Rejestr Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL) 87

Rejestr PESEL – Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności prowadzony jest od 1979 roku i zawiera dane osób przebywających stale na terytorium RP, zameldowanych na pobyt stały lub czasowy trwający ponad 3 miesiące55

, a także osób ubiegających się o wydanie dowodu osobistego lub paszportu oraz osób, dla których odrębne przepisy przewidują potrzebę posiadania numeru PESEL. Rejestr działa na mocy ustawy z 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 1974 r. Nr 14, poz. 85 ze zm.)⁵⁶.

W rejestrze PESEL przechowywane są następujące informacje: 1. numer PESEL,

2. nazwisko i imiona aktualne, 3. nazwisko rodowe,

4. nazwiska i imiona poprzednie, 5. imiona i nazwiska rodowe rodziców, 6. data i miejsce urodzenia,

7. płeć,

8. obywatelstwo,

9. numer aktu urodzenia i oznaczenie urzędu stanu cywilnego, który ten akt sporządził, 10. stan cywilny,

11. imię i nazwisko rodowe małżonka,

12. data zawarcia związku małżeńskiego, numer aktu małżeństwa i oznaczenie urzędu stanu cywilnego, który ten akt sporządził, data rozwiązania związku małżeńskiego, sygnatura akt i oznaczenie sądu, który rozwiązał małżeństwo, data zgonu małżonka, numer aktu zgonu i oznaczenie urzędu stanu cywilnego, który ten akt sporządził, 13. adres i data zameldowania na pobyt stały,

14. poprzednie adresy zameldowania na pobyt stały wraz z określeniem okresu zameldo-wania, tryb wymeldozameldo-wania,

55 Po 1 stycznia 2016 dane o zameldowaniu nie będą przechowywane w zbiorze PESEL.

56

Ustawa ta zostanie uchylona 1 stycznia 2015 ustawą z 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (Dz. U. z 2010 r. Nr 217, poz. 1427), która zachowa prawną ciągłość jego prowadzenia.

88 15. adres zameldowania na pobyt czasowy trwający ponad 3 miesiące wraz z określeniem

okresu zameldowania,

16. stopień wojskowy, nazwa, seria i numer wojskowego dokumentu osobistego,

17. seria i numer aktualnego dowodu osobistego oraz serie i numery poprzednich dowo-dów osobistych oraz daty ich wydania, daty ważności, oznaczenie organów wydają-cych,

18. data zgonu oraz numer aktu zgonu i oznaczenie urzędu stanu cywilnego, który akt sporządził.

Ponadto, dla cudzoziemców, gromadzie się następujące dane:

1. seria i numer karty pobytu wydanej w związku z udzieleniem zezwolenia na osiedle-nie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, zgody na pobyt tolerowany lub nadaniem statusu uchodźcy w RP oraz data jej wyda-nia, data ważności, oznaczenie organu, który ją wydał,

2. seria i numer karty pobytu obywatela Unii Europejskiej wyda-nej w związku z udzieleniem zezwolenia na pobyt na terytorium RP oraz data jej wy-dania, data ważności, oznaczenie organu, który ją wydał,

3. seria i numer dokumentu pobytu członka rodziny obywatela Unii Europejskiej wyda-nego w związku z udzieleniem zezwolenia na pobyt na terytorium RP oraz data jego wydania, data ważności, oznaczenie organu, który go wydał,

4. seria i numer karty pobytu wydanej w związku z udzieleniem zezwolenia na zamiesz-kanie na czas oznaczony lub zgody na pobyt tolerowany oraz data jej wydania, data ważności, oznaczenie organu, który ją wydał,

5. seria i numer karty pobytu obywatela Unii Europejskiej wyda-nej w związku z udzieleniem zezwolenia na pobyt czasowy na terytorium RP oraz data jej wydania, data ważności, oznaczenie organu, który ją wydał,

6. seria i numer dokumentu pobytu członka rodziny obywatela Unii Europejskiej wyda-nego w związku z udzieleniem zezwolenia na pobyt czasowy na terytorium RP oraz data jego wydania, data ważności, oznaczenie organu, który go wydał,

7. seria i numer tymczasowego zaświadczenia tożsamości cudzoziemca oraz data jego wydania, data ważności, oznaczenie organu, który je wydał.

Numer PESEL jest unikatowym, 11-cyfrowym numerem identyfikacyjnym. Poza unikalno-ścią, w numerze PESEL zawarte są również informacje o płci i wieku. Pierwsze sześć cyfr

89 odnosi się do daty urodzenia osoby (w systemie zapisu RRMMDD57

), natomiast informa-cja o płci zawarta jest na dziesiątej pozycji numeru – cyfry parzyste odnoszą się do kobiet, nieparzyste zaś do mężczyzn [Józefowski, Rynarzewska-Pietrzak 2010]. Cyfry siódma, ósma i dziewiąta to tzw. liczba porządkowa osoby (numer nadania). Jedenasta cyfra PESEL to liczba kontrolna, służąca do wychwytywania przekłamań numeru. Jest ona obliczana na pod-stawie pierwszych dziesięciu cyfr58

. Numer PESEL służy bardzo wielu celom. W obecnie obowiązującym systemie prawa w Polsce istnieje ponad 200 aktów prawnych, które wskazują obowiązek podania lub wykorzystania omawianego numeru [Stawecki 2005]. Z numeru PE-SEL korzysta się w wielu ewidencjach, np.: gospodarstw rolnych i zwierząt gospodarskich, gruntów i budynków, kierowców, osób posiadających uprawnienia budowlane, podatników, wojskowej i zatrudnienia oraz bezrobotnych i poszukujących pracy. PESEL jest składnikiem wpisu w Krajowym Rejestrze Karnym i rejestrach prowadzonych przez ZUS, a także listy maklerów giełdowych. Wiele danych zgromadzonych w ewidencji ludności, nie tylko PESEL, jest wykorzystywanych do tworzenia rejestru wyborców. Rejestr ten składa się z wybranych danych⁵⁹, co sprawia, że mamy do czynienia z selektywnym wykorzystaniem istniejących źródeł danych określonego rejestru publicznego.

W wymienionych rejestrach numer PESEL służy dwom celom. Po pierwsze, jest używany jako klucz identyfikujący osobę fizyczną i pozwalający na odróżnienie jej od innych osób, które mogą nosić to samo imię i nazwisko. Dzięki temu ewidencja ludności pełni funkcję ochronną, np. ogranicza ryzyko przyznania renty osobie nieuprawnionej, bądź noszącej takie samo imię i nazwisko oraz mieszkającej w tej samej miejscowości. Po drugie, numer PE-SEL w niektórych instytucjach wykorzystywany jest jako klucz wyszukiwawczy, służy więc funkcji informacyjnej.

PESEL pełni również funkcję kontrolną, polegającą m.in. na badaniu, czy dokonana przez osobę fizyczną czynność zgłoszenia meldunkowego jest zgodna z prawem.

Inną funkcją rejestru PESEL jest funkcja fiskalna, która jako opłata za udostępnienie danych stanowi dochód budżetu państwa. Zgodnie z przepisem odpowiedniego aktu wykonawczego

57 Zapis cyfry dotyczącej miesiąca urodzenia różni się w zależności od stulecia narodzenia danej osoby. Np. osobom urodzonym w latach 1900 – 1999 numery kolejnych miesięcy zapisywane są od 01 – 12, urodzo-nym w latach 2000 – 2099 od 21 – 32, itd.

58 Aby sprawdzić czy dany PESEL jest prawidłowy należy wykonać następujące działania: pierwszą cyfrę mno-żymy przez 1, drugą przez 3, trzecią przez 7, czwartą przez 9, piątą przez 1, szóstą przez 3, siódmą przez 7, ósmą przez 9, dziewiątą przez 1, dziesiątą przez 3. Tak uzyskane 10 iloczynów dodajemy do siebie, po czym do sumy dodajemy liczbę kontrolną. Jeżeli wynik tej operacji jest podzielny przez 10, to podany numer PESEL jest pra-widłowy. Jeśli ostatnia cyfra wyniku jest różna od zera, numer PESEL jest błędny [Kobus, Smolka 2008].

59 Mówi o tym art. 11 ust. 4 Ordynacji Wyborczej do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 2 ust. 2 rozporządzenia MSWiA z 16 sierpnia 2001 r. w sprawie rejestru wyborców (Dz. U. nr 88, poz 962)

90 wynosi 4% kwoty najniższego wynagrodzenia pracowników, określonego w odrębnych prze-pisach.

Liczne wykorzystanie rejestru PESEL ma także negatywne konsekwencje. Po pierwsze, po-danie numeru PESEL jest obecnie wymagane przy wypełnianiu większości różnego rodzaju wniosków, co rodzi pewien problem, ponieważ wyklucza osoby, które nie posiadają swojego numeru PESEL (między innymi osoby bezdomne). Tak więc niezamierzoną funkcją rejestru PESEL jest funkcja selekcyjna. Posiadanie numeru identyfikacyjnego stanowi tym samym warunek dostępu do różnego rodzaju świadczeń lub uprawnień (świadczenia z funduszu ali-mentacyjnego, uprawnienia budowlane, rejestrowanie bezrobotnych, itp.).

Drugim powodem, dla którego uniwersalność wykorzystywania numeru PESEL jako klucza identyfikującego osobę fizyczną może budzić wątpliwości, jest potrzeba ochrony danych oso-bowych, a przez to wolności i prywatności obywateli i innych mieszkańców kraju. Większość centralnych baz danych i łączy telekomunikacyjnych, które stanowią techniczną infrastrukturę społeczeństwa administracyjnego, pozostaje pod bezpośrednią kontrolą MSWiA60

.

Rejestr PESEL, poza funkcjami administracyjnymi, zaczyna pełnić, bądź już pełni również funkcje związane ze wspomaganiem organów statystyki publicznej. Najczęściej wykorzystuje się go jako operat losowania, bądź jako źródło struktur demograficznych na niskich pozio-mach podziału administracyjnego kraju. W tym drugim charakterze, który nie narusza ustawy „o ochronie danych osobowych”, zasoby PESEL na poziomie wojewódzkim były wykorzy-stywane, między innymi, w pracach badawczych na rzecz Urzędu Miasta Poznania także przez Centrum Statystyki Regionalnej [Paradysz 2005].

Szerokie prace analityczne dotyczące możliwości wykorzystania rejestru administracyjnego PESEL w NSP 2011 przeprowadzono w Ośrodku Statystyki Małych Obszarów w Urzędzie Statystycznym w Poznaniu. Dokonano ocen zgodności struktur ludności. Ze względów tech-nicznych, populację rejestru ograniczono do ludności zameldowanej na pobyt sta-ły w województwie wielkopolskim [Józefowski, Rynarzewska-Pietrzak 2010].

W ocenie struktur ludności, porównano dane dostarczane przez statystykę publiczną oraz otrzymane ze zbioru PESEL. Uzyskano wysoką zgodność struktur według pięcioletnich gru-pach wieku – różnica w analizowanych zbiorach nie przekraczała 0,2%. Wyjątek stanowiły rozbieżności zaobserwowane dla osób w wieku 0 lat oraz grupie wieku 20 – 24 lat (rzędu

60

W statucie MSWiA nadanym zarządzeniem prezesa RM z 26 czerwca 2002 r. (M.P. nr 26, poz. 434) przewi-duje się, że w ramach struktury organizacyjnej tego resortu działa m.in. Departament Rejestrów Państwowych.

91 6%). Różnica ta wynikała z opóźnień w rejestracji niemowląt oraz dużej mobilności ludno-ści w wieku 20 – 24 lat61, nie uwzględnionej w rejestrze.

Ocena zgodności czasowej wykazała około dwutygodniowe opóźnienia w ujmowaniu infor-macji o liczbie urodzeń w poszczególnych dniach miesiąca. Wykazano również, że dni świą-teczne charakteryzują się niezgodnościami w zapisie do rejestru znacznie częściej niż dni po-wszednie.

Zgodność terytorialną zbadano w odniesieniu do różnic w przekroju powiatów. Wykazano nadwyżkę liczby ludności w dużych miastach, przy niedoszacowaniu w powiatach mniej zur-banizowanych.

Wśród wniosków z możliwości wykorzystania rejestru PESEL w NSP 2011 wymieniono przede wszystkim, takie zalety rejestru jak: możliwość otrzymania struktur ludności na ni-skich poziomach agregacji przestrzennej oraz stosunkowo niewielkie różnice w strukturach ludności w ujęciach merytorycznych, jak płeć, czy wiek. Wśród wad natomiast wyszczegól-niono przede wszystkim opóźnienia w rejestrowaniu ruchu naturalnego i wędrówkowego lud-ności.

Rejestr administracyjny PESEL, pomimo swoich niedoskonałości, jest dobrym źródłem da-nych do wykorzystania w statystyce publicznej. Jego bezpośrednie użycie w pracach organów statystycznych wymaga oczywiście dużo pracy związanej z harmonizacją czasową, prze-strzenną i strukturalną zawartości informacyjnej zbioru, a także dostosowania defini-cji i wariantów cech. Jednak doświadczenie NSP 2011 wskazuje, że może on pełnić w polskim systemie statystycznym analogiczną rolę, jak zbiór Ewidencji Ludno-ści w holenderskim spisie wirtualnym.

3.1.2. Rejestr Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS)

W celu zbadania przydatności rejestrów administracyjnych do potrzeb statystyki publicznej podjęto próbę wykorzystania rejestru Zakładu Ubezpieczeń Społecznych do oszacowania ak-tywności ekonomicznej ludności na niskim poziomie agregacji przestrzennej62

. Rejestr ZUS zawiera informacje o osobach ubezpieczonych w podziale na płatników – osoby fizyczne oraz osoby prawne. Każdy rekord opisano szeregiem zmiennych z których najważniej-szą w kontekście analizy rynku pracy jest „kod ubezpieczenia”. Zawiera ona

61

Np. przyjazdy i wyjazdy na studia.

62 W Polsce, źródłami informacji o aktywności ekonomicznej są: Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności - badanie reprezentacyjne, któregom wyniki uogólniane są co najwyżej do poziomu województw [Zgierska 2010] oraz informacje pochodzące ze sprawozdawczości bieżącej powiatowych urzędów pracy. W tym drugim przy-padku informacja jest pełna (w sensie pokrycia), jednak dotyczy wyłącznie bezrobocia.

92 cję o tytule ubezpieczenia płatnika, na podstawie której możliwe jest uzyskanie informa-cji o statusie na rynku pracy [Nowakowska 2008].

Analizie poddano repozytorium danych rejestru administracyjnego ZUS z momentem refe-rencyjnym ustalonym przez gestora na 31 stycznia 2010 roku. Zbór zawierał 17 364 001 za-nonimizowanych⁶³ rekordów dotyczących osób ubezpieczonych (symbol U) w podziale na:

 płatników – osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność lub płatni-cy o statusie „nieustalony” oraz ubezpieczonych, dla których płatnipłatni-cy złożyli popraw-ny komplet dokumentów rozliczeniowych za dapopraw-ny okres – w liczbie 4 324 364 rekor-dów;

 płatników - osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz ubezpieczeni, dla których płatnicy złożyli poprawny komplet dokumen-tów rozliczeniowych za dany okres – w liczbie 13 039 637 rekordów.

Zakres przeprowadzonych prac obejmował:

 kontrolę momentu referencyjnego,

 kontrolę zbioru w zakresie braków danych,

 eksplorację kodów ubezpieczeń w celu uzyskania informacji o aktywności ekono-micznej ludności,

 usunięcie duplikatów,

 kontrolę momentu referencyjnego zbioru.

Moment referencyjny rejestru ZUS ustalono na podstawie przeprowadzonej analizy zmiennej „data wpisu do rejestru”. Zaobserwowano, że dzienna liczba wpisów do rejestru dokonana po 10 stycznia 2010 roku była zdecydowanie niższa niż w przed tym dniem. Przypuszczalnie były to wpisy z błędną datą. Stąd ustalenie dokładnego dnia momentu referencyjnego rejestru było problematyczne (np. ze względu na wątpliwości dotyczące opóźnie-nia). W związku z tym ustalono arbitralnie, że moment referencyjny rejestru to 10 stycznia 2010 roku.

Braki danych zostały przeanalizowane przede wszystkim dla zmiennych „kod tytułu ubezpie-czenia” – jako zmiennej kluczowej w analizie, „data urodzenia” – jako zmienna pierwotna do wyliczenia zmiennej pochodnej „wiek”, „kod TERYT miejsca zamieszkania” – jako zmiennej służącej do agregowania wyników w przekroju terytorialnym oraz „płeć”.

63

Tzw. zmienne wrażliwe (imię, nazwisko, nr PESEL, adres zamieszkania, itp.) zostały zakodowane w sposób uniemożliwiający identyfikację poszczególnych osób.

93 Tabela 3.1. Struktura braków danych w analizowanych zmiennych rejestru ZUS

Zmienna Odsetek braków danych

Data urodzenia 0,0003%

Kod TERYT miejsca

za-mieszkania ^10,76%

Płeć 0,11%

Kod ubezpieczenia 0,00%

Źródło: opracowanie własne na podstawie rejestru ZUS

Największą frakcję braków danych zaobserwowano dla zmiennej „kod TERYT miejsca za-mieszkania” (por. tabela 3.1). By zminimalizować liczbę braków danych zintegrowa-no w sposób deterministyczny (na podstawie zmiennej id_pesel⁶⁴) rejestr ZUS z rejestrem administracyjnym PESEL, który również zawierał informację o miejscu zamieszka-nia. W miejsce braków danych w rejestrze ZUS dołączono odpowiednie informacje z rejestru PESEL, co pozwoliło na redukcję liczby braków do 23 655 obserwacji (zaledwie 0,14% wszystkich jednostek).

W celu przedstawienia aktywności ekonomicznej w przekroju terytorialnym oraz ze według płci i wieku wykorzystano sześcioznakową zmienną „kod tytułu ubezpieczenia”. Ostatni znak kodu dotyczył stopnia niepełnosprawności danej osoby, przedostatni uprawnień emerytalno– rentowych, natomiast pierwsze cztery znaki odnosiły się do kodów tytułów ubezpie-czeń. W opracowaniu pod redakcją G. Nowakowskiej [2008] dokonano podziału kodów tytu-łów ubezpieczeń na formy aktywności ekonomicznej [ibidem, załącznik 2].

64

Zmienna id_pesel zawierała zakodowany numer PESEL osób. Numer ten został zakodowany w celu uniemoż-liwienia identyfikacji jednostek.

94 Tabela 3.2. Struktura zbioru ZUS ze względu na formę aktywności

Status (symbol) Liczba

Pracownicy najemni (A) 11 104 132

w tym

osoby wykonujące umowę agencyjną, itp. –

w siedzibie zleceniodawcy (A1) ^{766 537}

duchowni (A2) 28 154

żołnierze służby zasadniczej (A3) 1 455

osoby wykonujące odpłatnie pracę w czasie

odby-wania kary (A4) ^{17 873}

Pracujący na własny rachunek (B) 1 820 921 Pracujący, pomagający członkowie rodzin (C) 36 689 Inni (nie zaliczani do pracujących) (D) 204 314

w tym osoby na urlopie wychowawczym (D1) 197 534

Bezrobotni (E) 2 063 296

Nieustalony status na rynku pracy (X) 982 753

Źródło: opracowanie własne na podstawie rejestru ZUS i [Nowakowska 2008].

Najliczniejszą grupę na rynku pracy stanowili pracownicy najemni. Kod ubezpieczenia umoż-liwiał dodatkowo rozbicie tej grupy na podkategorie umożliwiające dodatkową analizę róż-nych form zatrudnienia (por. tabela 3.2). Możliwe było również wyodrębnienie inróż-nych form aktywności, w tym dwumilionową grupę osób bezrobotnych oraz około dwustutysięczną gru-pę osób na urlopie wychowawczym65. Prawie milion osób posiadało nieustalony status na rynku pracy (kody ubezpieczeń nie wskazywały jednoznacznie na status).

Występowanie duplikatów (powtarzających się jednostek) w zbiorze związane by-ło z ubezpieczeniem jednej osoby z wielu tytułów (np. pracę na kilku etatach). W badanym zbiorze 2 368 279 osób było ubezpieczonych z więcej aniżeli jednego tytułu, co przekładało się zawyżenie liczby pracujących (por. tabela 3.3).

Tabela 3.3. Liczba osób ubezpieczonych z więcej niż jednego tytułu Liczba tytułów

ubezpieczeń ^{Liczba osób}

1 13 846 177 2 2 040 657 3 263 619 4 46 133 5 11 002 6 i więcej 6 868

Źródło: opracowanie własne na podstawie rejestru ZUS

65

Przedstawienie osób na urlopie wychowawczym w ujęciu płci umożliwi analizę wykorzystania świadczeń przez ojców.

95 Eliminacji duplikatów wynikała z celu określenia aktywności na rynku pracy dla populacji ludności w wieku 15 i więcej lat by umożliwić porównywalność w wynikami BAEL. Dlatego pozostawiono jeden rekord dotyczący głównego miejsca pracy danej osoby. W BAEL jest ono określone na podstawie deklaracji respondenta. W rejestrze ZUS nie ma takiej informacji, dlatego zdecydowano, że główne miejsce pracy określić wg następującego algorytmu⁶⁶:

 jeżeli osoba ubezpieczona z wielu tytułów we wszystkich przypadkach posiada ten sam status zatrudnienia, w zbiorze pozostaje dowolny (losowy) rekord;

 jeżeli osoba ubezpieczona z wielu tytułów posiada różne statusy zatrudnienia, jako główne miejsce pracy uznaje się ważniejsze, przy czym kryteria ważności ustalo-no w sposób przedstawiony w tabeli 3.4.

Tabela 3.4. Kryterium ważności statusów zatrudnienia

Status (symbol) Ważność

(1 – najważniejsze)

Pracownicy najemni (A) 1

Pracujący na własny rachunek (B) 2

Pracujący, pomagający członkowie rodzin (C) 3 Inni (nie zaliczani do pracujących) (D) 4

Bezrobotni (E) 5

Nieustalony status na rynku pracy (X) 6 Źródło: opracowanie własne na podstawie rejestru ZUS

Po usunięciu duplikatów zbiór zawierał 16 214 456 rekordów – dotyczących osób aktywnych zawodowo.

Jak określono wyżej, celem analizy było oszacowanie aktywności ekonomicznej na niskim poziomie agregacji przestrzennej (np. powiatów) z uwzględnieniem płci i wieku. Dane pozy-skane z rejestru dotyczą źródła pełnego, zawierającego informacje o wszystkich osobach ubezpieczonych w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Należy jednak zwrócić uwagę, że rejestr ZUS nie uwzględnia ludności ubezpieczonej w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Spo-łecznego, która dotyczy przede wszystkim rolników. Baza ta zawierała dane o 1 425 500 świadczeniobiorcach oraz 1 570 328 ubezpieczonych67

. W związku z tym do otrzymanych szacunków należy podchodzić z dystansem mając świadomość, że uzyskane wyniki dotyczą ludności aktywnej zawodowo z wyłączeniem osób posiadających gospodarstwo rolne.

66 Kryterium ‘ważności’ statusu zatrudnienia ustalono w sposób arbitralny.

67

Źródło: portal internetowy www.krus.gov.pl; liczba świadczeniobiorców – stan na 31 grudnia 2009 roku, liczba ubezpieczonych – stan na 30 września 2009 roku.

96 W pierwszym kroku, w celu sprawdzenia ogólnej zgodności struktur aktywności zawodowej według rejestru ZUS i BAEL68, zestawiono poszczególne warianty cechy „status na rynku pracy” z obu zbiorów.

Wykres 3.1. Struktura ludności aktywnej zawodowo w Polsce w I kwartale 2010 na podstawie ZUS i BAEL (w tys. osób)

Źródło: opracowanie własne na podstawie rejestru ZUS i BAEL

W rejestrze ZUS wydaje się występować niedoszacowanie liczby osób pracują-cych w porównaniu z analogicznymi strukturami wynikającymi z szacunków BAEL (por. wykres 3.1). Odstępstwem od tej reguły jest liczba pracujących w więcej niż jednym miejscu pracy. Rejestr ZUS zawiera informacje o ponad 450 tys. takich osób więcej niż BAEL. Po-dobnie w zbiorze danych ZUS znajduje się o ponad 200 tys. więcej rekordów osób bezrobot-nych niż wynika to z szacunków BAEL. Może to wskazywać na błąd szacunku powyższych kategorii w BAEL lub różnice definicyjne, jednak potwierdzenie (bądź odrzucenie) tej hipo-tezy wymaga dalszych badań.

W celu syntetycznej oceny zgodności struktur aktywności ekonomicznej wynikają-cej z rejestru ZUS i BAEL obliczono wskaźniki podobieństwa dla pracujących, bezrobotnych oraz ogółem w przekroju województw w rejestrze ZUS i BAEL: ∑ ( ) oraz

^∑ ( )

∑ ( ). Współczynniki te informują w jakim stopniu podobne są struktury

68 W celach porównawczych wykorzystano szacunki BAEL z I kwartału 2010 roku. 11104 1821 37 1601 204 2063 985 12008 2994 573 ¹¹⁵⁵ 1839 0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000 Pracownicy najemni Pracujący na własny rachunek Pracujący, pomagający członkowie rodzin w tym: pracujący w więcej niż jednym miejscu pracy Inni (nie zaliczani do pracujących) Bezrobotni Nieustalony status na rynku pracy ZUS BAEL I kw. 2010

97 lizowanych zmiennych w obu plikach. W przypadku osób pracujących współczynniki podo-bieństwa wynosiły: , , dla bezrobotnych: , , a dla pracujących i bezrobotnych ogółem: , . Wskazują one na wysokie podobieństwo struktur w obu zbiorach, co sugeruje, że rejestr ZUS może być alternatywnym źródłem informacji o aktywności ekonomicznej ludności.

Rejestr ZUS, ze względu na pełne pokrycie (w rozumieniu liczby osób ubezpieczonych w tej instytucji), umożliwia szacunki o dowolnym stopniu agregacji przestrzennej (ograniczonej dokładnością zmiennej „kod TERYT miejsca zamieszkania”69

) i merytorycznej (ograniczonej liczbą zmiennych w zbiorze). Natomiast BAEL pozwala, z zadowalającą precyzją na szaco-wanie aktywności ekonomicznej w przekroju płci, pięcioletnich grup wieku oraz województw osobno. Szacunki na podstawie rejestru ZUS, o tak dużym stopniu szczegółowości mogą oka-zać się niezwykle pomocne np. dla samorządów chcących kierować środki pomocowe do naj-bardziej zubożonych lub zagrożonych ubóstwem regionów. Również w przypadku starania się o środki unijne, ważnym aspektem jest informacja na niskim stopniu agregacji umożliwia-jąca uargumentowanie potrzeb finansowych dla danego obszaru. Z tego punktu widzenia re-jestr ZUS może okazać się bardzo ważnym źródłem informacyjnym.

Z drugiej strony należy jednak pamiętać, że około 2 milionów osób ubezpieczonych jest w KRUS, co oznacza, że wszelkie analizy i szacunki czynione na podstawie da-nych z ZUS nie będą analizami pełnymi. Dołączenie informacji o aktywności ekonomicz-nej z rejestru KRUS jest nadal obiektem badań Ośrodka Statystyki Małych Obszarów działa-jącym przy Urzędzie Statystycznym w Poznaniu.

W dokumencie Statystyczna integracja danych w badaniach społeczno-ekonomicznych (Stron 87-97)