• tworzenie lokalnej sieci wsparcia dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym;
• rozwijanie bazy mieszkaniowej dla osób wykluczonych społecznie;
• niesienie pomocy materialnej osobom długotrwale bezrobotnym, bezdomnym, opuszczającym zakłady karne, wychowawcze opiekuńcze,
1
194
uzależnionym, samotnym rodzicom, wielodzietnym rodzinom i innym grupom zagrożonym wykluczeniem społecznym ;
• aktywizacja środowisk i osób marginalizowanych i zagrożonych wykluczeniem społecznym;
• wspieranie inicjatyw mających na celu powstawanie różnych form edukacji i przedsiębiorczości;
• promocja zatrudnienia i aktywizacja zawodowa osób bezrobotnych;
• współpraca z administracją rządową i samorządową oraz organizacjami działającymi w polu pomocy społecznej w kraju i zagranicą;
• działalność na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa, upowszechniania i ochrony praw dziecka;
• działalność na rzecz dzieci i młodzieży;
• wspieranie rodzin w kryzysach ekonomicznych, przeżywających trudności w wypełnianiu funkcjach opiekuńczo – wychowawczych oraz innych kryzysach;
• przeciwdziałanie uzależnieniom i patologiom społecznym;
• upowszechnianie i ochrona wolności i praw człowieka, swobód obywatelskich oraz działań wspomagających rozwój demokracji;
• działalność na rzecz równych praw mężczyzn i kobiet;
• ochrona, profilaktyka i promocja zdrowia;
• działania na rzecz osób niepełnosprawnych.2
Rysunek 11. Ramowy opis przedsiębiorstwa Pogotowie społeczne. Opracowanie własne. Geneza powstania przedsiębiorstwa
Stowarzyszenie Pogotowie Społeczne powstało w 2005 roku, jako inicjatywa wyłaniająca
się z Towarzystwa Pomocy Wzajemnej Barka. Przedsiębiorstwo działa w ramach trzeciego sektora i otrzymuje dofinansowanie na realizację zadań publicznych. Członkowie i podopieczni stowarzyszenia tworzą na obrzeżach Poznania wspólnotę.
2 W opisie przedsiębiorstwa wykorzystane zostały informacje z Bazy NGO zamieszczonej na stronie http://bazy.ngo.pl/search/info.asp?id=102372 [dostęp: 3.01.2016].
195
Stowarzyszenie powstało w 2005 roku i założyła je grupa osób wywodzących się z Fundacji Barka (…). W 2004 roku był taki trend w Fundacji, żeby programy w ramach fundacji usamodzielniały się i stawały się odrębnymi podmiotami, ponieważ ta działalność była tak obszerna i tak duża, od działań socjalnych, przez działania edukacyjne, po działania przedsiębiorcze, że trudno było to wszystko ogarniać i też, że mniejsze z założenia podmioty będą lepiej funkcjonowały w tym obszarze, który mają prowadzić, no i tak w 2005 roku powstało stowarzyszenie (…) [Beata Benyskiewicz, prezeska Pogotowia Społecznego]. Jednym z filarów działania PS jest Centrum Integracji Społecznej, którym zarządza stowarzyszenie. Pogotowie Społeczne powstało i funkcjonuje z myślą o kompleksowym wsparciu osób będących w trudnej sytuacji życiowej, dlatego też pracuje na ich rzecz organizując wsparcie zarówno w obszarze wsparcia terapeutycznego, jak i pomocy w wychodzeniu z bezdomności poprzez pomoc materialną i aktywizację zawodową.
Uznajemy, że bezdomność jest okresem przejściowym i żeby z tego wyjść potrzebna jest praca i mieszkanie, w związku z tym powołaliśmy Centrum Integracji Społecznej, gdzie prowadzimy różne programy terapeutyczne i zawodowe.
To oznacza, że centrum formalnie jest zarządzane przez stowarzyszenie?
Tak, centrum zarządza stowarzyszenie [Beata Benyskiewicz, prezeska Pogotowia Społecznego].
Poniższe zdjęcie prezentuje tablicę informacyjną Centrum Integracji Społecznej funkcjonującego przy Pogotowiu Społecznym. Widoczne są na niej nie tylko bieżące informacje dotyczące funkcjonowania CIS i przedsiębiorstwa, ale także ogłoszenia o pracę, z których skorzystać mogą wszyscy odwiedzający to miejsce.
196
Zdjęcie 20. Tablica informacyjna Centrum Integracji Społecznej. Fotografia własna. Charakterystyka przedsiębiorców
Na grono pracowników Pogotowia Społecznego składa się niemal trzydzieści osób. Personel specjalistyczny składa się z psychologów i psychoterapeutów, a także pracowników socjalnych. Część z tych specjalistów współpracuje z Pogotowiem Społecznym, część natomiast zatrudniona jest na podstawie umowy o pracę. Pracownicy zatrudnieni w zaopatrzeniu i w kuchni zatrudnieniu są na podstawie umowy zlecenia.
Na umowę o pracę jest tutaj zatrudnionych 26-27 osób, z 6 osobami pracujemy, które prowadzą własną działalność i prowadzą dla nas usługi. Są umowy zlecenia i to jest głównie kuchnia i zaopatrzenie. Na umowie zleceniu jest około 7 osób [Beata Benyskiewicz, prezeska Pogotowia Społecznego].
Pracowników Pogotowia Społecznego łączy wspólny pogląd na bezdomność. Uważają oni,
że jest to stan przejściowy, w którym może znaleźć się człowiek, a nie cecha dożywotnio charakteryzująca osoby z tym problemem. Idea, zgodnie z którą funkcjonuje przedsiębiorstwo, wyraża się w podejmowanych przez nie działaniach. Osoby zgłaszające się do Pogotowia znajdują miejsce tymczasowego zamieszkania nie w schroniskach, a w hostelach3. Zajęcia w Centrum Integracji Społecznej prowadzone są w taki sposób, aby dać podopiecznym podstawy do wykonywania różnych zawodów.
Sposób, w jaki funkcjonuje Pogotowie Społeczne dzięki swoim pracownikom określić należy jako przedsiębiorczy. PS uczestniczy w konkursach na finansowanie z różnych źródeł,
3 Takie nazewnictwo lokali użyczanych przez PS ma spowodować, że podopieczni instytucji czują się mniej/ nie czują się dodatkowo piętnowani sytuacją życiową, w której się znaleźli.
197
uczestniczy także w przetargach publicznych i zapytaniach ofertowych, organizuje dla swoich podopiecznych nowe miejsca praktyk i staży zawodowych, przez co wyzwala w nich postawy przedsiębiorcze. Oczywiście, działanie to nie przynosi stuprocentowego sukcesu (kluczowa jest tutaj wola podopiecznych), ale z pewnością przybliża ich do dostrzeżenia tego, że ich życie może się rozwinąć w różnych, czasami niedostrzeganych przez nich kierunkach.
Działania i produkty przedsiębiorstwa
System funkcjonowania Pogotowia Społecznego jest kompleksowy. W przedsiębiorstwie pracują na przykład street workerzy, którzy na poznańskich ulicach informują osoby bezdomne o możliwościach wsparcia, w tym o możliwości zamieszkania w hostelach
Pogotowia Społecznego. Osoby, które zdecydują się na skorzystanie z pomocy Pogotowia Społecznego mogą znaleźć lokum w hostelach organizacji. Następnie wyjaśniana jest ich
sytuacja prawno-ekonomiczna (np. ustalane jest czy dana osoba posiada zameldowanie lub czy należą się jej świadczenia socjalne) i określa się zasady, na jakich może stać się członkiem wspólnoty. Bycie podopiecznym przedsiębiorstwa zakłada działanie na rzecz organizacji, którego najbardziej pożądaną formą 4 jest aktywizacja zawodowa i usamodzielnienie się podopiecznego.
Jeśli chodzi o wsparcie tych osób, które korzystają z punktu przyjęć to jest to pewnie takie doraźne nakarmienie, schronienie?
To są takie podstawowe, ale nie najważniejsze – to są takie, żeby osoba przetrwała, natomiast to, żeby żyła, to jest cały system terapeutyczny potrzebny, system edukacyjny i system przyuczenia zawodowego [Beata Benyskiewicz, prezeska Pogotowia Społecznego]. Podopieczni tego przedsiębiorstwa społecznego mogą odbywać przyuczenie zawodowe w kilku warsztatach. Jednym z nich jest warsztat ogólnobudowlany, w którym odbywa się nauka posługiwania się podstawowym sprzętem budowlanym. Pomimo tego, że praca w tym warsztacie wydaje się dosyć skomplikowana, ma on najbardziej inkluzywny charakter. Mogą się do niego zgłosić osoby o różnych umiejętnościach i różnym stopniu sprawności fizycznej – w warsztacie realizowane są działania mające na celu na przykład przyuczenie do wykonywania prac porządkowych na budowach.
4 Sukces podopiecznych przekłada się tutaj na efektywność działań organizacji. Efektywność natomiast jest ważnym argumentem w procesie pozyskiwania dotacji na działalność Pogotowia Społecznego.
198
Mamy warsztat krawiecki, warsztat ogólnobudowlany z elementami sprzątania, bo nie ukrywajmy, że ludzie są w różnej kondycji, więc to są bardziej takie prace porządkowo-przygotowawcze [Beata Benyskiewicz, prezeska Pogotowia Społecznego].
Poniższe zdjęcie prezentuje główną część warsztatu budowlanego. Sprzęty, na których się tutaj pracuje są typowe dla miejsc pracy związanych z pracami remontowo-budowlanymi.
Zdjęcie 21. Warsztat ogólnobudowlany. Fotografia własna.
Innym warsztatem, który obok warsztatu rękodzielniczego bezpośrednio zasila działalność handlową Pogotowia Społecznego, jest warsztat krawiecki. Szyje się w nim między innymi zabawki dla najmłodszych dzieci, maskotki, torby ekologiczne, przedmioty okolicznościowe, np. świąteczne ozdoby. W warsztacie pracują przede wszystkim kobiety.