozwiązań aktywności gospodarczej wpisującej się w przedsiębiorczość społeczną.

2 Feet Firm

Celem działania 2 Feet Firm jest zwalczanie dziedziczonej biedy. Przedsiębiorstwo wyszukuje rzemieślników, artystów i rękodzielników z całego świata, po to by pomóc im profesjonalizować produkcję, upowszechniać wiedzę na temat ich działalności oraz sprzedawać wytworzone dobra. 2 Feet Firm opisują swoją działalność w następujący sposób: rozwijamy trwałe możliwości gospodarcze dla rzemieślników oraz ich rodzin, wspomagając tym samym lokalny rozwój społeczny i łatwiejszy start kolejnych pokoleń. Za każdym razem

25

74

kiedy kupujesz produkt od 2 Feet Firm, pomagasz przerwać cykl ubóstwa rzemieślnika, jego rodziny i całej społeczności.²⁶