Regionalne zrónicowanie zmian funkcji gospodarstw indywidualnych

Regionalne zrónicowanie zmian funkcji gospodarstw indywidualnych ilustruj tabele 7.7 i 7.8.

W latach 2002-2007 wzrosa liczba województw o najwyszym udziale (wedug przyjtej w tym badaniu skali⁹¹) gospodarstw o funkcji „rolniczej”

z trzech (podlaskie; wielkopolskie; warmisko-mazurskie; wskanik od 38,6 do 30,0%) do szeciu (kujawsko-pomorskie; wielkopolskie; warmisko-mazurskie;

mazowieckie; pomorskie; witokrzyskie; wskanik od 42,9 do 30,8%).

Tabela 7.7. Regionalne zrónicowanie zmian funkcji gospodarstw indywidualnych wedug dochodów gospodarstw domowych

Gospodarstwa indywidualne, w których ponad 50% stanowiy dochody z:

dziaalnoci

Wyszczególnienie rolnicza nierolnicza socjalna

produkcyjna mieszana

samozaopatrzeniowa, rekreacyjna

Gospodarstwa pozostae

2002 2007 2002 2007 2002 2007 2002 2007 2002 2007 Polska razem = 100

* Funkcje gospodarstw indywidualnych: rolnicza (produkcyjna) - gospodarstwa domowe, w których ponad 50% dochodów ogóem stanowiy dochody z dziaalnoci rolniczej; miesza-na – pomiesza-nad 50% dochodu z dziaalnoci rolniczej i pracy miesza-najemnej; nierolnicza – pomiesza-nad 50%

dochodu z pracy najemnej i dziaalnoci nierolniczej; socjalna – ponad 50% dochodu z eme-rytur i rent oraz niezarobkowych róde.

ródo: Opracowanie wasne na podstawie: Systematyka i charakterystyka gospodarstw rol-nych 2002. GUS, Warszawa 2003, s. 299; Charakterystyka gospodarstw rolrol-nych w 2007 roku.

GUS, Warszawa 2008, s. 463.

91 Przyjto skal: duy udzia: 30,0% i wicej (w grupie mieszanej 3,0% i wicej); redni:

29,9-Tabela 7.8. Regionalne zrónicowanie funkcji gospodarstw indywidualnych wedug

róda dochodów gospodarstw domowych w latach 2002-2007

Województwo

Funkcje gospodarstw indywidualnych wedug róda dochodów* Ogólna liczba gospodarstw województwie = 100

rolnicza mieszana

2002 2007 2002 2007

województwo % województwo % województwo % województwo % Kujawsko-pomorskie 39,8

Podlaskie 43,5 Podkarpackie 5,2 Podkarpackie 8,9 Podlaskie 38,6

Kujawsko- pomorskie 42,9 ”ódzkie 4,4 Maopolskie 8,0 Wielkopolskie 33,8 Wielkopolskie 38,5 Maopolskie 4,4 witokrzyskie 6,7 Warmisko-mazurskie 30,0 Warmisko-mazurskie 37,5 Wielkopolskie 4,3 ”ódzkie 6,3 Mazowieckie 28,2

Mazowieckie 35,7 witokrzyskie 4,1 Zachodniopomorskie 5,1

”ódzkie 27,3 Pomorskie 33,7 Lubelskie 4,0 Pomorskie 4,9 Pomorskie 27,1 witokrzyskie 30,8 Mazowieckie 3,3 Opolskie 4,7 Lubelskie 24,2

”ódzkie 28,7 Opolskie 3,2 Wielkopolskie 4,4 Opolskie 19,2 Lubelskie 27,8 Podlaskie 3,0 Mazowieckie 4,2 witokrzyskie 19,1 Zachodniopomorskie 25,0 Kujawsko- pomorskie 2,7 l skie 3,9 Zachodniopomorskie 17,7

Opolskie 19,3 Dolnol skie 2,5 Lubuskie 3,7 Dolnol skie 17,6 Dolnol skie 18,8 Pomorskie 2,5 Dolnol skie 3,5 Lubuskie 12,2 Lubuskie 15,6 Lubuskie 2,4 Podlaskie 3,1 Maopolskie 10,9

Maopolskie 12,5 Zachodniopomorskie 2,0 Warmisko-mazurskie 3,0 Podkarpackie 6,9

l skie 8,0 l skie 1,9 Kujawsko-pomorskie 2,9 l skie 6,3 Podkarpackie 7,5 Warmisko-mazurskie 1,8 Lubelskie 1,8

nierolnicza socjalna

l skie 39,8 Dolnol skie 44,3 l skie 45,7 l skie 39,6 Maopolskie 36,5 Maopolskie 43,6 Podkarpackie 45,4 Podkarpackie 35,6 Dolnol skie 35,9 Opolskie 43,0 Lubuskie 44,1 Lubuskie 35,0 Opolskie 35,9 l skie 42,7 witokrzyskie 41,0 Opolskie 27,3 Zachodniopomorskie 35,5 Podkarpackie 40,6 Maopolskie 40,2 Maopolskie 27,2 Lubuskie 35,4 Lubuskie 40,4 Zachodniopomorskie 39,1 Dolnol skie 26,8 Podkarpackie 34,7 Zachodniopomorskie 38,3 Dolnol skie 38,1 Lubelskie 25,9 Mazowieckie 33,7 Pomorskie 35,4 Lubelskie 36,9 Zachodniopomorskie 24,2 Pomorskie 32,5 ”ódzkie 34,9 Opolskie 35,7 Warmisko-mazurskie 23,0

”ódzkie 32,1 Mazowieckie 34,8 Warmisko-mazurskie 35,4 witokrzyskie 22,9 Wielkopolskie 30,7 Wielkopolskie 32,3 Pomorskie 31,9 ”ódzkie 21,2 witokrzyskie 28,9 Lubelskie 32,2 ”ódzkie 29,4 Kujawsko- pomorskie 18,7 Lubelskie 28,3 Warmisko-mazurskie 31,3 Podlaskie 29,0 Mazowieckie 18,3 Warmisko-mazurskie 27,5 witokrzyskie 30,7 Mazowieckie 28,8 Pomorskie 18,0 Kujawsko- pomorskie 26,1 Kujawsko- pomorskie 29,4 Kujawsko- pomorskie 25,8 Podlaskie 17,8 Podlaskie 23,8 Podlaskie 29,2 Wielkopolskie 24,5 Wielkopolskie 17,3

* Jak w tabeli 7.7, bez gospodarstwa pozostae, dlatego udziay nie sumuj si do 100%.

Objanienie: dla poziomu: du y (30,0% i wicej, a w grupie mieszanej 3,0% i wicej) przyjto kolor pomaraczowy; redni: 29,9-20,0% [2,9-2,0%] - kolor óty; may: (19,9-10,0% [1,9- -1,0%]) - kolor zielony; bardzo may: (do 10,0% [do 1,0%]) - kolor niebieski.

ródo: Opracowanie wasne na podstawie tabeli 7.7.

W latach 2002-2007 powikszya si take grupa województw z gospo-darstwami o najwyszym udziale gospodarstw o funkcji „mieszanej” z dziewi-ciu (podkarpackie, ódzkie, maopolskie, wielkopolskie, witokrzyskie, lubel-skie, mazowieckie, opollubel-skie, podlaskie; wskanik od 4,4 do 3,0%) do czternastu (podkarpackie, maopolskie, witokrzyskie, ódzkie, zachodniopomorskie, po-morskie, opolskie, wielkopolskie mazowieckie, l skie, lubuskie, dolnol skie, podlaskie, warmisko-mazurskie; wskanik od 8,0 do 3,0%), a take „nierolni-czej” z jedenastu (l skie, maopolskie, dolnol skie, opolskie, zachodniopo-morskie, lubuskie, podkarpackie, mazowieckie, pozachodniopo-morskie, ódzkie, wielkopol-skie; wskanik od 39,8 do 30,7%) do czternastu (dolnol skie, maopolskie, opolskie, l skie, podkarpackie, lubuskie, zachodniopomorskie, pomorskie,

ódzkie, mazowieckie, wielkopolskie lubelskie warmisko-mazurskie, wito-krzyskie; wskanik od 44,3% do 30,7%).

Zmalaa natomiast liczba województw z jedenastu (l skie, podkarpackie, lubuskie, witokrzyskie, maopolskie, zachodniopomorskie, dolnol skie, lu-belskie, opolskie, warmisko-mazurskie, pomorskie; wskanik od 45,7 do 31,9%) do trzech (l skie, podkarpackie, lubuskie; wskanik od 39,6 do 35,0%) o najwyszym odsetku gospodarstw indywidualnych o funkcji „socjalnej”. Po-twierdza to tez o poprawie, po integracji Polski z UE, sytuacji ekonomicznej i spoecznej gospodarstw zwi zanych z rolnictwem oraz na wsi.

Przykadem zmiany funkcji gospodarstw rolnych s wyspecjalizowane gospodarstwa mleczarskie (województwo podlaskie). W województwie podla-skim udzia gospodarstw, w których ponad 50% dochodów ogóem pochodzio z dziaalnoci rolniczej wzrós z 38,6% w 2002 r. do 45,5% w 2007 r., a w ran-kingu wedug rolniczej funkcji gospodarstw województwo to awansowao z dru-giej na pierwsz pozycj w kraju.

Reasumuj c, mona stwierdzi, e:

x zmiany funkcji gospodarstw rolnych i ich regionalne zrónicowanie wynikaj zarówno z transformacji ustrojowej naszego kraju (pocz tek lat 90. XX w.), jak i integracji Polski z Uni Europejsk (UE) oraz objcia polskiego rolnictwa Wspóln Polityk Roln (WPR) (od 2004 r.). Przemiany te wyraziy si przede wszystkim polaryzacj gospodarstw rolnych do dwóch biegunów: (i) gospodarstw rolniczych, towarowych oraz (ii) gospodarstw nierolniczych (samozaopatrzenio-wych, socjalnych, siedlisko(samozaopatrzenio-wych, rekreacyjnych);

x w strukturze gospodarstw wedug przewaaj cego róda utrzymania, odnoto-wano pozytywne zmiany, które wyraziy si przede wszystkim wzrostem

udzia-u gospodarstw utrzymuj cych si z pracy i spadkiem ze róde socjalnych i nie-zarobkowych;

x zmiany struktury gospodarstw wedug przewaaj cego dochodu wskazuje na wzrost ich funkcji produkcyjnej i dwuzawodowej oraz spadek funkcji socjalnej.

Potwierdza to tendencj gospodarstw do polaryzacji; z jednej strony w kierunku jednofunkcyjnoci (towarowoci), z drugiej w kierunku wielozawodowoci;

x w gospodarstwie wielozawodowym gospodarstwo rolne peni wtedy funkcj

uzupeniaj cego róda dochodów (finansowe lub w formie samozaopatrzenia), za jego funkcj podstawow staje si funkcja pozarolnicza, w tym rodowi-skowa, rekreacyjna, siedlirodowi-skowa, przez co suy zachowaniu ywotnoci na ob-szarach wiejskich;

x wystpuje znaczne zrónicowanie regionalne pod wzgldem udziau gospo-darstw rolnych klasyfikowanych wedug przewaaj cego róda dochodów w ogólnej liczbie gospodarstw rolnych w województwie;

x do województw najbardziej rolniczych ze wzgldu na ponad 50% udzia do-chodów z dziaalnoci rolniczej w dochodach ogóem gospodarstwa domowego mona zaliczy województwa: podlaskie, kujawsko-pomorskie, wielkopolskie, warmisko-mazurskie, mazowieckie, pomorskie i witokrzyskie. W tych wo-jewództwach udzia gospodarstw o przewaaj cych dochodach z rolnictwa ksztatowa si od 43,5% (województwo podlaskie) do 30,8% (województwo

witokrzyskie),

x we wszystkich województwach wystpuje wysoki odsetek gospodarstw indy-widualnych, w których ponad 50% dochodów ogóem stanowi dochody z pracy najemnej i dziaalnoci nierolniczej. Na 16 województw ogóem w kraju w 14 udzia ten ksztatowa si od 44,3% w województwie dolnol skim do 30,7%

w województwie witokrzyskim. Jedynie w dwóch województwach wskanik ten by niszy od 30%, ale równie wysoki (w kujawsko-pomorskim – 29,4%

i podlaskim – 29,2%),

x kierunek zmian funkcji gospodarstw rolnych moe by m.in. determinantem rozwoju lub stagnacji na obszarach wiejskich,

x wystpowaa równie znaczna dywersyfikacja regionalna w aktywnoci go-spodarstw w pozyskiwaniu rodków unijnych oraz w ich wielkoci. W 2007 ro-ku ponad 1/3 ogólnej puli dopat bezporednich do gruntów, przekazanych przez ARiMR dla poszczególnych województw trafia do trzech województw: mazo-wieckiego (13,0%), wielkopolskiego (12,8%) oraz lubelskiego (9,2%), a np. na województwo l skie przypado tylko 2,3%, lubuskie 2,7%, witokrzyskie 3,3% i podkarpackie 3,4% krajowej puli dopat. Jednak pod wzgldem wielkoci dopat w przeliczeniu na 100 ha uytków rolnych na trzech pierwszych miej-scach znalazy si województwa kujawsko-pomorskie, opolskie i wielkopolskie.

Województwa lubelskie i mazowieckie znalazy si w tym rankingu dopiero na 8 i 10 pozycji (kwoty dopat ksztatoway si poniej redniej krajowej).

W Aneksie umieszczono mapy (ródo: [za:] Kierunki Rozwoju Obszarów Wiejskich Zao enia do Strategii Zrównowa onego Rozwoju Wsi i Rolnictwa”, MRiRW, Warszawa, stycze 2010 r.), które ilustruj wybrane aspekty regional-nego zrónicowania sytuacji spoeczno-ekonomicznej na obszarach wiejskich wskazuj c jednoczenie na uwarunkowania i moliwoci zmian funkcji gospo-darstw rolnych.

Literatura

ARiMR – trzy lata po akcesji. ARiMR, Warszawa 2007.

Budzinowski R. 2005: Gospodarstwo rolne i przedsibiorstwo rolne, [w:] A. Stelmachowski (red.), Prawo rolne, Warszawa.

Charakterystyka gospodarstw rolnych w 2007 roku. GUS, Warszawa 2008.

Chmielewska B., 2007: Wzajemne relacje sektora przetwórczego i surowcowego na przykadzie cukrowni i gospodarstw z upraw buraków cukrowych. Rozdzia III [w:] Pilne potrzeby do rozwizania w rolnictwie polskim. Praca zbiorowa, opr. red. B. Chmielewska. IERiG-PIB, Program Wieloletni 2005-2009, Raport Nr 71, Warszawa.

Chmielewska B., 2008: Polaryzacja gospodarstw rolnych pod wpywem WPR w Polsce na przykadzie województwa mazowieckiego. Rozdzia I [w:] Raport o wpywie wspólnej Polityki Rolnej na tendencje polaryzacji gospodarstw rolnych w ramach poszczególnych regionów kraju. Cz druga. Praca zbiorowa pod red. nauk. W. Michna. Program Wieloletni 2005- -2009: Ekonomiczne i spoeczne uwarunkowania rozwoju polskiej gospodarki ywnociowej po wstpieniu Polski do Unii Europejskiej, Nr 94, IERiG-PIB, Warszawa.

E-strona: Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce.

Janusiewicz A., ”opaciski K., 2009: Ocena stanu turystyki wiejskiej i agroturystyki w Polsce w latach 2005-2009. Prezentacja w ramach: Perspektywy rozwoju i promocji turystyki wiej-skiej i agroturystyki w Polsce w latach 2005-2009, Kielce 17-18 kwietnia 2009, e-strona:

bip.minrol.gov.pl.

Józwiak W., 2006: Obecne przemiany polskiego rolnictwa i perspektywa 2007-2013, prezen-tacja, na konferencji pt.: „Polska wie od nowa - szanse obszarów wiejskich w perspektywie 2007-2013”, UKIE, MRiRW, Warszawa 07.12.2006.

Nowicki F., 2003: Kwestia agrarna w Polsce. Cz II. Maszynopis, http://lbc_1917_

3.w.interia.pl.

Poczta W., ledziska J., 2007: Wyniki produkcyjno-ekonomiczne i finansowe indywidualnych gospodarstw rolnych wedug ich wielkoci ekonomicznej (na przykadzie regionu FADN Wielkopolska i lsk). Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agro-biznesu, Kraków 2007

Rocznik Statystyczny 2008. GUS, Warszawa 2008,

Rocznik Statystyczny Rolnictwa i Obszarów Wiejskich 2008, GUS, Warszawa 2008.

Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie minimalnych norm, z dnia 12 marca 2009 r. (Dz. U. z dnia 13 marca 2009 r.; Nr 46, poz. 306)

http://funduszeue.info/blog/2010/01/11/uwaga-rolnicy-od-2010-roku-obowiazuja-nowe-normy-i-wymogi-wzajemnej-zgodnosci-cross-compliance/

Sikorska A., 2007: Przeobra enia w strukturze spoeczno-ekonomicznej wsi a proces wcza-nia si Polski do Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej. Synteza. Projekt badawczy Nr 1 H02C 035 28, IERiG-PIB, Warszawa.

Statystyka i charakterystyka gospodarstw rolnych w 2002 r. GUS, Warszawa 2003.

Tomczak F., 2005: Gospodarka rodzinna w rolnictwie. Uwarunkowania i mechanizmy rozwo-ju. IRWiR PAN, Warszawa.

Ustawa o ksztatowaniu ustroju rolnego z dnia 11 kwietnia 2003 roku; (Dz. U. z dnia 15 kwietnia 2003 r., Dz.U.2003.64.592).

Wigier M., 2007: Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej oraz kierunki jej modyfikacji.

Studia i Raporty IUNG-PIB, Zeszyt 7, Puawy.

Zegar J. St., 2006: róda utrzymania rodzin powizanych z rolnictwem. Studia i Monografie Nr 133, IERiG PIB, Warszawa.

Zegar J. St. J., 2008: Gospodarstwa ekologiczne w Polsce w wietle bada strukturalnych GUS, Rozdzia V [w:] Z bada nad rolnictwem spoecznie zrównowa onym [6]. Praca zbio-rowa pod red. nauk. J. St. Zegar. IERiG-PIB, Program Wieloletni 2005-2009, Raport Nr 102, Warszawa.

Zegar J. St., 2009: Ekonomicznie ywotne gospodarstwa rolne u ytkowane przez nierolników.

Wiadomoci Statystyczne Nr 7/lipiec 2009, GUS, PTS, Warszawa.

ANEKS

Wykaz publikacji wydanych w latach 2005-2010 w ramach realizacji Zadania badawczego 2

„Zasig i konsekwencje zró nicowania funkcji gospodarstw rolnych w ujciu przestrzennym”

– kierownik zadania badawczego: prof. dr hab. Waldemar Michna

– Zespó: prof. dr hab. Waldemar Michna, dr in. Barbara Chmielewska, dr in. Alicja Mierosawska Zadanie badawcze byo realizowane w ramach Programu Wieloletniego 2005-2009, IERiG-PIB, Tematu VI: „Zró nicowanie regionalne w rozwoju rolnictwa oraz jego wpyw na problemy ekono-miczne i spoeczne obszarów wiejskich” – kierownik Tematu VI: prof. dr hab. Alina Sikorska.

2005 rok

1. „Zrónicowanie funkcji gospodarstw rolnych w ujciu przestrzennym”. Autor: prof. dr hab.

W. Michna, Wspópraca: dr in. A. Mierosawska, dr in. B. Chmielewska, mgr in.

D. Lidke. Program Wieloletni 2005-2009, IERiG-PIB, Nr 9, Warszawa 2005.

2006 rok

2. „Rolnictwo i wie w krajowej oraz wojewódzkich strategiach rozwoju spoeczno-gospodarczego do 2020 roku”. Opracowa zespó autorski prof. dr hab. W. Michna, dr in.

B. Chmielewska, dr in. A. Mierosawska, mgr L. Zalewski pod redakcj W. Michny.

Program Wieloletni 2005-2009, IERiG-PIB, Raport Nr 34, Warszawa 2006.

W Raport Nr 34 poszczególne rozdziay opracoway nastpuj ce osoby:

ƒ W Michna: Rozdzia I: „Rolnictwo i wie w krajowej oraz wojewódzkich strategiach rozwoju spoeczno-gospodarczego do 2020 roku”.

ƒ A. Mierosawska: Rozdzia II: „Strategia przezwyciania zapaci rolnictwa i wsi w województwach wschodnich w najbliszych latach”.

ƒ B. Chmielewska: Rozdzia III: „Wykorzystane i niewykorzystane moliwoci rozwo-ju rolnictwa i wsi w województwie mazowieckim”.

ƒ L. Zalewski: Rozdzia IV: „Gówne róda wysokiego poziomu rozwoju rolnictwa w województwach: Wielkopolskim i Kujawsko-pomorskim w wietle wyników Spisów Rolniczych w latach 2002 i 2005”.

3. A. Mierosawska: „Sia ekonomiczna gospodarstw rolnych w ujciu przestrzennym”, [w:]

„Potencja rozwojowy obszarów wiejskich w aspekcie wst pienia Polski do UE”. Szczecin 2006, s. 459-464.

4. A. Mierosawska: „Regionalne zrónicowanie funkcji i siy ekonomicznej gospodarstw w Polsce”. Zeszyty Naukowe Ekonomiki Rolnictwa Akademii Podlaskiej w Siedlcach, Sie-dlce 2006.

5. B. Chmielewska, A. Mierosawska: „Koncepcje rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich w Narodowym Planie Rozwoju oraz Strategiach Rozwoju Regionalnego województw”.

Maszynopis, Warszawa 2006.

6. B. Chmielewska: „Trendy spoycia ywnoci a strategiczne cele rozwoju”. Handel We-wntrzny. Numer Specjalny/2006.

7. B. Chmielewska: „Aktywizacja obszarów wiejskich w wietle realizacji celów strategicz-nych na przykadzie województwa mazowieckiego”. Roczniki Naukowe SERIA, t. IV, Po-zna 2006. (R)

2007 rok

8. „Ocena wpywu rozwoju sektora spoywczego na kierunki modernizacji gospodarstw rol-nych w warunkach poszczególrol-nych regionów kraju”. Praca zbiorowa pod kierunkiem na-ukowym prof. dr hab. Waldemara Michny, wspóautorstwo: dr in. B. Chmielewska, dr. in. A Mierosawska. Program Wieloletni 2005-2009, IERiG PIB, Raport Nr 64, Warszawa 2007.

W Raport Nr 64 poszczególne rozdziay opracoway nastpuj ce osoby:

ƒ W. Michna: Wstp; Zakoczenie oraz:

Rozdzia I.: „Wpyw przemysu zboowo-mynarskiego i zboowo-paszowego oraz perspektywy utworzenia przemysu paliw odnawialnych na rozwój gospodarstw rol-nych w rórol-nych regionach kraju”,

Rozdzia IV.: „Zmiany w modelach rozwoju gospodarstw rolnych specjalizuj cych si

w produkcji mleka w krajach OECD, a w tym w UE i w Polsce”,

Rozdzia VI.: „Wpyw rozwoju przemysu misnego (a w tym drobiowego) w okresie transformacji ustrojowej na kierunki modernizacji gospodarstw rolnych w rónych re-gionach kraju”,

ƒ B. Chmielewska, dr in. A. Mierosawska: Rozdzia II.: „Integracja przemysu owo-cowo-warzywnego z gospodarstwami sadowniczymi i produkcji warzyw”,

ƒ B. Chmielewska: Rozdzia III.: „Model integracji cukrowni z gospodarstwami produ-kuj cymi buraki cukrowe”,

ƒ A. Mierosawska: Rozdzia V.: „Spódzielczo mleczarska w Polsce, jej strategia rozwoju i wdraania w latach 1990-2006 na przykadzie rozwoju spódzielczoci mle-czarskiej oraz gospodarstw na Podlasiu”.

9. „Pilne potrzeby do rozwi zania w rolnictwie polskim”. Praca zbiorowa. Autorzy: prof. dr hab. W. Michna, dr in. B. Chmielewska, dr in. A Mierosawska, mgr E. Draus, mgr K. Kobza, mgr M. Murawski. Opracowanie redakcyjne dr in. Barbara Chmielew-ska. Program Wieloletni IERiG-PIB, Raport Nr 71, Warszawa 2007.

W Raporcie Nr 71 poszczególne rozdziay opracoway nastpuj ce osoby:

ƒ W. Michna: Rozdzia I.: „Oddziaywanie sektora spoywczego na kierunki moderni-zacji w rolnictwie”,

ƒ A. Mierosawska: Rozdzia II.: „Rozwój mleczarstwa podlaskiego na tle kraju”,

ƒ B. Chmielewska: Rozdzia III.: „Wzajemne relacje sektora przetwórczego i surowco-wego na przykadzie cukrowni i gospodarstw z uprawa buraków cukrowych”,

ƒ E. Draus: Rozdzia IV.: „Zmiany agrarne w województwie podkarpackim, tendencje na przyszo”,

ƒ M. Murawski: Rozdzia V.: „Projekty zmian unijnej wspólnej Polityki Rolnej w od-niesieniu do mleczarstwa, w tym do przyszoci kwotowania mleka w Unii Europej-skiej”,

ƒ K. Kobza: Rozdzia VI.: „Reforma unijnego rynku cukru i jej konsekwencje dla plan-tatorów buraków cukrowych w Polsce”,

ƒ B. Chmielewska, dr in. A. Mierosawska: „Dylematy organizacji rynku owoców i warzyw przed i po integracji Polski z Uni Europejsk ”.

10. B. Chmielewska, A. Mierosawska: „Krajowa czy regionalna strategia rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich?” Zagadnienia Ekonomiki Rolnej IERiG nr 2/2007, s. 85-105. (R) 11. W. Michna, A. Mierosawska, B. Chmielewska: „Ocena wpywu sektora spoywczego na

kierunki modernizacji gospodarstw rolnych”. Rozdzia w materiay konferencyjne „Eko-nomiczne i spoeczne uwarunkowania rozwoju polskiej gospodarki ywnociowej po wst pieniu Polski do Unii Europejskiej”, Putusk 12-14.12.2007 r.

12. B. Chmielewska: „Zmiana modelu gospodarstwa rolnego pod wpywem rozwoju przemy-su przetwórczego”. Roczniki Naukowe SERiA, t. IX, z.1, Kraków 2007. (R)

13. B. Chmielewska: „Modernizacja gospodarstw rolnych z upraw buraków cukrowych w efekcie zmian w sektorze przemysu cukrowniczego”. Publikacja w materiaach z kon-ferencji naukowej (monografia) pt. „Innowacje i innowacyjno w sektorze agrobiznesu”.

SGGW, Warszawa 2007. (R)

14. B. Chmielewska: „Strategiczne cele rozwoju województwa mazowieckiego”. Program Wieloletni 2005-2009, IERiG-PIB, Raport Nr 80, Warszawa 2007.

15. A. Mierosawska: „Tendencje zmian brany mleczarskiej w Polsce po 1990 roku”. Rocz-niki Naukowe SERiA, t. IX, z. 3, Kraków 2007. (R)

2008 rok

16. W. Michna: „Raport o wpywie WPR na tendencje polaryzacji gospodarstw rolnych

ramach poszczególnych regionów”, Program Wieloletni 2005-2009 IERiG-PIB, Raport Nr 93, cz pierwsza Warszawa 2008. (R)

17. A. Mierosawska: „Zmiany w strukturze agrarnej w 3 lata po akcesji Polski do UE, w uj-ciu regionalnym”, Roczniki Naukowe SERiA, t.3, tom X, s. 392-397. (R)

18. A. Mierosawska: „Polska wie przejada pieni dze?”, Agroserwis nr 14 z dnia 16 lipca 2008, s. 50-51.

19. A. Mierosawska: „Program operacyjny Rozwój Polski Wschodniej – szansa i nadzieja nadrobienia zapónie w rozwoju”. Rozdzia w: „Zrównowaony rozwój lokalny, Unijne instrumenty wsparcia rolnictwa i obszarów wiejskich w latach 2007-2013”. Red. nauko-wa: prof. dr hab. Antoni Mickiewicz, prof. dr hab. Pawe Mickiewicz, tom I, s. 126-134.

Wydawcy: Stowarzyszenie Naukowe – Instytut Gospodarki i Rynku, Akademia Rolnicza w Szczecinie, Wydzia Ekonomiki i Organizacji Gospodarki ywnociowej, Szczecin 2008. (R)

20. B. Chmielewska: „Moliwo poprawy konkurencyjnoci rolnictwa i obszarów wiejskich w województwie mazowieckim”, Roczniki Naukowe SERiA, t. 10, z. 2, s. 45-50, Warsza-wa-Pozna-Lublin 2008. (R)

21. B. Chmielewska: „Modernizacja gospodarstw rolnych z upraw buraków cukrowych w efekcie zmian w sektorze przemysu cukrowniczego”, Rozdzia w: „Innowacje i Inno-wacyjno w Sektorze Agrobiznesu”, SGGW, Wydzia Nauk Ekonomicznych, Katedra

Polityki Agrarnej i Marketingu, Prace Naukowe Nr 45, tom II, s. 205-213, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2008. (R)

22. B. Chmielewska: „Zrónicowanie terytorialne w rozwoju spoeczno-gospodarczym woje-wództwa mazowieckiego”, [w:] „Problemy rozwoju polityki regionalnej i lokalnej w do-bie globalizacji i integracji (streszczenia referatów)”. Wydawcy: Akademia Rolnicza, Ka-tedra Polityki Spoeczno-Gospodarczej i Europejskich Studiów Gospodarczych, Wydzia

Nauk Ekonomicznych i Zarz dzania Uniwersytet Szczeciski, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa oddzia w Szczecinie. Midzyzdroje 2008. (R)

23. B. Chmielewska: „Rolnictwo i obszary wiejskie w województwie mazowieckim w aspek-cie lokalnych strategii rozwoju i unijnego wsparcia”, Rozdzia w: „Zrównowaony rozwój lokalny, unijne instrumenty wsparcia rolnictwa i obszarów wiejskich w latach 2007- -2013”. Red. naukowa: prof. dr hab. Pawe Mickiewicz, dr hab. Wojciech Gotkiewicz, tom 2, s. 14-23. Wydawcy: Stowarzyszenie Naukowe – Instytut Gospodarki i Rynku, Akademia Rolnicza w Szczecinie, Wydzia Ekonomiki i Organizacji Gospodarki

ywno-ciowej, Szczecin 2008. (R)

24. B. Chmielewska: “Income situation of Farmer Families In Poland In the Light of Economic Transformations and European Integration”, [w:] Ukrainian-Polish Cooperation in the Context of Globalization, Series of monographs “Economic & Studies”, No 1, Supplement A, s. 117-125, Kyiv-Ternopil 2008. (R)

25. „Raport o wpywie WPR na tendencje polaryzacji gospodarstw rolnych w ramach po-szczególnych regionów”, Redakcja naukowa prof. dr hab. W. Michna. Autorzy:

B. Chmielewska, W. Michna, A. Mierosawska, Program Wieloletni 2005-2009, IERiG-PIB, Raport Nr 94, cz druga, Warszawa 2008.

W Rapor¤¥¦ œr 94 poszczególne rozdziay opracoway nastpuj ce osoby:

ƒ W. Michna: Wprowadzenie oraz Rozdzia III.: „Rolnictwo podkarpackie oraz woje-wódzka strategia poprawy obszarowej i ekonomicznej struktury jego gospodarstw rol-nych”.

ƒ B. Chmielewska: Rozdzia I.: „Polaryzacja gospodarstw rolnych pod wpywem WPR w Polsce na przykadzie województwa mazowieckiego”,

ƒ A. Mierosawska: Rozdzia II.: „Wpyw Wspólnej Polityki Rolnej na polskie gospo-darstwa rolne – ma przykadzie województwa podlaskiego”,

26. B. Chmielewska, A. Mierosawska: „Entwicklung der Landwirtschaft und des laendlichen Raums in den regionalen Entwicklungsstrategien in Polen“, [w:] „Online-Fachzeitung des Bundesministeriums für Land- und Forstwirtschaft, Umwelt und Wasserwirtschaft“

(wersja internetowa, padziernik 2008, www.laendlicher-raum.at.). (R)

27. „Kierunki rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich w Polsce i w wybranych krajach euro-pejskich (Ukraina, Francja, Holandia)”, Praca zbiorowa pod redakcj B. Chmielewska.

Autorzy: doc. dr Yuriy Bilan, dr. in. B. Chmielewska, dr. in. B. Karwat-Woniak, prof.

dr hab. W. Michna, dr in. A. Mierosawska, prof. dr hab. M. Parchomets. Program Wie-loletni 2005-2009, IERiG-PIB, Raport Nr 104, Warszawa 2008. (R)

W œ¨©¦š¡¦ 104 poszczególne rozdziay opracoway nastpuj ce osoby:

ƒ B. Chmielewska: Wprowadzenie,

Rozdzia I.: „Dywersyfikacja sektora rolnego Unii Europejskiej po rozszerzeniu do 27 pastw czonkowskich”;

Rozdzia VI.: „Polityka rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich w Holandii”,

ƒ B. Karwat-Woniak: Rozdzia II.: „Rodzinne gospodarstwa wysokotowarowe – prze-obraenia i przesanki ich dalszego rozwoju”,

ƒ A. Mierosawska: Rozdzia III.: „Rozwój spódzielczoci mleczarskiej w Polsce”,

ƒ M. Parchomets, Y. Bilan: „Stan i tendencje rozwoju gospodarki Ukrainy”,

ƒ W. Michna: „Strategia rozwoju gospodarstw rolnych w perspektywie kilkunastu lat we Francji i w Polsce”.

2009 rok

28. W Michna: „Projekt regionalnych strategii rozwojowych dla poszczególnych grup gospo-darstw rolnych”, Program Wieloletni 2005-2009, wydanie specjalne jubileuszowe, IERiG-PIB, Warszawa 2009;

29. W. Michna: „ róda wzrostu i rozwoju wsi tkwi gównie w tworzeniu nowych miejsc pracy”, [w:] Roczniki Nauk Rolniczych, Polska Akademia Nauk, Wydzia Nauk Rolni-czych, Lenych i Weterynaryjnych, Komitet Ekonomiki Rolnictwa; Wydzia Nauk Eko-nomicznych Szkoy Gównej Gospodarstwa Wiejskiego, Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G – Ekonomika Rolnictwa, tom 96, Zeszyt 4, Warszawa 2009 (ISSN 0080-3715), s. 139-146.

30. W. Michna: „Szanse i zagroenia rozwoju rolnictwa do 2020 roku”, [w:] Zarz dzanie Ry-zykiem, kwartalnik Nr 29, Instytut Zarz dzania RyRy-zykiem, Akademia Finansów w War-szawie (ISSN 1640-5145), s. 37-44.

31. W. Michna.: „‡$>& '$>xq &x!+QxX +&Q+^>$

q Q}>&>ª&X @$X !'#>X”. 'Q& 3.2 [w:] „=&x !+Q>$ - X@$ +^$&> - &x& >>&«” (xx>$# ^#!&}) / ¬ Q.

~>}# >#x, $ ­^&$x, ®&H &#, x &!. Wyd.:

†&##H q#&$>> X@$X >X#!&H (€«$); |#>>q> x#^&x

&x! !+Q>$ & ||€ (ª$); ¯#> †&!&@#X Q&Q‡#

(~#+&), €«$-ª$, 2009, (monografia) (ISBN 978-83-60903-87-2), s. 144-150. (R)

32. W. Michna: „Dylematy restrukturyzacji rolnictwa – Strategia rozwoju gospodarstw rolnych i wsi w dugiej perspektywie oraz w ujciu przestrzennym”, [w:] Nowe ycie Gospodarcze, Nr 23-24, „Wydanie specjalne, 5 lat programu badawczego”, grudzie

2009, s. 40-41.

32. W. Michna, A. Mierosawska: „Strategia rozwoju gospodarstw rolnych i wsi w dugiej perspektywie oraz w ujciu przestrzennym. Synteza wyników bada prowadzonych w okresie 2005-2009”, Program Wieloletni 2005-2009, IERiG-PIB, Raport Nr 134, Warszawa 2009.

W Rapor¤¥¦œr 134 poszczególne rozdziay opracoway nastpuj ce osoby:

ƒ W. Michna: Wprowadzenie,

Rozdzia I.: „Gówne cechy struktury agrarnej a w tym docelowych modeli gospo-darstw rolnych w krajach zachodniej i rodkowej Europy na pocz tku XXI wieku”,

Rozdzia I.: „Gówne cechy struktury agrarnej a w tym docelowych modeli gospo-darstw rolnych w krajach zachodniej i rodkowej Europy na pocz tku XXI wieku”,

W dokumencie ISBN 978-83-7658-065-4 (Stron 125-145)