RELACJE MIĘDZY BADANIAMI STROIKOWYMI A AUDIOMETRIĄ PROGOWĄ

Zarówno badania stroikowe, jak i progowe badania audiometryczne określa-ją rodzaj uszkodzenia słuchu. Badania stroikowe (Rinnego, Schwabacha) po-zwalają określić, czy mamy uszkodzenie odbiorcze, czy uszkodzenie przewo-dzeniowe. Badania Binga, Lewisa-Federici i Gelego pozwalają stwierdzić, czy w narządzie słuchu mamy uszkodzony układ przewodzeniowy, czy nie. Pro-gowe badania audiometryczne umożliwiają określenie, czy słuch jest prawi-dłowy, czy uszkodzony, czy mamy uszkodzenie przewodzeniowe, odbior-cze, czy mieszane. Współcześnie głównym zadaniem badań stroikowych jest potwierdzenie rodzaju uszkodzenia słuchu określonego w badaniach au-diometrycznych, zasada cross check principle Jergera (wyniki badania jedną

500 Hz – 60 dB HL 1000 Hz – 50 dB HL 2000 Hz – 50 dB HL 4000 Hz – 60 db HL

500 Hz – 65 dB HL 1000 Hz – 80 dB HL 2000 Hz – 75 dB HL 4000 Hz – 80 db HL

metodą powinny być potwierdzane inną). Przeprowadzono badania spraw-dzające relację między wynikami badań stroikowych a progowymi bada-niami audiometrycznymi (Petzke, 2004). W tabeli 7 przedstawiono rezultaty badań stroikowych dla osób z prawidłowym słuchem. U wszystkich bada-nych próba Webera wskazywała na słuch symetryczbada-nych. Próba Rinnego dała wyniki dodatnie, co dowodzi, że wybrzmiewanie stroika na drodze przewodnictwa powietrznego jest dłuższe niż na drodze przewodnictwa kostnego. Wybrzmiewanie na drodze przewodnictwa powietrznego w więk-szości przypadków było dłuższe, o więcej niż 30 s, od czasu wybrzmiewania stroika na drodze przewodnictwa kostnego. W próbie Schwabacha czas wy-brzmiewania stroika na drodze przewodnictwa kostnego wynosił 20–30 s, co jest typowe dla słuchu prawidłowego i stroika o częstotliwości 256 i 512 Hz (Bystrzanowska, 1978). Próba Binga w większości przypadków dała wynik dodatni, tylko w kilku przypadkach wynik był niepewny (pacjent nie umiał odpowiedzieć, czy głośniej słyszy, gdy ucho jest zamknięte, czy gdy ucho jest otwarte).

Tabela 7. Wyniki badań stroikowych dla osób z prawidłowym progiem słyszalności Lp.

pacjenta Ucho prawe Ucho lewe

BING SCHWABACH RINNE WEBER RINNE SCHWABACH BING

1. + 34’’ 62’’/27’’ ↔ 53’’/30’’ 31’’ +

2. +/– 28’’ 43’’/25’’ ↔ 49’’/22’’ 18’’ +/–

3. + 28’’ 57’’/30’’ ↔ 56’’/26’’ 28’’ +

4. + 32’’ 74’’/35’’ ↔ 73’’/34’’ 34’’ +

5. + 34’’ 63’’/38’’ ↔ 60’’/38’’ 33’’ +

6. + 30’’ 54’’/28’’ ↔ 51’’/27’’ 29’’ +

7. + 26’’ 61’’/25’’ ↔ 63’’/27’’ 29’’ +

8. + 31’’ 53’’/30’’ ↔ 60’’/30’’ 31’’ +

9. +/– 23’’ 58’’/21’’ ↔ 56’’/23’’ 25’’ +/–

10. + 32’’ 67’’/34’’ ↔ 69’’/34’’ 25’’ +

Ź r ó d ł o : Petzke, 2004

Na rycinie 25 przedstawiono, jak wielkość rezerwy ślimakowej i kieru-nek lateralizacji w próbie Webera wpływają na wyniki próby Rinnego.

Böhme (1993) uważa, iż wyniki próby Rinnego zależą od wielkości rezerwy ślimakowej. Kiedy rezerwa ślimakowa jest mniejsza od 15 dB (mówimy wówczas, że brak jest rezerwy ślimakowej), próba Rinnego powinna wyjść dodatnia. Kiedy natomiast rezerwa ślimakowa jest większa lub równa 30 dB, próba Rinnego powinna wyjść ujemna. Jeżeli rezerwa ślimakowa jest więk-sza niż 15 dB i mniejwięk-sza niż 30 dB, wówczas wyniki próby Rinnego są

nie-pewne. Petzke (2004) potwierdza występowanie takiej zależności tylko dla ucha, do którego lateralizował dźwięk w próbie Webera. Przy słuchu syme-trycznym niepewne wyniki uzyskiwano przy rezerwie ślimakowej mniejszej niż 15 dB. Kiedy badania przeprowadzono dla ucha przeciwnego do ucha z lateralizacją dźwięku w próbie Webera, próba Rinnego dawała wiarygod-ne wyniki tylko wówczas, gdy rezerwa ślimakowa przekraczała 30 dB. Brak maskowania ucha przeciwnego do ucha z lateralizacją powodował zafał-szowanie wyników badań stroikowych.

Ryc. 25. Procentowy rozkład wyników próby Rinnego w relacji do wielkości rezerwy ślimakowej dla ucha z lateralizacją (a), ucha przeciwnego do kierunku lateralizacji (b), słuchu symetrycznego (c) (Petzke, 2004)

Kolorem niebieskim zaznaczono dodatnie wyniki próby Rinnego, kolorem bordowym ujemne wyniki próby Rinnego.

Na rycinie 26 zaprezentowano, jak wielkość rezerwy ślimakowej i kieru-nek lateralizacji w próbie Webera wpływają na wyniki próby Schwabacha.

Dla ucha, do którego lateralizował dźwięk w próbie Webera (ryc. 26a).

Schwabach był wydłużony, kiedy rezerwa ślimakowa przekraczała 30 dB.

Jednak przy rezerwie 20 dB otrzymywano jeszcze skrócony czas wybrzmie-wania stroika, a u 20% z uszkodzeniem odbiorczym uzyskano wyniki wska-zujące na prawidłowy słuch. Przy słuchu symetrycznym (ryc. 26c) uzyskano a

Ucho z lateralizacją

b

Ucho przeciwne do lateralizacji

c

Słuch symetryczny

Schwabacha skróconego nawet przy rezerwie ślimakowej 30–35 dB. Dla ucha przeciwnego do ucha z lateralizacją dźwięku w próbie Webera otrzymano wyniki Schwabacha skróconego i fizjologicznego przy rezerwie ślimakowej 50 dB, Schwabacha wydłużonego zaś przy rezerwie 15 dB (ryc. 26b). Wynik ten, podobnie jak wynik próby Rinnego, pokazuje, że brak maskowania ucha przeciwnego do ucha z lateralizacją w próbie Webera powoduje zafał-szowanie wyników badań stroikowych.

Ryc. 26. Procentowy rozkład wyników próby Schwabacha w relacji do wielkości rezerwy ślimakowej dla grupy słuchaczy dla ucha z lateralizacją (a), ucha przeciwnego do kierun-ku lateralizacji (b), słuchu symetrycznego (c) (Petzke, 2004)

Kolor niebieski – Schwabach skrócony, kolor bordowy – Schwabach wydłużony, kolor żółty – Schwabach fizjolo-giczny.

Za pomocą ryciny 27 przedstawiono, jak wielkość rezerwy ślimakowej i kierunek lateralizacji w próbie Webera wpływają na wyniki próby Binga.

Dla ucha, do którego lateralizował dźwięk w próbie Webera (ryc. 27a), pró-ba Binga dawała dodatnie wyniki przy rezerwie ślimakowej nieprzekracza-jącej 20 dB. Dla rezerwy ślimakowej 40 dB dawała wynik ujemny. Wynik ujemny w 50% uzyskano też przy rezerwie ślimakowej 20 dB. Przy słuchu symetrycznym otrzymano niepewne wyniki. W uchu przeciwnym do latera-a

Ucho z lateralizacją

b

Ucho przeciwne do lateralizacji

c

Słuch symetryczny

lizacji (ryc. 27b), przy rezerwie ślimakowej 15 dB, wyniki próby Binga były niepewne. Dla słuchu symetrycznego (ryc. 27c) próba Binga była niepewna, kiedy rezerwa ślimakowa wynosiła 30–35 dB. Przy braku rezerwy ślimako-wej próba Binga dawała wyniki dodatnie.

Ryc. 27. Procentowy rozkład wyników próby Binga w relacji do wielkości rezerwy ślima-kowej dla ucha z lateralizacją (a), ucha przeciwnego do kierunku lateralizacji (b), słuchu symetrycznego (c) (Petzke, 2004)

Kolorem niebieskim zaznaczono próbę dodatnią, kolorem bordowym próbę ujemną, kolorem żółtym próbę nie-pewną.

W tabeli 8 zestawiono wyniki badań audiometrycznych z wynikami prób stroikowych. Porównywanie rezultatów prób stroikowych i badań audiometrycznych przeprowadzono dla częstotliwości odpowiadającej czę-stotliwości brzmienia stroika, tylko takie porównanie ma sens. Najrzetelniej-sze wyniki prób stroikowych uzyskuje się dla uszu symetrycznie słyszących oraz dla uszu, do których lateralizował dźwięk w próbie Webera. Próba Rinnego pozwala najtrafniej ze wszystkich testowanych prób zdiagnozować rodzaj niedosłuchu (100% zgodności między wynikami). Przeprowadzając badania stroikowe, wystarczy więc wykonać próbę Webera i Rinnego. Nale-ży pamiętać, że największe rozbieżności między próbami stroikowymi i wynikami audiometrycznymi występują przy uszkodzeniu mieszanym.

a

Ucho z lateralizacją

b

Ucho przeciwne do lateralizacji

c

Słuch symetryczny

Tabela 8. Relacje między wynikami badań audiometrycznych i wynikami poszczegól-nych prób stroikowych

Ucho z lateralizacją Zgodność wyników

(bez niedosłuchu mieszanego)

RINNE SCHWABACH BING 100% 89% 84%

RINNE SCHWABACH BING 100% 78% 91%

Audiometria progowa ocenia stan słuchu na granicy słyszenia, pozwala także określić wielkość ubytków słuchu i zgrubnie zlokalizować miejsce uszkodzenia narządu słuchu. Z kolei audiometria nadprogowa bada wpływ bodźców nadprogowych (> 0 dB SL) na narząd słuchu i pozwala precyzyjnie wskazać miejsce uszkodzenia narządu słuchu. Rozróżniamy cztery rodzaje prób nadprogowych: pomiary wyrównania głośności, określenie zdolności różnicowania natężeń, badanie słuchu w szumie oraz pomiar zmęczenia i adaptacji. Chociaż w audiologii badania nadprogowe nie są popularne, w coraz większym stopniu zastępują je badania obiektywne. Wydaje się, że dla protetyka słuchu niektóre z prób nadprogowych nadal odgrywają ważną rolę.

7.1. Próby wyrównania głośności

Pomiary wyrównania głośności są jedną z ważniejszych prób nadprogo-wych, pozwalającą określić stan ślimaka. Już na początku XX w. zaobser-wowano występowanie zjawiska wyrównania głośności (loudness recruit-ment), które polega na tym, że osoba z uszkodzonym słuchem nie słyszy cichych dźwięków, dźwięki o średnim poziomie słyszy tak samo głośno jak osoby prawidłowo słyszące, a dźwięki o dużym poziomie słyszy głośniej niż osoby prawidłowo słyszące. Najstarszą próbą umożliwiającą zbadanie wy-stępowania zjawiska wyrównania głośności jest próba Fowlera z 1936 r.,