Rana

Rana jest fundamentalną kategorią, która pojawia się w pismach autora Czasu

otwartego. Chodzi tu o ranę, która jest wynikiem cierpienia z miłości do drugiego. Każde

spotkanie to miejsce otwarcia rany. Jak zauważa W. Kudyba: ks. Pasierb „zderza ze sobą wyrazy «bliźni» i «blizna». Za pomocą «figury etymologicznej» przekonuje nie tylko

94 Wniosek ten koresponduje ze słowami papieża Jana Pawła II z jego pierwszej encykliki Redemptor

hominis. W punkcie 10 można przeczytać: „Człowiek, który chce zrozumieć siebie do końca – nie wedle

jakichś tylko doraźnych, częściowych, czasem powierzchownych, a nawet pozornych kryteriów i miar swojej własnej istoty – musi ze swoim niepokojem, niepewnością, a także słabością i grzesznością, ze swoim życiem i śmiercią, przybliżyć się do Chrystusa. Musi niejako w Niego wejść z sobą samym, musi sobie «przyswoić», zasymilować całą rzeczywistość Wcielenia i Odkupienia, aby siebie odnaleźć. Jeśli dokona się w człowieku ów dogłębny proces, wówczas owocuje on nie tylko uwielbieniem Boga, ale także głębokim zdumieniem nad sobą samym” – Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II, t. I, Kraków 1996, s. 15.

Rozdział II. UKRZYŻOWANY – CRUX CHRISTI

o ich brzmieniowej, ale i semantycznej bliskości. Sugeruje, iż każde spotkanie z «innym»

łączy się z jakimś rodzajem bólu”95:

„każde spotkanie to rana”96.

Obrazem tej miłości jest Chrystus ukrzyżowany, opuszczony i umierający z okrzykiem Elohi, Elohi… (Mt 27,46; Mk 15,34). W tej perspektywie rana jest znakiem, który przenika całość rzeczywistości, dotyka każdego, wszystkiego, zawsze. Krzyk bólu z Krzyża Jezusa „obejmuje” historię i jest wezwaniem kierowanym do ludzi wszystkich

czasów. Rana wiąże z Jezusem: to nie góra Tabor, lecz Golgota daje życie97. „Rana

świata, według Pasierba, przekracza horyzont działań człowieka. Domaga się rozwiązań

absolutnych – przyzywa Boga”⁹⁸:

„rana to usta

które krzyczą krwią

gdy żelazo przeszywa duszę i zbliża się do serca

ty wiesz co się wtedy czuje kiedy otwiera się ciało

gdy przez rany wołają wnętrzności gdy treść rozdziera kształt

gdy miłosierdzie objawia

nieubłagane oblicze”99.

Najgłębsze warstwy teologicznego myślenia ks. Pasierba można odczytać poprzez Jezusowy krzyk na krzyżu: „Ojcze, przebacz im, bo nie wiedzą, co czynią” (Łk 23,34a). Oto rdzeń uprawianej przez niego teologii „literackiej”: przez otwartą ranę

95 RKPB, s. 51.

96 J.S. Pasierb, bliźni, WW, s. 13. J. Sochoń napisze, analizując twórczość ks. Pasierba, że: „Miłość (…) jest ciężarem i zawsze zmusza do korekty przyzwyczajeń. Drugi człowiek zjawia się jako inny. Nie pozwala na trwanie w konwencji. Wyzwala natomiast energię, wzmacnia siłę prowadzącą do zwycięstwa nad ułomnościami, których zresztą trudno się pozbyć” – J. Sochoń, W Jezusie jest cierpienie i zachwyt.

O poezji ks. Janusza St. Pasierba [posłowie], w: J.S. Pasierb, Po walce z aniołem, Warszawa 1996,

s. 193.

97 Zob. M. Borkowska, Modlitwa, słowo i sztuka w poezji ks. Janusza St. Pasierba, Lublin 2003, s. 203. 98 RKPB, s. 214-215. Jak napisze J. Sochoń: „Nie obawiajmy się ran. One nie blokują drogi do Boga; wprost przeciwnie: otwierają na Jego łaskę. Pan Jezus został rozpoznany dzięki swoim ranom. Z nami też tak będzie” – J. Sochoń, Mowa wewnętrzna…, s. 199.

99 J.S. Pasierb, viscera per vulnera, WW, s. 142. Wyjaśnienie tytułu tego wiersza przytacza ks. J. Szymik: „(łacina: viscera=wnętrzności; vulnera=rany. Czyli, szerzej: prawda wnętrza uzewnętrznia się przez rany, przez to co w nas ranliwe i zranione, przez cierpienie; to, co wewnętrznie wyraża się w bólu)” – J. Szymik,

Rozdział II. UKRZYŻOWANY – CRUX CHRISTI

serca Boga objawia się miłosierdzie, które obejmuje całość rzeczywistości. Od tej pory każdy, kto zbliży się do tego zdroju Bożej miłości, może przez „otwartą szczelinę”

spojrzeć w nieskończoność100. W ten sposób na nowo otwiera się niebo dla człowieka.

Wewnętrzne piękno, które bije z otwartego serca Chrystusa na krzyżu, wzywa do cierpliwego zmagania się z miłością – każdego dnia rozpoczynać na nowo. Wzywa do wystawienia siebie na zranienie, na „tak” przebitemu sercu, na „tak” koronie cierniowej. Przez kryzys krzyża zgoda na miłość jest zarazem zgodą na zranienie. Nic nie powstrzyma Zbawiciela, żaden ból i cierpienie, chociaż jest zraniony, to jednak chce

kochać nadal, bardziej – z wnętrza rany101.

Ks. Pasierb w Skrzyżowaniu dróg, powołując się na mistyczne obrazy św. Bonawentury, tak pisał o tej rzeczywistości:

„Posłuchaj: mówiąc do nas, Bóg otwiera się. Objawienie się jest otwarciem się Boga dla człowieka. Jezus otworzył nam zamknięte bramy raju. Chyba nikt z wielkich mistyków nie pisał o tym poetycznej od świętego Bonawentury, gdy rozważał Mękę Pańską w Mistycznym krzewie winnym, gdy polecał duszy, by wniknęła w nią jak pszczoła we wnętrze kwiatu pełnego miodu. Raj wysłużony nam przez Jezusa jest ogrodem, tak jak tamten utracony raj Adama i Ewy. «Krwawe kwiaty naszego kwitnącego raju» to rany Jezusa, jesteśmy zaproszeni do przebywania wśród nich. «W końcu należy dojść przez bramę przebitego boku do owego najpokorniejszego serca najwspanialszego Jezusa, który ku tobie skłania głowę ukwieconą, poprzebijaną licznymi kolcami cierni, aby zaprosić cię

do pocałunku pokoju…»”102.

Rana serca – kolejny wymiar rzeczywistości krzyża – zostanie ukazana w dwóch podpunktach. Pierwszy z nich skoncentruje się na postaci Jezusa przybitego do krzyża. Wystawiony na publiczny widok Chrystus pragnie być nieustannie uobecniającym się, widocznym znakiem, który został objawiony (i ciągle objawia się) całemu światu – bramą zbawienia. Analizy zawarte w podpunkcie B chcą ukazać moc Jezusowego przebaczenia. Proroctwo zapisane w księdze Izajasza (por. Iz 53,5) znajduje swe wypełnienie na krzyżu. Od tej pory każdy człowiek ma możliwość doświadczenia przebaczenia swych grzechów.

100 Benedykt XVI w tym kontekście napisze: „Krzyż jest rozdarciem człowieka. I (…) kapłan będzie stale doświadczał Ewangelii jako próby rozdarcia swojego życia. Jednak tylko przez rozdarcie człowiek może dojść do swojej pełnej wielkości. Nie wolno nam się łudzić, rozdarcie jest straszne, ale jest także owocne. Otwiera szczelinę, która pozwala na spojrzenie w nieskończoność” – cyt. za: tamże, s. 22.

101 Zob. tamże, s 24; TB3, s. 275. 102 SD, s. 234.

Rozdział II. UKRZYŻOWANY – CRUX CHRISTI